Xamshira ko’nikmalari - Медицина - Рефераты

Xamshira ko’nikmalari

Загружено в:

26.08.2022

Скачано:

0

Размер:

18.9375 KB

Xamshira ko’nikmalari Reja: 1.Bemorlar konsultastiyasida shaxslararo muloqot. 2.Etika va deontologiya. Doridarmonlarni qabul qilishda oila tibbiyoti xamshirasini o‘rni. 3.Dori-darmonlarni qabul qilish usullari va ularning qabul qilinishini nazorati.

Xamshiralik jarayon – bu xamshiraning parvrishida birinchi o‘rinda turadigan va bajariladigan jarayon xisoblanadi. Bemorni jismoniy va ruxiy, ijtimoiy extiejlardan kelib chiqqan. Beshta bosqichda olib boriladi. Ayollarda ko‘pincha temir tanqisligi kasalligi ko‘p uchraydi. Temir etishmovchilik kamqonligi– temir tanqislikligining ko‘rinishi bo‘lib, birlik qon hajmida va eritrostitlarda gemoglobin konstentrastiyasining kamayishi, mikrostitoz, anizostitoz, poykilostitoz, rang ko‘rsatgichining pasayishi, qon zardobida temir va ferritin miqdorining kamayishi, transferrinning temir bilan past darajada to‘yinishi, temir bog‘lovchi xususiyati va eritrostitar protoporfirinning oshishi bilan xarakterlanadi. TEK bolalik davrida kamqonlikning eng ko‘p ko‘rinishidan biri hisoblanadi. Bola hayotining ikkinchi yilida va o‘smirlik davrida, erta yoshdagi bolalarda juda ko‘p kuzatiladi. Yashirin temir tanqisliklik davri temir etishmovchilik kamqonligidan 1,5-2 marta ko‘p uchraydi. Temir etishmovchilik kamqonligi sabablari: Tug‘ilganda temir miqdorining kamligi. Xavf guruhi: chala tug‘ilganlar; homiladorlik vaqtida kamqonlikka uchragan onalar, shuningdek ―tashlandiq bolalar‖; homilaichi rivojlanishidan orqada qolgan bolalar; perinatal davrda ko‘p qon yo‘qotgan bolalar. Alimentar omillar - temir etishmovchiligi kamqonligining etakchi sababi. Xavf guruhi: moslashtirilmagan aralashmalar bilan sun‘iy ovqatlantiriladigan bolalar; qo‘shimcha ovqatni kech berish; har qaysi yoshda faqat o‘simlik, sabzavotlar bilan ovqatlantirish; rastionda sutni ko‘p ishlatish (sutkada 0,5 l dan yuqori). Temirni ko‘p miqdorda yo‘qotish yoki unga bo‘lgan yuqori talab. Xavf guruhi: o‘tkir va surunkali yuqumli kasalliklar, asosan oshqozon-ichak trakti; oshqozonichak traktining surunkali noinfekstion, yallig‘lanish kasalliklari (malabsorbstiya sindromida temirni ko‘p yo‘qotish yoki etarli darajada organizmga tushmasligi); yaqqol (melena, burundan qon ketish, gematuriya va

boshqalar) va yashirin qon ketishi; yuvenil gormonal o‘zgarishlar; toksik omillar; essenstial. Temir tanqislikligida birinchi o‘zgarish to‘qimalarda sodir bo‘ladi- to‘qimada temir zahirasi kamayadi, zardobda ferritinning kamayishiga olib keladi, keyin transferrinning temir bilan to‘yinishi pasayadi, zardobning umumiy temir bog‘lovchi xususiyati ortadi va erkin eritrostitar protoporfinlar miqdori - gem manbalari ko‘tariladi. Yuqorida ko‘rsatilgan o‘zgarishlar bola qon zardobida temir miqdori va gemoglobin konstentrastiyasi, eritrostitlar hajmining pasayishigacha, ya‘ni kamqonli Astenonevrotik sindrom: tez charchash, qo‘zg‘aluvchanlik, asabiylashish, emostional noturg‘unlik, ko‘p terlash, jismoniy va psixomotor rivojlanishdan orqada qolish; lanjlik, asteniya, apatiya, ishtaha pastligi, diqqat e‘tiborni pasayishi, hushdan ketish, katta yoshdagi bolalarda bosh og‘rishi, bosh aylanishi, quloqlarda shovqin, ko‘z oldida bijirlash, yurak sohasida og‘riq, shuningdek, ishtaha va hid bilishning o‘zgarishi, dizurik buzilishlar. ―Epitelial‖sindrom. Terining oqimtirligi (asosan kaftda, tirnoqlarda, shilliq qavatlarda va quloq supralarida; terining quruqligi va kepaklanishi; teri, tirnoq, soch, og‘iz shilliq qavati, tilning distrofik o‘zgarishi (og‘iz burchagida bichilish, angulyar stomatit, til so‘rg‘ichlarining yassiligi, laklangan til, tilning qizarishi, atrofik glossit), qattiq ovqatlarni yutishning buzilishi; gastrit; duodenit, malabsorbstiya va maldigestiya bilan kechuvchi enteropatiya, noturg‘un najas; ko‘ngil aynashi; ba‘zida terining alebastr-yashil rangda bo‘lishi (xloroz) kuzatiladi. Yurak qon-tomir sindromi: taxikardiya, arterial gipotoniyaga moyillik, yurak tonlarining susayishi va yurak nisbiy chegarasining kengayishi, yurak cho‘qqisida funkstional sistolik shovqin, ba‘zida yirik tomirlar ustida shovqin eshitilishi. Mushak sindromi: gipotoniya, tez charchash, peshobni ushlab turaolmaslik, qabziyat.

Ikkilamchi immunitet tanqisligi sindromi: temir etishmasligini yanadi og‘irlashishiga olib keluvchi tez-tez O‘RVI, pnevmoniya, ichak infekstiyalari bilan kasallanish. Temir etishmasligi kamqonligining tashhisoti gematologik ko‘rsatgichlarning siljishini aniqlashga asoslangan - gemoglobinning pasayishi (5 yoshgacha 110g/ldan kam va katta yoshdagilarda 120 g/ldan kam), rang ko‘rsatgichi 0,8dan past, bitta eritrostitda gemoglobinning o‘rtacha miqdori 927 pg/eritrostitdan past, eritrostitlar o‘rtacha hajmining pasayishi, temir almashinuvi ko‘rsatgichi - qon zardobida ferritinning pasayishi (30 ng/mldan past), transferrinning temir bilan to‘yinganligi (25%dan past), temir (11,6 mkmol/l dan past; qon zardobida umumiy temir bog‘lovchi funkstiyasining yuqoriligi (50 mkmol/ldan yuqori. Laborator belgilariga shuningdek, mikrostitoz, anizo va poykilostitoz kiradi. Rang ko‘rsatgichining pasayishi temir etishmovchiligining erta bosqichlarida rivojlanmaydi, shuning uchun normoxrom rang ko‘rsatkichi temir etishmovchilik kamqonligini inkor qilmaydi. Eritrostitlar sonining pasayishi faqatgina og‘ir kamqonliklarga xarakterlidir. Suyak ko‘migida eritropoezning yosharish belgilari xarakterlidir, bu qonda retikulostitoz bilan tasdiqlanadi. Differenstial tashhis juda kam uchraydigan mikrostitar gipoxrom kamqonliklar bilan o‘tkaziladi: talassemiya, kumush simob bilan zaxarlanish; sideroblast kamqonlik. Davosi. Kamqonlikning og‘ir shakllarida stastionar davo ko‘rsatiladi. Bolalarning kun tartibi faol bo‘lishi kerak, ko‘proq toza havoda bo‘lishi zarur. Parhez bilan temir tanqislikligini bartaraf etish mumkin emas- temir dorilari tavsiya qilish kerak. Pediatriyada temir dorilarini tavsiya qilishning umumiy usullari quyidagilar: Dorilarni asosan ichishga tavsiya qilish, parenteral yuborishni cheklash, chunki, dorilarning nojo‘ya ta‘siri yuqori bo‘ladi (allergik reakstiya, in‘ekstiyadan keyingi absstess va flebitlar, gipotenziya, bakterial infekstiyalarga xafv yuqori, gemosideroz va boshqalar);

Dorining sutkalik dozasi elementar temir bo‘yicha 5-6 mg/kg; yuqori doza davo samaradorligini oshirmaydi, ammo katta nojo‘ya ta‘sir ko‘rsatadi, dorining sutkalik dozasi uch qabulga bo‘linadi; Davoning birinchi bir necha kunida bemor dorini qabul qilishini aniqlash uchun dozasi ikki barobarga kamaytiriladi; Temir dorilarni qabul qilishning muddati 3 oydan kam bo‘lmasligi kerak, birinchi bosqichda bu gemoglobin miqdorini va temirni periferik zahirasini to‘ldiruvchi terapiya hisoblanadi, ikkinchi bosqichda temirning to‘qimadagi zahiralarini tiklash zarur va uchinchi bosqichda qaytalanishga qarshi tadbirlarni qo‘llash lozim; Temir dorilarini ovqatlanish oralig‘ida berish va ularni sabzavot yoki meva sharbatlari bilan ichish kerak, temir dorilarini sut bilan ichish man qilinadi.; Temir preparatlari bilan birga askorbin kislota va Vit E birga tavsiya qilish davo samarasini oshiradi; Maxsus ko‘rsatma bo‘lmaganda temir dorilari bilan birga vit V6 va vit V12, folat kislota tavsiya qilishni xojati yo‘q; Temir dorilarni parenteral tavsiya qilishga ko‘rsatmalar: ichakda so‘rilishning buzilishi, temir dorilarini ichganda qabul qilaolmaslik. Preparatlar vena ichiga 25 mg dozada tomchilab yuboriladi, keyin 3 kunda 50 mg yuboriladi. Kurs tamomlangandan keyin temir dorilari ichishga buyuriladi. Temir dorilarini qo‘llashda kutilayotgan natijalar: 72-96 soatdan keyin retikulostitozning ko‘tarilishi va 7-10 kundan keyin gemoglobin miqdorining ko‘tarilishi (yaxshi natija haftada 5 g/l ) hisoblanadi. Gemoglobin miqdori normallashtirilgandan keyin temir dorilari bilan davolash temirning to‘qimadagi deposini tiklash uchun 4-6 haftagacha davom ettiriladi.Temir dorilari bilan davolash vaqtida qon zardobida uning miqdorini aniqlash ma‘lumotli hisoblanmaydi. Eritrostitar massa quyish hayot ko‘rsatmasiga asosan, gemoglobin miqdori 70 g/ldan kam bo‘lsa buyurtiriladi. Toza qon quyishga shoshilmaslik zarur.

Profilaktikasi. Ayollarda temir tanqisligini oldini olishdan boshlanadi. Chala tug‘ilgan bolalarda 1-oyligidan boshlab profilaktik doza sutka davomida 2 mg/kg beriladi. Bolalar ovqatlanishida tarkibiga temir dorilari qo‘shilgan bo‘tqalarni berish tavsiya qilinadi. Folat tanqislik kamqonligi (FTK) megablast kamqonlikguruhiiga kiradi. Megablast kamqonlik (MK) - samarasiz eritropoez natijasidagi kamqonlik bo‘lib, eritrostitlarning shakllanishi va morfologiyasining o‘zgarishi bilan xarakterlanadi. FTK kam uchraydigan kasallik, ko‘krak yoshidagi bolalarda, asosan chala tug‘ilganlarda kuzatiladi. Etiologiyasi va patogenezi. Etuk tug‘ilgan, rastional tabiiy ovfatlanishda bo‘lgan chaqoloqlarda folat kislotaga talab qoniqarli bo‘ladi. Sabablari: absobrstiyaning tug‘ma buzilishi va folat almashinuvining buzilishi (kam hollarda), orttirilgan malabsorbstiya (steliakiya, ekssudativ enteropatiya); chala tug‘ilganlarda folat kislotaga bo‘lgan talab yuqoriligi, gemolitik anemiyalar, ba‘zi bir dorilar bilan davolanganda (metotreksat; sulfanilamidlar; silga qarshi dorilar), uzoq davom etuvchi infekstiyalar. Folat kislota tanqisligi kamqonligi echki suti bilan boqilgan bolalarda kuzatiladi. Suyak iligida va periferik qonda megablast o‘zgarishlar 3-3,5 oydan keyin paydo bo‘ladi. Og‘irlik darajasiga qarab klassifikastiya qilinadi. Klinikasi. Chala tug‘ilgan bolalarda 3-6 oyligidan boshlab, lanj, anoreksiya, glossit, diareya, qon talashlar va bakterial infekstiya yuzaga keladi. Periferik qonda megablast o‘zgarishlar, neytropeniya neytrofillar o‘lchami kattalashgan, trombostitopeniya kuzatiladi. Nevrologik buzilishlar xarakterli emas. ORZ va grippni nospestifik profilaktikasiga sog‘lomlashtirish mualjalar kiradi, chiniqtirish, jismoniy tarbiyalash, refleksoterapiya, tomog‘ini salqin suv bilan chayish, ochiq derazalar xonada uxlash. Su vmuolajalari ( vanna, basseynlarda cho‘milish). Xamma tibbiy xodimlarga toza xavoda tez-tez sayr qilish tavsiya etiladi, sport bilan shug‘ullanish (suzish, chang‘ida yurish, engil atletika), shular ORZ va grippni profilaktikasiinng eng yaxshi vositalari xisoblanadi.

Davolash va profilaktikalash, sog‘lomlashtirish muassasalarda xonaning rastional ventilyastiyasiga axamiyat berish kerak, xlor moddasi qo‘shilgan namli tozalashni olib borish kerak, xonalarni ultrafiolet nurlari bilan dezinfekstiyalash, tibbiy xodimlarni to‘rt qavatli tibbiy maskalarni taqib yurish, Maskalarni xar 3- 4 soatda almashtirish kerak, 15 minut yuvuvchi vosita bilan tozalash, yuvish, quritish, va issiq dazmol bilan dazmollash. Nogironlarni parvarishlashd xamshiraning eng ogir vazifalardan biri xisoblanadi. Bundan tashqari xamshira oila a‘zolari, farindoshlar bilan to‘g‘ri muloqot qilishni bilishi kerak. Nogironlarga yaxshi qaramasa tez og‘ir asortalar kelib chiqishi mumkin. Undan tashqari parvarishning yana bitta muammosi bu nogironlarni mustaqil xarakat qila olmasligi., shaxsiy gigiena qoidalariga rioya qila olmasligi. Bu parvarish jismoniy va ruxiy qiyinchiliklarni tug‘diradi. Vaziyatli masala Vaziyatli masala № 1 Sizga 48 yoshli ayol ko‘krak bezidagi og‘riqlarga shikoyat qilib keldi.Uni 1 oy davomida bu og‘riqlar bezovta qila boshlagan.Qo‘shnisi unga 1 ayol ko‘krak bezidagi og‘riqlar tufayli yarim yildan so‘ng o‘lganligini aytgan.Shu sababli u sizga murojat etgan va u ham shu kasallikdan o‘lishdan qattiq qo‘rqadi. 1.Siz unga qanday maslahat berasiz? 2. Oila a‘zolari bilan muloqat o‘tkazishga ko‘rsatma bormi? Vaziyatli masala № 2 Siz to‘g‘ri ichakdagi o‘sma bilan kasallangan bemor uyiga chaqiruvga keldingiz.Uning kayfiyati yo‘q,og‘riq va qabziyat bezovta qilmoqda. 1. Bemorni ko‘rikdan o‘tkazishda nimalarga ahamiyat berish lozim? 2. Bemorga qanday tavsiyalar berasiz?

3. Oila a‘zolariga berilishi lozim bo‘lgan maslahatlarni sanab o‘ting.

Похожие

Jarroxlik bo'limining tuzilishi va unda tibbiy xamshiraninig roli

Shifoxonada bemorlarni qabul qilish

Bemor axvolini baholash

Oliy nerv faoliyati

Duduqlanishni yеngish bo’yicha psixologik-pеdagogik