Nutqning aniqligi - Искусство - Рефераты

Nutqning aniqligi

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

31.5 KB

Nutqning aniqligi Aniqlik ham nutqning etakchi mezonlaridan hisoblanadi. Agar nutqning to‘g‘riligini ta’minlashda lisoniy me’yorlar muhim o‘rin tutsa, nutqning aniqligiga tashqi faktorlar ham ta’sir ko‘rsatadi. Aniqlik deyilganda tabiat va jamiyatdagi narsa va hodisalar bilan ularning atamasi orasidagi mutanosiblik tushuniladi. Agar inson tafakkuri, bilimlari so‘zda aniq ifodalanmagan bo‘lsa, u tinglovchiga tushunarsiz bo‘lib qoleveradi. Maqsad – aytilgan fikrning tinglovchiga tushunarli bo‘lishiga erishishdan iboratdir. SHu nuqtai nazardan ushbu mezon nutq madaniyatining zarur shartidir. Demak, aniqlik so‘zning ifodalanayotgan voqealikka to‘la muvofiq kelishidir. Nomuvofiqlik esa nutqiy g‘alizlikka olib keladi. Nutqning aniqligini ta’minlashda quyidagi lisoniy hodisalarga ko‘proq ahamiyat berish lozim. Sinonimlarning roli O‘zbek tilida sinonimlarning imkoniyati keng. Sinonimlar ma’nosiga ko‘ra ikkiga bo‘linadi: to‘liq sinonimlar ma’noviy sinonimlar. To‘liq sinonimlar ma’nosidava qo‘llanishida bir-biridan farq qilmaydigan, ya’ni birining o‘rniga ikkinchisini qo‘llash mumkin bo‘lgan sinonimlardir: kosmos – fazo, tilshunoslik – lingvistika, poema-doston. To‘liq sinonimlar boshqa tillardan so‘z olish hisobiga paydo bo‘ladi. Ma’noviy sinonimlarda esa so‘zlar bir –biridan nozik ma’nosi bilan farq qiladi: nam, xo‘l, shalabbo xo‘llik darajasi har xil. Ularni birining o‘rniga ikkinchisini ishlatish mumkin emas. Sinonimlar qo‘llanishiga ko‘ra uslubiy sinonimlarga ajratiladi: oftob – quyosh, ko‘klam – bahor, tashrif buyurdi – keldi. SHuningdek, iboralar ham bir-biriga sinonim bo‘lib kelishi mumkin: og‘zi qulog‘ida – boshi ko‘kka etdi – og‘zining tanobi qochdi. Iboralar so‘zga sinonim

bo‘ladi: tishini – tishiga qo‘ydi – chidadi. Faqat so‘z va iboralar sinonim bo‘lib qolmasdan qo‘shimchalar ham sinonim bo‘la oladi: unum li , ser unum, unum dor . SHuningdek, so‘z va iboralarni to‘g‘ri qo‘llash, ayniqsa ko‘p ma’nolilik imkoniyatlardan keng foydalanish, har bir ma’noni o‘z o‘rnida qo‘llash nutqning aniqligiga xizmat qiladi. Masalan: Bo‘yi mendan kattaroq. Katta so‘zining o‘rniga balandroq so‘zini ishlatish maqsadga muvofiq bo‘lar edi. Aniqlik uslublar doirasida har bir uslubni o‘z o‘rnida qo‘llashni ham taqozo etadi. Demak, aniqlik avvalo o‘zbek tilini chuqur bilishni, shu bilan birga uni qo‘llash doirasini ham puxta o‘rganishni talab etadi.

Adabiyotlar 1. V. A. Vaхrоmееv, Musiqaning elеmеntar nazariyasi, Tоshkеnt – “O`qituvchi” 1980 yil. 2. T. Sоlоmоnоva, O`zbеk musiqasi tariхi., Tоshkеnt – “O`qituvchi” 1981 yil. 3. I. Akbarоv., Musiqa lug`ati, Tоshkеnt – 1987 yil. 4. Q. Rahimоv., Musiqaning elеmеntar nazariyasi, Ma’lumоtnоma. Tоshkеnt – 2006 yil. 5. Q. Rahimоv., Musiqaning elеmеntar nazariyasi bo`yicha mashq va vazifalar to`plami., Tоshkеnt – 2006 yil.

Похожие

Nutqning ifodaliligi

Nutqning sofligi

Nutqning boyligi

Nutqning qisqaligi va ixchamligi

Nutq madaniyati mezonlari