Тасвирий санъат методикаси фани, мазмуни ва моҳияти - Искусство - Рефераты

Тасвирий санъат методикаси фани, мазмуни ва моҳияти

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

52.5 KB

Тасвирий санъат методикаси фани, мазмуни ва моҳияти. Тасвирий ва амалий санъат фанлари бўйича юқори малакали мутахассислар тайёрлашда "Тасвирий санъат ўқитиш методикаси" бадиий графика факультетида ўрганиладиган асосий курслардин бири бўлиб, у бўлажак ўқитучиларни амалий машғулотларда методик жиҳатдан тайёргарлигини такомиллаштиришнинг муҳим омилидир. Бу амалада машғулотлар II-IV босқич талабаларини бадиий-касбий билимини, малака ва маҳоратини шакллантиришга ҳамда уларни мактаб ўқувчиларига бадиий таълим-тарбия бериш жараёнида қўллашга ўргатишга қаратилган. "Метод" сўзи грекча бўлиб, "Тадқиқот йўли" "билиш усули маъносини англатади.Пелагогика ўқитиш методлари деганда, мактаб ўқувчиларнинг билим, махорат вамалакаларини эгаллашида, уларнинг ижодий қобилиятларини ривожлантиришда ва дунёқарашини таркиб топдиришда ўқитувчиларнинг қўллаган иш усуллари тушунилади. Методика таълим-тарбия жараёнида ўқитувчининг ўқувчилар билан ишлаш усулларининг мазмунининг хусусиятларига қараб чиқади. Маълумки, мактабда ўқитишнинг хилма-хил методлари қўлланилади. Бу ерда таълим усули, ўқув материалларининг жойлашиши (ўқув, режа, дастур), таълим принциплари ва яна (сўнгида), ўқув тарбиявий ишларнинг умумий мақсад ва вазифалари энг муҳим аҳамиятга эгадир. Методика сўзи аввало таълим ва тарбиянинг самарали усулларини мажмуи маъносини билдиради, мазкур методик қўлланма академик касб ҳунар лицей ва колежларида тасвирий санъатни ўқитиш методикасининг бир қатор жиҳатлари кўриб чиқилади. Тасвирий санъат ўқитиш методлари деганда ўқитувчининг ўқувчилар билан ишлаш усуллари натижасида ўқув материалларини яхши билиб олиш даражасига эришиш ва ўзлаштириш даражасини оширилиши назарда

тутилади. Ҳар бир ўқитиш методлари ўқувчилар эгаллаши лозим бўлган билимларининг мазмуни (ҳажми)га монанд тарзида таълим мақсадига, ўқувчиларнинг ёш ва физиологик хусусиятларига боғлиқ. "Усул" ибораси педагогик адабиётларида тез-тез учраб туради. Ўқитиш усули – бу таълим- тарбия алоҳида қисмлари ҳисобланади, уларнинг йиғиндиси ўқитиш методларига киради. Умумий йўналишга қаратилган маълум бир ўқитиш методлари ва усулларининг мажмуасидан ўқитиш тизими тузилади. Тасвирий санъат ўқитиш методикаси педагогик илмий фан сифатида тажрибада синалган ишларнинг назарий қисмларини умумлаштириб, амалиётда самарали натижалар берган ўқитиш методларини тақдим этади. Методика, асосан, педагогика, психология, эстетика ва санъатшуносликнинг тадқиқот натижаларига асосланади. У тасвирий санъатни ўргатиш қонун қоидаларини таърифлаб беради, келажак авлодни тарбиялашнинг замонавий методларини белгилайди. Амалий методика, таълим ва тарбиянинг ривожланиш жараёнини ўрганади. Педагогик ма ҳ орат кўникмаларини ўрганиш уни эгаллашга қаратилган маълум истеъдод, қобилиятлар ва иштиёқлар (мойилликлар) мавжуд бўлишини таълаб этади, чунки методика фани санъат пе д агогикасининг машақ қ атли мураккаб ва жуда маъсулиятли со ҳ асидир. Демак, тасвирий санъатни ўқитиш методикаси фани п едагогика илмининг ўқувчиларни тасвирий санъатга ўргатиш мазмуни, вазифалари ва методларини ўқитишнинг мазмуни, вазифаларини ва методларини аниқловчи, ижодий ишлардаги оқилона усулларини ўрганувчи, таълим ва тарбиянинг мақсад ва вазифаларига таянган ҳолда самарали ўқув жараёнини ташкил этувчи, шакл ва йўлларини тадқиқ этувчи со ҳ асидир. Тасвирий санъат методикаси методика фанининг бошқа со ҳ алари каби умумий ва хусусий турларга ажратилади. Умумий методика --- ўқув фанинг назарий қисмини асосларига қарашли саволларни ва кўпчилик фанларга тегишли ўқитиш усул ва услубларини

қўлланишларини кўриб чиқади. Булар қуйидагилар : -тасвирий санъат фани ни нг мақсад ва вазифалари : -тасвирий санъат фани дастурларининг тузилиши ва мазмуни : - ўқитишнинг ташкилий шакллари ва методларини ишлаб чиқиш : - кўргазмали методик воситаларни тадқиқ қилиш ва танлаш (ўқув кўргазмали қуроллар ва техник воситалари) : -тасвирий санъатнинг бошқа фанлар билан бо ғ лиқлиги (адабиёт, мусиқа, биология, тарих) : -тушунчаларни, ибораларни таърифлаш ва бошқалар. Хусусий методика –бирон-бир ўқув фанининг ўқитиш услуби назарда тутилади . -кўргазмали қуроллардан фойдаланиш бўйича тавсиялар берилади :  амалий ва ижодий ишларнинг мазмунлари аниқланади ва х.к. Ҳозирги кундаги расм ўргатиш методикаси бирданига келиб, шаклланган эмас, бунга қадар мазкур методика шаклланиши ва мураккаб тараққиёт йўлини бо с иб ўтди. Республикамизда тасвирий санъ ат ни ўргатиш методикасини нг шаклланиш и да ма ҳ аллий олимлар, методистларнинг қатор изланишлари, ўқув қўлланмаларнинг а ҳ амияти жуда катта ўрин тутади. Бадиий педагогика методика со ҳ асидаги сўнги ютуқлари кўрсатилган ва талабаларни педагогик фаолиятга тайёрлаш, уларни методик билим ва ма ҳ оратлар билан қуроллантириш ўқитиш санъатини эгалл а ш и га ёрдам б е ришни ўзига асосий ма қ сад қилиб қўйган. Ўқитувчи тасвирий ва амалий санъат дарсларининг ташкилотчиси, ра ҳ бари ва ил ҳ омчиси. Юқорида кўрсатиб ўтилган ўқув-тарбиявий вазифаларни амалга оширишга дастур асосида ўқитиладиган тасвирий санъат машғулотлари нарсанинг аслига қараб тасвир чизиш; хотира ва мавзу асосида тасвир чизиш ; декаратив амалий санъат ва ҳайкалтарошлик : Санъатни идрок қилиш каби турларда олиб борилади. Қўйида биз тасвирий санъат фанинг турларини кўриб чиқамиз.

Ўқитувчи тасвирий санъат дарсларида ўқувчиларни дарс мавзусига активлаштириш учун дарс мавзусининг мазмуни, ҳаётдаги аҳамияти ва уни чиқиш қоидалари тушунтириши зарур. Баъзида ўқитувчилар тасвирий санъат дарсларини ташкил этиш учун ўқ увчиларга дарс мавзуси юзасидан саволлар бериб, унга берилган жавобларни тўлдириш каби воситалардан фойдаланилади. Ўқувчилар дарс ва дарсдан ташқари вақтларда мустақил равишда бажараётган ишлари воситаси билимга, малакага, ижодий кўникмага эга бўлдилар, ўқитувчининг вазифаси ўқувчиларнинг мустақил ишларига ёрдам бериши, рағбарлантириш методи асосида ил ҳ омланти ри ш, ютуқ ва камчиликларни ўз вақтида кўрсатиш, уларни ўз кучига ишончини мустаҳкамлашида ра ҳ барлик қилади. Дарс жараёнида ҳар бир индивидуал хусусиятлари билан бир-биридан фарқ қиладиган турли ёшдаги ёшлар билан иш олиб борилади. Ўқувчилар орасида кўриб турган нарсаларни тўғри тасвирлай оладиган хотира асосида қийналмай расм чизадиганлар билан бир қаторда, оддий тасвирга қараб нусха кўчиришга ҳам қийналадиганлар учрайди. Бу борада биз баъзи ўқувчиларнинг кўриш қобилятининг сустлиги, ранг сезмаслиги каби бошқа ҳолларини ҳисобга олишимиз керак. Ўқувчиларнинг қобилият ва хусусиятларига қараб гуруҳларга бўлиб таълим бериш методига ўз вақтида рус педагоги Ушинский ижобий баҳо берган эди. /"Синф болаларини бир бирдан кучли бўлган бундай гуруҳларга бўлиб ўтказиш зарур эмас".- деб кўрсатилган эди./ Гуруҳларга бўлиб ўқитиш шунинг учун қулайки, кучли ўқувчиларга қўшимча топшириқлар берилади, улар ўзларига берилган топшириқларни қийналмай бажариб туришади. Бўш, қийналадиган ўқувчилар эса ўқувчилардан ва кучли ўқувчисидан ўрганади. Бундай ўқувчилар тасвир чизишда сурункасига орқада қоладилар, натижада улар ўқишга қизиқмай қоладилар. Бу ўқиш улардан кўпроқ ақлий куч сарфлашни талаб қилади.

Шуларни бартараф қилиш учун синфда олиб бориладиган индивидуал ишни айрим ўқувчилар билан олиб бориладиган индивидуал иш билан қўшиб олиб бориш керак. "Кучли" биладиган ўқувчиларга "кучсиз" билимли ўқувчиларни бириктириб қўйиш ҳам яхши натижа беради. Ўқувчиларнинг тасвирий фаолиятини активлаштиришда, айрим ўқувчилар билан якка тартибда муносабатда бўлиш ва унга педогогик таъсир ўтказиш ҳам катта аҳамиятга эга. Таълимни индивидуаллаштириш масаласи ҳозирги даврда педогок ва психолог олимлар ва методистларни қизиқтирмоқда. М.Н. Скатин, Н.Н. Ростовцев, М.И.Маҳмудов, В.С.Кузин, Б.П.Юсупов, С.С.Булатов асарларида бу масалалар ёритилган. Синфдаги болалар ҳақидаги дастлабки маълумотларга эга бўлгандан кейин, ўқитувчи ҳамма болаларнинг қобилият ва малакаларига қараб қуйидаги группаларга бўладилар : 1. Тасвирий фаолияти яхши ривожланган, кузатувчанлиги, ижодий тасавури тараққий қилган, тасвирий санъат материалларини ўзлаштирган ёки тез ўзлаштира оладиган ўқувчилар. Бу 3 тоифа ўқ увчиларнинг ҳ ар бири билан ало ҳ ида ишлаб, уларнинг барчасини дарсга қ изи қ тириш учун куйидаги усуллардан фойдаланиши ма қ ул б ў лар э ди. 1. Кузатувчанлиги, ижодий тассавури ў ртача ривожланган тасвирий санъат материалларини ў қ итувчи ёрдамида ўзлаштира оладиган ўкувчилар гуру ҳ и. 2. Кузатиш кўникмаси яхши ривожланмаган ,ижодий тассавури бўлмаган,тасвирий санъат материалларини ўкитувчилар ёрдамида кийин узлаштирадиган укувчилар. Бундай дарс утиш бизнинг фикримизча ўқувчиларнинг активлигини оширади. Ўқувчилар билан индивидуал ишлашнинг аҳамияти катта . бу метод ёрдамида қолоқларсиз ўқитиш даражасига етиш мумкин. Бундан ташкари тасвирий санъат синф хоналари етарлича ёруғ бўлиши керак. Ёруғлик нормал

бўлмаган жойда кўриш сезгиларига зўр бериш зарарлидир.Бундай холларда ўқ увчиларнинг тез чарчашлари о қ ибатида дарсга б ў лган қ изи қ ишлари сустлашишига олиб келади.

Адабиётлар 1. Абдуллаев А.А. санъат тарихи Т. 1991. 2. Апухтин О.К. Тасвирий санъат ҳақида сухбатлар Т.1961. 3. Азимова Б,Ражабов Р, Абдирасилов С. 4. Тасвирий санъатга оид аташамарнинг изоҳли луғати Т 1994. 5. Булатов С.С. Ўзбек халқ амалий безак санъати. Т. 1991. 6. Булатов С.С.Амалий санъат қисқача луғоти. Т. 1992.

Похожие

Тасвирий санъат

Тасвирий санъат ўқитиш методикаси курсининг мақсад ва вазифалари

Зардўштийлик дини ва тасвирий санъат

Тасвирий санъат ва чизмачилик ДТС лари, ўқув дастурлари; 1-2 синф тасвирий санъат

Тасвирий санъат таълимида кўргазмалилик принципи ва принциплари