Узумни қуритишда қўйиладиган талаблар - Сельское и лесное хозяйство - Рефераты

Узумни қуритишда қўйиладиган талаблар

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

41 KB

Узумни қуритишда қўйиладиган талаблар Режа: 1. Хом ашёга қўйиладиган талаблар. 2. Узумни қуритиш усуллари.

1. Куритилган кишмиш ёки майизнинг сифати кўп жиҳатдан хом ашёга боғлиқ. Талабларга жавоб берадиган маҳсулотни қуритиш мақсадга мувофиқ ҳисобланади. Узум маҳсулоти уринмаган, чиримаган, таркибидан ҳар хил зарур моддалари, айниқса кислота ва қанд моддалари етарли бўлиши зарур. қанд миқдори узумнинг майиз солишидаги асосий кўрсаткичдир. Масалан, қанд миқдори кишмиш навларида камида 22-23 фоиз бўлиши лозим. қуруқ моддаси етарли бўлмаган узумнинг майизи сифатсиз бўлади. Хом ашёни кондиция талабларига мос бўлиши юқори сифатли маҳсулот олиш учун етарли бўлибгина қолмай, балки узумнинг нави ва ҳосилини қандай шароитда етиштирилганлигига ҳам боғлиқдир. Масалан, узумнинг бир қатор навларида қанд моддаси етарли бўлади, бироқ унинг пўсти қаттиқлигидан уларни қуритиб бўлмайди (1). Бундай узумлар шарбат ва шароб олиш учун ярайди. Шунингдек, айни бир навнинг ўзи турли шароитда сифат жиҳатдан ҳар хил ҳосил беради. Масалан, +ашқадарё вилоятида етиштирилган узумнинг Каттақўрғон, Султони навлари Самарқанд вилоятида етиштирилган Каттақўрғон ва Султони навларидан тайёрланган майиздан сифати бирмунча пастроқ бўлади. Ҳосилни ўз вақтида ва тўғри йиғиб олиш, ташиш ва қуритишга тайёрлаш сифатли кишмиш ва майиз олиш, маҳсулот таннархини камайтиришда катта аҳамиятга эга. қуритиладиган узумнинг сифати кўп жиҳатдан унинг етилганлигига боғлиқдир. Барвақт узилган ҳосилнинг мазаси, ранги, оғирлиги талабга жавоб бермайди ва шу сабабли улардан сифатсиз майиз олинади, кеч узилганлари эса нобуд бўлади. Физиологик етилганлиги узум этига қараб аниқланади. Умуман ҳосил қандай мақсадда ишлатилишига қараб, техник етилиш даврида ёки истеъмол қилиш учун яроқли даражада бўлган чоғда узилади. Масалан, узумдан ҳар хил маҳсулот (шароблар, кишмиш ёки майиз) олиш учун унда етарли қанд, органик кислота ва бошқа моддалар тўпланган бўлса, у техник жиҳатдан етилган ҳисобланади. Майиз қилинадиган узум қанд моддаси энг юқори 24-

25 фоизга етганда, десерт шароблар тайёрлаш учун камида 22 фоиз, оддий шароблар тайёрлаш учун эса 17-20 фоизга етганда узилади. Демак, қайта ишлаш саноати талабларига мос бўлган узумлар техник жиҳатдан етилган ҳисобланади. Янгилигида истеъмол қилинадиган хўраки узумлар яхши пишган, ўз навига хос маза, ҳид ва ранг ҳамда этининг консистенциясига эга бўлиши керак. Кейинроқ эти юмшаб мазаси қочади. Ҳосил фақат ҳаво қуруқ ва очиқ кунларида узилади. Узишни шудринг кўтарилган пайтдан бошлаб, шудринг тушгунча тамомлаш лозим (2,3). Узумнинг кишмиш навлари таркибидаги қанд модда 23-25 фоизгача, бошқа навларда эса 23 фоизга етганда узилади. Майиз қилинадиган узумни бир идишдан иккинчисига тўкиб уринтириш ярамайди. Узум узишда ток қайчиси ва пичоқ ишлатилади. Касалланган, уринган узум бошлари алоҳида идишга солинади. Ҳосил узилганда узум бошларини идишга зарб билан ташлаш ярамайди. Сават тўлган хамон узум 35-40 кг ли идишга солинади ва жўнатилади. Ортиқча маҳсулотни қуритиш майдончасига олиб келиш тавсия этилмайди. 2. +уритиш майдончасига олиб келинган хом ашё ювилади, тозаланади, сараланади, майдаланади, ишқорли сув ва олтингугуртда ишлов берилади. Узумни қуритиш асосан 4 усулга бўлинади: Офтоби, обжуш, штабель, сояки. Обжуш усулида узумни ишқорли қайноқ сувга ботириб олиб офтобга ёйиб қуритилади. Бу усулда асосан Каттақурғон, Султони, Ризамат, Нимранг ва кишмиш навлари қуритилади. Обжуш усулни афзаллиги шундан иборатки, ишқорли қайноқ сувга ботириб олингандан кейин узум устида майда ёриқлар пайдо бўлади, устидан ғубори кетади. Бу эса узумни қуриш муддатини 3-4 маротаба қисқартиради. Майиз чиқиши бирмунча қулайдир (3,4). Қуритишдан олдин узум навларига ажратилиб, 2-3 килограммлик ғалвирларга солиниб 0,3-0,4 % ли қайноқ ишқорга 6-8 сония муддатга ботириб олинади. Ҳар 100 литр сувга 300-400 грамм ишқор солиниб, сув 7-8 дақиқа қайнагандан кейин ғалвирлардаги узумларни ботириб олиш тавсия этилади. Агар узумда ёриқчалар пайдо бўлмаса, бироз кўпроқ муддат (11-12

сония) ушлаш мумкин ёки қушиладиган ишқор концентрациясини бироз ошириш керак ва узум жуда эзилиб кетадиган бўлса бироз сув қўшиш мумкин. Ҳажми 200 литрли қозонга кўпи билан 1000 кг узумни ботириб олиш тавсия қилинади. Кейин эса эритма алмаштирилиши лозим. қуритиш 6-12 кун давом этиб ҳар 2-3 кун ўтганда узум бошлари ағдарилиб турилади. Бу усулда узум қуритилганда стандарт бўйича 26-30 % майиз олиш мумкин. Узум қуритилгандан кейин намилиги 18-20 % бўлганда қуриган ҳисобланади. Бу усулда қуритиш ҳозир кўпчилик хўжаликларда кенг қўлланилмоқда, чунки қуриш муддати қисқариши хўжаликларда муҳим аҳамиятга эгадир (5).

Адабиётлар: 1. Х.Ч. Быриев, Р. Ризаев “Мева-узум маҳсулотлари биокимёси ва технологияси” Т., “Меҳнат”, 1996. 74-88 бет. 2. Х. Бўриев, Р. Жўраев, О. Алимов. Мева-сабзавотларни сақлаш ва уларга дастлабки ишлов бериш. Т., ”Меҳнат”, 2002, 112-119 бет. 3. Р. Орипов ва бошқалар ”қишлоқ хўжалик маҳсулотларни сақлаш ва қайта ишлаш технологияси”, Т., “Меҳнат”, 1991. 90-92 бет. 4. Е. П. Широков, В. И. Полегаев. Технология хранения и переработки продукции растениеводства с основами стандартизации. М., “Агропромиздат”, 2000. стр. 80-120. 5. Технология переработки продукции растениеводства. Коллектив авторов. Под ред. Н. М. Личко. М., “Колос”, 2000. стр. 120-150.

Похожие

Дизель ёнилғисига қўйиладиган талаблар ва ёниш жараёни

Узумни сунъий усулда қуритиш

Узумни бошқариладиган газ муҳитида сақлаш

Узумни табиий шароитда очиқ ҳавода қуритиш

Узумни сақлаш ва уларга таъсир қилувчи омиллар