Узумни бошқариладиган газ муҳитида сақлаш - Сельское и лесное хозяйство - Рефераты

Узумни бошқариладиган газ муҳитида сақлаш

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

41 KB

Узумни бошқариладиган газ муҳитида сақлаш Режа: 1. Бошқариладиган газ муҳити таркиби. 2. Узумни сақлашда бошқариладиган газ муҳитини юзага келтириш. 3. Зич ёпиладиган ва бошқариладиган газ муҳитли совутгичлар. 4. Бошқариладиган газ муҳитида узум сақлаш.

1. Меваларни ўзгартириладиган газ мухитида сақлаш технологияси кейинги йилларда қатор давлатларда кенг жорий қилинмоқда. Улар маҳсулотларни сақлаш муддатини узайтириш билан бир вақтда сифатини, жумладан кимёвий таркиби, таъми ва хушбўйлигини дастлабки товар кўрсаткичлари даражасида сақлаш имконини беради. Аммо бу технология анчагина техник мураккаблиги сабабли катта миқдордаги харажатларни талаб қилади. Шунинг учун бошқа мева-сабзавотлар қатори узумнинг баъзи навларинигина сақлашда қўлланилмоқда (1,3). Ўзгартириладиган газ мухити таркибини яратиш усуллари қўйидагиларга бўлинади: 1) «Пассив» - газ муҳити таркибини ўзгартириш учун ёпиқ ҳажмли ёки камераларда сақланаётган маҳсулотнинг ўзини нафас олишидан фойдаланилади. 2) «Актив» - ёпиқ ҳажм ёки камераларда сақлаш учун жойланган маҳсулотларга маълум таркибда тайёрланган газ аралашмаси махсус агрегат ва мосламалар ёрдамида юборилади. Газ муҳитининг керакли таркиби дарҳол юзага келмайди, балки узумларнинг нафас олиш жадаллигига боғлиқ бўлиб, тахминан сақлашга қўйилгандан 0,5-1 ойдан кейин эришилади. Бу газ мухитига тезда ёки қисқа муддатда эришиш мумкин. Аммо бу усул анча мураккаб ва қиммат. Энг оддий ўзгартирилган газ муҳитига эришиш учун узум меваларини полимер плёнкаларга, жумладан полиэтилен плёнкаларга қадоқлаш лозим. Бу усулни қўллашда исроф миқдори камаяди ва маҳсулотнинг юқори товар сифатлилиги сақлаб қолинади. Плёнкадан фойдаланиб, маҳсулотни мувоффақиятли сақлаш учун қўйидаги шартларга амал қилиш зарур: - Сақлаш объектларининг нав хусусиятларини ҳисобга олиш; - Ҳавони ўтказувчанлигига қараб плёнка ҳамда шунга муносиб мос ҳажмли идишни тўғри танлаш; - Зичлаб ёпиш даражаси; - Идиш ичида намлик конденсати пайдо бўлишининг олдини олиш;

Оғзи зич ёпиладиган полиэтилен халтачаларга узум жойланиб уларнинг ичига босим остида газ ҳолатидаги азот ёки ҳаво юборилади (1). Уларда нафас олиш тезлиги ва намликни буғланиши пасаяди ҳамда мевалар механик шикастланишдан муҳофаза бўлади. Мўлжалланган газ муҳитини юзага келтириш учун темир идишларда, яъни баллонлардаги углеводородли газлардан фойдаланса бўлади. Бунинг учун: СО 2 -3%, О 2 -3%, ва N 2 -94% ли нисбатларда қўлланилади. Узумни сақлаш ва ташиш учун суюқ ҳамда газ холатидаги азот ишлатилади. 3. Махсус мосламалар ишлатилиб, сунъий совитилган холда ҳароратни пасайтириш, махсус таркибли газ муҳитидан фойдаланганга қараганда аҳамияти оз эмас. Фақат ҳарорат, намлик ва газ муҳити таркибини мувофиқ ҳамда бир-бирига боғлиқ бўлган ҳолда ишланган узумларни сифатли сақланишини таъминлайди. Жихозлаш бўйича атмосфераси назорат қилинадиган совутгич оддий совутгичдан умуман фарқ қилмайди. Ундаги камералар ҳаво ёки батареяли компрессор қурилмасига эга. Атмосфераси назорат қилинадиган совутгичлар жиҳозланишининг муҳим қисми ишончлик, зич ёпиладиган газоизоляцияли камералардир. Совутгичларни мустаҳкамлаш учун бир неча усул ва тегишли материаллар қўлланилади. Уларнинг асосийларидан бири камера ичини ялпи металл, яъни зангламайдиган тунука (1-1,5 мм) билан қопланганлигидир. Совутгичлардаги герметиклик газоизоляцияга узвий боғлиқ бўлиб, унга эшик, девор, ер сатхи ва улар орасини махкамлаш муҳим аҳамиятга эга. 4. Бошкариладиган газ муҳитида сақланганда узумни сифати 5,3-16,5 % юқори бўлади ва унинг озиқавий кўрсаткичлари ниҳоятда яхши бўлади. Илмий изланишлар асосида узум маҳсулотини 2-3% СО 2 ва 3% О 2 ва ҳавони ҳарорати 0 0 С-да сақлаш тавсия этилади. Атмосферани қолган қисмини азот гази тўлдириб туради.

Охирги йилларда чет эл ва бизнинг Республикамизда узум маҳсулотини газ муҳитида сақлашга уриниб кўрилмоқда. Бу усулда узум маҳсулоти оддий атмосфера шароитига қараганда 1-2 ой узоқроқ сақланади. Табиий камайиш бу усулда меъёридан 2-3 баравар камроқ бўлади. Бошқариладиган газ муҳитида узум сақлаш учун махсус герметик беркитиладиган омбор хоналари ва газ муҳитини меъёрида ушлаб туриш учун подстанция қурилиши керак бўлади. Бунга албатта осонликча эришиб бўлмайди, лекин шу бугунги кунда бу усул энг яхши ва истиқболли ҳисобланади. Узум сақланишнинг иқтисодий самарадорлиги аввалом бор унинг навига боғлиқдир ва ундан кейин эса маҳсулотни қайси усулда сақланишига ҳам боғлиқлигидир. Масалан, узум узоқ муддат бошқариладиган газ муҳитида сақлашда унинг иқтисодий самарадорлиги юқори бўлади (5). Чунки бу усул билан узум маҳсулоти яхши сақланади ва унда табиий камайиши ниҳоятда оз бўлиб, товар ва технологик сифатларини йўқотмайди ва натижада юқори сифатли узумлар миқдори кўп бўлади.

Адабиётлар: 1. Х. Бўриев, Р. Жўраев, О. Алимов. Мева-сабзавотларни сақлаш ва уларга дастлабки ишлов бериш. Т., ”Меҳнат”, 2002, 60-64 бет. 2. В. А. Гудковский и др. Использование жидкого азота при хранении и транспортировке фруктов. Ж. “Садоводство виноградарства”, № 12, 1977, стр. 13-14. 3. В. А. Гудковский. “Длительное хранение плодов”. Алма-Ата, 1978. Изд. “Кайнар”, 99-105 стр. 4. Р. Орипов ва бошқалар ”Қишлоқ хўжалик маҳсулотларини сақлаш ва қайта ишлаш технологияси”, Т., “Меҳнат”, 1991. 142-148 бет. 5. З. А. Седова. Прогрессивный способ хранения. Ж. “Садоводство и виноградарства”, № 2, 1986, стр. 11-12.

Похожие

Узумни сақлаш ва уларга таъсир қилувчи омиллар

Узумни сақлаш ва қайта ишлашда қўлланиладиган халқ усуллари

Узумни қуритишда қўйиладиган талаблар

Узумни сунъий усулда қуритиш

Мева ҳосилини териш, ташиш, сақлаш ва қайта ишлаш технологияси