Нуқтанинг тезлик ва тезланиши - Техника и технология - Рефераты

Нуқтанинг тезлик ва тезланиши

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

2021 KB

Нуқтанинг тезлик ва тезланиши Режа: 1. Қаттиқ жисмнинг тўғри чизиқли ҳаракати. 2. Тезлик ва тезланишнинг аналитик ифодаси. 3. Уринма, нормал ва тўла тезланишлар.

Қаттиқ жисмнинг тўғри чизиқли ҳаракати Жисм ҳаракати даврида унда олинган ихтиёрий кесма ўз-ўзига параллел кўчса, бундай ҳаракат илгарилама ҳаракат деб аталади (80-расм). Масалан, велосипед педалининг ҳаракати, тўғри участкада ҳаракат қилаётган автомобил бортининг ҳаракати илгарилама ҳаракатдан иборат. Умуман илгарилама ҳаракатдаги жисм нуқтасининг траекторияси эгри чизиқдан иборат. Жисм илгарилама ҳаракатининг хусусиятини қуйидаги теорема билан бериш мумкин. 1 – расм Теорема: Илгарилама ҳ аракатдаги жисм ну қ талари бир хил траектория чизади, ҳ ар ондаги тезликлари ҳ амда тезланишлари бир хил б Исбот: Жисм Ох у z қў з ғ алмас Декарт координаталар си илгариланма ҳ аракатда б ў лсин. Абсолют қ атти қ жисм ва илгарилама та ъ рифига к ў ра жисмнинг ихтиёрий C ну қ тасидан M ну йў налган вектор CM ў згармас ҳ амда CM II n nM C б ў лади . Натижада C ну қ та қ андай траектория чизса, CM у шундай траектория чизади (80-расм). C ва M ну қ талар радиус-векторларини мос равишда c r , Mr десак: CM r r C M     М ну қ та тезлигини топиш учун ( 7 .1) дан ва қ т б ў йича ҳ осила оламиз: dt CMd dt rd dt rd C M     CM = const б ў лгани учун: 0 dt CMd ; dt rd dt rd C M    ёки MV = cV ( 7 .2) ( 7 .2) дан ва қ т б ў йича ҳ осила олсак, тезланиш ҳ осил б ў лади:

dt Vd M = dt Vd c ёки M a = c a (44.3) ( 7 .2) тўғри чизиқли ҳ аракатдаги жисм ну қ талари тезликлари бир хиллилигини, ( 7 .3) эса тезланишлари бир хиллилигини к ў рсатади. Ш ундай қ илиб, теорема т ў ла-т ў кис исботланди. Демак, жисм илгарилама ҳ аракати унинг ихтиёрий ну қ таси ҳ аракати билан ани қ ланади, я ъ ни:   t z z t y y t x x M M M M M M    ( 7 .4) Нуқтанинг тезлигини аниқлаш учун, ҳар бир координата ўқларидаги ҳаракат қонунларидан вақт бўйича бир мартадан ҳосила олиниб, яъни z dt dz dt dy x dt dx z y x         v ,y = v v , (7.5) сўнгра Пифагор теоремаси ёрдамида тўлиқ тезликнинг модули аниқланади, 2 2 2 2 2 2 z y x z y x          v v v v (7.6) Тезлик векторининг йўналтирувчи косинуслари қуйидаги формулалар орқали ёзилади, , v v ) Oz,v cos( , v v ) Oy,v cos( , v v ) Ox,v cos( z y x    (44.7) Нуқтанинг тезланишини аниқлаш учун, ҳар бир координата ўқларидаги ҳаракат қонунларидан вақт бўйича икки мартадан ёки тезликнинг ўқлардаги проекцияларидан вақт бўйича бир мартадан ҳосила олиниб, яъни

z dt d a dt d a x dt d az zy yx x         v ,y = v v , (7.8) Пифагор теоремаси ёрдамида тўлиқ тезланишнинг модули қуйидагича аниқланади, 2 2 2 2 2 2 z y x a a a a z y x          (7.9) Тезланиш векторининг Ох, Оу, Оz ўқлари билан ташкил этган бурчак косинуслари қуйидаги формулалар орқали ёзилади, ,),cos(,),cos(,),cos( aa Oza aa Oya aa Oxa zy x 

Похожие

Нуктанинг мураккаб харакати

Моддий нуқтанинг тебранма харакати

Қаттиқ жисмнинг илгариланма ва қўзғалмас ўқ атрофидаги айланма ҳаракати

Динамиканинг асосий тушунчалари ва қонунлари

Моддий нуқта динамикасининг умумий теоремалари