Оркестр билан мулоқот - Искусство - Рефераты

Оркестр билан мулоқот

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

34.5 KB

Оркестр билан мулоқот Ўзининг таржимаи ҳолига багишланган асарида Бруно Вальтер дирижёрнинг жамоа билан мулоқотда бўлиш маҳорати ҳақида сўз юритади: «Дирижёрнинг ўзи мусиқани яратмайди, буни у ўзгалар ёрдамида бажаради ва уларни кўл ҳаракатлари, сўзлари, ўзининг шахсий таъсири билан бошқаришни билиши керак, бўлади. Натижа фақат ва фақат унинг одамларни бошқариш қобилиятига боғлиқ, Бунда туғма истеъдод хал қилувчи роль ўйнайди — яьни гап иродаси, ўзига хослиги, ўз таъсирини ўказиш қобилияти ҳақида кетаяпти ва бу фазилатни доимий меҳнат билан кундалик тажрибадан фойдаланган ҳолда ривожлантириш керак бўлади. Обрў-эътиборга эга бўлмаган, иродасиз, интилиш ва ташаббускорлиқдан йироқ бўлган инсон — гарчи мусиқий истеьдод, билим ва қобилият соҳиби бўлсада, дирижёр сифатида катта нуфузга сазовор бўлолмайди. У, албатта, роял ёки скрипкада ўзлигини, ўз хиссиётларини зўр маҳорат билан ифода эта олади, бироқ оркестр ёки опера труппасини ўзига итоат этувчи яхлит чолғуга айлантира олмайди». Шу боис оркестр билан ишлашда дирижёр принципиал, қатьий, талабчан ва сабр-тоқатли бўлиши, бу жиҳатлар партитурани яхши билишга асосланган бўлмоғи керак. Оркестр билан мулоқотнинг керакли шақлини топиш жуда муҳим. Дирижёр хушмуомила ва айни пайтда қатьий, лекин ортиқча қаттиққўл бўлмаслиги керак. Мусиқачилар билан ҳақиқий ижодкорга хос ишонч асосида муносабатда бўлиш, бироқ уларни дирижёрнинг ўз бадиий диди ва талқинига бўйсундира олиши керак. Бу қоидага амал қилиш оркестр ишида дўстона асосдаги ижодий муҳит яратилишига имкон беради. Дўстона муносабатлар чегарадан ўтиб кетиши ва дирижёр ўз сўзини ўтказа олмай қолишига асло йўл қўйиб бўлмайди. Генри Вуд шундай дер эди: "Улар билан "қалин оғайни, улфат" бўлиб кетмангу, дўстона муносабатларни сақланг. мен оркестр мусиқачи-ларини ўз дўстларимдек хис қилишни ёқтираман ва ўзим доимо уларга дўстман, бироқ

пультда сиз ўз ҳурматингизни сақлашингиз шарт. Бу ҳурматга ноўрин «оғайничилик» путур етказиши муикинлигини асло унутманг!" Дирижёрнинг репетицияларда ҳаддан зиёд кўнгилчанглиги ва талабчанликни билмаслиги аввалига маълум даражада артистларга ёқиши ҳам эҳтимолдан ҳоли эмас. Бундай дирижёр одатда репетициялар вақтида яхлит эпизодларни ижро эттиради ва асарни батафсил ишлаб чиқишига кам эътибор беради. Бундай репетиция зўриқиш ва чарчашсиз бўлсада, унинг натижаси қониқарли бўлмайди, бундай йўлни танлаган дирижёр эса ўзи ҳоҳлаган ҳурмат-эътиборга сазовор бўлмайди. Қийинчиликларни енгишдаги қатьият, талабчанлик ва сабр-тоқат, камчиликларни кечирмайдиган даражада маьсулиятли бўлиш, алоҳида лавҳалар устида пухта ишлаш, аввалдан белгиланган йўл бўйлаб оғишмай бориш, юксак принципиаллик — буларнинг бари тамомила бошқача натижаларга олиб келада. Ўз ижросидан қониққан мусиқачилар дирижёрнинг ҳаққоний қаттиққўллигини тўгри тушунади-лар ҳамда унга нисбатан ишонч ва ҳурмат хис қиладилар. Баъзи дирижёрлар ўзларининг оркестр қошига партитура устида обдон ишлаб, сўнг келганликларини унутиб қўядилар ва оркестрдан ўз талабларини дарҳол бажаришни кутадилар. Агар дастлабки репетицияларда исталган натижага эришилмаган тақдирда асабийлашишнинг ҳожати йўқ. Сабр-тоқат, оркестрга ишбилармонлик билан ёндошиш, хушмуомалалик билан кўзланган иш мақсадга эришишга ёрдам беради. Шуни эсда тутиш керакки, асарнинг барча ўзига хос хусусиятларини хис қилиш ва англаш дирижёр мақсадини тушуниш ва ўзлаштириш учун оркестрга ҳам вақт керак бўлади. Амалиёт шуни кўрсатадики бадиий муваффақият учун ижодий кўтаринкилик кайфиятини яратиш мухим. Оркестр билан олиб борилаётган иш жараёни қизиқарли бўлиши, дирижёр оркестр аъзоларида машқ қилишга иштиёқ уйғота билиши ва уларнинг асарни ўзлаштиришдан қониқишни таъминлай олиши лозим. Бунда дирижёр оркестрнинг барча аъзоларига нисбатан бир хил муомалада бўлиши шарт. Агар дирижёр моҳир ижрочиларга яхши муносабатда бўлиб, бошқаларга эса эьтибор бермаса, бу нарса умумий ишга

жуда катта салбий таъсир кўрсатади. Дирижёр яхши мусиқачиларга ҳам, ёмонига ҳам бир хилда муносабат кўрсатишга қодир бўлиши керак — ана шунда хатто бўш мусиқачилар билан ҳам аъло натижаларга эришиш мумкин бўлади. Агар бўш мусиқачиларга кўпроқ эътибор берсангиз ундан ҳам яхши. Оркестрнинг фазилатларидан қатъий назар барча артистларга нисбатан бир хилда эътиборли бўлиш иш учун энг қулай ва соғлом муҳит яратади. Шу боис оркестр билан доимий ишловчи дирижёр ҳар бир мусиқачининг феъли, дунёқараши, фазилат ва камчиликларни яхши билиши фойдали. Бу объектив маълумотларни ҳисобга олиш унинг оркестр билан ишини енгиллаштиради. Репетициялар вақтида оркестрда интизом катта аҳамият касб этади. Оркестр аъзоларидан эътиборли бўлиш, дирижёрнинг барча талабларини сўзсиз бажариш, керак пайтда тўлиқ жимжитлик сақлаш, дирижёрлик қилиш тўхтатилганда барчанинг баробар тўхташи, чолғуларни ижрога ўз вақтида тайёрлаш ва х. з. лар талаб қилинади. Буларнинг барчасига дирижёр фақат обрў-эътибори орқали эришиши мумкин. Обрў-эътибор эса дирижёрнинг оркестр билан мулоқоти ва иши жараёнида аста-секии шаклланади. Оркестр учун дирижёрнинг асар ғоясини очиб беришдаги ўзига бўлган ишончи жуда муҳимдир. Шундай бўлсада, оркестрни ўз ижрочилик иродасига бўйсундириб, ўз талқинини бажарилишини талаб қилар экан, дирижёр буни худди оркестрнинг ўзидан чиққан фикрдек амалга ошириши керак. Зеро, оркестрнинг дирижёр иродасига бўйсуниши, унинг тавсияларига пассив равишда риоя қилиш эмас, балки дирижёр билан ижодий бирлашуви асосида содир бўлади.

Адабиётлар рўйхати 1. Каримов И.А. Тарихий хотирасиз келажак йўқ.-Т.: Шарқ, 1998 . 2. Каримов И.А.Биз келажагимизни ўз қўлимиз билан қурамиз. Т.7.-Т.: Ўзбекистон, 1999 . 3. Азимов К. Ўзбекистон дирижёрлари.-Т., 2001. 4. Аносов Н. П. Литературное наследие. Изд. Сов. Композитор, 1973. 5. Астров А. Деятель русской музыкальной культуры, С. А. Кусевицкий, Л. Музыка 1981. 6. Ашрафий М. Музыка в моей жизни. Т. 1975. 7. Ансарме Эрнест. Статьи о музыке и воспоминания. М. Сов. Композиор. 1986.

Похожие

Оркестр билан иш олиб бориш

Оркестр ва хорга дирижёрлик қилганлар

Форуқ Содиқов

Мануал Техника

Партитура билан ишлаш