Ғўзанинг агротехникаси, ерни экишга тайёрлаш, экиш. Ғўза қатор ораларига ишлов бериш - Сельское и лесное хозяйство - Рефераты

Ғўзанинг агротехникаси, ерни экишга тайёрлаш, экиш. Ғўза қатор ораларига ишлов бериш

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

53 KB

Ғўзанинг агротехникаси, ерни экишга тайёрлаш, экиш. Ғўза қатор ораларига ишлов бериш Режа: 1. Ерни экишга тайёрлаш. 2. Чигитни экиш. 3. Ғўза қатор ораларига ишлов бериш.

1. Ерни экишга тайёрлаш. Ерни ўз вақтида сифатли қилиб экишга тайёрлаш, ердан самарали фойдаланишда муҳим ўринни эгаллайди. Бунда ерни асосий ишлаш яъни ҳайдашнинг аҳамияти катта. Ерни экишга тайёрлаш-ғўзапояни йиғиштириш, бегона ўт илдизпояларидан тозалаш, далани текислаш, ҳайдаш, экиш олдидан суғориш, ер шўрини ювиш, маҳаллий ва минерал ўғитлар солиш, кузги шудгор қилиш, ерни эрта кунлардан экиш олдидан ишлаш. ғўзапояларни йиғиштириб олиш. ғўзапояни йиғиштириб олишда КВ-3,6 маркали ғўзапояни юлиб тўплагичдан, КИ-1,2, КИ-1,8 маркали ғўзапоя юлиб майдалагичдан фойдаланилади. бунда ғўза илдизи 14-16 см чуқурликда қирқилади ёки жойида майдаланади. Бегона ўт илдизпояларини йиғиб-териб олиш. Далада кўп йиллик илдизпояли бегона ўтлардан ажриқ, Ғумой кенг тарқалиб, бундай далаларни 18-20 см отвалсиз плуглар билан ҳайдалиб, чизеллар ёрдамида тупроқ устига чиқарилиб бороналар ёрдамида тўпланиб дала чеккаларига чиқазилиб ташланади. Бундан ташқари далапон гербициднинг 85%ли эритмасини сепиб (гектарига 40-50 кг) уларни йўқотилади. Далани текислаш. Деҳқончилик маданиятини кўтаришда, пахтадан мўл хосил олишда даланинг текис бўлишининг аҳамияти катта. Дала қанчалик текис бўлса эгатлар шунча бирхил чуқурлик, тўғри қилиб олинади. Бу эса экиш, суғориш, бошқа агротехника ишларини сифатли бўлишига сабабчи бўлади. Далани текислаш 2 хил бўлади: асосий ва жорий текислаш. Асосий текислаш булдозер, скрепер, грейдерлар ёрдамида бажарилади. Дала ҳар 10-15 йилда асосий текислаб турилиши керак. Ер ҳайдашда пайдо бўладиган пушта ва эгатларни кузги шудгордан сўнг, экишдан олдин грейдерлар, текислагичлардан фойдаланиб бажарилади. Ерни текислашда ГН-4А, грейдер текислаш ППА-3,1 текислагичлардан ва бошқалардан фойдаланилади. Жорий ҳар йили бажарилади.

Ҳайдаш олдидан суғориш ва ер шўрини ювиш. Кузги шудгоргача ёғингарчилик бўлмаса тупроқ зичланиб қаттиқлашади, ҳайдаш сифатсиз бўлади, тупроқ кесакли бўлиб, экишни сифатли бажаришга халақит беради. Шунинг учун ҳайдашдан 10-15 кун олдин суғорилади. Бунда гектарига 600- 1200 м3 сув берилади. Ер шўрини ювиш муҳим тадбир бўлиб, у шўрланган ерларда олиб борилади. Ер шўрини ювишда аввало ер ҳайдалади сўнгра ерлар полланиб- марзалар олиниб сизот сувлари энг чуқур тушган пайтда яъни қишда ювилади. Ер ювилгандан сўнг поллар бузилиб ер юмшатилади. Шўр ювиш меъёри шўрланиш даражасига боғлиқ. У 2000-6000 м3 атрофида бўлиши мумкин. Ерни ювиш олдидан махаллий ва минерал ўғитлардан қўллаш муҳим. Ҳайдашдан олдин гектарига 15-30 тонна гўнг солинади. Кузги шудгор. Кузги шудгор юқори пахта ҳосили олишда муҳим аҳамиятга эга. Бунда агрофизик холати яхшиланиб, экиш учун қулай шароит яратилади. Кузги шудгор октябрнинг иккинчи ярмидан бошланиб, ноябр ойи ичида совуқ ва ёғинлар бошланиб кетишгача ўтказилади. Пахта етиштириладиган майдонларда шудгор 30-35 см чуқурликда бажарилади. Янги ўзлаштириладиган ерларда дастлаб 20-25, кейинчалик 30-35 см чуқурликда бажарилади. Хайдаш қўш ярусли ПЯ-3-35, ПД-3-35, ПД-4-35 маркали плуглар билан амалга оширилади. Бедапояларни П-5-35 м маркали плугда ҳайдашдан олдин ер юзасига яқин жойлашган илдиз бўғизини плугнинг ағдармасини олиб лемехлари орқали 5-6 см қирқиш (лужение) тавсия этилади. Орадан 10-12 ўтгач бедапоя чимқирқарли плуг билан ҳайдалади. Ер тахта-тахтага (загон) бўлиб ҳайдалади. Бунда ичкарига ва ташқарига ағдариб ҳайдаш усулидан фойдаланилади. Ташқарига ағдариб ҳайдашда тахтанинг ўртасида эгатча пайдо бўлади, ичкарига ағдариб ҳайдашда пушта (марза) пайдо бўлади. Хайдашда ер юзасидан пушталар 3-5% бўлса ҳайдаш сифатли ўтказилган хисобланади. Бундан ташқари ерга яхоб бериш ва эрта кўкламда экиш олдидан суғориш яхши натижа бермоқда.

Шудгор қилинган далалар эрта кўкламда тупроқ етилиши намни кўпроқ сақлаш, ўниб чиқаётган бегона ўтларни нобуд қилиш ва далани текислаш учун бороналанади. Ерни экишга тайёрлаш чигит қадашдан 5-10 кун олдин ўтказилади. Чигитни экишга тайёрлаш. Чигит давлат цандартига мос келиши яъни унувчанлиги 1 класс-9 9 -100%, 2 класс-9 8 -9 9 %, 3 класс- 96 -9 7 % унувчанлигига эга бўлиши керак. Чигитни экишга тайёрлаш 2 даврга бўлинади. 1. Заводда тайёрлаш. 2. Экиш олдидан хўжаликда. Заводда 1 тонна чигитга илдиз чириши касаллига қарши 10-12 кг тигам (70% кукун-ТМТ9 ва ГХЦТ дориларнинг аралашмаси) қўшилади ва гоммозга қарши 6 кг бронокат кукуни қўшилади. Бу дорилар заҳарли дорилар тоифасига киради. Шунинг учун фаолият хавфсизлиги қоидаларига амал қилиш зарур. 40%ли формасидан ҳам фойдаланилади. 90 литр сувга 1 л формалин солиниб, 1 тонна чигит учун 300 ли т эритма сарфланади. Формалин экиш олдидан берилиб, чигит брезент билан ёпилиб 10 минут димланади. 2. Чигитни экиш. Экиш муддатлари, усулларидан иборат. Энг қулай муддатлар қуйидагича: 1. Сурхондарё, Қашқадарё жанубида 25.03-10.04 2. Сурхондарё, Қашқадарё шимолида 1.04-15.04 3. Бухоро, Наманган, Андижон, Сирдарё 1-15.04 4. Тошкент, Фарғона 5-15.04 5. Самарқанд 5-20.04 6. Хоразм, Қорақалпоғистон 10-30.04 Экиш усуллари- қ 90х20, 90х15, 90х10, 90х7,5, 9х5 60х30, 60х20, 60х15, 60х10 см. бўлиб, ҳозирги пайтда кенг қаторлаб (90 см) серуялаб ва

торқаторлаб (60 см) серуялаб экилмоқда. Лекин илгари сочма, 60х60, 60х50, 60х45, 50х50, 52х52, 70, 80 смли усулларидан фойдаланилган. Экиш меъёри. Гектарига 50-60 кг чигит экилади. Экиш чуқурлиги 3-4, 4- 5, 5-6 см бўлади. Унинг чуқурлиги тупроқнинг намига боғлиқ намли тупроқда юза, қуруқ тупроқ қ а чуқурроқ экилади. Чигит экиш билан бирга СЧХ-4А, ЦХ-4, СХУ-4 сеялкаларига ўрнатилган ПГС-2,4 мослама билан лентасимон усулда пуштанинг устига прометрин, которан, толуин, котофор гербицидлар сепилади. Чигитни пуштага экиш. Чигитни тўла ўндириб олиш учун уни пуштага экиш кенг қўлланилмоқда. Бунинг учун экишдан олдин ерда сеялкалар орқали (култивация) эгатлар олиниб, эгатлар суғорилади ва ер тобга келиши билан чигит намлипушта устига экилади ва кўчатлар қийвос ва бир текис пайдо бўлади. Айниқса бунда кўчат соғлом ўсади. Яганалаш. Майдонда оптимал кўчат бўлиши ва уларнинг ташқи факторлардан унумли фойдаланилишини таъминлаш учун кўчатнинг ортиқчаси олиб ташланади яъни ягаланади. Яганалашни кўчатлар 2-3 чинбарг чиқарганда бошлаш керак. Кўчат қалинлиги: Шохи чекланмаган ғўзалар учун 120-130 минг туп, шу ғўзалар шағалли, қумли тупроқларда 130-140 минг туп, (С-6524) хосил шохи чекланмаган узун бўғинли ғўзаларда 100-110, 110-120 минг туп, (Бухоро-6, Наманган-77) хосил шохи чекланган ғўзалар учун 140-150, 150-160 минг туп (Термиз-31, С-6037). 3. ғўза қатор ораларига ишлов бериш. ғўза қатор оралари тупроқни юмшатиш, нам сақлаш, тупроқ агрокимёсини, механик-физик хоссаларини яхшилаш, бегона ўтларни йўқотиш учун аҳамиятлидир. ғўза қатор ораларига ишлов бериш, суғоришдан сўнг ва суғориш орасида ҳам бажарилиши мумкин. Айниқса қатқалоқдан сўнг жуда зарурдир. Қатор оралари ишланганда химоя зонаси 7-8 см, 10-12 см бўлиши керак. ғўзанинг ёшлигида 7-8 см, гуллаш пайтида 10-12 см бўлади. Қатор ораларининг икки ёнбоши 8- 10 см, ўртаси 14-16 см юмшатилади. 60 см ли эгатларда КРХ-4, КХ4-У

култиваторлари, 90 см да КРХ-3,6, КХУ-4 култиваторларига ККО мосламаларини ўрнатиб ишлов берилади. Эгат олиш ва ўғит солиш суғориш учун бажарилади. Эгат олиш даврида ўғит ҳам берилади. ўҚит биринчи марта ёнидан 15-18 см, иккинчи марта 20- 22 см узоқликда берилади. ўҚит 1 марта 15-16 см, 2 марта 4-5 см чуқурликка солинади. Эгат олишда култиваторга ўрнатилган эгат олгичдан, ўғитлашда ўғитлагич мосламадан фойдаланилади. Култиваторга 5 эгат олгич, бунинг 3 таси асосий қаторлардан, 2 таси ён қаторлардан ўтадиган қилиб ўрнатилади. Ён эгатлардан ўтадиган окучниклар 2 марта ўтгани учун ўғитнинг тушиш меъёри 2 марта камайтирилиб ўрнатилади. ғўза ўниб чиқабошлаши билан азот ва фосфор талаб қилади. Фосфор ўғитнинг 70% ҳайдашдан олдин, 30% вегетация даврида, азот ўғитнинг маълум қисми экиш билан, қолгани вегетация даврида, калий ўғитлари вегетация даврида берилади. Азот ўғитни беришни 15-20 июнгача тугатиш тавсия этилади. Гектарига шароитга қараб 150 кг азот, 100-150 кг фосфор ва 100 кг атрофида калий ўғити берилади.

Адаби ё тлар: 1. Каримов И. А. «Кишлок хужалик тараккиёти тукин хаёт манбаи» Олий Мажлиснинг 10-сессиясида сузлаган нутки. Тошкент 1997 й.- 2. Отабоева. Х. ва бошкалар. «Усимликшунослик». Тошкент. Мехнат. 2000 й. 3. Ёрматова Д. «Усимликшунослик» Тошкент Шарк 2007 й. 4. Е. Т. Шайхов ва бошкалар Пахтачилик. Тошкент Мехнат 1997 й 5. Чирков В. Н. «Усимликшунослик» Тошкент, Узбекистон. 1994 й. 6. Керефов К. Н. «Биологические основў растениеводетво» Вў с шая школа. М. 1982 г.

Похожие

Ғўзани ягона қилиш, кўчат қалинлиги, қатор ораларига ишлов бериш, ғўзани суғориш

Боғдорчиликда ерни кўчат экишга тайёрлаш машиналари

Пахтачиликдан фан ютуқлари ва илғорлар тажрибасини қўллаш. Пахта етиштиришни жадаллаштириш

Қатор ораларини ишлаш технологияси хамда бегона ўтларга қарши кураш чоралари

Экиш олдидан ерга ишлов бериш машиналари