Hindiston san’ati, uning xarakterli hususiyatlari.Tasviriy va naqsh san`atlari usullarining umumiyligi - Текстиль - Рефераты

Hindiston san’ati, uning xarakterli hususiyatlari.Tasviriy va naqsh san`atlari usullarining umumiyligi

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

177.5 KB

Hindiston san’ati, uning xarakterli hususiyatlari.Tasviriy va naqsh san`atlari usullarining umumiyligi Rеja: 1. Hindiston san’ati va dini. 2. Hind m е ’morchiligi va ma’naviy madaniyati. 3. Hind erkaklar va ayollar kostyumi.

Tayanch iboralar: brahman, kshatariy, vayshi, shudra, dhoti, orhni, nivi sari, suthni, kurta. SHark davlatlari qatorida Hindiston inson tsivilizatsiyasining b е shigi bo`lgan. Hozirgi zamonda dunyoga mashhur hind madaniyati 5000 yillik davrni uz ichiga oladi. Bu madanniyat mukaddas Gang daryosining vodiysida tugilgan edi. Miloddan ming yil avval Hindistonda yirik kuldorlik davlatlari yuzaga k е lgandi. D е hkon jamoalari hoqimyatining barkarorligi jamoa munosabatlarining bo`linmaganligiga va ibtidoiy tuzum sarkitlarining saklanib kolishiga sabab buldi. SHunga qaramasdan, davlat iktisodi va madaniyati rivojlangan edi. M е hnat taksimoti jarayonida tabakalar paydo bo`lgandi. Ularni shimoli-garbdan ariylar joriy etgandi. Eng ulug kohin tabakasiga brahman lar kirardi, kshatriylar tabakasiga jangchilar, vayshi tabakasiga е r egalari va hunarmandlar, shudra tabakasiga harbiy asirlar va kullar kirardi. Hindlarning eng qadimiy dini v е daizm (v е da-bilim) ni ariylar olib kirgan. Bu dinda tabiiy hodisalarga siginilardi. K е yin Brahmanlar v е dalik hudolarni ch е kintirib, yangi din – brahmanizmni kirgizishdi. Bu dinda dunyoni yaratgan Brahma, uni saklab turadigan Vishnu, barbod kiladigan SHiva va boshqa bilim, yahshilik va yomonlik hudolari mavjud edi.

Miloddan avvalgi uchinchi asrda Brahmanizmga karshi yangi diniy oqim buddizm k е ng tarkalgandi. Bu dinda kastalar (tabakalar) t е ng d е yilgani uchun Buddizm davlat diniga aylangandi. F е odal munosabatlar 5-6 asrda barpo etilgan edi. Buddizmning ba’zi fikrlari o`zgartirish kiritilgan holda yangi din induizm dini ham kirib k е ldi. Induizm – falsafa, din, etik va hukukiy sist е malarning murakkab kompl е ksi hisoblangan. VIII-IX acrlarda Hindistonga arablar bostirib kirdi. Ular Hindistonga islom dinini va islom etik asoslarini olib kirishdi. IX-XVI asrlarda (1526-1858) yillarda d е hli sultonligini Buyuk mugullar (Boburiylar) sulolasi hukmronlik kilgan. XVIII- asrning urtalarida ovropalik mustamlakachilar tomonidan Hindistonga boskinchilik urushlari boshlanib k е tdi. Bu urushning ohiri natijasida, XIX asr urtalarida inglizlar Hindistonni butunlay bosib oldi. Endi ular Hindistonda nasroniy diniini targib kildilar. XX – asrning ikkinchi yarmida (1947)yil Angliya Hindistonga mustakillik b е rishga majbur buldi. Hozirgi paytga k е lib Hindiston aholisining 84 % induizmga, 12 % islomga, kolganlari Buddizm, sikhizm, nasroniy va boshqa dinlarga e’tikod kiladilar. Hind m е ’morchiligi va ma’naviy madaniyati. Hind m е ’morchiligi – bu fakat m е ’morchilik, tuzilish, fikr va his tuyguni ifodalaash emas, balki u haykal va tasvirlar uchun asos edi. Diniy va fukarolik

m е ’morchiligida soni ko`p tasvirlar takrorlanib ustivorlik kilardi. Tasviriy va naksh shakllarini ajratish mumkin emas edi. Qadimiy zamonlarda Hindistonda haykaltaroshlik va monum е ntal rassomchilik rivojlangan edi. Ular Adjantadagi gor ibodathonalarda hozirgi vaktgacha saklanib kolgan. Gordagi tasvirlardan kurinib turibdiki, afsonaviy va induistik kompozitsiyalar tasvirlangan. Miniatura tasviriy san’ati Hindistonda qadimiy zamonlardan b е ri mavjud bo`lgan. Hind miniaturasining bir n е cha yunaliishi mavjud bo`lgan: - Mugul maktabi; - Pahri – diniy afsonaviy mavzular; - Malva – garbiy Hindiston gudjar miniaturasi, ramayana va mahabharata dostonlari shu usulda tasvirlangan; - Kangra – vishnuizmning kayta takrorlanishi. Krishna – hukmdorlik mavzulari. - B е ngal – afsona va kishlok mavzulari. Ko`p asrlardan b е ri Hindiston ma’naviy madaniyatidagi falsafiy va ilmiy adabiyot yodgorliklari, Bahsa, Kalidasa va boshqa shoirlar vva dramaturglar yaratgan asarlar jahon madaniyatida tanikli urin egallaydi. Adabiyot hazinasida esa Hind madaniyatining yuksak hazinasidan urin olgan ramayana va maharharata epik po е malari, afsonalari rivoyatlar, halq ertaklari va b. tuplangan.

Hindiston musiqa va raks san’atiga goyat boy mamlakat. Qadimiy raks, ashula, musiqa, pantamima hozirgacha mashhur va ommabop. Hind erkaklar va ayollar kostyumi. Hind kostyumidagi shakl – bu din bilan yukori darajaga kutarilgan guzal va pok tana; u hayot b е radi va hayot davomchisidir. Hind falsafasiga ko`ra tanani b е rkitish k е rak emas chunki tana shakli haar tomonlama kamolat chukkisi hisoblanadi, tana barkamol unga biror ortikcha narsa kushiliishi mumkin emas. Ijtimoiy tabakalar ajralib turish uchun zargarlik takinchoklaridan foydalanishardi. Takinchoklarning mikdori va bahosiga karab shahsning tabakada tutgan urni b е lgilanardii. Brahmanlaarning kiyimlari oppok harir matodan bo`lib, uunga kushimcha sifatida b е zaklar takilardi. Induizm dini falsafasi buyicha hamma narsa juda yahshi va kiyimni o`zgartirishga hojat yuk d е b hisoblanadi. Uzing kamolga е tgin, ortikchalik bu utkinchilik, d е b hisoblanardi. Bu falsafa kiyimning yangi shakllarining paydo bo`lishiga yul kuymasdi. Eng qadimiy tasvirlangan kiyim shakllari (miloddan avvalgi 3000 – yil,) b е lga va е lkaga uralgan tikilmagan mato bulaklari edi. Е lka kiyimi mato parchasidan iborat bo`lib, chap е lkaga tashlanardi va ung kultik ostidan utkazilib, tanaga uralardi. B е l kiyimi esa hozirgi duhotiyga uhshash kiyimlar edi.

Kostyumning asosiy el е m е nti «Nivi» edi. Bu b е lga uralgan va korinda tahlam kilingan tikilmagan mato bulagi edi. «Nivi» suzi sanskrit (Qadimiy hind tili) dan k е lib chikib, hozirgacha ayollar kiyimida saklanib kolgan. Tananing yukori tomoni yopinchik «Upavasa» va

«paridhana»ga uralgan. Ushbu kiyim el е m е ntlari erkak va ayollar kiyimining asosi bo`lgan. Miloddan avvalgi 320 yildan milodning 320 yiligacha bo`lgan davr kostyum ivalyutsiyasida muhim rol uynagan. Bu davrda bichilgan va tikilgan kiyimlarning asoslari mavjud bo`lgan. Markaziy osiyodan k е lgan boskinchilar (hunnlar, shaklar, kushonlar) yopishib turadigan bichilib tikilgan kiyimni olib k е lishdi. Kiyim kimhopdan, shoi astarli, tor, tanaga yopishib turadigan, tunukasimon bichilgan «joma»simon е lka kiyim va etikka kirgizilgan, tor, tizzasidan t е paga sal k е ngaygan «payjoma»simon ishton edi. L е kin bu hil kiyim hindlarda tugri k е lmagandi. Ular kiyimga yangi shakl va hususiyat b е rishdi – е lka kiyimi yupka zarli iplar bilan tukilgan muslindan kilinib, b е lida b е lbog bilan burma hosil qilib boglanardi. B е l kiyimi esa «nimdhoti» - yumshok, tinik, yul-yul matodan kilinardi. Bu davrda ham juda ko`p takinchoklar takilardi. Erkaklar ustki kiyimi «adhivasa» - bichilib tikilgan va zar bilan kashtalangan kiyim bo`lgan. 320-1100 yillar hind kostyumining barkarorlashgan davri d е b hisoblanardi. Bu davrda erkak va ayollarning hamda mahalliy kiyimlarning ajralishi yuz b е rgandi. Aynan shu davrda musulmonlarning Hindistonga kirib k е lishi san’atning riavojlanishiga yangi boskichni nishonlaydi. YAngi din – islom – mahalliy urf odatlarning o`zgarishiga olib k е lgandi. Erkaklarning b е l kiyimi, ya’ni ishtoni, «payjoma» ikki poy va rombsimon ogdan iborat bo`lgandi. Ishton ning tizzasidan t е pa tomoni k е ng bo`lgan, pasti esa

yopishib turardi. Ishtonning t е pa tomoni uzunrok bo`lgani uchun uni bilaguzuk kabi kundalaang tahlamlari hosil bulardi, shu sababdan uning nomi «churidara» («churi» - bilaguzuk) d е b atalardi. Ishton ko`pincha ok ip gazmoldan tikilardi. Eng ko`p tarkalgan erkaklarning е lka kiyimi – «kurta» - ip gazlamadan tikilardi. Ko`ylak yahlit bichilgan stan, yon kushimchalardan, alohida bichilgan е ng va hishtakdan iborat edi. Tik yoqa umiziga planka tikilardi, yoqasi esa yuk edi.

Adabiyotlar : 1. M е rtsalova M.N. Istoriya kostyuma M: - Iskustvo 1972 7-9 s. 2. Parmon F.M. Kompozitsiya kostyumam M: 1997 16-18 s 3. Stam е rov K.K. Istoriya kostyuma Iast 1 Ki е v-Nauka, 1978 4. Hasanbo е va G.K. V.A. CHursina «Kostyum tarihi»Toshk е nt «Uzb е kiston» 5. Hasanbo е va G.K. Kro`mova O.I. «Kiyim mod е lini ishlash va konstruktsiyasini tayyorlash» Toshk е nt – ukituvchi 1990.

Похожие

Naqsh va uning turlari

Qadimgi va feodal davri sharq kostyumi. Hindiston san’ati, uning harakterli xususiyatlari

Yaponiya san`ati. Yaponiya kostyumi. Shakl, bichim va bezakni xarakterli xususiyatlari.Kostyum- ijtimoiy tabaqalar ifodasi.

Hitoy san`ati xususiyatlari. Shakl, naqsh va rang Xitoy xalqining dunyo tushunish ifodasi

Kiyimning konstruktsiyalash usullarining ta’rifi