Bepushtlik. Bepusht ayol salomatligi muammolari - Медицина - Рефераты

Bepushtlik. Bepusht ayol salomatligi muammolari

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

19.9873046875 KB

Bepushtlik. Bepusht ayol salomatligi muammolari Reja: Bepushtlikning oldini olish choralari  Bepushtlikning ruhiy jihatlari (aspektlari)

Bepushtlik deganda – balog‘atga (voyaga) yetgan organizmning urug‘lanish (homilador bo‘lish) qobiliyati yo‘qligi tushuniladi. Birlamchi, ikkilamchi, ayollar va erkaklar bepushtligi tafovut qilinadi. Butunjahon Sog‘liqni Saqlash Tashkiloti (BJSST) tavsiyasiga ko‘ra muntazam ravishda jinsiy hayotda yashaydigan, homiladorlikdan saqlovchi vositalardan foydalanmaydigan ayollarda bironta ham homiladorlik bo‘lmasa (1 yil davomida) birlamchi bepushtlik deyiladi. Ikkilamchi bepushtlik esa ilgari anamnezida homiladorlik bo‘lib, muntazam jinsiy hayotda yashovchi, homiladorlikdan saqlanmagan ayollarda, keyingi bir yil davomida homiladorlik bo‘lmasligidir. Erkak lardagi bepushtlik (birlamchi va ikkilamchi) voyaga yetgan erkak organizmining urug‘lantirish qobiliyati bo‘lmasligidir. Bepushtlikni keltirib chiqaruvchi asosiy sabablar xotin-qizlar va erkaklar jinsiy a’zolarining turli xil yallig‘lanish kasalliklari, organizmning taraqqiyot nuqsonlari va boshqa omillar hisoblanadi. Ayniqsa jinsiy yo‘l orqali yuqadigan kasalliklar (JYOYuK) eng ko‘p uchraydigan sabablaridan biridir. Bepushtlik nafaqat ayol uchun balki oilaviy juft va qarindosh urug‘lar uchun ham turli muammolar keltirib chiqaruvchi holatdir, shuning uchun ham reproduktiv salomatlik markazlari bepushtlikning sabablarini aniqlash, ularni bartaraf etish borasidagi faoliyatlarini kengaytirmoqlari lozim. Erkaklar orasida ham tegishli davolash-profilaktika chora-tadbirlarini olib borishlari zarur. Turli mamlakatlarda va aholi qatlamlari orasida bepushtlik turlicha tarzda uchraydi va u mintaqada JYOYuK tarqalganligi kasallikni o‘z vaqtida aniqlash va davolash chora-tadbirlari qo‘llanilmaganligi, abortlar va uning asoratlari hamda akusherlik va ginekologik xizmatning qay darajada tashkil etilganligi bilan chambarchas bog‘liqdir. Bundan tashqari atrof-muhitning tozaligi, ovqatlanish shartsharo itlari, irsiy omillar ham muhim ahamiyatga ega. Hozirgi kunda ko‘pchilik mualliflarning ma’lumotlariga ko‘ra bepushtlik 10% dan 20%gacha uchraydi. Erkak va ayollarda mo‘tadil ravishda urchish (homiladorlik, tug‘ruq qobiliyatlari) qobiliyati quyidagi omillarga bevosita bog‘liq.

BEPUSHTLIKNING OLDINI OLISH CHORALARI Reproduktiv salomatlik markazlarida, o‘smirlar poliklinikalaridagi gine kologik kabinetlarda, birlamchi tibbiy yordam ko‘rsatish muassasalaridagi, qishloq vrachlik punktlarida (QVP) xodimlar jinsiy yo‘l orqali yuqadigan kasalliklar, xotin-qizlar jinsiy a’zolarining turli tuman yuqumli, parazitar va endokrin kasalliklarining oldini olish, ularni o‘z vaqtida aniqlash va davolash chora- tadbirlarini amalga oshirmoqlari lozim. O‘smirlar orasida sanitariya-oqartuv ishlarini yaxshi yo‘lga qo‘yishlari, ularning ushbu muassasalariga erkin murojaat qilishlariga sharoit yaratishlari maqsadga muvofiqdir. Seksual jihatidan faol o‘smirlar bilan JYOYuK larning oldini olish, homiladorlikdan saqlovchi vositalaridan oqilona foydalanish borasida suhbatlar olib borish, maslahatlar berish yaxshi natija beradi. O‘tkazilgan tadbirlar o‘smir qizlar jinsiy a’zolari kasalliklarining uning oqibatida esa kelajakda bepushtlikning oldini olishda o‘z samarasini beradi. Bepushtlikni bartaraf etish maqsadida reproduktiv salomatlik xizmati xodimlari quyidagilarga amal qilishlari tavsiya etiladi: 1. Jinsiy yo‘l bilan yuqadigan kasalliklar (JYOYuK) va chanoq a’zolarining yallig‘lanish kasalliklari (ChAYaK) va ularni davolash haqida zamonaviy bilimga ega bo‘lishlari; 2. Ba’zi bir xil zamonaviy kontraseptiv vositalarining ChAYaK ning ko‘payishiga sabab bo‘lishi mumkinligini yaxshi anglashlari; 3. O‘smirlar orasida yaxshi davolanmagan JYOYuK va ChAYaK ning oqibati haqida tushuntirish ishlarini olib borish; 4. Aholi o‘rtasida JYOYuK ni davolashning eng zamonaviy va qulay usullari mavjud ekanligi va undan unumli foydalanishlari haqida sanitariya-maorif ishlarini kuchaytirish; 5. Seksual jihatdan faol o‘smirlarga homiladorlikdan saqlanishning prezervativ va diafragmadan foydalanish kabi usullarning afzalligi va BIV lardan o‘smirlar foydalanishining zararli oqibatlari haqida maslahatlar berish.

BEPUSHTLIKNING RUHIY JIHATLARI (ASPEKTLARI) Aksariyat hollarda bepusht oilaviy juftlar bolasizlik yuzasidan tek shirishdan o‘tish jarayonlarida sabablari aniqlanib, bartaraf etilishi munos abati bilan homilador bo‘lib ketishadilar. Lekin ularda bacha dondan tashqaridagi homiladorlik, homilaning o‘z-o‘zidan tushishi, homilaning ona qornida, tug‘ruq paytida nobud bo‘lishi kabi xavflar boshqalarga nisbatan yuqoriroq bo‘ladi. Shu sababli ba’zi bir xil juftlar bolasiz o‘tishni afzal ko‘rishadi. Shunday hollarda oilani rejalashtirish sohasi mutaxassislari ular bilan maslahatlar olib borganda quyidagi omillarni inobatga olishlar zarur: 1. Bolasiz oilalar murojaat qilishganda ular o‘zlariga tarbiya uchun bola olishlari va uni farzandlikka qabul qilish imkoniyatlari borligini, bu borada tegishli tashkilotlar manzili, mas’ul shaxslar familiyalari, kerak bo‘lsa telefonlari haqida ma’lumot berish; 2. Lozim bo‘lganda ularni ruhshunos mutaxassis maslahatiga yo‘llashga to‘g‘ri keladi; 3. Mijozlarni bepushtlik muammolari bilan shug‘ullanadigan maxsus ixtisoslashgan tibbiy muassa salarga yo‘llanma berish; 4. Bolasiz er va xotinlarning ruhiy jihatdan ancha tushkunlik holatida ekanligi, har bir ruhiy ta’sirga sezuvchanligi alohida e’tiborda bo‘lishi.

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR 1. Ya.N. Allayorov. Reproduktiv salomatlik va kontratseptiv texnologiya.– T.: «Istiqlol» nashriyoti, 2005. 2. Я.Н. Аллаёров, М.И. Расулова, Д.У. Юсупова. Патологик акушерлик.– Самарқанд, 2007. 3. Ya.N. Allayorov. Akusherlik.– T.: «O‘zbekiston Milliy entsiklopediyasi» Davlat ilmiy nashriyoti, 2008. 4. Ya.N. Allayorov, N. I. Zokirova, A. T. Safarov, F. Q. Asqarova. Akusherlikda shoshilinch yordam.– Samarqand, 2009. 5. Р.У. Арзиқулов. Репродуктив саломатлик асослари. – T.: «Ўзбекистон миллий энциклопедияси» Давлат илмий нашриёти, 2010. 6. Ю.А. Гуркин, В.И. Грицюк. Гинекология. Справочник семейного врача. Москва – Санкт-Петербург, 2005. 7. В.И. Дуда, В.И. Дуда, И.В. Дуда. Акушерство.– Минск: «Вышэйшая школа», 2004. 8. M.F. Ziyayeva, G.X. Mavlyanova. Ginekologiya. – T.: «O‘qituvchi» nashriyot matbaa ijodiy uyi, 2007. 9. Н.Е. Кретова, Л.М. Смирнова. Акушерлик ва гинекология. – T.: «Ибн Сино» номидаги нашриёт, 1991.

Похожие

Jinsiy yo‘l bilan yuqadigan kasalliklar va jinsiy yetilish davrida istalmagan homiladorlikning oldini olish

Odam va uning salomatligi fani

Ayol jinsiy a’zolarining anatomiyasi va fiziologiyasi

Axoli salomatligi va uni o’rganish usullari

Jinsiy yetuklik (reproduktiv, fertil) davrda hamshiralik parvarishi