Tuproqlar bonitirovкasi va yerlarni iqtisodiy baholash. Tuproq xaritalaridan foydalanish - Сельское и лесное хозяйство - Рефераты

Tuproqlar bonitirovкasi va yerlarni iqtisodiy baholash. Tuproq xaritalaridan foydalanish

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

38 KB

Tuproqlar bonitirov к asi va yerlarni iqtisodiy baholash. Tuproq xaritalaridan foydalanish Reja: 1.Tuproqni bonitrovka qilishdagi asosiy ko’rsatkichlar. 2.Yer kadastri. 3.Tuproq xaritalari va xaritagrammalari 4.Tuproq xaritasi va xaritagrammalaridan qishloq xo’jaligida foydalanish.

Tuproqdan to’g’ri foydalanish yer kadastri (ro’yxatga olish) ning asosini tashkil etuvchi,yerni miqdor va sifat jihatdan ilmiy ravishda qat’iy hisobga olib borishini taqozo etadi. Yer kadastrining o’tkazilishida tuproq bonitirovkasi muhim o’rin egallaydi. Tuproqni bonitirovka qilish (lotincha Bonites sarxillik) tuproqlarning unumdorligiga ko’ra nisbatan baholash demakdir. Tuproqning bonitirovkasi yoki qiyosiy sifat bahosi ballarda ifodalanadi va bir tuproq o’zining unumdorligini belgilovchi xossalari bilan boshqa tuproqlardan qanchalik farq qilishini ko’rsatadi. Tuproqni bonitrovkasi uchun xo‘jalik , tuman, viloyat singarilarning tuproq xaritasi,tuproq xossalarini his etuvchi analiz matyeriallar chiqarilishi kyerak bo’lgan tuproqlar uchun asosiy ekinlarning ko’p yillik o’rtacha hosildorlik bo’yicha ma’lumotlari bo’lishi lozim. Tuproqning har bir baholanayotgan belgisi (xususiyati) bali quyidagi formula asosida hisoblanadi: bunda B-baholash balli, Af-baholanayotgan tuproq belgisi (gumus, azot, fosfor va boshqalarning tuproqdagi zaxirasi hamda boshqa xususiyatlari) ning haqiqatdagi ko’rsatkichi; Ana o’sha belgining etolon (andoza) ko’rsatgichi (bonitirovkalanayotgan belgining optimal ko’rsatgichi) Boshqa belgilarning BqAol  100/(A  m) bal ko’rsatgichlari ham ana shunday yo’l bilan hisoblab chiqiladi. Yerlarni bonitirovkalash va iqtisodiy baholash ko’rsatkichlariga doir matyeriallar birgalikda foydalanilganda alohida konkret bir xo‘jalik faoliyatidagi kamchiliklar va qo’lga kiritilgan yutuqlarning sabablarini tuproq unumdorligining darajasi bilan va unda qo’llaniladigan agrotexnika, meliorasiya tadbirlarining samaradorligini hamda boshqa tashkiliy omillar bilan bog’lab tushuntirish mumkin. Yer kadastri (kadastr fransuzcha Cadactyer hisobga olish, ro’yxatga olish) - yerning tabiiy,xo‘jalik va huquqiy holati haqidagi zarur ma’lumotlar yig’indisidir. Yer kadastrini tuzish hisobga olishi,tuproq bonitirovkasi va yerni iqtisodiy baholash singarilarni o’z ichiga oladi.Yer kadastrini tuzish uchun zaruriy hujjatlar quyidagilar. 1) yerdan foydalanish huquqini beradigan dalolatnoma; 2) yerning kadastr xaritasi; 3) yer kadastr shnur kitobi;

Shuningdek,tuproqlarning boniteti sinflari va yerning iqtisodiy bahosi ham aks etgan bo’ladi. Yer kadastiri kitobida tuproq qatlami va uning sifatiga qarab yerdan foydalanish maydonlarining tavsifiga doir matyeriallar alohida jadval shaklida byeriladi. Shunday qilib, yer kadastri qishloq xo’jaligida foydala- niladigan yerlarni ilmiy asoslangan tarzda inventarizasiyalash imkonini beradi. Tuproq xarita va haritog’rammalariga rioya qilish mahalliy va minyeral o’g’itlardan to’g’ri foydalanish tuproq unumdorligini oshirish imkonini beradi. Tuproq xaritasini yerning oynasi deyilishining boisi ham shunda. Hozirgi vaqtda O’rta Osiyo paxtachilik rayonlardagi xo‘jalik larning deyarli barchasi yirik masshtabli xaritalar va agrokimyoviy xaritogrammalarga ega. Tuproq xaritasi ma’lum hudud (xo‘jalik, tuman, viloyat, respublika tuproq maydonini kichraytirilgan holda qog’ozda aks ettirilish demakdir. Mayda masshtabli karta (masshtabi 1:300000 dan kichik) bu masshtabda respublika viloyat tuproq xaritalari tuziladi. Bu xaritani vazifasi yer fondini hisobga olish, tabiiy sharoitga ko’ra rayonlashtirish, urug’chilik va zonal agrokimyo tajriba stansiyalarini to’g’ri joylashtirish va qishloq xo‘jalik ekinlarini respublikava viloyat bo’yicha rayonlashtirishdan iborat. O’rta masshtabli xarita (1:300000 dan 1:100000 gacha) bu masshtabda tumanlarning tuproq xaritalarni tuziladi. Bu xarita planlashtirish tashkilotlari uchun tuzilib, turli meliorativ tadbirlarni belgilash, minyeral o’g’itlarni planli ravishda taqsimlashda foydalaniladi. Yirik masshtabli xarita (masshtabi 1:50000 dan 1:10000 gacha). Bu masshtabda xo‘jalik larning tuproq xaritasi tuzilib xo‘jalik da agrotexnikani belgilash,o’g’itlardan to’g’ri foydalanish, yeroziyaga qarshi kurashish,turli meliorativ va boshqa tadbirlarni qo’llash uchun foydalaniladi. Mukammal tuproq xaritasi (masshtabi 1:500 dan 1:200 gacha) tajriba stansiyalari va ilmiy tashkilotlarning yerlari uchun tuzilib, ko’p yillik tajribalar olib borish,o’simliklarning sug’orish rejimini aniqlashda hamda turli texnikaviy o’simliklar va mevali daraxtlarni joylashtirish uchun yer ajratish kabi maqsadlarda foydalaniladi. Xaritogramma tuproq xaritasiga nisbatan to’liqroq bo’lib, tuproqning har bir xususiyati tuziladi. Masalan sizot suvlarining chuqurligi yoki

minyerallashganligini ko’rsatuvchi xaritogramma chirindi miqdori xaritogrammasi, sho’rlanish, sho’rtoblik, yeroziya darajasi azot, fosfor, kaliy bo’yicha xarito- grammalar tuziladi. Tuproqning xaritasi va xaritogrammasidan tashqari tuproq ochyerki ham xo‘jalik dagi barcha tuproqlardan to’g’ri foydalanishda katta yordam beradi. Yer tuzish ishlarida xo‘jalik larda tuproq xaritasidan foydalanib uning xususiyati, relefi, gidrogiologik sharoitiga ko’ra yerlarni almashlab ekish dalalari va brigadalarga bo’linadi hamda turli ko’rinish maqsadlarida yer ajratiladi. O’g’itlash,ohak va gips solishda foydalanish. Tuproq xaritasi va xaritogrammasi har bir uchastka hamda almashlab ekish dalasi tuproqning xususiyatlari va o’simligini hisobga olgan holda o’g’itlardan to’g’ri foydalanishga yordam beradi. Tuproqni ishlashda tuproqning mexanikaviy tarkibi,chirindi qatlamining qalinligi va xususiyati, haydov osti qatlamining zichligi yerning relefi va yeroziyalanish darajasi e’tiborga olinadi.Tuproq xaritasi va xaritogarammasidan foydalanib yerni ishlaganda tuproqning, havo va ozuqa rejimlari yaxshilanadi, unumdorligi keskin oshadi. Natijada qishloq xo‘jalik ekinlaridan yuqori hosil olish imkoniyati tug’iladi.

Adabiyotlar: 1. Abdullayev X.A. O’zbekiston tuproqlari. T:,1977 2. Boboxo’jayev.I. Uzoqov P. Tuproqning tarkibi, xossalari va analizi. 3. Boboxo’jayev I. Uzoqov P. «Tuproqshunoslik» T: Mehnat 1995. 4. Bohodirov M. Rasulov A. «Tuproqshunoslik» T: O’qituvchi 1975. 5. К aurichev I.S. Pochvovedenie M. К olos 1989. 6. Peyve Ya.V Bioximiya pochv M.Selxozgiz 1949. 7. Rasulov .M. Irmatov I. Tuproqshunoslik, dehqonchilik asoslari bilan T. O’qituvchi 1980 8. Tursunov L. Tuproq fizikasi T.Mehnat 1988.

Похожие

Tuproqlar genezisi, klassifikatsiyasi va geografiyasi. Tuproq resurslari va ulardan dehqonchilikda foydalanish

Sho’r tuproqlar, ularninng turlari. Sho’rxok va sho’rxoksimon, sho’rtobli hamda taqirli tuproqlar

Tuproq kolloidlari va tuproqning singdirish qobiliyati. Tuproq unumdorligi

Tuproq кolloidlari va tuproqning singdirish qobiliyati. Tuproq unumdorligi

Yerning sho’rlanishi va botqoqlanishining oldini olish hamda unga qarshi kurashda qo’llaniladigan meliorativ, suv-xo’jaligi va agromeliorativ tadbirlari