Тасвирий санъат ўқитиш методикаси курсининг мақсад ва вазифалари - Искусство - Рефераты

Тасвирий санъат ўқитиш методикаси курсининг мақсад ва вазифалари

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

54.5 KB

Тасвирий санъат ўқитиш методикаси курсининг мақсад ва вазифалари. Республикамизда рўй бераётган ўзгаришлар барча соҳалардаги каби бўлажак тасвирий санъат педагогларининг зиммасига ҳам ўта маъсулиятли вазифаларни юклайди. Дарҳақиқат халқимиз ўз мустақиллигини қўлга киритиб халқаро миқёсида тўла ўзлигини намойиш қилди. Тасвирий санъат , яъни маънавият ўқитувчиси бошқа фанлар ўқтувчилари каби биринчи галда энг юксак фазилатли, ахлоқий пок, иймон ва эътиқодли, ҳалол ва софдил, талабаларга, ўсмир ва ёшларга нисбатан ўта меҳрибон, ўта талабчан ва ўзбек халқининг урф-одатларини, анъаналарини мукаммал биладиган ва ҳурматини жойига қўядиган бўлиши керак. Ўқитувчининг касбий хусусиятлари борасида тўхталганда шуни таъкидлаш лозимки, у энг аввало ўз касбининг жонкуяри, уни дилдан севадиган, ўз ишига ижодий ва илмий ёндошадиган шахс бўлмоғи таълаб этилади. Бу шахсда янги билимлар ва илғор тажрибаларига чанқоқлик, муҳими унда ташкилотчилик, кузатувчанлик, қатъийлик ва инсонийлик хусусиятлари яққол сезилиб турсин. Ўқитувчи тасвирий санъатдан махсус билим ва малакалар билан қуролланмасдан туриб муаллимликни бажара олмайди ёки ўқувчи ёшларга табиат гўзаллигини, она Ватанимизнинг тарихини, миллий меросимизнинг тарихини таърифлаб бера олмайди, ҳамда ўз касбига қизиқтира олмайди. Бугунги талаба, бўлажак педагог, ўзбек халқининг ҳамда ўтмиши бор бўлган Марказий Осиё халқларнинг амалий ва тасвирий санъат борасидаги ноёб намуналарини ўзлаштирган бўлиши ва тўлалигича ўқувчи ёшларга улашмоғи айни давр талабидир. Шу сабабли бўлажак рассом-педагогларга қуйидаги талаблар юкланади : -Ўзлари таълим бериши лозим бўлган ўсмир ва ёшларга санъат сирларини, маданий мерос намуналарини ҳар томонлама ўргатиш; -Айни янгиланиш, ривожланиш даврида ёш авлодни билимдон,

яратувчан, юксак маданиятли ва мустақил мамлакат тақдири учун маъсул шахслар қилиб тарбиялаш; -Улуғвор бунёдкорлик ишида малакали, ғайратли ўқитувчилар ёшлар пешқадамлик қилмоқлари учун замон талабларига жавоб берадиган юқори малакали, онгли мутахассис кадрлар тайёрлаш ; -Талабаларни тасвирий санъат йўналиши буйича ижодкорликка етаклаш, лаёқат сезилганда эса астойдил ўргатиш учун махсус мактаб ёки тўгаракларга жалб этиш : -Ўқувчи ва ёшларга нафис санъат сирларини ўргатиш борасида ўз устида доимо изланиш, талабалар фаолиятини ривожлантириб, тўғри ва асосли шакллантириш учун педагогик қоидалар асосида тажрибалар олиб бориш : - Турли давр, турли халкларга мансуб тасвирий санъат асарларини мушоҳада қила олмоғи ва уни тушуниш сирларини ёшларга улашиш услубларига эга бўлиш:  Тасвирий санъат инсонни шакллантиришдаги муҳим ва ишончли воситалардандир, бундай имкониятни хар бир машғулотда қўллаш учун янгича услуб ва мумкин бўлган усулларини ишга солиш ҳамда амалда қўллай олиш маҳоратини ўргатиш :  Замон талаби билан дарс ва машғулотларни ноанъанавий дарс режалари билан ўтказиш :  Жаҳон андозаларига хос янги технологияларини ўрганиб, дарсда қўллай олиш ма ҳ оратини эгаллаши керак. Юқорида зикр этилган талабларни ўзида мужассам этган ҳар қандай талабага келажак авлодимизни ишониб топширсак бўлади. Тасвирий санъат муаллими – илмий изланувчан ижодкор. Рассом ўқитувчилар қаерда, қандай ўқув маскани да таълим жараёнини олиб б о риш и дан қатъий назар педагогик фаолияти ижодий изланишлар билан бойитиб борса, шундагина яхши шогирдлар, ҳақиқий рассомларни шаклланитириш имкониятига эга бўлади.

Тасвирий ва амалий санъат ўқитувчисининг ўз со ҳ асидаги саводхонлиги етарли даражада бўлсагина ўқувчилар билан ёнма-ён ўтириб ўзлари амалий намуна кўрсата оладилар. Ўшандагина ўқувчилар ўз кўзлари билан мураббий рассомнинг эгаллаган ма ҳ орат сирларини амалий ишларида кўриб руҳан ҳис қилади ҳамда санъатнинг нозик сирларини тушуниб етишишига имкониятлари кенгаяди. Тасвирий санъат машғулотлари ҳар томонлама ривожланган инсоннинг тарбиялаши учун бой имкониятлар очиб беради. Тасвирий санъат билан шуғулланиш болаларнинг ақлий ва эстетик жиҳатдан ривожлантиради, атроф дунёни тушунишига кўмаклашади, буюмларни эътибор билан кузатишга, уларнинг шаклини та ҳ лил қилишга ўрга т ади. Т асвирий санъатдан саводни чиқармасдан туриб, киши санъатни тушуниши ҳам, қадрлаши ҳам, ундан ҳузур қилишни ҳам била олмайди. Болалар тарбиясида замондошларимиз ме ҳ натини гўзаллигини кўрсатишга, мустақил давлат тараққиёти ютуқлари ни ўрганиш алоҳида ў рин эгалла й ди. Бу ўқувчиларнинг ижодий активлигини оширишга уларнинг ку ч ини, маънавий қувватини янги ҳаёт қур и ш учун курашга сафарб а р этишга к ў маклашади. Эстетик тарбия – бу ўқувчиларда ҳ аётдаги, табиатдаги, с а нъатдаги, фан ва жамиятдаги гўзалликларни тўла-тўкис қабул қилиш қоб и лиятини тарбиялашдир. Ҳаётдаги гўзал нарсалар, ақл, ру ҳ , иродага таъсир қилиб, инсоннинг ру ҳ ий оламини бойитади. Эстетик тарбия ўз ичига бадиий, мафкуравий, маънавий ҳамда ахлоқий тарбияни олади. Эстетик тарбия жараёнида кишининг қарашлари, ҳиссиётлари, ди д и ҳамда идеаллари шаклланади : бу шаклланиш мафкуравий тарбия, ижодий фикрнинг ривожланиши билан мустаҳкам боғлангандир. Эстетик тарбия кишини олижаноб, гўзал ҳамда инсонпарварлик ҳаракатларига мойил қилади. Бугунги кунда маданий ва маънавий тарбия ўз олдига инсонда мавжуд воқелик ни ижодий ўзлаштириш қобилияти га эҳтиёжини яратишдан ташқари, балки унда гўзаллик қонунига асосан қайта қуриш эҳтиёжини ҳам

тарбиялашга қаратилган. Касб ҳунар коллежлари лицейларнинг вазифаси эстетик тарбиянинг турли методлари ёрдамида боланинг ақл ва вужудига таъсир ўтказиб, унда эстетик ҳиссиётларини пайдо қилиш оркали уни гўзалликка, табиат кўринишларига яқинлаштириш, шунингдек боланинг ижодий имкониятларини, фикрий фаолиятини ривожлантириб, и нсон фаолиятининг турли со ҳ аларида намоён бўлишига кўмаклашишдан иборатдир. Физика – математика фанлари доктори, профессор А.А.Китайгородский, шундай ёзади: Турли- туман кўринишларга эга бўлган гўзалликни тушуниш ва севиш инсоннинг маънавий бойиши учунгина эмас, балки унинг яхши ишлаши учун ҳам керакдир. Инсон қайси со ҳ ада ишламасин, у адабиётчи ва математик, географ ёки химикми, у нафосат ва гўзалликларни кўра олиш и ва тушуна олиши керак. Ҳар бир ўқувчи ни ҳаёт д а, давлатимизни нг моддий ва маънавий ривожланишида фаол иштирок эт адиган қилиб тайёрлаш учун унга фақат билим бериб тарбиялашгина камлик қилади , унинг шахсий қобилиятини ривожлантириш, янгилик яратишни ўргатиш, гўзаллик қонуни бўйича яшаш ва ижод қилишни шакллантириш лозим. Ҳаёт гўзаллигини кўришга интилиш инсонни олижаноб қилиб тарбиялайди, унинг кундалик ишини эстетик р оҳ ат- фароғат манб ъ аига айлантиради. Болалар кўнглида гўзаллик ва юксак ғоялар ҳ ис сини уйғ о тишга да ъв ат этишда тасвирий санъат ўқитувчисининг ўрни ғоят каттадир . Болалар маънавий дидини ривожлантириш учун ўқитувчи, аввало, уларнинг эътиборини ҳаётдаги гўзалликка қаратишга, гўзалликни пайқаш, ҳис этиш, қабул этиш, ҳузурланиш, қувонишга ўргатиш керак. Дид инсоннинг туғма хусусияти эмас. У ривожлантирилади, мактабда уни такомиллашувига ёрдам берувчи биринчи инсон тасвирий санъат ўқитувчисидир. Ўқитувчи болаларга табиатнинг ранг-баранг оламини, ранг-биранг шаклларини кўрсатади. Табиат гўзаллиги, очиқ ҳавода ўтказилган кунлар ҳақида хотиралар, улар ҳаётда кўриб бахр и -дилларини очилган, тасвир лаш

қийин бўлган гулзорларнинг ранглари - уларнинг кўнглини шодихондон этган, ҳа я жонлантирган нарсаларнинг хотираси узоқ вақтгача ўқувчи қалбида сақланиб қолади. Ўкувчилар натурадан манзара, дарахт шохлари, япроқлар, гулларгнинг расмини чизар эканлар, уларнинг шаклларини ўрганар эканлар, табиатга, унинг шакл ва ранглари нақадар бой ва турфалигига амин бўладилар,табиатдаги гўзалликка,воқеа-ҳодисаларга меҳр-муҳаббатлари оша боради. Мактабдаги расм дарслари туфайли киши дунёнини ҳарёқлама кўрадиган бўлади,уларнинг кузатувчанлиги ривожлантирилади, мантқий фикрлашга ўргатади, кўрган нарсани англаб е тишга ўргатади. Болалар тасвирий санъат дарсларида атрофларидаги яқин турган предм е тлар ул а рнинг шакли, ранги, ҳ ажми ва бошқа ўзига хос жиҳатлардаги хилма-хиллик билан танишадилар. Бу танишув улардаги кўз хотирасини кучайтиради, буюмлар ҳақидаги аниқ ва тўла тасаввурлари пайдо бўлишига ёрдамлашади. Тасвир жараёни ўқувчига илгари қисқагина назар солиб ўтган буюмларни энди чуқурроқ ўрганишга имкон беради. Ўқувчи расм чизаётган вақтида буюмнинг формаси , уларнинг шаклий қур и лиши , пропорцияси, бўшлиқдаги ҳолати, ранги, унинг оч-тўқлиги, материалининг қандайлиг и эътибор билан ўрганилади, шу билан уларни янада самаралироқ, кўп томонлама, теран ва аниқ хис этиш г а кўник иб боради . Тасвир чизишга ўрганиш ўзаро боғлиқ бўлган икки масалани ҳал қилади: ўқувчининг кўриш қобилиятини ўстиради , ҳамда тасвирлаётган, кўраётган нарса ҳақидаги тасаввурини ошириб уни чуқурроқ англаб е тишга ўргатади. Ўқувчиларнинг кўриш қобилиятини ўстириш деганда биз улардаги бир мақсадга қаратиб йўналтирилган кузатишни тарбиялашни: буюм ва ходисаларини ўзаро таққослаш, ўхшашлик ва тафовутни аниқлаш, уларнинг шакл ва услубига қараб туркумлаштиришга ўргатишни тушунамиз. Тасвирий санъат машғулотларининг вазифаси жиддий эътибор билан қарашга, фикрлашга, буюмлар шаклини аниқ таҳлил қилишга ўргатишдан

иборатдир. Ранг-баранг тассуротларини муло ҳ аза қилиш, кузат и шлардан умумлашмалар чиқариш ва тўғри хулосаларга келиш натижасида ўқувчилар нинг малака ва кўникмалари ривожланади, улар да янги билимлар эгаллашга интилиш уйғонади. Ўқувчиларнинг о нгли кўриш , эътиборини такомиллаштириб бориш натижасида диққат –эътиборни нг бошқа шаклларини, яъни мактаб ёшдаги болалар учун зарур бўлган турларни ривожлантиришга ёрдамлашади. Чунки бу ёшдаги болаларда одатда уюшмаган, беқарор эътибор мавжуд булади.

Адабиётлар 1. Абдуллаев А.А. санъат тарихи Т. 1991. 2. Апухтин О.К. Тасвирий санъат ҳақида сухбатлар Т.1961. 3. Азимова Б,Ражабов Р, Абдирасилов С. 4. Тасвирий санъатга оид аташамарнинг изоҳли луғати Т 1994. 5. Булатов С.С. Ўзбек халқ амалий безак санъати. Т. 1991. 6. Булатов С.С.Амалий санъат қисқача луғоти. Т. 1992.

Похожие

Тасвирий санъат ва чизмачилик таълимининг мақсад-вазифалари, аҳамияти

Мактабда тасвирий санъатнинг мақсад ва вазифалари

Тасвирий санъат методикаси фани, мазмуни ва моҳияти

Мусиқа ўқитиш методикасининг мақсад ва вазифалари

Тасвирий санъат