O’smadan oldingi teri kasalliklarining tasnifi - Медицина - Рефераты

O’smadan oldingi teri kasalliklarining tasnifi

Загружено в:

18.12.2023

Скачано:

0

Размер:

427.359375 KB

O’smadan oldingi teri kasalliklarining tasnifi Reja: 1. Terining kech radiatsiya yaralari. 2. Teri shoxi. 3. Aktinik keratozlar. 4. Mishyaksimon keratozlari. 5. Tuberkulyoz yugurik. 6. Trofik yaralar va boshqa surunkali yarali va granulomatoz teri yallig’lanishlari.

Terining bazal hujayrali karsinomasi. Terining bazal hujayrali karsinomasi (teri bazal hujayrali karsinoid), bosh va bo’yin eng keng tarqalgan epitelial xabis o’simta. Ikkala jinsdagi odamlarda, asosan qariyalarda bir xil miqdorda kuzatiladi. O’simta aniq halokatli o’sishga yega, ko’pincha takrorlanadi va qoida tariqasida metastaz bermaydi. Dastlabki davrda bazal hujayrali karsinoma terining yuzasidan ko’tarilgan yoki uning qalinligida joylashgan asta-sekin o’sib boruvchi dumboqcha yoki tugun sifatida ifodalanadi. O’simta o’sishi bilan uning ustidagi teri ingichka bo’lib, tiniq soyaga yega bo’ladi. Kelajakda qobiq shakllanishi bilan shakllanish markazida epiteliy nuqsoni hosil bo’ladi. Qobiqni olib tashlaganingizdan so’ng, qobig’i ajraladigan yeroziyalangan sirt qoladi, uning ustida qobiq yana hosil bo’ladi. Puflagandan so’ng, atrofdagi to’qimalar ustida zich, baland qirralar bilan yara hosil bo’ladi. O’simta tagida infiltrat aniqlanadi. O’sma jarayoni qo’shni to’qimalarga tarqalib, mushaklarni, suyaklarni va yaqin atrofdagi organlarni yo’q qilishi mumkin. Bir qator hollarda o’simtada keyingi davrda yara shakllanishi bilan asosiy to’qimalarga ta’sir qiluvchi o’sish tabiati mavjud. O’smaning bu shakli belgilangan chegaralarga yega va tez-tez takrorlanadi. Bazal hujayrali karsinomaning ekzofitik shakllari papillomatoz o’simtalarni hosil qiladi va ularga mahkam yopishgan shoxsimon massalari bilan

tugaydi. Bazal hujayrali karsinomaning sirt shakllari bilan tashqi tomondan ekzemaga o’xshash yeroziyalangan nam yuzasi bo’lgan bir nechta tekis dumboqcha hosil bo’ladi. Sklerozlovchi shakl yara fonida chandiq jarayonlarining mavjudligi bilan tavsiflanadi. O’simta hujayralarida va stromada melanin mavjudligi bazal hujayrali karsinoma ko’rinishini sezilarli darajada o’zgartiradi va uni melanomaga yuzaki o’xshash qiladi. Bazal hujayrali karsinomaning xilma-xil klinik ko’rinishi tashxis qo’yishda muayyan qiyinchiliklarni keltirib chiqarishi mumkin, shuning uchun sitologik va gistologik tekshirish usullari hal qiluvchi ahamiyatga yega. Bosh va bo’yin teri saratoni. Yassi hujayrali teri saratonining dastlabki klinik ko’rinishlari yuqorida tavsiflangan bazal hujayrali karsinomaning dastlabki belgilariga mos keladi Biroq, o’smaning o’sish tezligi bazal hujayrali karsinomaga qaraganda ancha yuqori. Teri saratonining klinik ko’rinishini ko’rib chiqishda uchta asosiy shakl ajratiladi: yarali; yekzofitik yoki papiller va infiltrativ. Klinik shakllarni ajratishda shuni yodda tutish kerakki, bu bo’linish shartli va o’tish sharoitlari mavjud bo’lib, uni yuqorida aytilganlarning hech biriga bog’lab bo’lmaydi. Teri saratonining yarali-yallig’lanish shakli yeng keng tarqalgan. Kasallik terining qalinligida joylashgan muhr shaklida namoyon bo’ladi, uning ustida tez orada eroziya paydo bo’ladi, qobiq bilan qoplangan. Qobiqni olib tashlashda mayda tanali sirt ochiladi, u yengil shikastlanish bilan oson qon ketadi. Kasallikning keyingi yo’nalishi bilan zich rulonga o’xshash qirrali yara hosil bo’ladi. Yaraning periferiyasida yangi o’simta tugunlari hosil bo’ladi va ularning parchalanishidan keyin yarali sirt paydo bo’ladi, buning natijasida o’simta tartibsiz shaklga yega bo’ladi. Yarali-infiltrativ shaklda mintaqaviy limfa tugunlariga metastaz teri saratonining boshqa shakllariga qaraganda tez- tez kuzatiladi. Ekzofitik shakl kamroq tarqalgan va tashqi ko’rinishida "gulkaram" ga o’xshash qizil yoki jigarrang rangli papiller o’simtalar bilan ifodalanadi. Ba’zida o’simta teri ustida ko’tarilgan va shoxli massalar bilan

qoplangan bo’lakli shakllanish ko’rinishiga yega. O’simta tagida zich, og’riqsiz infiltrat palpatsiya qilinadi. Infiltrativ shakl terining qalinligida joylashgan zich infiltrat bilan ifodalanadi, u keratinlangan massalar tangachalar bilan qoplangan. Xavfli teri o’smalari diagnostikasi. qoida tariqasida, qiyinchiliklarga olib kelmaydi. Saraton prekanseroz kasalliklar fonida paydo bo’lganda, xavfli o’smaning rivojlanish belgilari: kasallikning rivojlanish tezligining tezlashishi, patologik jarayonning tagida yoki uning atrofida zich infiltratning paydo bo’lishi, yaralarning shakllanishi. Yakuniy tashxis o’smaning morfologik tekshiruvi ma’lumotlari asosida amalga oshiriladi. Teri saratonining klinik tasnifi Teri saratonining tarqalishi TNM tizimi buyicha 4-sonli xavfli o’smalarning xalqaro klinik tasnifiga muvofiq aniqlanadi. T-birlamchi o’sma: Tx-birlamchi o’smani baholash uchun ma’lumotlar yetarli emas. T0-birlamchi o’sma aniqlanmaydi. Tis- preinvaziv karsinoma (in situ karsinoma). T1-bu yeng katta o’lchamdagi 2 sm gacha bo’lgan o’simta. T2 yirik o’lchovi 5 sm gacha bo’lgan o’simta bo’ladi. T3-yeng katta o’lchamdagi 5 sm dan katta o’simta. T4-o’simta asosiy to’qimalar, mushaklar, suyaklar ichiga o’sadi. N- regionar limfa tugunlari: Nx-mintaqaviy limfa tugunlarining holatini baholash uchun ma’lumotlar yetarli emas. N0-mintaqaviy limfa tugunlarining metastatik shikastlanish belgilari yo’q. N1-mintaqaviy limfa tugunlari metastazlardan zararlanadi. M-uzoq metastazlar: Mx— uzoq metastazlarni aniqlash uchun ma’lumotlar yetarli yemas. M0 - uzoq metastaz belgilari yo’q.

M1 - uzoq metastazlar mavjud. Davolash Bosh va bo’yinning xavfli yepiteliya o’smalari bo’lgan bemorlarni davolashda o’smalarning tarqalishi va bemorning umumiy holatini hisobga olgan holda amalga oshiriladi. T1-T2 o’simta jarayonining tarqalishi bilan umumiy fokal dozasi 40-55 gr bo’lgan qisqa o’choqli radioterapiya qo’llaniladi. Davolashning jarrohlik usulidan foydalanganda ham yaxshi natijalarga yerishildi. "Teri saratoni" tashxisi va T3-T4 o’simta jarayonining tarqalishi bilan og’rigan bemorlar kombinatsiyalangan davolanadi, bu yerda jarrohlik davolash birinchi bosqichda, so’ngra radiatsiya terapiyasi kursi va operatsiyadan oldingi kursdan keyin amalga oshirilishi mumkin. Melanoma Melanoma o’zgartirilgan mielotsitlar bilan ifodalangan neyrogen kelib chiqadigan yeng xavfli o’smalardan biridir. Bosh terisi va bo’yin sohasida, yonoqda, peshona sohasida va quloq burmalarida ko’proq uchraydi. Melanoma 30- 50 yoshdagi erkaklar va ayollarda bir xil chastotada uchraydi. O’simta avvaldan mavjud bo’lgan nevuslar va tashqi epidermal melanotsitlarning normal populyatsiyasidan rivojlanadi. Melanomaning rivojlanishi radial va vertikal o’sish bosqichlaridan o’tadi. Radial fazada o’simta hujayralari epidermis ichida deyarli barcha radial yo’nalishlarda o’sadi. Vertikal o’sish bosqichi o’simta hujayralarining dermisning retikulyar qatlamiga, so’ngra teri osti yog’ to’qimalariga kirib borishi bilan tavsiflanadi. Aniq klinik morfologik xususiyatga yega bo’lgan melanomalarning uchta shakli mavjud: yuzaki tarqaladigan turi, xavfli lentigo turi va tugunli shakli. * Yuzaki tarqaladigan melanoma pushti-kulrang va qora qo’shimchalar bilan jigar rang dog’ga o’xshaydi. Shakllanish yuzasida fokal qalinlashuvlar va tugunlar aniqlanadi. Pigmentli dog’ning yuzasi binafsha-qizil, ko’k va oq rangga yega bo’ladi. * Lentigo-melanoma rivojlanishining boshida notekis konturli, ko’kimtir va kulrang-oq o’chokli jigar rang sepkillarga o’xshaydi. Keyingi

rivojlanish bilan pigment dog’i hajmi kattalashadi, uning yuzasida qon ketadigan joylar, tugunlar paydo bo’ladi, pigment dog’ining chegaralari noaniq bo’ladi. * Melanomaning tugunli shakli asosan vertikal o’sish bosqichiga yega. Bu turli xil klinik ko’rinish bilan tavsiflanadi. O’simta ko’pincha teri yuzasidan pilakcha shaklida chiqadigan ko’k-qora shakllanish, asosiy o’choq atrofidagi ingichka yoki keng asosda qo’ziqorin shaklidagi sun’iy yo’ldoshlar shakllanish bilan ifodalanadi. Ba’zi hollarda o’simta yendofitik o’sishning ustunligi bilan tekis bo’lishi mumkin. Melanomaning barcha shakllarida melanoma invaziyasining chuqurligi kasallikning prognozi uchun muhimroqdir. Shu munosabat bilan invaziv o’sishning besh bosqichi mavjud ( Klark V.): 1. Epidermal daraja-o’simta bazal membranadan unib chiqmaydi. 2. Melanoma hujayralarining bazal membrana orqali dermisning so’rg’ichsimon qatlamiga kirib borishi. 3. O’simta o’sishi so’rg’ichsimon qatlamda o’simta retikulyar qatlamga yetib boradi. 4. O’simtaning dermisning retikulyar qatlamiga o’sishi. 5. O’simta teri osti yog’ to’qimalariga tarqaladi. TNM tizimi bo’yicha teri melanomalarining xalqaro tasnifidan foydalanganda davolanishdan oldin T toifasini aniqlash tavsiya yetilmaydi. Patologik tasnif pT- birlamchi o’sma. pTx-birlamchi o’smani baholash uchun ma’lumotlar yetarli emas. pTis - melanoma in situ (Klarkga ko’ra 1-daraja). pT1-qalinligi 0,75 mm gacha bo’lgan o’simta (Klarkga ko’ra 2- daraja). pT2-qalinligi 1,5 mm gacha va/yoki (Klarkga ko’ra 3-darajali) o’simta. pT3-qalinligi 4 mm gacha bo’lgan o’simta va/yoki (Klarkga ko’ra 4-daraja).

pT4-qalinligi 4 mm dan ortiq o’simta (Klarkga ko’ra 5-daraja) va/yoki birlamchi o’simtadan 2 sm masofada sun’iy yo’ldoshlar mavjud. Regionar limfa tugunlari: pN-toifalari N toifalariga mos keladi. Nx-regionar limfa tugunlari holatini baholash uchun yetarli ma’lumotlar. N0-regionar limfa tugunlarining metastaz belgilari yo’q. N1-regionar limfa tugunlari har qanday yirik o’lchov 3 sm gacha metastazlar. N2-regionar limfa tugunlari va / yoki tranzit metastazlarning har qandayida yeng katta o’lchamda 3 sm gacha metastazlar. N2a-regionar limfa tugunlari har qanday yirik o’lchov 3 sm gacha metastazlar. N2b-tranzit metastazlar. N2c-metastaz ikkala turlari. Tranzit metastazlarga o’simtadan 2 sm dan ortiq masofada teri va teri osti to’qimasini o’z ichiga olgan va regionar limfa tugunlariga olib borilmaydigan metastazlar kiradi. Melanomalarning metastazlari birlamchi o’chokning har qanday tarqalishi bilan yuzaga kelishi mumkin. Odatda metastazlar dastlab regionar limfa tugunlarida, shuningdek gematogen usulda aniqlanadi, ko’pincha o’pka, jigar, miya va suyaklarga ta’sir qiladi. Melanomalarni davolashning asosiy usuli jarrohlikdir. Birlamchi o’chok, olib tashlanadi, o’simtaning ko’rinadigan chegaralaridan kamida 3 sm orqaga chekinadi, shu bilan birga teri osti to’qimasi va asosiy fassiya kesiladi. Maxalliy metastazlar bitta blokda birlamchi o’chok, bilan bir vaqtda olib tashlanadi. Yuqori jag’ sinus shilliq qavatining saratoni. Yuqori jag’ saratoni. Yuqori jag’ sinusining shilliq qavatidan kelib chiqqan saratoni kasallikning dastlabki bosqichlarida deyarli asimptomatik bo’lib, qoida tariqasida surunkali sinusit fonida rivojlanadi. Rivojlanayotgan xavli o’sma jarayonning dastlabki

belgisi kasallikni kechishi davomida to’lqinsimon o’zgarishi bo’lishi mumkin. Burundan oqindi o’z xarakterini o’zgartiradi va xosilaga aylanadi va burun oqimida qon izlari ham paydo bo’lishi mumkin. Kasallikning dastlabki bosqichlarida og’riq shikoyatlari xarakterli emas. Jarayonning rivojlanishi bilan alomatlar paydo bo’ladi, ularning tabiati va zo’ravonligi o’simtaning tarqalishiga va uning maksillyar sinusning u yoki bu qismida lokalizatsiyasiga bog’liq. Shunday qilib, yu qori jag’ sinusining o’smalarida namoyon bo’lgan alomatlar asosiy o’choqning joylashishini va uning tarqalishini ko’rsatadi. Shu munosabat bilan L. Ohngrenning o’smalarning old va orqa lokalizatsiyasini ajratish taklifi muhim amaliy ahamiyatga yega. Shartli ravishda L. Ohngren pastki ko’z chetidan pastki jag’ning burchagiga cho’zilgan tekis chiziq tortdi. Kelajakda o’simta lokalizatsiyasini aniqroq tashxislash uchun maksillyar sinus ko’z qorachig’i orqali medial va lateral qismlarga o’tadigan tekislik bilan bo’lingan. O’simta sinusning yuqori medial qismida joylashganida, burunda alomatlar paydo bo’ladi: medial devorning deformatsiyasi yoki yo’q qilinishi va o’smaning ko’payishi tufayli burundan nafas olishida qiyinchilik yuzaga keladi. Ushbu lokalizatsiyadagi o’smalarda nazolakrimal kanalning siqilishi yoki obturatsiyasi tufayli pastki qovoqning shishishi yoki lakrimatsiyalanish kuzatilishi mumkin. Ushbu lokalizatsiya bilan etmoidal labirintidan va frontal sinusdan oqimning buzilishi mumkin, bu qattiq bosh og’rig’i bilan birga kechadi. O’simta maksillyar sinusning yuqori lateral qismida joylashganida, o’simtaning pastki ko’z nerviga usib kirishi bilan bog’liq alomatlar mumkin, shuning uchun bu nervning innervatsiya sohasida paresteziya va uyqusizlik kuzatiladi. Ushbu lokalizatsiyaning o’smasi retrobulbar to’qimalarning shishishi va natijada — ko’z olmasining chiqishi (yekzoftalmos)ga olib kelishi bilan bog’liq holda venoz va limfa oqimining buzilishiga sabab bo’lishi mumkin. O’sma jarayonining pastki orbital chekka sohasiga tarqalishi uning deformatsiyasini keltirib chiqaradi, bu yesa diplopiyaga sabab buluvchi ko’z olmasining siljishiga olib keladi.

O’simtaning pastki medial qismida joylashishi burundan nafas olishning qiyinlashuviga olib keladi, o’smaning alveolyar o’simta sohasiga tarqalishi premolyar sohada og’riqlarga olib keladi, keyin belgilangan tishlar guruhining harakatchanligi, alveolyar jarayonning deformatsiyasi paydo bo’ladi. O’simta maksillyar sinusning pastki lateral qismida joylashganda asosiy simptom-bu tishlarning orqa guruhidagi og’riq va bu sohada alveolyar jarayonning mumkin bo’lgan deformatsiyasi va pastki jag’ harakatlarining cheklanishi. Shunga o’xshash klinik ko’rinish bilan (og’riq, tishlarning harakatchanligi) kelgan bemorlarda tez- tez diagnostik xatolarga yo’l qo’yiladi, bemorga “yuqori jag’ning osteomieliti” tashxis qo’yiladi va tegishli davolash –tishlarni olib tashlash, o’tuvchi burmalar bo’ylab kesmalar amalga oshiriladi. Bunday aralashuvlardan so’ng og’riq ketmaydi, olib tashlangan tishning teshigi bitmaydi, unda granulyatsiyaga o’xshash to’qimalarning ortiqcha o’sishi yuzaga keladi. Murakkab holatlarda o’simta maksillyar bo’shliq devorlariga o’sib chiqadi va qo’shni anatomik sohalarga tarqaladi: u teriga o’sadi, suspenzor va pterigoid chuqurlarga, asosiy sinusga tarqaladi. Metastazlanish . Maxillyar sinus shilliq qavatining saratonining maxalliy metastazlari yuqori nafas yo’llarining boshqa qismlari va og’iz bo’shlig’i a’zolarining o’xshash yangi shakllanishlari bilan solishtirganda kamroq kuzatiladi. Maxalliy metastaz asosan faringeal va chuqur bo’yin yuqori limfa tugunlarida yuz beradi. Maksillyar sinusning pastki qismlari ta’sirlanganda submandibular va parotid limfa tugunlarida metastaz paydo bo’ladi. TNM klinik tasnifi . Saraton kasalligini tasniflash faqat gistologik tasdiqlash bilan amalga oshiriladi: Tx - birlamchi o’smani baholash uchun yetarli ma’lumotlar. T0-birlamchi o’sma aniqlanmaydi. Tis preinvaziv karsinomadir.

T1-o’simta bo’shliqning shilliq qavati bilan cheklangan. T2-bu bo’shliqning orqa devori bundan mustasno, qattiq tanglayga va/yoki o’rta burun yo’liga tarqaladigan suyak yeroziyasi yoki yo’q qilinishiga olib keladigan o’sma. T3-o’simta quyidagi tuzilmalardan biriga tarqaladi: maksillyar sinusning orqa devorining suyak qismi, teri osti to’qimalari, yonoq terisi, orbitaning pastki yoki o’rta devorlari. T4-o’simta to’rsimon plastinka, bosh suyagi, Nazofarenksin, xanjar shaklidagi va frontal trubacha, frontal sinus bazasini, shu jumladan, orbitasida pastki yoki o’rta devor tashqari, orbitasida tuzilmalari tarqaladi. Nx-mintaqaviy limfa tugunlarini baholash uchun yetarli ma’lumotlar yo’q. N0-mintaqaviy limfa tugunlarining metastatik shikastlanish belgilari yo’q. N1-yaraning yon tomonidagi bitta limfa tugunidagi metastazlar yeng katta o’lchamda 3 sm gacha. N2-jaroxatlangan tomonidagi bitta limfa tugunidagi metastazlar yeng katta o’lchamda 6 sm gacha yoki jaroxatlangan tomonidagi bir nechta limfa tugunlarida yeng katta o’lchamda 6 sm gacha metastazlar yoki limfa tugunlarida metastazlar. Bo’yin ikkala tomondan yoki aksincha yeng katta o’lchamda 6 sm gacha. N2a-teshikning yon tomonidagi bitta limfa tugunidagi metastazlar yeng katta o’lchamda 6 sm gacha. N2b-yeng katta o’lchamdagi 6 sm gacha bo’lgan jaroxatlangan tomonidagi bir nechta limfa tugunlarida metastazlar. N2c-ikki tomondan yoki qarama-qarshi tomondan limfa tugunlarida metastazlar yeng katta o’lchamda 6 sm gacha. N3-limfa tugunlarida yeng katta o’lchamdagi 6 sm dan ortiq metastazlar. Mx-uzoq metastazlarni aniqlash uchun ma’lumotlarning yetishmasligi. M0 - uzoq metastaz belgilari yo’q. M1 - uzoq metastazlar mavjud.

Davolash . Davolashning kombinatsiyalangan usuli yuqori jag’ saratoni tashxisi qo’yilgan bemorlarni davolashda yeng keng tarqalgan. Masofaviy gamma terapiyasi operatsiyadan oldin yoki undan keyin amalga oshirilishi mumkin bo’lgan kombinatsiyalangan davolash bosqichlaridan biri sifatida qaraladi. Jarrohlik bosqichi 3-4 haftadan so’ng amalga oshiriladi. Operatsiyani rejalashtirishda ortopediya bilan birgalikda turli xil himoya qavatlari va bosqichli protezlarni ishlab chiqarishdan iborat bo’lgan ortopedik vositalar variantlarini muhokama qilish kerak. Maksillyar sinus shilliq qavatining xavfli o’smalari bo’lsa, jarrohlik davolash yuqori jag’ning rezeksiyasini o’z ichiga oladi. Antitumor chora-tadbirlar kompleksida kimyoterapiyadan foydalanish retsedivlar soni xavfni kamaytirishga va umr ko’rish davomiyligini oshirish imkon beradi. Boshqa ta’sir mexanizmiga yega dorilar kombinatsiyasining Antitumor rejimlari davolash samaradorligini sezilarli darajada oshiradi. asosan burchak va o’sig’i sohasida, kamroq tez-tez jag’ tanasi sohasida ustun lokalizatsiya bilan ta’sirlanadi. Mikroskopik ravishda o’smaning follikulyar turi biriktiruvchi to’qima stromasida joylashgan yepiteliya hujayralarining alohida orollari yoki follikulalari bilan ifodalanganda ajralib turadi. Ameloblastomaning pleomorfik turi yepiteliya iplarining mavjudligi, stromaning kichikroq soni va kist shakllanishiga moyillik bilan tavsiflanadi. O’simta juda sekin o’sadi va uzoq vaqt davomida asimptomatikdir. Bemorlar jag’ning deformatsiyasi, tishlarning harakatchanligi yoki ularning

siljishi uchun tibbiy yordamga murojaat qilishadi. O’smaning sezilarli kattaligi bilan pergament siqilishining alomati aniqlanadi va o’smaning keyingi o’sishi pastki jag’ning patologik sinishiga olib kelishi mumkin. Klinilasi: Klinik va radiologik jihatdan ameloblastomaning kistoz va massiv shakllari mavjud. Kistoz shaklning o’ziga xos xususiyati izolyatsiya qilingan kistalarning mavjudligi yoki qisman dafna shaklidagi devorlar bilan ajralib turadi. Kamdan kam hollarda adamantinoma bitta kistoz shishi bilan ifodalanishi mumkin. Kistalar bo’shlig’i ingichka epiteliya membranasi bilan qoplangan. Katta amelo blastoma har doim ham radiologik jihatdan aniqlanmaydigan turli o’lchamdagi kistalar bilan gubkali to’qima bilan ifodalanadi. Uzoq muddatli o’sish bilan mikroskopik kistalar bir nechta kattaroq yoki bitta kattarog’iga birlashadi. Massiv ameloblastomali kist shakllaridan farqli o’laroq, bo’shliq bilan birga shimgichli modda mavjud. Davolash: Ameloblastomani davolash faqat jarrohlik yo’li bilan amalga oshiriladi, bu jag’ning rezeksiyasidan iborat. Shishning kattaligi va lokalizatsiyasiga qarab, jarrohlik aralashuv hajmi ham bog’liq — jag’ning uzluksizligisiz rezeksiyasi, jag’ning sog’lom to’qimalar ichida uzluksizligi buzilgan holda rezeksiyasi. O’smalar butun jag’ga tarqalganda, uning ekzartikulyatsiyasi amalga oshiriladi. Funksional buzilishlarning oldini olish uchun birlamchi plastik jarrohlik amalga oshiriladi, va agar uni bajarish imkonsiz bo’lsa, ortopedik mahkamlash tuzilmalari amalga oshiriladi. Osteoblastoklastoma (gigant hujayrali o’simta) — o’simta yuqori va pastki jag’da (ko’pincha pastki qismida) lokalizatsiya qilingan jarayon shaklida lokalizatsiya qilinadi. Kasallik har qanday yoshdagi odamlarda uchraydi, ammo 10 yoshdan 30 yoshgacha bo’lgan bemorlar ko’proq kasal bo’lishadi. O’simta suyak to’qimalarining shakllanishi tufayli sezilarli qirralar bilan suyak ichida joylashgan, ba’zi hollarda u tolali kapsulaga yega. Mikroskopik jihatdan o’simta ikki turdagi hujayralardan iborat. Oval yoki yumaloq yadroli oval yoki cho’zilgan hujayra

yelementlari ustunlik qiladi, ular orasida bir necha o’nlab yadroli, ko’p yadroli gigant osteoklast tipidagi hujayralar mavjud. Shishning o’ziga xos xususiyati qon oqimining interstitsial turi: qon interstitsial to’qima yoriqlari orqali aylanadi. Shu munosabat bilan qonning turg’unligi ko’pincha yeritrotsitlarning yo’q qilinishi va to’qimalarning gemosiderozi bilan sodir bo’ladi, bu o’smaga jigarrang rang beradi. Klinikasi . Kasallikning dastlabki ko’rinishlari asimptomatikdir. Diqqatni jalb qiladigan o’sma jarayonining birinchi belgilari yuzning shishishi va assimetriyasidir. O’simta lokalizatsiyasi sohasida kasallikning davomiyligiga qarab, suyakning yengil qalinlashishi, shishishi aniqlanadi. 2-3 sm dan bemorlarni davolash vaqtida o’simta hajmi yuqori yoki pastki jag tomonlaridan biri deyarli to’liq vayron qilish. Formatsiya ustidagi terining rangi o’zgarmaydi. Ta’sir qilingan hududni palpatsiya qilish og’riqsiz, zich, ammo yumshatish joylari bo’lishi mumkin. Punksiya bilan oz miqdordagi qon va biriktiruvchi to’qima olinadi va kist shaklida xolesterin bo’lmagan rangsiz yoki to’q jigarrang suyuqlik olinadi. Ta’sir qilingan hududda joylashgan tishlar siljishi va harakatchan bo’lishi mumkin. Radiologik jihatdan o’smalar litik formasi, uyali va kistoz shakllarga ajratiladi. * Litik formasi aniq chegaralarga yega oval shaklidagi noyob o’choq bilan tavsiflanadi va strukturasiz soya sifatida belgilanadi.

* Uyali shakl oval, yumaloq yoki boshqa shakllar shaklida ("sovun pufagi naqshlari"), ingichka qismlar bilan ajratilgan. * Kistoz shakl rentgenologik jihatdan suyak ichi kistaning rasmiga to’g’ri keladi. Shakllanish chegaralari sklerizatsiyalangan suyak zonasi bilan chegaralanadi, o’simtani sog’lom suyak to’qimasidan aniq chegaralaydi. Klinik va rentgenologik rasm osteoblastoklastomani ishonch bilan aniqlashga imkon bermaydi. Tashxis uchun hal kiluvchi omil morfologik tekshiruv bilan biopsiya qilishdir. Davolash . Zararlangan hududlarni qirib tashlashni o’z ichiga olgan jarrohlik paytida yetuk gigant hujayrali o’smalar qaytalanishi va implantatsiya metastazlarini berishi mumkin. Shu munosabat bilan sog’lom suyak to’qimasida o’smaning radikal yeksizatsiyasi amalga oshiriladi. O’simta hajmiga qarab, jag’ning rezeksiyasi uzluksiz yoki uzluksiz amalga oshirilishi mumkin. Fibroz osteodisplaziya suyak shakllanishi jarayonining fokal buzilishi bilan tavsiflanadi, mezenximaning bir qismi suyak to’qimasi o’rniga tolalarga bo’linadi. Morfologik jihatdan o’simta kollagen tolalari bilan ifodalanadi, ular orasida osteo portlashlari bilan o’ralgan ibtidoiy qurilgan suyak nurlari mavjud. Suyak nurlarining kalsifikatsiyasi tengsiz sodir bo’ladi, bu osteoid zonalarning shakllanishiga olib keladi.

Klinikasi . Shishning paydo bo’lishi va rivojlanishi asimptomatikdir, faqat ba’zi hollarda bemorlar ta’sirlangan jag’da vaqti-vaqti bilan og’riqli hislarni qayd yetadilar. Formaning o’sishi sekin, ba’zan hatto to’xtaydi va ikkinchisi ko’pincha skelet shakllanishining tugashi bilan bog’liq. O’simta suyakning silliq yoki notekis pog’onali yuzasi bilan deformatsiyasi sifatida aniqlanadi. Fibrotik osteodistrofiyaning namoyon bo’lish turi "xeruvizm" dir. Kasallik erta yoshda boshlanadi va sezilmaydi. Jarayon balog’at davrida ancha intensiv davom yetadi. Ushbu turdagi kasallik bilan pastki jag’ning burchaklari sohasidagi jarayonning lokalizatsiyasi bilan pastki pastki jagning nosimmetrik shikastlanishi sodir bo’ladi, bu yesa yuzga ta’kidlangan konveks yonoqlari bilan xarakterli ko’rinish beradi. Fibroz osteodisplaziyaning radiologik jihatdan, fokal va diffuz shakllari farklanadi. Kasallikning fokal turi aniq chegaralar bilan yumaloq yoki oval shakldagi suyak to’qimalarining kam uchraydigan shaklida taqdim yetiladi. Osteoid zonalari mavjudligidan kelib chiqadigan zich qo’shimchalar kam uchraydigan fonda ko’rinadi. Diffuz shakl bilan suyaklarning siyraklashishi aniq belgilangan chegaralarsiz aniqlanadi. Suyakning ingichka ichki kortikal qatlami ko’pincha festonsimon ko’rinishga yega. Davolash. Jiddiy deformatsiya va funksional buzilishlarni davolash jarrohlik aralashuvni o’z ichiga oladi — sog’lom suyak to’qimasi mavjud bo’lganda

jag’ning rezeksiyasi. Jarayonning murakkab bo’lmagan yo’nalishi va kichik deformatsiya bilan faqat tizimli kuzatuv amalga oshiriladi. Eozinofilli granuloma suyak iligida suyak iligi retikuloendotelial yelementlarining ko’payishi shaklida rivojlanadi. Jarayon infiltratsiya bilan birga keladi o’chokda ko’p sonli yeozinofillar va suyak to’qimasini yo’q qilish bilan shikastlanadi. Klinikasi. Kasallikning uchta klinik shakli mavjud. * Fokal shaklda tana va jag’ning filiali og’iz bo’shlig’idan o’zgarishsiz cheklangan o’choq shaklida ta’sirlanadi. * Diffuz shakl jag’ning alveolyar jarayonida patologik jarayonning rivojlanishining boshlanishi bilan tavsiflanadi, keyinchalik tanaga va jag’ning shoxiga tarqaladi. * Generalizatsiyalangan shaklda jag’ suyaklari skeletning boshqa suyaklari bilan birgalikda ta’sirlanadi. Fokal shakl og’iz mukozasi tomonidan o’zgarishsiz biroz og’riqli shish paydo bo’lishi bilan tavsiflanadi. Radiografiyalarda vayronagarchilik

o’choqlari ixcham qatlamning yaxlitligini buzgan holda kist shakllanishi shaklida aniqlanadi. Diffuz shakl bilan kasallikning rivojlanishining dastlabki va aniq davrlari ajratiladi. Dastlabki davrda bemorlar buzilmagan tishlar sohasida yoqimsiz his-tuyg’ular yoki aniq og’riqlar, tish go’shti qon ketishi, chirigan nafas paydo bo’lishidan shikoyat qiladilar. Ba’zi hollarda shikastlanish sohasida alveolyar jarayonning shilliq qavatida yeroziya paydo bo’lishi, seroz yoki yiringli oqindi bo’lmagan chuqur dentoalveolyar cho’ntaklar shakllanishi, tishlarning siljiganligi paydo bo’ladi. Dastlabki davrda rentgenogrammasida shikastlanish sohasida joylashgan interdental to’siqlaridagi tishlar guruhining Suyaklarni destruksiyasi aniqlanadi. Kasallik rivojlanishi bilan alveolyar jarayonning suyak qismini destruksiyasi jag’ning tanasiga tarqaladi. Umumiy shaklda jag’ suyaklaridagi o’zgarishlar yuqoridagi shakllardan biriga to’g’ri keladi yoki aralash xarakterga yega. Davolash. Jarrohlik yo’li bilan davolash-jag’ning rezeksiyasi sog’lom suyak to’qimasi mavjud bo’lganda amalga oshiriladi. Tarqalgan jarayonda esa jag’ning rezeksiyasi uning uzluksizligini buzish bilan amalga oshiriladi. Xondroma -gialin tog’ayning yaxshi sifatli o’smasi. Mikroskopik jihatdan u munosib joylashgan xondrositlar bilan yetuk gialin xaftaga tuzilishiga yega. Suyak nurlari shakllanishi bilan mikrofon somatozi va ikkilamchi ossifikatsiya o’choqlari mavjud. U asta-sekin o’sadi, malignizatsiya yehtimoli istisno qilinmaydi. Yuqori va pastki jag’da bir xil chastotada kuzatiladi.

Klinikasi. U klinik jihatdan yumaloq shakldagi zich yoki yelastik o’simta shaklida namoyon bo’ladi, ba’zi hollarda u notekis alohida bo’rtib chiqqan tugunlar shaklida namoyon bo’ladi. O’simta tugunlaridagi rentgenogrammada suyak shakllanishi va toshlanish joylariga mos ravishda kichik muhrlar ko’rinadi. Davolash jag’ning rezeksiyasidan iborat bo’lib, aftidan radiologik o’zgarmagan to’qimalardan 1 sm uzoqlashadi.

Foydalaniladigan adabiyotlar: 1. M.N. Muminova, M.A. Maksumova «Kasbiy etika va etiket», uslubiy qo’llanma, T.,2006. 2. I. A. Karimov «Istiqlol va ma’naviyat» T.,1994. 3. I. A. Karimov «O’zbekiston buyuk kelajak sari» T.,1998. 4. N. E. Muhammadiyev «Kasb etikasi va estetik madaniyati»- Toshkent,1998 y. 5. M. Abdullayev, E. Xakimov «Vvedeniye v etiku»-Namangan, 1998. 6. Abdulla SHer «Axloqshunoslik» Ma’ruzalar matni, Toshkent, 2000 7. V.G. Fedsov «Kultura servisa» Uchebno-prakticheskoye posobiye - M., «PRIOR», 2001. 8. A.A. Avloniy «Turkiy guliston yohud ahloq», T. 1992. 9. Y. Y. Petrunin, V.K. Borisov «Etika biznesa» M., «Delo»,2000. 10. S. S. Gulomov «Tadbirkorlik va kichik biznes» - T., «Shark», 2002.

Похожие

Teri anatomiyasi

Dеrmаtоzооnоzlаr. Teri leyshmaniozi

Ayirish va teri

Teri va uning hosilalari

Teri va kindik kasalliklari sepsis