Қўйлар темираткиси Trichophytia ovium - Сельское и лесное хозяйство - Рефераты

Қўйлар темираткиси Trichophytia ovium

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

117 KB

Қўйлар темираткиси Trichophytia ovium Режа: 1. Қўзғатувчиси. 2. Клиник белгилари

Қўйлар темираткиси замбуруғ қўзгатадиган юқумли ка саллик бўлиб, тананинг тери қисмида темиратки доғлари пайдо бўлиши билан кечади. Жун ўсиқ бўлганлиги учун темиратки жароҳати бирданига кўзга ташланавермайди. Тарихий маълумот. Қўйлар темираткиси тўғрисида би ринчи марта 1887 йилда И. Ковалевский маълумот берган. У отардага қўзиларнинг тахмииан 50 фоизи касалланиб, асо сан тумшуғи, қулоғи ва кўз атрофлари зарарланганлигини баён этади. Бундан кейин Н. Богданов, Н. Черняклар ҳам худди шундай касаллик тўғрисида фикр юритишади. 1956 йилда Е. Прохорова собиқ СССРда учраган қўйлар темират киси ҳақида ёзади. А. А. Бойко (1964) Кавказ ва Ўрта Осиё республикаларида қўйларнинг жуда ҳам кўп қисми темират ки билан касалланишини уқтиради.В. Шаропов (1962-1963) Ўзбекистоннинг қатор қоракўлчилик хўжаликларида теми ратки тарқалтанлиги тўғрисида фикр баён этган. Кейинги пайтларда Англля, Франция, Испания, Марокко, Греция, Эрон, Африка, Португалия каби мамлакатларда ҳам бу ка саллик учраб туриши тўғрисида маълумот бор. Узоқ йиллар мобайиида олиб борган кузатишларимиз шуни кўрсатдики, ҳозирги пайтда темиратки Марказий Осиё мамлакатларининг қатор хўжаликларида учраб турар экан. Касалликни кейинги йилларда профессор М. Пармонов батафсил ўрганиб, диагноз ва дифференциал диагноз, имму нитет ҳамда даволаш масалаларини илмий жиҳатдан асослаб берди. Қўзғатувчининг варианти аниқланди, иммуноген штамм ажратилиб, касалликка қарши биринчи бор «Трихо- вис» вакцинаси яратилди. Бу эса ўз навбатида дунё олимла ри томонидан фанга қўшилган катта улуши деб тан олинди. Иқтисодий зарар. Иқтисодий зарар қўйидагилардан ибо рат: касал қўйлар озиб кетади, қўзичоқлар ўсишдан қолади, бўрдоқи қўйлар семира олмайди. Жун олиш маълум миқдорда камаяди. Энг хавфлиси одамлар ҳам касаллана ди. Касаллик қўй-қўзиларга қараганда ёш болаларга айниқ са тез юқади.

Қўзғатувчиси. Касаллик қўзгатувчиси замбуруғ бўлиб, ташқи муҳитда кенг тарқалган ва узоқ муддат яшайди. Айниқса, қўйхоналар шароитида 2-3 йиллаб бемалол яшай олади. Қўзғатувчининг ҳамма хусусиятлари диагноз бўлимида батафсил берилган. Шунинг учун бу ерда тўхтаб ўтирилмади. Касалликни ўргаииш жараёнида биринчи марта М. Пармонов, Н. П. Головина, К. А. Саркисовлар қўйлар темираткисининг қўзгатувчиси Тг. Verrucosum var. Antotrophicum эканлигини илмий асосда исботлаб бердилар. Эпизоотологияси. Касаллик қиш ойларида кўп, ёз ойларида эса анча кам учрайди. Қўзилар она қўйлардан ажра тилган даврда касаллана бошлайди. Касаллик асосан декабр-март ойларида авж олади. Унинг тарқалишида яйлов ҳолатининг ҳам аҳамияти бор. Агар яйловда қурғоқчилик бўлиб, ўт-ўлан кам бўлса, касаллик авжига чиқа бошлайди. Хўжаликларнинг даволаш-санигария пунктларида, фермала рида нимжон қўй- қўзилар тўпланиб қолиши натижасида касалланиш анча кўпайиб кетади. Темираткининг олдини олиб, даво қилинмаса, у авж олиб бораверади (15-20 фоиз). Касаллик қўзғатувчисининг манбаи касал қўйлар ҳисобла нади. Бўрдоқичилик хўжаликларида эпизоотик ҳолат бир оз фарқ қилади. Бу жойда касалланиш кўпроқ бўлиб, ав вал касаллик учрамаган бўлса, ҳамма ёшдаги қўйлар касал ликка чалинаверади. Идишлар, асбоб-анжомлар ва ҳ.к. ка саллик тарқалишига сабаб бўладиган омиллардан ҳисобла нади. Касаллик тарқалишида ёввойи ҳайвонлар ва кеми рувчилар ҳам маълум роль ўйнайди. Патогенези. Дерматофитозларда асосан тери эпидермиси зарарланади. Патологик жараён фолликулалар яллиғланиши билан бошланади. Қўзгатувчи тушган, терининг устки қава ти қизаради, капсула пайдо бўлиб, кейин пуфакчага айла нади. Замбуруғ терининг мугуз қаватида ривожланиб, протеолитик ва кератолитик фермент ажратади. Бу ўз навбати да мугуз қаватга таъсир қилиб, уни эритади. Замбуруғнинг мицелийси жун толаси орасига кириб боради. Натижада ял лиғланиш ва экссудация ҳолати намоён бўлади. Мугуз қават ва эпидермиснинг зарарланиши натижасида тангачаси мон ўзгаришлар рўй беради. Тери устида пайдо бўлган ши лимшиқ

модда чанг ва ифлос нарсалар тушиши натижасида қотиб, қаттиқ қопламалар ҳосил қилади. Жун толаси аста- секин қуриб сина бошлайди ва фолликулалар зарарланади. Чуқурлашса мижозларда жароҳат секреция безларини ҳам қамраб олади. Токсин ва яллиғланиш натижасида иккиламчи мод далар пайдо бўлиб, улар қичиштиради. Юзаки микозларда эса эпидермис ва жун фолликулалари зарарланади. Темират кининг ривожланиш механизмида терининг бир бутунлиги катта аҳамият касб этади. Замбуруғ элементлари лимфа ва қонга тушиб тарқалиши ҳам мумкин. Клиник белгилари. Касалликнинг яширин даври 1-3 ҳафта давом этиб, юзаки, чуқур (фолликуляр) ва диссеми нирланган ҳолатларда кечади. Ю з а к и к е ч и ш . Кўпинча бош қисмнинг жуни калта жойларида доира ёки айланма шаклдаги 1x1,5, 1x1,5-2 см ли темиратки доғлари пайдо бўлади. Доғлар асосан тумшуқ, қулоқ, бурунда, баъзан тананинг бошқа жойларида учраши мумкин. Бундай ҳолат кўпинча ёз ойла рида қўйчилик хўжаликларида кузатилади. Айрим ҳолларда юзаки кечиш чуқур ва бошқа шаклларга ҳам айланиб кетиши мумкин. Ч у қ у р ( ф о л л и к у л я р ) к е ч и ш . Темиратки доғлари қўйнинг бош қисми ва тананинг бош қа жойларида учрайди. Чегараланган ёки қўшилиб ёйилиб кетган темиратки доғлари кўкимтир-яшил асбестсимон (ке паксимон) қоплама билан қопланган бўлади. Жароҳатга чанг ва бошқа ифлос нарсалар тушиши натижасида аста- секин йиринг қўзғатувчи микроорганизмлар кўпайиб йи ринг бойлайди ва ундан қўланса ҳид келиб туради. Теми ратки доғларининг юзасидаги жунлар қирқилиб тушгандек бўлади. Айрим ҳолларда доғларнинг ўртаси қайнаб чиқ қанга ўхшаб кўринади ва кўзга ташланади. «Сур» рангли қўйларда баъзан темиратки доғлари дарҳол кўринмайди. Жароҳат тананинг жуни ўсиқ жойларида бўлса, жун олин гандан кейин бирдан кўзга кўриниб қолади. Юз қисмда пайдо бўлган темиратки доғлари аста-секин юзнинг анчаги на жойига тарқалиши мумкин. Баъзан қулоқ супрасининг юзаси темиратки билан тўлиқ қопланади. Жуннинг ялти роқлиги пасайиб тез синадиган бўлади.

Д и с с е м и н и р л а н г а н ш а к л кўпинча баҳор охирлари ва куз бошланишидан олдин учрайди. Жа роҳат тананинг ҳар хил жойларида бўлади. Оғир кечиш кўп ҳолларда қиш ойларига тўғри келади. Шуни қайд қилиш керакки, бўрдоқичилик хўжаликларида ёзда ҳам учрайверади. Касалликнинг келиб чиқишида атроф муҳит да замбуруғнинг тарқалиши катта аҳамият касб этади. Мол хона ва қўйхоналарда замбуруглар узоқ муддат касаллик қўзғатиш хусусиятини сақлаб қолади. Диагноз. Қўйлар темираткисига эпизоотологик усул билан, клиник белгиларини ҳисобга олиб ва микология текшириш усулларини қўллаб диагноз қўйилади. Клиник белгиларидан юзаки, чуқур, диссеминирланган ҳолатларда кечиши кузатилади. Касаллик кўп ҳолларда бир ёшгача бўлган қўй-қўзиларда учрайди. Аввал касалланмаган қўйлар эса комплексларда касалликка чалиниб қолиши мумкин. Лекин даволаш-санитария пунктларида ҳамма ёшдага қўйлар да кузатилади. Ҳал қилувчи диагноз қўйиш учун патоло гик материал олиб лабораторияга юборилади. П а т о л о г и к м а т е р и а л л а р н и т а н л а б о л и ш ва т е к ш и р и ш у с у л и . Патологик (табиий касалланган) материаллар намунаси қўй танаси, боши ва бўйнининг турли қисмларидаги трихофитоз ман баларининг бевосита четидан танлаб олинади. Улар қалин қоғоздан ясалган тоза халтачага солинади. Унинг ерлигига патологик материал олинган жой (вилоят, туман, хўжа лик), ҳайвоннинг тури, жинси, шунингдек унинг инвентар рақами ёзиб қўйилади. Намуналар (касалланган жойдан 2-3 мм узунликда қир қиб олинган жун қирқимлари ва майдаланган тери теми ратки тангачалари) олдиндан спиртовка алангасида флам бирлаш йўли билан стерилизация қилингап буюм ойнасига жойлаштирилади. Жун толаси ва тангачаларга 100% ли сувли ўювчи ишқор томчиси томизилади, горелка алангасида қиздирилади. Сўнграа спирт эритмаси, глицерин, сув том чилари томизилади (1:1.1) ва қоплама ойна билан ёпила ди. Материал микроскопда Х100, Х200, Х400 марта

катта лаштириб кўрилади ва артоспоралар, шунингдек жун тола си ичида ҳамда атрофида мицелийлар борлиги ва жойлаши ши белгиланади. Патологик материалнинг микроскопик таъсири жун то ла экто ва эндо хилдаги жаро ҳатланиши билан тавсифланади. Думалоқ артроспоралар жун да занжир бўлиб жойлашади ва унинг сиртида ҳамда ичида замбуруғлар мицелийси кўринишида аниқ кўриниб туради ёки тангачаларида 2,6-7 мкм ўлчамда сочилиб ётади. Э к и ш т е х н и к а с и . Экиш (посев) ва соф штамм олиш учун касалланган, зарарланган жун толаси танланади. Ҳар бир патологик материал намунасидан 12 пробиркага қирқилган сусло-агар ёки МПГЛ (гўшт- пептон- глициренли агар)га экилади. Унииг ҳар бирига жун толаси қийқими 3 донадан солинади (ёки бир-биридан 1-2 см у зоқликда жойлаштирилади). Соф замбуруғ ўстириш учун рН 6,3-6,5 муҳитида антисептиклар қўшмай ва олдиндан ишлов берилмай сусло-агардан, шунингдек 2% ли глюкоза МПГАдан фойдаланилади. Кейин термостатда 27-28°С ҳа роратда инкубация қилинади. Экилгандан кейиши иккин чи кундан бошлаб унинг ҳолатини изолятлар колонияси иинг бошланишидан ўсиш хусусиятига эътибор бериб мун тазам кузатиб туриш керак. Сусло-агарда ўсишнинг культурал морфологик хусусиятлари. Трихофитон лар нинг ўзига хос ўсиши 20-25 кундан кейин бошланади. Бошланғич ўсиш оқ рангда, ингичка ва чўзиқ колониялар четлари ипсимон ва ёйилган шаклда, ўрта қатлами ва юза си момиқ бахмал кўринишида бўлади. Шу билан бирга қатор ҳолларда бўртган ва юмшоқ ёки япасқи, ёйилган, баъзан эса диаметри 5-7 мм дан 10-25 мм гача келадиган чўзиқ, япасқи, оқ рангдаги момиқ-бахмал колониялар шак лида ўсади, четлари текис бўлади. Замбуруғлар микро структураси. Мицелий тўғри, эгилгаи, септик, буралган, тароққа ўхшаш, у зунлиги 3 мкм дан 5,9 мкм гача бўлади. Кўпгина яккам-дуккам артроспоралар ёки уларга бўлинаётган 2,5-6 мкм ҳажмдаги мицелийлар кўзга ташланади. Микрокони дийлар 1,5x5 дан 2,5x7 мкм

гача ҳажмда, думалоқ, ноксимон, калтаксимон тузилишлар кўринишида бўлади. Улар чўзилган, чўзиқроқ, четлари кесик ва битта тўсиқли урчуқсимон, чўзиқ ёки нотўғри шаклда 3,6x15-25 мкм ҳажмда бўлади. Шунингдек, 7x8 дан 13x30 мкм гача катталикдаги, яккам-дуккам атерминал ва интерполяр хламидоспоралар ҳам кўзга ташланади. Баъзан диаметри 10-12 мкм артроспораларга парчаланувчи йўғонлашган мицелийлар ҳам бўлади. Қўйлар трихофитиясининг қўзға тувчиси, яъни эпизоотик штаммлари турғун культурал- морфологик ҳолатга эга эмас. Юқорида тасвирланган морфологик хиллардан ташқари, оч жигарранг ёки жигар- рангсимон, япасқи терисимон кўринишдаги, шунингдек, кулранг- кўкимтир, майда тарамли ва момиқ-бахмал кўри нишдаги колониялар тарзида кўзга ташланади. Сариқ ва жигарранг терисимон колонияларнинг кони диал спораси бўлмайди, фақат диаметри 2,5-6 мкм бўлган артроспораларга бўлинувчи ингичка ёки йўғон мицелийлар дан иборат бўлади. Майин колониялар асосан якка микро конидияли, лекин кўпинча аспороген мицслийлардан таш кил топади. Оқ майин нусхалардан иборат ожиз конидиал спора ташувчилар лаборатория шароитида организмларни сақлаш ва спора чиқаришни қийинлаштиради. Сарғиш ва жигарранг, терисимон колониялар кони диал споралар ҳосил қила олмаслиги билан ифодаланади ва улар диаметри 2,5-6 мкм артроспораларга бўлинувчи ингичка ёки йўғон мицелийлардан иборат бўлади. Момиқ колониялар асосан яккам-дуккам микроконидиялари бўл ган, лекин кўпинча аспороген мицелийлардан ташкил топади. Оқ момиқ вариантларнинг заиф конидиал спора лари штаммларни лаборатория шароитида сақлаб туриш ни ва споралар ҳосил қилишни қийинлаштиради. Шуни таъкидлаш керакки, 7 ой давомида (кузатиш муддати) сусло-агарда сақланган замбуруғлар 2-3 ойда бир марта қайта экилганда (сарғиш ва жигарранг, терисимон вариа нтлари) ўстириш шароитида артроспораларни кўп ҳосил қилиш хусусиятини сақлаб қолади.

Замбуруғ штаммларининг морфологик таснифи ва уларнинг ривожланиш динамикаси. Касал қўйлар дан ажратиб олинган штаммлар ўзига хос алоҳида культурал белгилар га эга бўлади. Ана шу белгилар асосида уларни учта асосий хилларга ажратиш мумкин. Улар сусло-агарда қўйидаги морфологик колонияларни ҳосил қилади. 1. Паст бўйли мумсимон жигарранг колониялар, яккам- дуккам микроконидиялари бўлган ингичка мицелийлар. 2. Оч кулранг, момиқли ёки заиф, зарли, ингичка, терисимон олониялар, ингичка ва йўғон мицелийлар фа қат хламидоспоралар билан споралар ҳосил қилади. Баъзи изолятларда мицелий йўғон ва ингичка бўлади. Йўғон ми целий шишлари билан аниқ кўринади. 3. Оқ момиқли колониялар. Оралиқ шишлари бўлган ингичка эгри-бугри ва тўғри мицелийлар. Эркин артроспо раларининг ўлчами 6,6-8,6 мкм. Хламидоспоралар терми нал (45 мкм гача) ва оралиқ (60 мкм гача), кўпинча гўё ёнбошлари чуқурчадек, қинғир-қийшиқ шаклда бўлади. Бир вақтнинг ўзида экилганда ва кузатилганда замбуруғнинг барча элементлари ёки фақат турли йўғонликдаги мице лийлар, яккам-дуккам микро ва макроконидиялар, ингич ка мицелийлар, яккам-дуккам микроконидиялардан ибо рат, буғу шохига ўхшаш терминал ўсимталари, ингичка ва йўғон мицелийлари бўлган штаммлар борлиги аниқлан ган. Замбуруғнинг барча элементлари бўлган штаммалар қайта экилгандан бир неча кун кейин микроконияларда ёнбош ўсимталар пайдо бўлади. Нозик мицелийларнинг парчалари кўзга ташланади. Улар ҳам ўса бошлайди. Йўғон мицелийларнинг парчалари ва артроспораларга бўлинаётган мицелийлар ёнбош ўсимталар ҳосил қила бошлайди. Хла мидоспоралар бир неча кундан кейин ҳам тинч ҳолатда бўлади. Замбуруғ ҳужайраларининг суспензиялари экил гандан 4 кун кейин мицелийнинг икки хили ривожлана бошлайди. МПГА даги экинларда 5 кундан кейин мице лийнинг икки хили: қўшимча сусло-агарда ва картошка агарида ингичка ёнбош ўсимталари билан 3-5 мкм ли кенг, тўғри, йўғон мицелийлар, Сабуро

агарида эса ингич ка, эгри-бугри мицелий ривожланади. Ўсиб чиқаётган хла мидоспоралар ва артроспоралар кўзатилган. Кўпчилик бошланғич ўсишларда учинчи кунда фақат артроспораларга бўл инаётган мицелийлар кўзга ташланади. МПГА да бешинчи кунда ёнбош ўсимталари бўлган, йўғон фрагментланган мицелийлар ҳосил бўлади. Артрос поралар экилганда иккиламчи штаммнинг спорали бўлиши 10 мкм гача бўлган яккам дуккам чўзинчоқроқ микро конидиялар пайдо бўлиши билан тавсифланади. 14- кунда эса икки хил мицелий кузатилган: ингичка ва йўғон, бар ча турдаги спора ташувчилар ёки ингичка мицелийлар ва яккам-дуккам микроконидиялар ёки ингичка мицелий ва думалоқ, чўзинчоқ, таёқчасимон микроконидиялар. Баъзи изолятларда хламидоспоралар, артроспораларга бўлинувчи ингичка, эгри-бугри ва йўғон мицелийлар бўлади. 45-кунларга бориб йуғон ва ингичка, тўғри ва эгри- бугри тўсиқли ва тўсиқли-шишли мицелийлар, хламидоспо ралар, артроспоралар аниқланган. Л а б о р а т о р и я ҳ а й в о н л а р и д а к а с а л л и к н и қўзғатиш усули. Эпизоотик касалланган ҳайвонлардан ажратиб олинган дерматофитлар турли штаммларининг ка сал қўзғатиш хусусиятини ўрганиш ва аниқлаш учун улар ни лаборатория шароитида ҳайвонларга юқтириб кўрилади. Ҳозирги пайтда тери устига, тери остига ва венага дермато фитларни юбориш усуллари қўлланилади. Шулардан тери устига касаллик юқтириш усули энг мақбўл ва ишончли усул ҳисобланади. Касаллик юқтириш учун ажратиб олин ган замбуруғларнинг штаммаларидан фойдаланилади. Ўсиш бошлангандан 21-25 кун кейин ўсишнинг софлиги микрос коп орқали тасдиқлангач, 30-50 мл стерил физиологик эрит ма қўшиб замбуруғ элементларининг суспензияси тайёрла нади. Танлаб олинган изолятларнинг касаллик қўзғатиш ва юқтириш хусусиятлари денгиз чўчқачалари ва қуёнларда синаб ўрганилади. Даставвал ҳайвонларнинг териси текшириб чиқилади. Унда ҳеч қандай камчилик сезилмагач, 3-5 см тери юзаси то чақа бўлгунча қум қоғоз билан

қиртишланади. Шундан кейин олдин тайёрлаб қўйилган спораси энг кўп 10 млн-мл бўлган замбуруғ суспензияси қиртишланган жойга суртилади ҳамда патологик жарабни ҳар куни эрталаб кузатиб борилади ва 10-12 кундан кейин ҳайвоннинг ўша жойидан қириб олинган намуна микроскопда текширилади. Касаллик юққандан 2-5 кун кейин тери сал шишади ва қизаради. 10-12 кунда майда кулранг-қизғиш пуфакчалар, патологик жараён ривожлан ган сари эса оқиш-кулранг тангачалар пайдо бўлади. Ай рим ҳайвонларда асбестга ўхшаган, қаттиқ, баъзан қонталашган пўстлар пайдо бўлади, уларни теридан кўчириб олиш жуда қийин. 20-25 кунда терининг нураган, сал- пал қон чиқиб турган жойларида пўстлар тушиб кетади ва ана шу жойлар қичиш (тирнаш) натижасида жароҳат ланади. 1,5-2 ойлик қуёнлар ва денгиз чўчқачаларига замбуруғ тез таъсир этади. Денгиз чўчқачаларига қара ганда қуёнларнинг клиник белгилари анча паст. Яна шу нарса аниқландики, уларнинг патогенлик хусусиятлари ҳам бир хил эмас. Улардаги темиратки клиник белгиларининг ҳар хиллиги ҳам шундан далолат беради.Дифференциал диагноз Касалликла р Этиологияс и Клиник кўриниши Охирги диагноз Қўтир Каналар Терида майда тугунча, пуфакча ва пустулалар пайдо бўлади. Ўткир кечганда кучли қичима кузаталади. Жун тушиб кетади. Кана излаб топилади Экзема Тери қатлам- ларининг юқумсиз яллиғланиши Терининг сўрғич, экстермал ва ретикуляр қаватлари яллиғланади. Босқич билан кечади, қизаради, шишади, тугунча ва пуфакчалар пайдо бўлади. Қичийди, юза ҳўл бўлиб оғриқ сезади. Клиник намоёпн бўлиши ҳисобга олинади

Дерматит Кимёвий ва бошқа омиллар Тери яллиғланади, лекин тошма бўлмайди. Сабаби - жароҳат. Кимёвий, токсик моддалар ва медикаментозлар таъсири. Эластиклик бузилади, терилар ёрилади. Яра бўлади. Некротик ўчоқ бўлиб, зардобли йиринг аралаш экссудат кузатилади. Клиник намоён бўлиши ҳисобга олинади Трихофития Замбуруғ Қўйлар терисида юзаки ёки чуқур ҳолатда темиратки доғлари пайдо бўлади. Улар айланма, думалоқ шаклда бўлиб, кепаксимон, асбестсимон қоплама билан қопланади. Жун толаси синиб тушади. Замбуруғ кузатилади Даволаш. Касалликни даволаш учун «Ям» мойи, 3% ли ишқорли формалин аралашмаси, 1-1,5% ли юглон, балиқ ёки пахта мойида тайёрланиб ишлатилади. «Ям» мойи ҳар 5-6 кунда бир марта суртилади. Юглон мойи ва форма линли ишқор (3,0 ишқор, 3,0 формалин, 3,0 сув ва 90,0 вазелин) аралашмалари ҳам 5-6 кунда бир марта темират ки жароҳатига суртилади. Энг қулай даволаш усули «три- ховис вакцинасини жароҳатнинг даражасига қараб 10 кун оралиғида профилактик дозани икки марта ошириб юбо ришдир. Иммунитет. Касалликнинг олдини олиш учун «Трихо-вис» вакцинаси носоғлом хўжаликларда 10-14 кун оралиғ ида тўрт ойликгача бўлган қўзиларга 2 мл дан, тўрт ой лик ва ундан катта қўйларга 4 мл дан орқа сонининг мускул орасига юборилади. Иммунитет 12 ой давом этади. Ҳозирги пайтда «Триховак» вакцинаси ҳам тайёрланмоқда. Олдини олиш:

- четдан келтирилган қўйлар профилактик карантинда сақланади ва шу давр мобайнида улар клиник кузатишдан ўтказилади; - бўрдоқичилик хўжаликларига касалликка чалинган қўйлар қабўл қилинмайди; - носоғлом хўжаликлардан қўй-қўзилар сотиб олиш қатъий ман этилади; - касалликка гумон қилинса, патологик материал олиб лабораторияга юборилади; - ҳар ойда дезинфекция ўтказилади; - даволаш-санитария пунктларида қатъий ветеринария- санитария тартиби ўрнатилади; - касаллик қайд қилинса, хўжалик носоғлом деб эъ лон қилииади ва соғломлаштириш чоралари кўрилади, яъни мол чиқариш ва олиб келиш тақиқланади. М а х с у с ч о р а л а р ; - клиник текишриш; - касал қўйларни ажратиш ва даволаш (изоляторда); - шартли соғлом қўйларни эмлаш. У м у м и й ч о р а л а р : - вақти-вақти билан тоза лаб туриш ва дезинфекция ўтказиш; - Қўй қийини биотермик усулда зарарсизлантириш; - озиқлантиришни рацион асосида олиб бориб, яшаш ша роитини яхшилаш. - Хўжалик охирги касал қўй ту залгандан 45 кун кейин соғ лом деб эълон қилинади.

Фойдаланилган адабиётлар: 1. Р.Ф. Сосов. Эпизоотология. М. “Колос” 1974. 2. А.А. Конопаткин . Эпизоотология. М. “Колос” 1984. 3. И.А. Бакулов., А.Д. Третьяков. Руководство по общей эпизоотологии. М. “Колос” 1979. 4. М.С. Ганнушкин. Общая эпизоотология. М. “Сельхозгиз” 1961. 5. М.П. Пармонов ва бошқалар. Эпизоотология. Т. 1996 6. М.П. Пармонов. “Ўта хавфли юқумли касалликлар” маърузалар матни. Сам. 2002 7. Ф.А. Ниёзов. “Паррандалар касалликлари”. Т. 1995 8. М.П. Пармонов., А.А. Қамбаров Эпизоотология. Т. 2006 9. М.П. Пармонов ва бошқалар. Эпизоотология фанидан амалий – лаборатория машғулотлари. Сам. 2007 й 10. А.А. Поляков. Ветеринарная дезинфекция. М. “Колос” 1975 11. В.П. Урбан. Практикум по эпизоотологии. Ленинград. 1987

Похожие

Темиратки (трихофития) Trichophytia

Юқумли анаэроб энтеротоксемия Буйрак бўшаши Enterotoxaemia infectiosa ovium

Қўй ва эчкиларнинг юқумли агалактияси Agalactia infectiosa ovium et caprarum

Қўйчиликнинг халқ хўжалигидаги ахамияти

Қўйларнинг хламидиоз аборти Xlamidiosis ovinus abortus