Ғўзани ўғитлаш, суғориш, чеканка қилиш ва ҳосилини териб-йиғиб олиш - Сельское и лесное хозяйство - Рефераты

Ғўзани ўғитлаш, суғориш, чеканка қилиш ва ҳосилини териб-йиғиб олиш

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

51 KB

Ғўзани ўғитлаш, суғориш, чеканка қилиш ва ҳосилини териб-йиғиб олиш Режа: 1. Ғўзани ўғитлаш. 2. Ғўзани суғориш. 3. Ғўзани чеканка қилиш. 4. Ғўза хосилини териб-йиғиб олиш.

1. Ғўзани ўғитлаш. Минерал, маҳаллий, микро ва бактериал ўғитлардан самарали фойдаланиш пахтадан мўл хосил олиш гаровидир. Чунки тупроқда минерал моддалар миқдори ғўзадан юқори хосил олиши таъминлаёлмайди. ўҒит берилмай ғўза бир жойда узоқ йил ўцирилганда хосилдорлиги 15 центнердан ошмайди. 1 тонна пахта олиш учун 60 кг азот, 50 кг калий ва 20 кг фосфор зарур. Ингичка толали ғўзалар эса ўрта толалига нисбатан 10-15% ортиқ ўғит талаб қилади. Ўғит фақат хосилдорликни оширмай, балки ҳосил сифатига ҳам таъсир этади. ўғит миқдори етишмаса тола сифати чигит мойи бирмунча пасаяди. Ҳозирги даврда Республикамизда олинаётган пахтанинг ярмидан кўпи ўғитлар ҳисобига олинмоқда. Пахтачиликда қуйидаги ўғитлардан фойдаланилади. Минерал ўғитлар: Азотли ўғитлар: 1. Аммиакли селитра ( NH 4 NO 3)-оқ кристал -33-34% 2. Натрийли селитра ( NaNO 3)-оқ кукун кристал -16% 3. Калцийли селитра ( Ca ( NO 3)2)-оқ кристал -17% 4. Сулфат аммоний(( NH 4)2 SO 4)-оқ, кулранг кристал -20-21% 5. Мочевина (карбонид)( CO ( NH 2)2)-оқ кристал -48% 6. Сувсиз аммиак( MH 3)-рангсиз суюқлик -82%. Фосфорли ўғитлар: 1. Суперфосфат( Ca ( N 2 RO 4)2)-оқ, кулранг кукун -19-14% 2. Преципитат( Ca NRO 4*2 N 2 O )-оқ кукун -38-40% 3. Иккиламчи суперфосфат( Ca ( NRO 4)2*2 N 2 O )-кулранг кукун -40-50% Калийли ўғитлар: 1. Калий хлорид( Cl )-оқ кристал -52-60%. 2. Калий тузи25% NaCl аралашмаси бўлади-40% 3. Калий сулфат( K 2 SO 4)-кулранг кукун -45-50%.

Мураккаб ўғитлар. Таркиби 2-3 хил моддадан иборат бўлган ўғитлардир. 1. Аммофос( NH 4 H 2 PO 4) оқ кристал 10-12% N , 44-50% R 2. Диаммофос(( NH 4)2 HPO 4) оқимтир кристал20-22% N , 52% R 3. Нитрофос-оқ кукун24% N , 14% R 4. Нитрофоска-оқ кристал 10-12% N , 10-11% R , 11-12% K Маҳаллий ўғитлар. Гўнг, компост, жижа, биогумус ва бошқалар. Сидерат (кўкат ўғитлар) Бактериал ўғитлар. Нитрогин, азотобактерин, фосфо р о бактерин. Ў ғ итнинг меъёрлари: ҳосилга қараб азот-100-350 кг фосфор-150-400 кг, 100-300 кг калий-50-170 кг, 50-150 кг. Ғўзани суғориш. ғўзадан мўл хосил олишда муҳим чоралардан бири суғоришни тўғри ташкил этишдир, чунки республикамиз шароитида табиий ёғингарчилик хисобига ғўзадан яхши хосил олиб бўлмайди, унинг сувга бўлган эхтиёжини суғориш йўли билан қондириш мумкин. Ғўза 3 метргача кириб борадиган илдиз сицемасига эга. Шунинг учун у қурғоқчиликка нисбатан чидамли, лекин ундан мўл хосил олиш, озиқланишини янада яхшилаш мақсадида суғорилади. Намнинг хаддан ташқари етишмаслиги чигитнинг ўниб чиқишига салбий таъсир қилади. Тупроқда нам етишмаса ғўзанинг озиқланиш жараёнига путур етади, чунки у озиқ моддаларини сувда эриган холда олади. Ғўзани суғориш тупроқ иқлим шароитига, сизот сувлар чуқурлигига ва тупроқнинг шўрланиш даражасига боғлиқ. Шуни айтиш лозимки республикамиз пахта етиштириладиган туманларида йиллик ёғин миқдори 130-160 мм. Ғўзанинг ўсув даврида

суғориш режими ишлаб чиқилади. Бунда ғўзани 3 босқичли суғориш схемаси тузилади: 1. Экишдан-гуллашгача. 2. Гуллашдан пишиб-етилишгача. 3. Пишиб-етиш даврида. Шунга асосан суғоришнинг қуйидаги схемалари мавжуд. 1-2-0 1-3-0 1-2-1 2-3-0 2-4-1 2-4-0 3-5-1 1-5-1 2-6-1 Шимолий зонада 1-2-0 1-3-0 Марказий зонада 2-3-0 2-4-0 Жанубий зонада 1-5-1 2-6-1 Ғўзани бир марта суғориш учун сарфланадиган сув миқдорига суғориш меъёри дейилади. Бир мавсумда ғўзани суғориш учун сарфланадиган сув миқдорига мавсумий суғориш меъёри дейилади. Эгатлаб суғорганда суғориш меъёри 600-1200 куб метргача бўлади. Сурхондарё шароитида ингичка толали ғўзани 1-2-1, 1-3-1 схемада гектарига 40 центнер хосил олиш учун 1600-2200, мавсумий суғориш учун 8000 куб метр сув керак. ғўзани эгатлаб экиб, ёмғирлатиб ва томчилатиб суғоришнинг ициқболи катта. Бу усулда қатор ораларига ишлов берилмаслиги, сувни кам сарфланиши эвазига умумий ҳаражат камаяди. Лекин томчилатиб суғориш ускуналарини орзон ишлаб чиқариш йўлга қўйилмаганлиги сабабли бу усулни кенг қўллаш имкони бўлмай турибди.

3. Ғўзани чеканка қилиш. ғўзани чеканка қилиш муҳим агротехник тадбирдир. Маълумки ғўза ўсиши ва ривожланиши даврида кўплаб шона, гул, тугунча хосил қилиб, ёруғлик, сув, озиқ элементларининг етишмаслиги сабабли июл ва авгуцда жуда кўп хосил органларини тўкади. Ён шохлари ўсув нуқталари озиқ элементлар билан кам таъминлаши сабабли бу шохларда хосил органлар кўпроқ тўқилади. Чеканка озиқа таъминотининг номувофиқлигини ҳамма қисмда бараварлаштиришдир. Асосий поя ва ён шоҳ ўсув нуқталарини олиб ташлаб озиқ элементларини хосил органларга йўналтиришдан иборат. Шу йўл билан мева органларининг сони, уларнинг оғирлиги оширилади, озиқ элемент бехуда сарфланмай, пахта хосили оширилади. Чеканка ўрта толали ғўзаларда 10-12 хосил шох, ингичка толали ғўзаларда 12-14 хосил шох пайдо бўлганда ўтказилади. Чеканка ЧВХ-4, ЧВХ- 3,6 мосламалар орқали ва қўлда бажарилади. Бундан ташқари чеканкани кимёвий усулда бажариш кенг тарқалмоқда ва келажакда ициқболли усул бўлиб ҳисобланади. Ҳозир бу усул билан «Пикс» суюқ препаратидан фойдаланилмоқда. Эритма ОВХ-14, ОВХ-28 мосламалари орқали пуркалади. Ҳосилни йиғиб-териб олиш. Пахта етиштиришда энг кўп меҳнат талаб қилувчи жараён хосилни йиғиб-териб олишдир. Хосилни йиғиб-териб олишда жами харажатнинг 50- 60% сарфланади. Пахта қўлда ва механизация ёрдамида терилади. Қўлда мавсумда 4 мартагача терилади, одатда 3 марта: 1 терим-2-3 кўсак очилганда (20-25%) 2 терим-қолган хосилнинг 30-35% очилганда. 3 терим-2 теримдан 10-15 кун ўтказиб бошланади. Машина ёрдамида хосилни териб олиш.

Машинада ҳосилни териб олишдан олдин маълум тайёргарлик ишлари бажарилиб бунда ғўзани дефолиация ва десикация қилишнинг аҳамияти катта. Дефоляция -ғўза баргини тўкиш бўлиб, десикация-ғўзани ўсишдаш тўхтатиб, тўла қуритиш хисобланади. Дефолиацияда энг яхши дефолиант магний хлориди (Мг( Cl О 3 )2( Н 2 О), ДРОПП препаратлари ҳисобланади. Агар бу препаратлардан миқдори оширилган ҳолда ишлатилса у десикакит вазифасини бажаради. 1 гектарга 10-12 кг хлорид магний, 7-8 кг ДРОПП ишлатиш ўрнига агар 20 кг магний хлоридни, 15 кг ДРОПП ишлатилса десикация вазифасини бажаради. Бир тупда 3-4 кўсак очилганда дефолиация ўтказилади. Лекин 50% кўсак очилганда уни ўтказиш яхши натижа бермоқда. Десикация кам холларда, яъни қисқа муддатда ҳосилни йиғиштириб олиб яна экин экиш кўзда тутилган холатларда бажарилади. Пахта ҳосилини машинада териб олиш мақсадида кўплаб маркали пахта бериш машиналари ишлабчиқилган. Биринчи пахта териш машинаси СХМ-48 1940 йилларда ишлаб чиқилган. Бу машина вертикал шпинделли машина 1950 йиллардан бошлаб кўплаб чиқабошлади. Кейин СХМ - 48М, 1955-56 йилдан бошлаб 2 қаторли горизонтал шпинделли СХС-1,2, 1959 йилдан бошлаб 2 қаторли вертикал шпинделли ХВС-1,2 машина ишлаб чиқилди. 1964 йилдан бошлаб ХТ-1,2, 1967 йилдан 4 қаторли Ўзбекистон машиналари ишлаб чиқилди. Хозирги пайтда 14ХВ-2,4, ХНП-1,8, ХВБ-1,8Б, ХВА-1,2, ХВН-1,8А, ХВН-1,2А, ХВН-1,8, 17ХВ-1,8 каби пахта териш машиналари ишламоқда. Кўрак теришда Т-28Х4М, Т-28Х4 60 смли агат ораларида, Т-28Х-4, МТЗ-50Х, МТЗ-80Х тракторларга ўрнатилган СКО-2,4, СКО-3,6 мосламаларидан фойдаланилади. Пахтани тозалашда УПХ-1,5 маркали пахта тозалагичдан фойдаланади. ғўза қатор ораларига тўкилган пахтани теришда 60 см эгатларда ПХН- 1,2, 90 см эгатларда ПХН-1,8 маркали машиналардан фойдаланилади.

Пахтани ташишда ПТС-3-766 (2 тонна), 2 ПТС-4-793, 2 ПТС-4-793А тележкалардан фойдаланилади. Бу тележкалар юқорида маркалари кўрсатилган тракторларга тиркалади.

Адаби ё тлар: 1. Каримов И. А. «Кишлок хужалик тараккиёти тукин хаёт манбаи» Олий Мажлиснинг 10-сессиясида сузлаган нутки. Тошкент 1997 й.- 2. Отабоева. Х. ва бошкалар. «Усимликшунослик». Тошкент. Мехнат. 2000 й. 3. Ёрматова Д. «Усимликшунослик» Тошкент Шарк 2007 й. 4. Е. Т. Шайхов ва бошкалар Пахтачилик. Тошкент Мехнат 1997 й 5. Чирков В. Н. «Усимликшунослик» Тошкент, Узбекистон. 1994 й. 6. Керефов К. Н. «Биологические основў растениеводетво» Вў с шая школа. М. 1982 г.

Похожие

Ғўзани ўғитлаш, суғориш, чеканка қилиш ва ҳосилини териб-йиғиб олиш

Ғўзани ўғитлаш ва чеканка қилиш

Ғўзани чеканка қилиш

Ғўзани суғориш

Ғўзани ягона қилиш, кўчат қалинлиги, қатор ораларига ишлов бериш, ғўзани суғориш