Qutichaga tabiat, me'morchilik obidalari va ko'p qomatli insonlar aks etgan murakkab kompozitsiyalar ishlash - Изобразительное искусство - Рефераты

Qutichaga tabiat, me'morchilik obidalari va ko'p qomatli insonlar aks etgan murakkab kompozitsiyalar ishlash

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

51 KB

Qutichaga tabiat, me'morchilik obidalari va ko'p qomatli insonlar aks etgan murakkab kompozitsiyalar ishlash Reja:  Me 'morchilik obidalari kompozitsiyalarida fazoviy shaklning geometrik xossalarini aniqlash.  Kompozitsiya turlari

Me 'morchilik obidalari kompozitsiyalarida fazoviy shaklning geometrik xossalarini aniqlash. Miniatura kompozitsiyalarda me'morchilik hajmlar va bo'shliqlarga ko'ra old ko'rinishlarining umumiy jimjimador tekisliklari bilan anglashiladi. Bir nechta tekisliklarga duch kelinishi makoniy chalkashliklarni yuzaga keltiradi. Miniatura kompozitsiyalarida ustalarning aksonometriya va perspektiva qonun-qoidalarini bilmasliklari natijasida, me'moriy hajm yoki fazoviy bo'shliq ko'p qirrali va romb ko'rinishdagi qiyshiq tekisliklar vositasida ifoda etiladi. Ikki o'lchamli miniaturalarga perspektivani qisman kiritish ham aldanishlarni kelib chiqaradi. Inson hayotiy jarayonlarni tashkil etish uchun fazoviy maqsadga muvofiq tuzilgan moddiy shakllar tizimini kiritadi. Qadimgi zamonda odamlar ongli faoliyatining muhim tomonlaridan biri - bu geometrik shakllardir. Geometrik shakllar to'g'ri shakldagi obyektlarni ko'rish qadimgi dunyo me'morchiligining birinchi g'alabasi bo'lgan. Inson fazoni o'lchash usulini yaratdi. Uni uchta perpendikular yo'nalishlarda rivojlanadigan koordinata o'qlari asosida tashkil etishni ixtiro qilgan. To'g'riburchakni aniqlash usuli insonning buyuk yutuqlaridan biridir. Shu sababli shakllarning geometrik qonunlarini aniqlash kompozitsiya vositalari qatoriga kiradi. Hajmning geometrik xossalari eng ravshan ko'rinadi va qabul qilinadi; tomoshabinni qurshab turgan fazoda ularni qabul qilish murakkablashadi. Bunday xossalarga o'lchamlarning uchta fazoviy koordinatalar yo'nalishlari bo'yicha nisbati balandlik, eni, chuqurlikni tashkil etuvchi yuzalar tavsifi to'g'richiziqli, egrichiziqli, singan chiziqli, ushbu yuzalarning fazoviy shaklda birlashishi kiradi. Uchta o'lchamlarning rivojlanishi hajmiylikni yuzaga keltiradi; uchta o'lchamning yaqinlashishi va tengligi hajmning turg'unligiga, uning berkligi va harakatsiz tinch holatini sezishga olib keladi. Bunda chekka holatlar kub va shar hisoblanadi. Shaklning ikki o'lchami uchinchisidan ustun bo'lishi uni tekislikka aylantiradi. Balandligi va uzunligini keskin farqlanuvchi kichik chuqurligi eni bilan solishtirish plastina shaklini yuzaga keltiradi. Uch o'lchamlardan binning keskin katta bo'lishi shaklning chiziqligini yuzaga keltiradi. Shaklning chiziqli rivojlanishi ko'pincha vertikal hajmlar minora uchun ishlatiladi. Shaklning geometrik qonuniyatlarini aniqlash inson ko'rish a'zosining o'ziga xosligi tufayli yuz beradigan buzilishlarni bartaraf qilishga xizmat qilishi lozim. Tekisliklarni fazo ichkarisiga kiritib boruvchi vertikal bo'laklar yordamida bo'lish chuqurlikni ko'rsatishning samarali vositalaridan biridir. Chuqurlik sezish uchun perspektivaning oldi qismi, o'rta qismi va uzoq qismiga urg'u berish ham yordam beradi. Bunga fazoviy shaklni qismlarga bo'lish elementlar fakturasi va rangini o'zgartirish orqali erishish mumkin. Perspektiv qisqarish gumbaz shaklini ko'rishni buzadi. Gumbaz yopilmasi tashqarisidan ham, ichkarisidan ham ezilganday tuyuladi. Shunday illyuziyani yo'qotish uchun ko'pgina tarixiy binolarda gumbaz egriligi markazini uning asosidan

balandga ko'tarishgan. Ba'zan, Markaziy Osiyodagi maqbaralarda ancha ko'tarilgan tashqi gumbaz hamda pastroq joylashgan ichki gumbaz ishlangan. Interyerda gumbaz shaklini ko'rsatish uchun uning yuzasini bo'lib turuvchi belgilari, burmalari, qobirg'alari yoki kessonlari yordam beradi. Bunday bo'linishlar gumbazning karkas konstruksiyasiga to'g'ri keladi. Bunday tashkil etuvchi chiziqlarni ko'rsatish usuli geperbiologik parabola va konoid ko'rinishdagi murakkab fazoviy konstruksiyalarni qurilish konstruksiyalarini ko'rsatishga yordam beradi. Geometrik shakllarning qonuniyatlari sifat jihatdan farq qiluvchi shakllarni solishtirish orqali ko'rsatish mumkin. Hajmlar kompozitsiya rivojlanishi bilan mos keluvchi yo'nalishda bir-biri bilan oson birlashadi. Minoraning vertikal bo'lingan yaruslari bir-biriga oson bog'lanadi. Tizim asosiga olingan harakat qo'llab-quvvatlanadi va davom ettiriladi. Bevosita yonma- yon qo'yilgan vertikal hajmlar bilan solishtirish yoki gorizontal hajmni yangi qavatlar bilan to'ldirish kompozitsiyaning sifat jihatdan o'zgarishiga olib keladi. To'g'ri muvozanatlashgan va berk hajmlarni o'zaro birlashtirish ancha qiyin. Yonma-yon qo'yilgan sharlar kompozitsiya asosi bo'la olmaydi. Kub shakllarni o'zaro bog'lash osonday tuyuladi, lekin bunda kublarning xossalarini yo'qotuvchi yangi shakl vujudga keladi yoki ular yaqinlashgach o'zlarining kompozitsion mustaqilligini saqlab qoladi. Silindr o'zining asosiy o'qi bo'ylab boshqa geometrik shakllari bilan yengil bog'lanadi. Lekin uning bir maromdagi egrilikka ega bo'lgan berk yon yuzasi boshqa shakllar bilan juda qiyin bog'lanadi. To'g'riburchakli shakllar o'zaro eng oson birlashadi, shuning uchun ham eng ko'p qo'llaniladi. Simmetrik tizimda geometrik to'g'ri shakllarning bog'lanishi turg'un va muvozanatlashgan bo'ladi. Keng fazoviy tuzilmalar kompozitsiya uchun geometrik qurish qonuniyatlarining ahamiyati nihoyatda kattadir. Metall va temirbetondan ishlangan fazoviy konstruksiyalarning rivojlanishi me'moriy shakllar majmuasiga ikki egrilikka ega bo'lgan yuzalar geperboloid, giperboloik parabola, konoidlarni olib kiradi. Shu tufayli arxitekturada qo'llaniladigan geometrik qonuniyatlari doirasi yanada kengaydi. Me'morchilikda fazoviy shakllanish tahlil etish qonuniyatlari har bir ijtimoiy-iqtisodiy sharoitda ularga bog'liq holda o'z ifodasini topdi. Lekin simmetriya, asimmetriya, ritm, keskin farqlanishi, nozik farqlanish kabi tushunchalar har doim o'zgarmasdan qoladi. Ular obyektiv qonuniyatlar hisoblanadi. Shakllardan erkin foydalana olish uchun ushbu qonuniyatlarni o'quvchilar bilishlari shart. Kompozitsiya turlari. Shakl tuzilishi o'ziga xosligiga qarab kompozitsiyaning uchta asosiy ko'rinishi ajratilib ko'rsatiladi: frontal, hajmiy va chuqur-fazoviy. Ko'pincha ular bir-biriga qo'shilgan holda uchraydi. Frontal kompozitsiyaning farqlanuvchi belgisi shundan iboratki, unda shakl belgilarining tomoshabinga nisbatan ikki vertikal va gorizontal o'qlari bo'ylab joylashishidir. Shaklning ichkariga qarab rivojlanishi bo'ysinuvchi ahamiyatga egadir.

Tomoshabin yuzaga qarab yoki unga parallel yo'nalishda harakatlanganda kompozitsiyaning frontalligi saqlanadi. Frontal kompozitsiyaga bino fasadlari, eni tor stanoklar misol bo'la oladi. Frontal kompozitsiyalarni qurishda uning frontalligini ta'minlovchi shartlarni hisobga olish lozim. Birinchi sharti vertikal va gorizontal o'lchamlari orasidagi ma'lum munosabatni saqlash lozimligi. Agar shakl balandligi uning enidan juda ortib ketsa, shakl chiziqli ko'rinish egallay boshlaydi. Egri chiziqli bo'linishlar tekis yuzaning ko'rinishini buzadi va u notekis, deformatsiyalangan bo'lib ko'rina boshlaydi. Sunday samara ko'p sonli dinamik vertikal va gorizontal bo'linish bo'lganda ham yuz beradi. Bular tufayli yuzaga sillendrik shaklga o'xshab ko'rinadi. Frontal kompozitsiyaning ko'rkamligi uning belgilarining chuqurligi xarakteriga bog'liqdir. Eng tipik joylashish - bu belgilarning bir tekislikda bir oz relyefli joylashishidir. Biror- bir obyektning frontal kompozitsiyasini tuzishda yuqorida aytilgan barcha sharoitlarni bajarish yetarli emas. Frontal kompozitsiyaning ko'rkamligi uning belgilarining o'lchamlari nisbatiga hamda ularning vertikal va gorizontal bo'ylab ma'lum tartibda joylashishiga bog'liqdir. Bu ikki yo'nalish bo'ylab shaklni bo'lishda uning bosh belgilari bo'rttirib ko'rsatiladi. Yuqoriga qarab torayib yoki kengayib boradigan uchta ritmik tartibdagi bo'linishlar bilan bo'lingan yuza yetarlicha yaxlit bo'lib ko'rinadi. Yuzaning bo'linishi unga yopiq shakllarni kiritish orqali ham amalga oshirish mumkin. Bu holda yuza butunlay bo'linmaydi. Bitta kompozitsiyada turlicha bo'linishlardan foydalanish murakkab masalalarni hal etish imkonini beradi. Bo'linishlar va belgilarning soni ko'payganda ularni guruhlash orqali tartibga solish zarurati tug'iladi. Bunda ulardan ikkitasi, maksimum uchtasi sezilib turishi mumkin. Yuzaning bo'linishlarini metrik yoki ritmik qatorlar qonuniyatlari asosida yoki ikkalasini qo'shish, biror guruh bo'linishlarini ajratib ko'rsatish hisobiga yoki yuzaning bo'lingan qismini bo'linmagan qismiga qarama-qarshi qo'yish hisobiga tartibga solish mumkin.

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO’YXATI 1.Rеmpеl L.I. Pandjara. -- T.; Gosudarstvеnno`y izdatеlstvo xudojеstvеnnoy litеraturo`. 1957 2. Zaxidov P.Sh. Fеrganskaya rospis. – T.; Gos. izd. xud. lit. Uzbеkistana. 1960 Rеmpеl LI. Arxitеkturno`y ornamеnt Uzbеkistana. -- T: Gosudar stvеnno`y izd, xud. litеraturo`. 1961 3.Qosimov S.S. Naqqoshlik. -- T.; «O’qituvchi» 1982 4.Abdullaеv N. San'at tarixi. 1t-T.; «O’qituvchi» 1986. 5.Mirzaaxmеdov M. Matеriallarga badiiy ishlov bеrish. -- T:, «o’situvchi» 1986. 6.Azimov I. o’zbеkiston nasshu nigorlari. – T.; Q. qulom nomidagi «Adabiyot va san'at» nashriyoti, 1987 7.Sosimov S.S. Naqqoshlik -- T.; «o’situvchi» 1990 8.Manakova V.N. o’zbеk xonadonining badiiy bеzash madaniyati. - T.; Q. qulom nomidagi «Adabiyot va san'at» nashriyoti, 1989 9.Bulatov S.S. o’zbеk xalq amaliy bеzak san'ati. -- T.; «Mеќnat», 1991 10.Bulatov S.S. Ashurova M.O. Amaliy san'at sissacha luђati. – T.; Qomuslar bosh taqririyati. 1992 11. Abdullaеv N. San'at tarixi. 2t-T.; «San'at» 2001. 12. Bositxonov Z. Xandasiy Naqsh (girix)larning еchimlari. –T.: «Ochiq Jamiyat Instituti Ko’mak Jamqarmasining O’zbеk Vakolatxonasi», 2002 1 3 . Q ulomov K. Ashyolarga badiiy ishlov bеrish. -T.: «Bilim», 2004

Похожие

Qutichaga tabiat, hayvonot olami va inson qomati aks etgan kompozitsiyalar ishlash

Murakkab shakldagi qutichaga «ov» mavzusida kompozitsiya ishlash

Liboslar tarixi va ularni badiiylashtirish. Kompozitsiyalar ishlash

Turli ashyolar va tabiat shakllaridan kompozitsiya tuzish

Aylana va boshqa ko'p burchak yuzalariga naqsh yoki miniatura kompozitsiyasi ishlash