ANTISEPTIKA. ASEPTIKA. SHIKASTLANISH, JAROHATLANISH. - Медицина - Рефераты

ANTISEPTIKA. ASEPTIKA. SHIKASTLANISH, JAROHATLANISH.

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

55 KB

ANTISEPTIKA. ASEPTIKA. SHIKASTLANISH, JAROHATLANISH. REJA: 1.Antiseptika. 2.Aseptika. 3.Shikastlanish, jarohatlanish haqida tushuncha. 4.Shikastlanish (jarohatlanish) turlar: a) Yopiq shikastlanish. b) Ochiq shikastlanish.

Antiseptika - jarohatga tushgan mikroblarga qarshi kurashishdir. Antiseptikaning mexanik, fizik, kimyoviy va biologik usullari bo`ladi: 1. Mexanik usul - jarohatning atrofi toza suv bilan yuviladi, uning nobud bo`lgan to`qimalari kesib olib tashlanadi; 2. Kimyoviy usul - jarohat yod, spirt, lyugol, vodorod peroksidi, margansovka, furatsilin, rivanol kabi dezinfeksiyalovchi kimyoviy moddalar bilan yuviladi, ular jarohat atrofiga surtiladi; 3. Fizik usul - ultrabinafsha, kvarts va boshqa nurlar bilan jarohat maydoniga ta`sir qilinadi; 4. Biologik usul - antibiotiklar, antitelasi bor zardoblar jarohatga sepiladi. Aseptika – barcha tibbiy muolajalarda qo`llaniladigan tibbiy asboblar va buyumlar, ya`ni skalpel, qaychi, shprits, igna, xalat, maska, qo`lqop, choyshab, bint va boshqa asbob, buyum hamda jihozlarni mikroorganizmlardan zararsizlantirshdir. Aseptika uch usulda amalga oshiriladi: 1. Mexanik usul - qoqish, changini artish, yuvish yordamida zararsizlantirsh; 2. Fizik usul - qaynatish, bug`lash, ultrabinafsha, kvarts nurlari ta`sirida zararsizlantirsh; 3. Kimyoviy usul – 70-90є lik etil spirti, sulema, lizol va boshqa dezinfeksiyalovchi kimyoviy moddalar bilan yuvish, ular ichiga ma`lum vaqtga botirib qo`yish yordamida zararsizlantirsh. Shikastlanish (jarohatlanish). Tashqi zarba ta`sirida odam tanasi to`qimalarining butunligi va ish faoliyati buzilishidir. Sabablari. 1. Mexanik sabablar : avtotransport hodisalari, yiqilish, urilish, chopilish, tirnalish, o`q tegish, sanchilish, kesilish. 2. Fizik sabablar : kuyish, sovuq urish, elektr tokidan shikastlanish, nurlar ta`siri. 3. Kimyoviy sabablar : kislota, ishqorlar ta`siri. Shikastlanish turlari. Shikastlanish 2 turda bo`ladi: a) Yopiq shikastlanish. b) Ochiq shikastlanish. Yopiq shikastlanishlar – teri butunligi buzilmagan holda, uning ostidagi to`qima va a`zolarning zararlanishi tushuniladi. Yopiq shikastlanishlarni quyidagi turlari farqlanadi: 1.Lat yeyish. 2.Pay va muskullarning cho`zilishi. 3.Uzoq vaqt bosilish sindromi. 4.Bosh miya chayqalishi. Lat yeyishda teri butunligi buzilmagan holda to`qima va a`zolar shikastlanadi. Urilganda, yiqilganda qon va limfa tomirlari yoriladi, to`qimalarga qon quyilib, gemotoma (shish) hosil bo`ladi. Belgilari. Lat yegan joy shishadi, og`riydi, faoliyati buziladi, ko`k rangli qontalash dog` hosil bo`ladi. Pay va muskullarning cho`zilishi. Sport mashg`ulotlari, transport hodisalari, to`satdan yiqilganda, og`ir yuk ko`targanda pay va muskullar cho`zilishi mumkin.

Belgilari. Shikastlangan sohada kuchli og`riq, shish, harakatning susayishi, bo`g`im sohasiga qon quyilishi (gemartroz), shu soha shaklining o`zgarishi (deformatsiya) kuzatiladi. Lat yeyish, pay va muskullarni cho`zilishida tibbiy yordam. 1.Shikastlangan joyga sovuq suvda namlangan sochiq, yoki ro`mol, muzli xaltacha qo`yiladi. 2.10-20 minutdan so`ng, ularni olib, qisuvchi bog`lam qo`yiladi. 3.Og`riq qoldiruvchi dorilar: analgin, baralgin, demidrol ichiriladi, yoki muskul orasiga in`yeksiya qilinadi. 4.Travmatologiya yoki jarrohlik bo`limiga yuboriladi. Uzoq vaqt bosilish sindromi. Ayrim tana qismlarining uzoq vaqt davomida og`ir yuk ostida bosilib turishi, siqilishi natijasida, yumshoq to`qimalarning yopiq shikastlanishiga xos belgilar paydo bo`ladi. Bu bosilish yoki ezilish sindromi , deb ataladi. Bunda teri osti yog` to`qimasi, muskullar, tomirlar, nerv tolalari zararlanadi. Uzoq vaqt bosilish natijasida muskullar, yumshoq to`qimalarning qon bilan ta`minlanishi buziladi. Natijada bu to`qimalar nekrozga uchraydi. Nekrozga uchragan, ya`ni chirigan to`qimalar o`zidan zaharli modda (toksin) ajratadi va toksin qonga so`rilib organizmni zaharlaydi. Bunga travmatik toksikoz deyiladi. Belgilari. Bosgan jismning og`irligiga, bosilgan joyining hayotiy muhimligiga ko`ra bemorning ahvoli yengil, o`rtacha yoki og`ir bo`lishi mumkin. Shu soha terisi avval oqaradi, so`ngra qizg`ish-ko`kimtir rangga kiradi. Bir necha soatdan keyin bu joyning terisida ichi suyuqlikka to`lgan pufakchalar hosil bo`ladi. Shikastlangan qo`l-oyoqda shish paydo bo`ladi, harakat buziladi. Bosilishning og`ir turida bemorning umumiy ahvoli og`ir bo`ladi, ya`ni tana harorati 39-40є gacha ko`tariladi, nafas olish, yurak-tomir, buyrak faoliyati buziladi. Ko`krak qafasi og`ir yuk ostida qolib ezilishi natijasida travmatik asfiksiya (bo`g`ilish) sodir bo`ladi. Bunda nafas olish og`irlashadi, yuz, bo`yin, ko`krak qafasi sohasidagi teri to`q ko`kish rangga kiradi. Ko`z sohasiga qon quyiladi, yuz sohasida shish paydo bo`ladi, yurak yetishmovchiligi paydo bo`ladi, bemor hushini yo`qotishi mumkin. Tibbiy yordam. - bemorning oyog`i yoki qo`li og`ir yuk tagida qolgan bo`lsa, yukdan halos qilishdan oldin, shu joydayoq bosilgan oyoq yoki qo`lga rezina jgut qo`yiladi; - so`ngra, bosilib turgan qo`l yoki oyoqni yukdan halos qilinadi; - qisib turgan kiyimlar, belbog`, ro`mol, tugma bo`shatiladi; - bosilgan soha elastik bint bilan bog`lanadi; - iloji bo`lsa, bemorga kislorod hidlatiladi; - suyak singan bo`lsa, qo`l-oyoqning shu sohasiga shina qo`yiladi; - og`riq qoldiruvchi dorilar: analgin (baralgin)-1-2 ml, demidrol -1 ml, novokain -3 ml muskul orasiga yuboriladi; - kofein, kordiamin, kamfora (bittasini) 1-2 ml teri ostiga; - shokka qarshi choralar ko`riladi (shok mavzusiga qaralsin); - bemorga ko`p suyuqlik ichiriladi; - suyak singan bo`lsa, sekinlik bilan singan suyakning ikki tomoniga shina (taxta, kardon) qo`yib bog`lanadi;

- birinchi tibbiy yordam ko`rsatish jarayonida tez yordam chaqirilib travmatologiya shifoxonasiga yuboriladi. Bosh miya chayqalishi. Sabablari. Yiqilish, urilish, transport hodisasi natijasida bosh miya chayqalishi mumkin. Belgilari. Miya chayqalishining yengil, o`rtacha va og`ir darajalari bo`ladi. Yengil darajasida odam bir necha minut davomida hushini yo`qotadi. Hushiga kelgach boshi og`riydi, boshi aylanadi, darmonsizlanadi, ko`ngli ayniydi. O`rtacha darajada hushini yo`qotishi bir necha soatgacha bo`lishi mumkin. Hushiga kelgach xotirasining yo`qolishi (amneziya) kuzatiladi. U bo`lgan hodisani eslamaydi.Qayt qiladi, boshi og`riydi, boshi aylanadi, yurak va tomir urishi sekinlashgan bo`ladi. Nafas olishi sekin, yuzaki, lablari ko`kargan, ranggi oqargan bo`ladi. Og`ir darajada bemor komatoz holatga tushadi.Ahvoli og`ir bo`ladi, hushini yo`qotishi bir necha soatdan, bir necha kungacha davom etishi mumkin. Ko`z qorachig`i kengaygan bo`lib, u yorug`da torayish, qorong`ida kengayish xususiyatini yo`qotadi . Yurak va t omir urishi kuchsiz, sekinlashgan, nafas yuzaki bo`ladi, reflekslar yo`qoladi, siydigi ni va axlatini tuta olmaydi. Miya chayqalishidan keyin ancha vaqtgacha bemorning boshi og`riydi, boshi aylanadi, u tik turganida muvozanatini yaxshi saqlay olmaydi, jahldor bo`lib qoladi. Bemor xotirasini uzoq vaqt (oy, yil) yo`qotishi mumkin. Tibbiy yordam. 1 . Bemorning boshini balandroq qilib yotqiziladi. 2.Yurak-tomir faoliyatini yaxshilovchi dorilar:kofein, kordiamin, kamfora (bittasi) 1-2 ml teri ostiga. 3.Hushiga kelishi uchu n ozroq nashatir spirtini paxta (bint) ga tomizib hidlatiladi. 4.Og`riq qoldiruvchi dorilar: analgin (baralgin)-1-2 ml, demidrol-1 ml, novokain-3 ml muskul orasiga yuboriladi. 5.Birinchi yordam ko`rsatish jarayonida tez yordam chaqiriladi; 6.Miya chayqalishining har qanday darajasida ham bemor shifoxonaning reanimatsiya yoki neyroxirurgiya bo`limiga yotqiziladi. Yengil darajasida 10 kun, o`rta og`ir darajasida 20 kun, og`ir darajasida esa 30 kungacha o`rnidan turmay yotishi kerak. Ochiq shikastlanish yoki jarohatlanish. Teri yoki shilliq pardalar butunligi buzilib, tashqariga qon ketishiga jarohatlanish deyiladi. Sababi. Kesilish, shilinish, qirilish, sanchilish, chopilish, kuyish, tishlanish, o`q tegish kabilar. Jarohat- aseptik (infeksiya tushmagan) va septik (infeksiya tushgan) bo`lishi mumkin. Belgilari.Jarohatdan qon oqishi, shu sohada og`riq va shish paydo bo`lishi, harakat faoliyatining buzilishi kuzatiladi. Tibbiy yordam. 1 . Qon ketishini to`xtatish. Buning uchun: a) agar jarohat bosh, yuz, tana, sohalarida bo`lsa, qon oqayotgan tomir barmoq bilan bosib turiladi (bosishdan oldin barmoqqa sport surtiladi);

b) barmoq ustidan shu joyga sovuq suvda namlangan sochiq yoki muzli xaltacha qo`yiladi; c) agar qon qo`l-oyoqdan oqayotgan bo`lsa, tirsak, tizza bo`g`imlarini bukish, barmoq bilan qon tomirini bosish, jgut bog`lash yo`llari bilan qon oqishini to`xtatiladi. 2.Qon oqishi to`xtagach jarohat qo`l tekkizilmasdan,l toza sovuq suv bilan, so`ngra margansovka, rivanol, furatsilin eritmalarining birontasi bilan yuviladi. 3.Jarohat atrofiga yod surtiladi. 4.Toza (steril) bog`lam qo`yiladi. 5.Suyak singan yoki chiqqan bo`lsa, immobilizatsiya qilinadi (taxtakach qo`yib bog`lanadi). 6.Birinchi tibbiy yordam ko`rsatish jarayonida tez yordam chaqirilib, bemor travmatologiya shifo х onasiga yuboriladi. Shifoxonada bemorga mutaxassis shifokor ko`rsatmasiga asosan qoqsholga qarshi zardob yuboriladi. Qoida asosida davolash tadbirlari o`tkaziladi.

ASOSIY ADABIYOTLAR. 1. Bemorlarni uyda va shifoxonada parvarish qilish. F.G`. Nazirov. Toshkent- 2003. 2. Odam anatomiyasi. E.Qodirov. Toshkent-2003. 3. Anatomiya. A.S.Gusev. Moskva-1970. 4. Hamshiralik ishi asoslari. Q.Inomov. Toshkent-2007. 5. Xirurgiya. A.J.Hamrayev. Toshkent-2002. 6. Xirurgiya va reanimatsiya asoslari. A.J. Hamrayev. Toshkent-2002. 7. Bolalar kasalliklari. A.N.Buraya. Toshkent-1988. 8. Sog`lom va kasal bola parvarishi. A.N.Buraya. Toshkent-1988. 9. Klinikagacha bo`lgan xirurgiya. R.M.Axmedov. Toshkent-2001. 10. Инфекционные болезни. К.В. Бунин. Москва-1980. 11. Первая медицинская помощь в чрезвычайных ситуациях. Э.Икрамов 44 Тошкент – 2003. 12. Курс гражданской защиты. В.Ф.Зубков Тошкент-2004

Похожие

Jarrohlik haqida tushuncha Aseptika va antiseptika

Aseptika va antiseptika. Desmurgiya va transport immobilizasiyasi

Jarrohlik haqida tushuncha

Kapitalizm va mustamlaka davridagi tibbiyotning rivojlanishi

Andrologiya