Og'iz bo'shlig'i a'zolarining taraqqiyoti va tuzilishi - Медицина - Рефераты

Og'iz bo'shlig'i a'zolarining taraqqiyoti va tuzilishi

Загружено в:

16.02.2024

Скачано:

0

Размер:

46 KB

Og`iz bo`shlig`i a`zolarining taraqqiyoti va tuzilishi Reja: 1. Og`iz chuqurchasi va jabra apparatining shakllanishi. 2. Tilning taraqqiyoti.

Og`iz chuqurchasi va jabra apparatining shakllanishi. Ichak nayining kranial qismi ektoderma bilan qoplanadi, keyinchalik ushbu ektoderma birlamchi ichakka botib, og`iz chuqurchasini hosil qiladi. Og`iz pardasi birlamchi og`iz bo`shlig`ining hosilasidir. Birlamchi yutqin sohasida mezenхimadan 4 ta jabra cho`ntaklari, ular orasida esa - jabra ravoqlari (JR) hosil bo`ladi. JR tashqaridan bir biridan ektoderma botiqliklari - jabra yoriqlari bilan ajralgan. Birinchi, ikkinchi va uchinchi JR yuz, og`iz bo`shlig`i, til taraqqiyotida ishtirok etadilar. Yuz taraqqiyotining I bosqichi: mezen х imadan epidermis bilan qoplangan do`ngliklarning hosil bo`lishi. Birinchi JR dan - maksillyar va mandibulyar o`simtalar hosil bo`ladi, ular og`iz bo`shlig`ining kirish qismini chegaralaydi. Peshona o`simtasi - maksillyar o`simtalar orasida hosil bo`ladi, uning lateral qismidagi chuqurchalar hid bilish chuqurchalarini hosil qiladi, natijada peshona o`simtasini medial va lateral burun o`simtalariga ajratadi. Keyinchalik maksillyar o`simtalar o`zaro va medial va lateral burun o`simtalari bilan birlashib ketadi. Yuz taraqqiyotining II bosqichi: Ko`z kurtaklarining, birinchi va ikkinchi JR ning mezodermasidan chaynov va mimika mushaklarining hosil bo`lishi, ya`ni yuzning tashqi qiyofasi shakklanadi. Yuqori va pastki jag`larning taraqqiyoti. 1) Yuqorigi jag` va yuqorigi lablarning hosil bo`lishi. Yuqori jag`ning va labning o`rta qismi - medial burun o`simtasidan hosil bo`ladi. Maksillyar o`simtalarning medial qismi va lateral burun o`simtalari o`rtasida Ko`z yosh kanali shakllanadi. 2) Pastki jag` va pastki lablarning hosil bo`lishi. Mandibulyar o`simtalarning qo`shilishidan shakllanadi. Mezen х imada jag` bo`ylab gialin tog`aydan iborat plastinka (Mekkelev tog`ai) hosil bo`ladi, lekin u o`rta chiziq bo`ylab qo`shilmaydi. 7- haftasida tog`ay yuzasida mezen х imadan suyak to`qimasi rivojlana boshlaydi. Keyinchalik tish kurtaklari orasida alveolyar o`simtalar shakllanadi. 10-haftalarga kelib, pastki jag` shakllanadi. Mekkelev tog`ai degenerasiyaga uchraydi va so`rilib ketadi, o`rni esa suyak to`qimasi bilan

almashinadi. Tanglay va burunning hosil bo`lishi. 6 - 7- haftalarda maksillyar o`simtalardan tanglay o`simtalari hosil bo`ladi, natijada birlamchi Og`iz bo`shlig`i ikki qavatga ajralib qoladi: burun bo`shlig`i va Og`iz bo`shlig`i. Tanglayning oldingi qismi (o`rtasi) o`rta burun o`simtalaridan hosil bo`ladi (birlamchi tanglay). 2- oylarga kelib tanglay o`simtalarining qo`shilishi natijasida ikkilamchi tanglay hosil bo`ladi. Tanglay choklari sohasida epiteliy bo`lmaydi, biroq biriktiruvchi to`qimasida epiteliy orolchalari saqlanib qoladi (epitelial marjonlar). Ikkita tanglay o`simtalarining qo`shilishida ularga o`rta chiziq bo`ylab burun to`sig`i o`sadi va ular bilan qo`shilib ketadi, natijada burun bo`shlig`i ikkiga ajraladi. Birlamchi tanglayda va ikkilamchi tanglayning kranial qismida suyak to`qimasi - qattiq tanglay rivojlanadi. Ikkilamchi tanglayning kaudal qismi esa yumshoq tanglayni hosil qiladi. Tilning taraqqiyoti. Rivojlanishning 4-haftasida Og`iz bo`shlig`ining tubida 1-, 2-, 3- JR mezen х imasidan hosil bo`ladi. Dastlab toq til do`ngligi, keyinchalik 1-JR dan ikkita yon til do`ngliklari shakllanadi. Ularning qo`shilishidan til tanasi hosil bo`ladi. Til ildizi 2- va 3- JR ning qo`shilishi so х asining yo`g`onlashuvidan hosil bo`ladi. Til tanasi va ildizi tilning terminal egati bilan chegaralanadi, bu yerda tarnovsimon so`rg`ichlar hosil bo`ladi. Til mushaklari miotomlarning ensa somitlaridan rivojlanadi. 9-haftasida til ildizi so х asiga limfositlarning migrasiyasi natijasida til murtagining kurtagi hosil bo`ladi. Og`iz bo`shlig`i shilliq va shilliqosti pardalarining va so`lak bezlarining taraqqiyoti. 1) Og`iz bo`shlig`i epiteliysi ektodermadan hosil bo`ladi. Dastlab epiteliy bir qavatli, 5-6 haftasiga kelib - ikki qavatli; 10-11 haftasida - ko`p qavatli; 13-20 haftasida - epiteliyda qavatlar hosil bo`ladi. 2) 7 haftasida tilda so`rg`ichlar hosil bo`ladi; 3) mezen х imadan х ususiy plastinka shakllanadi; 6 - 8 haftasidan boshlab

chaynov so х alarining tuzilishida farqlar paydo bo`ladi - hujayra va tolalar miqdori ortadi (qattiq tanglay, milk); 4) Shilliqosti parda ba`zi joylarda shakllanadi. Milk, qattiq tanglay, tilning yuzasi soхalarida bo`lmaydi. Kelib chiqishi va differensiallanishi х ususiy plastinkaga o`хshaydi. Bu yerda 9-10- haftadan boshlab limfoid tuzilmalar va mayda so`lak bezlari rivojlanadi. Og`iz bo`shlig`i epiteliysidan mezen х imaga tasmalar botib kiradi, ular o`sib, tarmoqlanadi, natijada so`lak bezlarining chiqaruv naylari va oхirgi bo`limlari rivojlanadi. So`lak bezlarining rivojlanishi tug`ilish davrigacha tugamaydi. Ba`zida bezlarning taraqqiyoti va rivojlanishida buzilishlar (aplaziya) yoki shaklanish joyining so`rilishi (distopiya) kuzatiladi.

Adabiyotlar: 1. Junkeyera L. C., Carneira J. Basic Histolohy Text and Atlas, 13-th ed. - 2014 - 557 p 2. Junkeyra L.K., Karneyro J. Gistologiya: uchebnoe posobie, atlas. - perevod s angl. Pod red. Bikova V.L.-M., 2009 - GEOTAR - Media, 576 s. 3. Zufarov K. A. Gistologiya darslik -Toshkent 4. Ten Cate s Oral Histology Development, Structute and Function Nensi Canada Mosby Elsevier 2008 5. Gistologiya, embriologiya, sitologiya: Uchebnik. Pod red. E.E. Ulumbekova I Yu.A. Chelsheva 3 - izd., pererab i dop. - M: “GEOTAR- Media”, 2009.-407 s. 6. Bikov V.A. Gistologiya i embriologiya polosti rta cheloveka - SPb. - 1996.- 248 s. 7. Yushkanseva S.I., Biqov V.L. - Gistologiya, sitologiya va embriologiya. Kratkiy atlas Sankt- Peterburg, 2007. - 119 s. 8. Atlas po gistologiya, sitologii i embriologii. Kuznesov S.L., 9. Mushkambarov N.N., Goryachkina V.L.- MIA, 2010 10. Ross M.H., Palwina W. Histologiya Text and Atlas. 6 th ed - 2011 - 996 p.

Похожие

Og'iz bo'shlig'i a'zolarining tuzilishi

Og'iz bo'shlig'i a'zolarining tuzilishi

Tishlarning taraqqiyoti va almashinishi

Mezakson haqida tushuncha. Mielinsiz va mielin pardali nerv tolalari. Sinapslar tuzilishi. Makrogliya va mikrogliya. Nerv sistemasining evolyusion taraqqiyoti

To'qimalar tuzilishi, faoliyati va patologiyasi