Etiologiya, Potogenez kasalliklarining tarqalish yo`li, gemotogen, limfogen, nevrogen, spitsifik va nospitsifik infektsiyalar haqida tushincha - Медицина - Рефераты

Etiologiya, Potogenez kasalliklarining tarqalish yo`li, gemotogen, limfogen, nevrogen, spitsifik va nospitsifik infektsiyalar haqida tushincha

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

47 KB

Etiologiya, Potogenez kasalliklarining tarqalish yo`li, gemotogen, limfogen, nevrogen, spitsifik va nospitsifik infektsiyalar haqida tushincha Reja: 1. Etialogiya, potogenez kasalliklarininng tarqalish yo`llari 2. Gemotogen, limfogen, nevrogen 3. Spitsifik va nospitsifik infektsiyalar haqida tushincha

Etialogiya -- bu kasalliklarning kelib chiqishini o`rganuvchi fandir . Hozirgi kunda birinchi navbatda ekalogiyaning buzilishi , ozon qoplamining yupqalashuvi orqali osmondagi ba`zi radiaktiv nurlarning ergacha tushib insonlarga balki o`simliklarga va hayvonlarga ham kasalliklarni kelib chiqishiga sabab bo`ladi . Bundan tashqari orol dengizining qurishi , havoning har – xil gazlar bilan infektsiyalanishi ham kasalliklarning kelib chiqishiga sabab bo`ladi . Kasalliklar hayvonlar orqali ham tarqaladi . Masalan : parazit chuvalchanglar, hayvonlarni payapslaganda tarqalib har xil kasalliklarni keltirib chiqarishi mumkin . Parazitar kasalliklar orasida itmushuklardan yuqadigan gellintlar sabab bo`ladigan o`pka exinokkozi uchrab turadi . Nafas sistemasi organlarida ro`y beradigan yallig`lanish protsessi faqat infektsiya tufayli emas, balki organizmga har xil omillar ta`sir qilishi, tashqi muhitning zararli ta`sirlari, boshqa organ va sistemalarningkasalliklari, bir qancha hollarda esa allergiya tufayli paydo bo`lishi mumkin . Ko`mir va neftning ko`p yoqilishi natijasida atmosfera havosidagi kislorod kamayib ugleerod (II)- oksid, azot, karbanat angidrid gazi va boshqa zararli moddalar havoda ko`payib boradi . Havo tempraturasining ko`p o`zgarib turishi, ortiqcha nam bo`lishi, qattiq shomol turishi, zararli meteorologik ta`sirlarga kiradigan o`tkir respirator kasalliklarning mavsumiyligi ham shunga bog`liq. Bronxlar va o`pkada xronik yallig`lanish kasalliklari hamda o`smalar paydo bo`lishida tamaki chekish katta rol o`ynaydi . Ba`zi mikroorganizmlar tushgan ovqatni iste`mol qilishdan kelib chiqadigan o`tkir kasalliklar. Muayyan mikroorganizmlar ishlab chiqaradigan zaharli moddalar,toksinlar tushgan ovqat iste`mol qilgandan keyin paydo bo`ladigan kasalliklar ovqatdan bo`ladigan intoksikatsiyalar deb ataladi . Ovqatdan bo`ladigan intoksikatsiyalarga botuiizm va stafelakoklar vujudga keltiradigan intoksikatsiyalar kiradi .

Potogenez – bu odam organizmidagi kasalliklardir . Odam organimidagi kasalliklarni davolash uchun har bir kasallikka xos kasalliklarni oldini olish va davolash bilan shug`ullanadigan mutaxasislar bor . Masalan : nevrapotologiya - nerv sistemasi kasalliklarining paydo bo`lish sabablari, rivojlanish mexanizmi va klinik ko`rinishni o`rganadigan shuningdek ularning diagnostikasi, profilaktikasi va davolash metodlarini ishlab chiqadigan klinik medetsina sohasi . Nerv sistemasi kasalliklarini davolashning xirurgik metodlarini neyroxirurgiya ishlab chiqadi . Psixik kasalliklarni psixiatriya o`rganadi . Organizmdagi kasalliklarning bir qancha bosqichlari mavjud : 1. Etialogiyasi -- organizmdagi kasallikning kelib chiqish sababini aniqlab o`rganish . 2. Potogenez -- kasallikning kelib chiqishiga, ko`rinishiga va muhim belgilariga, bemorning shikoyatiga qarab aniqlanadi. 3. Klinikasi -- aniqlangan kasallikning o`ziga xos belgilaridir ( kasallikning bu davri yashirin ) 4. Davosi kasallikning belgilariga, kasallikning kelib chiqishiga qarab mutaxasis tomonidan dori vositalari qo`llaniladi va kasallikning oldini olinadi. 5. Parvarish qilish – kasallikning turiga qarab har xil parvarish qilinadi . 6. Profilaktikasi -- odam organizmidagi hujayralar tiklanish hususiyatiga ega . Har bir kasallikning vaqtida oldi olinsa u juda tez sog`ayadi . (hujayralari tez tiklanadi ) Agar kasallik og`ir ko`rinishda bo`lsa organizmning hujayralari tiklanish hususiyatini yuqotadi yoki susaytiradi va kasallik o`lim bilan tugaydi . Organizmdagi kasalliklarning tarqalish yo`llariga :

1. Limfogen – limfa sistemasi orqali organizmga tarqaladigan kasalliklarga aytiladi . Limfa sistemasining kasalliklari tug`ma va orttirilgan bo`lishi mumkin . Tug`ma kasalliklariga biror organ yoki tananing bir qismida limfa tomirlari sonining kam bo`lishi yoki butunlay bo`lmasligi kiradi. Bu o`zgarishlar ko`pincha funktsional va anatomic o`zgarishlarga sabab bo`lib, yoshlikdayoq mehnat qilish qobiliyatini yuqotishga oli keladi. Limfa sistemasining orttirilgan kasalliklaariga limfa tugunlarining yallig`lanishi shuningdek limfa tomirlari devorining yallig`lanishi --limfangiit kiradi. Bulardan tashqari ko`krak qafasining yopiq shikastlanishi ( ezilishi, qovurg`alarning sinishi ) yoki ko`krak, qorin va bo`yinning o`q tegib, pichoq sanchilishi, ochiq jarohatlanishi natijasida ko`krak qafasi va qorin bo`shlig`ida yrik limfa yo`llari shikastlanishi mumkin. 2.Gemotogen -- organizmga qon orqali tarqaladigan kasalliklaardir . Qon odam organizmida tashuvchi sistema ham deyiladi . Qon orqali tarqaladigan kasalliklar yoshlarda, ayniqsa maktab yoshidagi bolalarda ko`p uchraydigan angina, surunkali tanzilit, ( bodomcha bezlarining yallig`lanishi) va bular oqibatida kelib chiqadigan yurakning yallig`lanish kasalliklari tufayli odam yoshlik chog`idanoq, ish qobiliyatini yuqotib, o`zi xoxlagan kasbni egallay olmasligi mumkin. Spirtli ichimliklar, alkagol moddalar, chekish zararli odatdir. Bu moddalar qon orqali odam organizmining barcha hujayra, to`qima va organlarga, jumladan yurak qon tomir sistemasiga zararli ta`sir ko`rsatib, ateroskleroz, gipertaniya, miyaga qon quyilishi kabi og`ir kasalliklar yuzaga kelishiga sabab bo`ladi. Qon orqali har xil infektsiyalar bilan yallig`lanish yringli kasalliklar tarqaladi. Masalan : Jarohatlangan teriga tushgan mikrob qon orqali to`qima va organga o`tadi va o`sha joyda yringli yallig`lanish kasalligi paydo bo`ladi. OITS ( orttirilgan immunitet tanqisligi sindromi ) hozirgi vaqtda jahon jamoatchiligini tashvishga solayotgan eng xafli xastalikdir. Bu kasallik ham odamning qoni va qon zardobini qo`llash orqali hamda

jinsiy aloqa, sterellanmagaan shpres, igna, jarrohlik asboblari orqali tarqaladi. 3. Nevrogen – organizmning nerv sistemasiga bog`liq bo`lgan kasalliklar. Nerv sistemasi kasalliklari ham tug`ma zaif kishilarda osonroq vujudga keladi. Nerv sistemasining tug`ma kuchsizligi onada xomiladorlik taksikozi va tug`ruq potologiyasiga, turmishda orttirilganiga esa ilk gudaklik davridagi shikastlar va boshdan kechirgan kasalliklariga bog`liq bo`lishi mumkin. Neyrodermatik - qattiq qichishi va terida keyinchalik o`zgarishlar paydo bo`lishi bilan o`tadiga teri kasligidir. Nevrolgiya - nerv bo`shab o`tkir yoki simillab, ba`zan achishib pichoq sanchgandek og`riq paydo bo`lishi. Nerv chigalliri , umurtqa pag`onasi kasalliklari, yoki, nervga yaqin joylashgan to`qimalar va organlardagi , potologik jarayonlar , shikastlanish, qattiq sovqatish va boshqalar nevralgiyaga sabab bo`ladi. Spetsifik infektsiyalar - organizmga parazit hayvonlar ( eng soda hayvonlar, bo`g`imoyoqli hashoratlar, kanalar ) orqali yuqadigan kasalliklar parazitlar yoki unvazion kasalliklar deb ataladi. Spitsifek infektsiyalar organizmning har qanday organiga tushsa ham bir xil kasallik keltirib chiqaradi. Masalan : sil tayoqchasi nafas olish yo`llari orqali o`pkaga tushsa o`pka sili kasalligini keltirib chiqaradi. Agar sil tayoqchasi qon orqali suyakka tushib qolsa , suyakda ham suyak sili kasalligini keltirib chiqaradi. Nospetsifik infektsiyalar – organizmga parazit hayvonlar, havo tomchi yo`llari va har xil mevalarni yuvmasda iste`mol qilish orqali yuqadiga kasallikdir. Nospitsifek infektsiyalar organizmdagi organlarga xos bo`lgan kasalliklarni keltirib chiqaradi . Masalan : infektsiyalar mononukleoz - bu odamning o`tkir infektsion kasalligidir. Angena, tempratura ko`tarilishi , limfa tugunlarining kattalashishi hamda qonda o`zgarishlar sodir bo`lishi bilan harakterlanadi. Nospitsifek infektsiyalar jigarda serroz kasalligini,

oshqozonda – gastrit kasalligini, yo`g`on ichakda - kalit kasalligini, orqa miyada - polimelit kasalligini keltirb chiqaradiga infektsiyalardir. Ko`pchilik infektsion kasalliklar sog`lom kishining bemor bilan muloqatda bo`lishi natijasida tarqaladi. Shu bois infektsion kasalliklarning tarqalib ketishiga yo`l qo`ymaslik uchun infektsion kasallik bilan og`rigan bemorni ajratib ( (izolyatsiyalab) qo`yish zarur. A D A B I Y O T L A R 1. N., X., Abdullayev, X., E., Karimov «Pato-fiziologiya»T. : 2000 y. 2. Sh.I. Rasulov «Pato-fiziologiya » Metodik qo`llanma., T. : 1998 y. 3. Lobashev M.E. i dr. Genetika s osnovami seleksii. M.,»ProsveShenie». 1970. 4. Maksudov Z.M. Umumiy genetika. Toshkent. «Ukituvchi», 1981. 5. Xamidov JX. va boshk. Tibbiy biologiya va irsiyatdan kullanma. Toshkent. «Ibn Sino». 1992. 6. Shensov Yu.S. ObShaya sitologiya. MGU. 1978. 7. Alberts B. Molekulyarnaya biologiya kletki. Moskva. 1987 8. www.ziyonet.uz 9. www.nur.uz

Похожие

Etiologiya, Potogenez kasalliklarining tarqalish yo`li, gemotogen, limfogen, nevrogen, spitsifik va nospitsifik infektsiyalar haqida tushincha

Buyrak tosh kasalligi

O’smadan oldingi teri kasalliklarining tasnifi

Teri va zamburug`li infeksiуalar. Dermatоmikоzlar

Oits (spid) va jinsiy yo`l bilan yuqadigan kasalliklarning ijtimoiy-psixologik muammolari va ularning yechimi