Араб ёзувининг вужудга келиши, ривожланиши ва унинг турлари - Лингвистика - Рефераты

Араб ёзувининг вужудга келиши, ривожланиши ва унинг турлари

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

110.5 KB

Араб ёзувининг вужудга келиши, ривожланиши ва унинг турлари Режа: 1. Араб ёзувининг пайдо бўлиши . 2. Араб ёзувида ўтказилган ислоҳотлар . 3. Араб ёзуви турларининг шаклланиши : а) куфий ёзуви ; б) муҳаққақ ёзуви ; в) райҳоний ёзуви ; г) сулс ёзуви ; д) тавқиъ ёзуви ; е) риқо ёзуви ; ж) насх ёзуви ; з) таълиқ ёзуви ; и) шикастайи таълиқ ; 4 . Хулоса

Эрамизнинг дастлабки йилларида Арабистон ярим оролининг шимолий-ғарбий қисмида Набатийлар давлати мавжуд эди ва бу давлатнинг ёзуви оромий ёзуви эди. Бу ёзув набатийлар давлатида ишлатилганлиги сабабли набатийлар ёзуви деб ҳам аталган. Бу алифбо 22 белгидан иборат бўлган. Кейинчалик бу алифбодан ҳозирги кунда Африканинг шимолий-ғарбий қисмидан Ҳиндистонгача бўлган улкан ҳудудда амалда қўлланиб келинаётган ва араб ёзуви деб аталадиган ёзув шаклланган. Илк араб ёзувининг энг қадимги ёдгорликлари Жанубий Суриядан топилган битиклар бўлиб, улар эрамизнинг IY-YI асрига мансубдир. Эрамизнинг Y-YI асрига келиб, араб ёзуви Шимолий Африкага ҳам тарқалган эди. Араблар ҳаётидаги энг улкан ижтимоий-сиёсий ва маданий- маънавий бурилиш YII асрнинг бошларида вужудга келган ислом таълимотидир. Бу таълимотнинг бешиги ўша даврдаёқ умумараб аҳамиятига эга бўлган савдо маркази Макка шаҳридир. Ислом таълимотининг ва унинг биринчи китоби бўлган Қуръони Каримнинг шарофати билан деярли саводсиз ҳисобланган кўчманчи араблар жуда бой ва ранг-баранг ёзувга эга бўлган, цивилизациялашган ва маданий халққа айланган. Шунинг учун ҳам Қуръон яъни китобларнинг онаси деб аталади. Ислом дини илдиз отиб, аҳоли бу динга эътиқод қилишга бошлаганидан кейин, Қуръон ва арабларнинг ўша даврдаги оғзаки шеърияти асосида араб адабий тили шакллана бошлаган. Арабларнинг ҳарбий соҳадаги қўлга киритган ютуқлари, ислом

динини нг қўшни ҳудудларда тарқалиши араб тилининг обрў- эътиборини кучайтирган. YII аср охирида (685-705 йй.) х алифа Абдулмалик даврида (унгача тўртта дастлабки халифалар ва Муовия, Язид, Марвонлар халифалик қилишган эди) халифаликнинг пойтахти Дамашқда барча давлат муассасалари ва расмий ёзишмаларни фақат араб тилида олиб бориш ҳақида фармон қабул қилинди ва бу фармон халифаликнинг барча ҳудудлари учун умумий деб эълон қилинди. Чиқарилган бу фармон араб тили ва ёзувининг жамиятда тутган мавқеини янада мустаҳкамлади. Араб тилининг ривожланиши, унинг халифаликка тобе бўлган ҳудудларда кенг тарқалиши араб ёзуви ва унинг орфографиясини такомиллаштириш заруратини келтириб чиқарди. Бу нарса эса, ёзувда ислоҳ ўтказиш масаласини кўндаланг қўйди. Бу ислоҳни амалга оширишда ўша даврда Ироқнинг ҳукмдори бўлган Ал- Ҳажжожнинг ташаббуси ва хизмати улкан бўлган. Ёзувда ўтказилган бу ислоҳотнинг вақти аниқ билинган эмас. Эҳтимол у босқичма-босқич узоқ муддат давомида амалга оширилган ва 680 йилдан 780 йилгача бўлган даврни ўз ичига олган. Умуман араб ёзувида ўша даврда ўтказилган ислоҳотнинг моҳияти қисқача қуйидагилардан иборат: Юқорида айтганимиздек , набатий ёзувида 22 та ҳарф мавжуд бўлган . Бу ҳарфлар орасида 4 та ҳарф шаклан жуда ўхшаш бўлган . Улар деярли бир хил ёзилган . Илк араб ёзувида бу ҳарфларни бир - биридан фарқлаш учун уларнинг устига ёки остига нуқталар қўйиш жорий этилган . Шундан кейин бу ҳарфларнинг шакли бир хил ёзилаверган ва улар фақат тепа ёки пастдаги нуқталар ва уларнинг

сони билангина фарқланган . Ҳудда шундай услуб билан набатий тилида бўлмаган , лекин араб тилида мавжуд бўлган ундош товушлар учун еттита ҳарф ижод этилган . Набатий ёзувидаги битта ҳарф араб тилида йўқ бўлган товушни ифодалаганлиги учун у истеъмолдан чиқариб юборилган . Шундай қилиб 28 та ҳарфдан иборат бўлган араб ёзуви шаклланган . Бу ёзувдаги бир - биридан шаклан фарқ қиладиган ҳарфлар набатий ёзувида бўлгани каби 15 тадир . Набатий ёзувида сўз таркибидаги ҳарфлар асосан бир томондан улаб ёзилган . Илк араб ёзувида эса , ҳарфларнинг кўпчилиги ҳар икки томондан қўшиб ёзилган . Шу сабабли шаклланиб такомилига етган араб ёзувида ҳар бир ҳарфнинг сўз бошида , ўртасида , охирида ёзиладиган ва алоҳида шакллари ишлаб чиқилган ва амалда қўллана бошлаган . Истисно тариқасида 6 та ҳарф илгариги хусусиятини сақлаб қолган ва улар фақат ўнг томондаги ҳарф билан қўшиб ёзилади . Шунинг учун уларнинг иккитагина шакли мавжуд . Шундай қилиб , араб ёзувидаги 28 ҳарфнинг 100 та кўриниши шаклланган . Илк араб ёзувида айрим ҳарфларга нуқталарнинг қўйилиши , кўпчилик ҳарфларнинг ҳар икки томондан қўшиб ёзиладиган шаклларини ишлаб чиқиш билан бир қаторда ҳарфларнинг ўзаро катта - кичиклик нормалари ҳам ишлаб чиқилган . Набатий ёзувида чўзиқ унлилар ҳарфлар ёрдамида ифодаланар эди . Бу қоида араб ёзувида ҳам сақлаб қолинган . Шунинг учун араб ёзувидаги __, __, __ ҳарфлари ундош товушларни ифодалаш билан бирга чўзиқ а , у , и унлиларни ҳам ифодалайдиган бўлган .

Қисқа унлилар эса , алоҳида ҳарфлар ёрдамида эмас , балки шу унлилардан олдинги ҳарфларнинг остига ёки устига қўйиладиган забар , зер , печ ҳаракатлари билан ифодаланадиган бўлган . Бу ҳаракатлардан ташқари турли вазифаларни бажарувчи бир неча қўшимча ҳаракатлар ҳам жорий этилган . Шундай қилиб , Қуръон ва ўша давр оғзаки поэзияси талаффуз нормаларига тўла жавоб бера оладиган ёзув ишлаб чиқилган . Арабларнинг бу ёзув системаси YII асрнинг ўрталарига келиб, такомилига етган. Шу тариқа араблар четдан олиб кирган ёзувни такомиллаштириш йўли билан келажакда ёзма ёдгорликларни яратиш учун жуда қулай ва ихчам ёзувга эга бўлганлар. Бунда ҳар бир ундош товушни ифодалаш учун алоҳида ҳарф мавжуд бўлган. Унли товушлар ҳам қўшимча белгилар ёрдамида ёзилиш имконига эга бўлган. Бундан ташқари бу ёзув ихчамлиги боис тежамкор ҳисобланган. Бу эса араб тилида китоб ёзиш анъанасининг шаклланишида муҳим шартлардан бири бўлган. Араблар ҳукмронлигининг кенгайиши, арабларнинг бошқа араб бўлмаган ҳудудларга тарқалиши, араб тили ва ислом динининг босиб олинган ўлкаларнинг зиёли аҳолиси орасида ёйилиши, араб тилининг давлат тили сифатида мавқеининг мустаҳкамланиши ва ниҳоят араб ёзувида имло қоидаларининг ишлаб чиқилиши- буларнинг ҳаммаси араб ёзувида имло қоидаларининг ишлаб чиқилиши-буларнинг ҳаммаси араб ёзувининг келажакда янада кенг тарқалишига замин яратган. XI асрда арабларда шаклланаган фикрга кўра, араб ёзувининг

дастлабки босқичида фақат куфий ёзуви мавжуд бўлган. Қуръони каримнинг дастлабки нусхалари шу ёзувда кўчирилган. Бу ёзув 4- халифа Али ибн Толиб томонидан такомилига етказилган. Араб графикасидаги бошқа хат турлари шу куфий ёзуви асосида кейинчалик шаклланган хат турларидир. Х асрга келиб араб ёзуви яна ислоҳ қилинган. Бу ислоҳ Али Муҳаммад ибн Али ибн Муқла (272-328)-(886-940) номи билан боғлиқ. Бу киши уч аббосий халифа қўлида вазирлик лавозимида ишлаган. У куфий хати асосида шарқ оламида кейинчалик машҳур бўлиб кетган олти хат турини яратган олимдир: муҳаққақ, сулс, риқо, насх, тавқиъ ва райҳоний хат турлари. Ибн Муқланинг бу ишини Эронлик олим Али ибн Ҳилол давом эттирган. Унинг тахаллуси Ибн Баввоб бўлган ва у 413-1022 йилда вафот этган. У Шероздаги машҳур кутубхонада ходим бўлиб ишлаган. Ислоҳот ишини ундан кейин давом эттирган шахс сўнгги аббосий халифа саройида хаттот бўлиб ишлаган Ёқут Мустаъсимийдир (640-696)- (1242-1298 йй.) Ибн Муқланинг яратган системаси аниқ математик ҳисоб- китобга асосланган мутаносиблик асосида қурилган. Бунда ҳарфларнинг шакли, диаметри алиф ҳарфига тенг бўлган айлана ичига жойлаштирилган квадрат, беш бурчакка қиёслаб яратилган. Бу ҳарфларнинг модули эса, қамишқаламнинг бир ҳаракати билан ҳосил қилинган ромбик шаклидаги нуқтадир. Бу нуқталарнинг сони билан ҳарфларнинг катта-кичиклиги аниқланган. Умуман Ибн Муқланинг бу тизимида ҳарфларнинг шакли ва размери алифнинг узунлигига тенг бўлган ромбик нуқталарнинг сони билан

аниқланган. Натижада Ибн Муқла яратган олти хат турининг ҳаммасида ҳарфларнинг ёзувдаги ўрни, уларнинг ҳажми илмий жиҳатдан аниқлаб берилган. Умуман, хаттотлар ва қалам соҳиблари орасида энг кўп тарқалган ва энг эътиборли саналган хат турлари қуйидагилардан иборатдир: 1. Куфий ёзуви ёки хатти куфий- Куфий ёзуви набатий ёзуви асосида шаклланган дастлабки араб ёзувидир. У биринчи марта Куфа шаҳрида ишлатилиб, у ерда ривож топгани учун «куфий» деб ном олган. Араб олимларининг фикрича, (бу олимлар XI асрга мансубдирлар) Қуръоннинг биринчи қўлёзма нусхаси ёзилган бу ёзув тури 4-халифа ҳисобланган Али ибн Абу Толиб томонидан такомиллаштирилган. Натижада ўша даврда турли ёзишмалар, давлат идораларидаги ҳужжатлар ва бошқа ёзув-чизувлар шу ёзувда олиб борилган. Ўша даврдаги қўлёзма китоблар ҳам шу ёзувда яратилган. Кейинчалик эса, Ибн Муқла ўтказган ислоҳот натижасида вужудга келган бошқа турдаги ёзувлар ўрнини эгаллай бошлаган. XII асрга келиб Сурия, Ироқ, Эрон ҳудудларида куфий ёзуви амалда қўлланишдан тўхтаган. Лекин у умуман истеъмолдан чиқиб кетган эмас. Куфий ёзуви ислом бадиий санъатининг асосий элементларидан бири бўлиб хизмат қилган. Шу билан боғлиқ ҳолда бу ёзув тури ишлатилиш соҳасига қараб, яна бир неча турга бўлиниб кетган. Масалан, бу хат туридаги ҳарф элементларига гуллар, барглар, кўраклар шакли берилиб, хуснихат турларида ишлатилган ва унга гулли хатти куфий деб ном берилган. Куфий ёзувидаги ҳарфларнинг

ёзилишидаги тўғри чизиқлар ўртасидаги тўғри бурчакларга янада ишлов берилган, яъни унинг геометрик шакли қайта ишланган ва ундан турли хил биноларнинг устки қисмидаги безаклар сифатида ишлатила бошлаган. Бунда мазкур хатти куфий, биринчидан, ёзув сифатида маълум тушунчани ифодаласа, иккинчидан, нақш ёки безак сифатида иморатларнинг чиройли чиқиши учун хизмат қилган. Хатти куфийнинг бу тури куфиййи банноий-бинокорлик куфий хати деб ном олган. Куфий ёзувида қабр тошларига турли ёзувлар битилган. Шунингдек, XY асргача қўлёзмаларда асар номи, асар боблари ва қисмлари номи, асар бошланишидаги басмалани ёзишда куфий ёзувидан фойдаланилган. 2.Муҳаққақ ёзуви ёки хатти муҳаққақ- Бу ёзув тури аббосийлар ҳукмронлигининг бошланишида- YII асрнинг иккинчи ярмида вужудга келган. У Ироқ ҳудудида пайдо бўлгани сабабли хатти ироқий деб ҳам аталади. Бу ёзув турида ҳарфлардаги эгри чизиқлар билан тўғри чизиқлар ўртасидаги пропорция 1,4 ва 3,4 га тўғри келади. Муҳаққақ ёзуви катта ҳарфлар билан ёзиладиган матнларга мўлжалланган. Шунинг учун у катта ҳажмдаги Қуръон нусхаларини кўчиришда ишлатилган. Бундан ташқари бошқа битикларда ҳам, агар ҳарфлар воситасида улуғворлик, тантанаворлик ифодалаш зарур бўлган ўринларда шу ёзув туридан фойдаланилган. Эрон хаттотлари томонидан шу ёзув турида яратилган Қуръон нусхалари ўша даврларда катта шухрат қозонган. Хусусан, Амир Темурнинг набираси Бойсунқур Мирзо (ваф.837-1434й.) жуда катта ҳажмдаги Қуръон нусхасини шу ёзувда

кўчириб, китоб яратган. Бу Қуръоннинг хар бир варағи 170-101 см ҳажмга эга бўлган. Яна шуни айтиш жоизки, муҳаққақ ёзувининг ишлатилиш сфераси жуда кенг бўлмаган. Ундан асосан Қуръон нусхаларини кўчиришда, хаттотлик намуналарини яратишда ҳамда иморатларнинг пештоқига безак сифатида Қуръон оятларини битишда фойдаланилган. XYII аср ўрталарига келиб, бу ёзув ўз ўрнини яна бир ёзув тури ҳисобланган сулс ёзувига бўшатиб берган. Сулс ёзувида эса, Қуръон нусхалари тўлалигича яратилган эмас, балки унинг айрим оятларигина ёзилган. 3. Райҳоний ёзуви ёки хатти райҳоний- Ҳозиргача шарқ палеографиясида бу ёзув турига аниқ таъриф берилмаган. Бир хил олимлар райҳоний ёзуви билан муҳаққақ ёзуви ўртасидаги фарқ райҳоний ёзувидаги чизиқларнинг фақат ингичкалиги ва гўзаллигидан иборат, бундан бошқа улар ўртасида фарқ йўқ десалар, бошқаларнинг фикрича, агар муҳаққақ ёзувидаги ҳарфларнинг ўзаро мутаносиблиги қонун-қоидасига риоя қилган ҳолда насх ёзуви билан бир хил ҳажмда ҳарфлар ёзилса, бу райҳоний ёзуви бўлади. Яна учинчи тоифа олимларининг фикрича, муҳаққақ ёзувида айрим ҳарфларни ташкил этувчи доиралар квадратга яқинроқ туради. Райҳоний ёзуви ҳам муҳаққақ ёзуви билан бир хил функцияни бажарган ва XYII асрнинг ўрталарига келиб, ўрнини насх ёзувига бўшатиб берган ва истеъмолдан чиқиб кетган. Яна шуни айтиш жоизки, XIY - XY асрлардаёқ айрим хаттотлар бу ёзувни қўлёзмаларнинг ҳошияларидагина ишлата бошлаган эдилар.

4. Сулс ёзуви ёки хатти сулс- Ўрта асрларда бу ёзув мусулмон оламининг барча ҳудудларида энг кенг тарқалган ёзув турларидан эди. Бу ёзувни муҳаққақ ёзуви билан қиёсласак, муҳаққақ ёзувида тантанаворлик, улуғворлик акс этиб турса, сулс ёзувида эса, ўзига хос майинлик, нозиклик устун туради. Бу ёзувда ҳарфлардаги йўғон ёзиладиган қисм билан ингичка ёзиладиган қисм ўзгача бир нозиклик билан алмашинади. Бу ёзувда чизиқларнинг учдан бир қисми тўғри чизиқдан ва учдан икки қисми эгри чизиқ ва думалоқ шаклдан иборат бўлгани учун бу ёзув «сулс»- » деб аталган. (арабчада бу сўз «учдан бир» маъносини билдиради). Ўрта аср анъаналарига биноан, ҳукмронларнинг расмий кўрсатмалари, фармонлари шу ёзувда битилган. Шунингдек, қўлёзмаларнинг титул варақлари, охирги саҳифаси сулс ёзувида амалга оширилган. Меъморий ёдгорликларда безак ўрнида ишлатилган сулс ёзувларини ҳам учратиш мумкин. Бундан ташқари сулс ёзувида хаттотлик ёзуви намуналари ҳам яратилган. 5. Тавқиъ ёзуви ёки хатти тавқиъ- Бу ёзув тури хатни тез ёзишга мўлжалланган, ҳарфларнинг шакли думалоқ бўлган ёзувдир. Ўрта аср хаттотларининг фикрича, бу ёзув сулс ёзувидан келиб чиққан ва унинг модификациясидир. Бу ёзув турида ҳарфларнинг ҳажмидаги ўзаро мутаносиблик сулс ёзувидаги мутаносиблик билан бир хил бўлса-да, уларнинг бир- бирига уланиши сулс ёзувидан фарқ қилган. Чунки бу ёзув турида элементларнинг олтидан бир қисми тўғри чизиқли элементлардан иборатдир. Шундай қилиб, тавқиъ ёзуви мавжуд бўлган етти ёзув

тури ичида энг тез ёзиладиган ёзув ҳисобланган. Бу ёзувда ҳарфларнинг барча элементлари бир хил йўғонликда ёзилади ва унда йўғон элементларнинг ингичка ёзувлар билан алмашиниш ҳодисаси учрамайди. Бунга эса-қамишқаламнинг учини бошқачароқ чиқариш йўли билан эришилган. Тавқиъ ёзувида нафақат бир сўз ичидаги ёзувлар, балки айрим сўзлар ҳам қўшиб ёзилган. Ислом оламида бу ёзувдан ҳукмронлар у ёки бу фармонга, кўрсатмага имзо қўйишда фойдаланганлар. Бундан ташқари давлат аҳамиятига молик бўлган муҳим ҳужжатлар, қозиларнинг чиқарган ҳукмлари ҳам шу ёзувда битилган. Вақт ўтиши билан XIY асрдан кейин қўлёзмаларнинг сўнгги саҳифалари, ундаги турли хил қўшимча маълумотлар шу ёзув билан битилган. Дунёвий мазмундаги қўлёзмалар, ҳамда Қуръоннинг янги кўчирилган нусхаларининг ҳошиялари ҳам кўпроқ шу ёзув турида ёзилган. 6. Риқо ёзуви ёки хатти риқо- Бу ёзув тури тавқиъ ёзувининг кичрайган шакли бўлиб, у ҳам сулс ёзуви базасида вужудга келган. У ҳам ҳукмронларнинг фармон ва ёрлиқларини ёзишда қўлланилган. Риқо ёзуви ўзининг ҳусусиятлари билан тавқиъ ёзувидан фарқ қилмайди. Фақат риқо тавқиъга қараганда майдароқ ва ингичкароқ ёзилади. Қисқа қилиб айтганда бу ёзув ҳам тез ёзишга мўлжалланган, ҳарфлари думалоқ шаклли ёзувдир. Бу ёзувнинг тараққиётини кузатган олимларнинг фикрича, бу ёзув кичкина қоғоз варақчаларига ёзиладиган шахсий мактубларни ёзишга мўлжаллаб яратилган ёзувдир. Шунинг учун ҳам бу ёзув риқоъ- кичкина қоғозга ёзилган хат демакдир. Кейинчалик бу ёзувда кўнгилочар мазмундаги қисқа-қисқа

ҳикоячалар ҳам ёзила бошлаган. Шунингдек, Қуръон, ҳадислар ва дунёвий мазмундаги қўлёзмаларнинг титул варағи ва охирги саҳифаси ёзилган ва бунда қўлёзманинг кўчирилган жойи, санаси, хаттотнинг исми, асарнинг номи, баъзан қўлёзмани кўчиришга буюртма берган шахснинг исми ва ҳоказолар ёзилган. Тавқиъ билан риқоъ ўртасидаги ўхшашлик охир-оқибатда шунга олиб келганки, кейинчалик риқоъ термини остида ҳам тавқиъ ёзуви, ҳам риқоъ ёзуви тушунила бошлаган. 7. Насх ёзуви ёки хатти насх- «Насх» сўзининг луғавий маъноси «йўқ қилиш, бекор қилиш, чизиб ташлаш»дир. Термин сифатида у «бошқа хат турларини бекор қилувчи» маъносида қўлланилган. Бу ёзув ҳозирги кунгача ҳам бутун мусулмон Шарқида энг кўп тарқалган ва энг оммабоп ёзув туридир. Ҳозирги кунда босма усулда чиқаётган барча китоблар, журналлар. газеталар ва ҳакозолар насх ёзуви базасида нашрдан чиқади. Бу ёзувнинг бу даражада кенг тарқалишига сабаб унда ҳарфларнинг аниқ, равшан, ўзаро мутаносиб равишда бир- бирига уланиши ва энг асосийси, уни ўзлаштиришнинг нисбатан осонлигидир. Бу ёзув тури ҳарфлар шакл ва ҳажмининг ўзаро мутаносиблиги қоидаси асосида шаклланган. Насх ёзуви Х аср охиридан бошлаб ишлатила бошлаган. Кейинги икки ярим асрлик муддат ичида ундан «насхи эроний» деб аталадиган варианти вужудга келган. Бу эса машҳур хаттот ва олим Ёқут Мустаъсимий фаолияти билан боғлиқдир. XIII - XIY асрларда мўғўллар босқини билан боғлиқ ҳолда бу ёзув бир оз эътибордан четда қолган бўлса ҳам, у Эрон ва Ўрта Осиёда XYII аср охири- XYIII аср бошларигача

ҳукмронлик қилган. Уни машҳур хаттот Аҳмад Найризий бир оз ўзгартирган ва уни настаълиқ ёзувига яқинлаштирган. Гарчи XIY аср охирида янги настаълиқ ёзуви пайдо бўлиб, уни бир оз чеккага сурган бўлса ҳам, насрий асарларнинг кўпчилик қисми насх ёзувида китобат қилинган ва ХХ аср бошларигача насх ёзуви билан настаълиқ ёзуви хаттотлар учун асосий ёзув тури бўлиб хизмат қилган. Биз юқорида кўриб ўтган ёзув турлари келиб чиқиш нуқтаи назаридан арабий ҳисобланган, анъанавий ва мумтоз ёзув турлари деб тан олинган ва улар араб мамлакатларида, Эронда ва Ўрта Осиёда кенг қўлланиб келинган. Бундан ташқари Темурийлар даврида Хуросон ва Мовароуннаҳр ҳудудларида вужудга келган ёзув турлари ҳам мавжудки, уларнинг асосийлари «таълиқ», «шикастайи таълиқ», «настаълиқ» ва «шикастайи настаълиқ» ёзувларидир. Хуллас, араб оламида шаклланиб, амалда қўллана бошлаган араб ёзуви кейнчалик шундай тараққий этганки, унда вужудга келган ёзув турлари ҳақиқий санъат даражасига кўтарилган ва бу ёзувларда битилган қўлёзмалар ҳозиргача ҳам дунё миқёсида шарқ цивилизациясининг типик намунаси сифатида эъзозланиб келинмоқда.

Таянч иборалар ва бирикмалар: 1. Набатий ёзуви . 2. Уммул-китоб . 3. Али ибн Абу Толиб . 4. Ибн Му қ ла . 5. Али ибн Ҳилол . 6. Ёқут Мустаъсимий . 7. Етти ёзув тури . 8. Насхи Эроний . 9. Куфий ёзуви . 10. Куфийи банноий . 11. Гулли куфий . 12. Муҳаққақ . 13. Райҳоний ёзуви . 14. Бойсунғур Мирзо. 15. Сулс ёзуви . 16. Тавқиъ ёзуви . 17. Риқо ёзуви . 18. Насх ёзуви . 19. Аҳмад Найризий.

Похожие

Араб ва ўзбек тилларида отларнинг турлари

Соний парадигма ва унинг турлари

Узга гап ва унинг турлари

Тулдирувчи, унинг турлари ва ифодаланиш шакллари

Шаклдошлик (омонимия) ходисаси ва унинг турлари