Tritikale urug’larini 1000 ta don og’irligi, o’sish quvvati va unuvchanlik qobiliyatini aniqlash - Сельское и лесное хозяйство - Рефераты

Tritikale urug’larini 1000 ta don og’irligi, o’sish quvvati va unuvchanlik qobiliyatini aniqlash

Загружено в:

22.09.2023

Скачано:

0

Размер:

530.5 KB

Tritikale urug’larini 1000 ta don og’irligi, o’sish quvvati va unuvchanlik qobiliyatini aniqlash Tritikale urug’ining ekish sifati ko’rsatgichlarini o’rganishda uning 1000 dona urug’ og’irligi, o’sish quvvati va unuvchanlik qobiliyatlari alohida ahamiyatga ega. Bu ko’rsatgichlar laboratoriya sharoitidaga tahlil natijasida aniqlanadi. 1000 dona urug’ vazni tritikale navlarida ham irsiyati va yetishtirish sharoitlariga qarab farqlanadi. Tritikale navlarining 1000 dona urug’i vazni faqat konditsion urug’liklari uchun aniqlanadi (ramlar). rasm. Qoplangan tritikale urug’ligi rasm. Tritikale urug’lari Mashg’ulot maqsadi . Tritikale donining 1000 ta urug’ vazni, o’sish quvvati va unuvchanlik qobiliyatlarini aniqlash usullarini laboratoriya sharoitida o’rganish mashg’ulotning asosiy vazifasidir. Kerakli o’quv predmetlari va laboratoriya asbob uskunalari . Amaliy va laboratoriya mashg’ulotlari uchun o’quv va uslubiy qo’llanmalari, har xil tritikale navlari urug’liklaridan o’rtacha namunalari, 0.01 aniqligidagi laboratoriya elektron tarozilari va maxsus urug’ sanash elektron qurilma (rasm), oldindan zararsizlantirilgan tyermostat, petri kosacha, mexanik suv sepgich (rasm 103),

rostilni, toblangan qum (donli dukkakli ekinlar urug’liklari faqat kumda o’stiriladi), sovitilgan qaynoq suv, pinset, metal b щ lgichlar, kurakcha va zichlagich, daftar, qalam, o’chirgich, chizg’ich. Mashg’ulot o’qituvchining qisqa laboratoriya tahlillarini bajarish tartibi haqidagi yo’llanmasi bilan boshlanadi. Talabalarning akademik guruhlari ishtirokida o’tkaziladigan laboratoriya tahlillari tajribalari tartibiga binoan talabalar har xil navlarga ta’alluqli tritikale urug’liklari o’rtacha namunalaridan qanchalik borligiga qarab 4, 6 kishilik kichik guruhlarga bo’linishlari kyerak. 1-ish . Talabalarning guruhlari 1000 dona tritikale urug’ining vaznini aniqlashlari uchun standart uslubiyatiga asosan tritikale urug’liklari o’rtacha namunalar va tegishli yorliq joylashtirilgan xaltachalardan birini tanlab ajratib oladilar (rasm). Navbatda qishloq xo’jaligi ekinlari urug’liklari sifat ko’rsatgichlarini laboratoriyada tahlil qilish uchun o’z daftarlariga urug’lik ma’lumotlari ko’chiriladi. Sinov laboratoriyalarida biriktirilgan namunalar hujjatlarini to’g’riligi o’rganish va ma’lumotlarni ro’yxatga olish 8- laboratoriya mashg’uloti tartibida amalga oshiriladi. Talabalarning har bir kichik guruhidan bir kishi o’zlarining urug’lik tozaligi tahlilidan o’tgan urug’lik namunasi urug’idan stol ustiga to’kadi. Bu ishchi namunadan tanlamasdan 500 donadan 2ta subnamunalar elektron sanash qurilmasida sanab olinadi. Ular 0,01 aniqligidagi elektron tarozida tortiladi. Olingan vazn ko’rsatgichlarini ikkiga ko’paytirib 1000 ta urug’ vazni aniqlanadi. GOST 12042-80 ga binoan ikki qaytarilish bo’yicha alohida tortib aniqlangan ma’lumotlar bir-biriga qo’shilib 2ga bo’lish orqali o’rtachasi chiqariladi. Shu bilan birga ikki qaytarilish o’rtasidagi farq aniqlanadi va u ruxsat etilgan farq bilan solishtiriladi (jadval). Misol uchun: To’yimli navi urug’ining 1-subnamuna og’irligi 46,53 g. 2-subnamuna og’irligi 46,10 g bo’lsin. Ikki namunalarning umumiy og’irligi: 46,53 + 46,10 = 92,63 yoki 93 g.

Ikki qaytarilish o’rtasidagi haqiqiy farq: 46,53 – 46,10 = 0,43 g. Ikki qaytarilishni qo’shgandagi og’irligi (93 g) ni 32 -jadvaldagi “O’nlik” bo’yicha ustunidan 9 ni, jadvalning “Birlik” ustunlaridan esa 3 topiladi. Bu har ikkala sonlarning jadval bo’yicha kesishgan katagidagi ruxsat etilgan farq 1,40 ekanligi aniqlanadi. Shunday qilib, ikki parallel tahlillar o’rtasidagi farq (0,43) ruxsat etilgan farqdan (1,40 dan) kichik bo’lgani uchun tahlil to’g’ri o’tkazilgan deb hisoblanadi. Agar tahlillar o’rtasidagi farq ruxsat etilgan farqdan ortiq chiqsa, tahlil uchun uchinchi subnamuna olinadi va natija ma’lumoti yuqoridagi ikki subnamunalar natijalari bilan hisoblanib o’rtachalar farqi ruxsat etilgan farq bilan solishtiriladi. Jadval. Ruxsat etilgan farqlar kattaliklari, g. O’nlik Birlik 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 0 - 0,02 0,03 0,04 0,06 0,08 0,09 0,10 0,12 0,14 1 0,15 0,16 0,18 0,20 0,21 0,22 0,24 0,26 0,27 0,28 2 0,30 0,32 0,33 0,34 0,36 0,38 0,39 0,40 0,42 0,44 3 0,45 0,46 0,48 0,50 0,51 0,52 0,54 0,56 0,57 0,58 4 0,60 0,62 0,63 0,64 0,66 0,68 0,69 0,70 0,72 0,74 5 0,75 0,76 0,78 0,79 0,81 0,82 0,84 0,85 0,87 0,88 6 0,90 0,92 0,93 0,94 0,96 0,98 0,99 1,00 1,02 1,04 7 1,05 1,06 1,08 1,10 1,11 1,12 1,14 1,16 1,17 1,18 8 1,20 1,22 1,23 1,24 1,26 1,28 1,29 1,30 1,32 1,34 9 1,35 1,37 1,38 1,40 1,41 1,42 1,44 1,45 1,47 1,48 Topshiriq. Talabalar kichik guruhlari tomonidan tritikale navlari 1000 dona urug’liklari vaznlari ko’rsatgichlarini taqqoslang va farqlarini asoslab byering. 2-ish. Talabalarning har bir guruhi o’qituvchi yoki tajribali laborant maslahatiga binoan laboratoriya sharoitida tritikale navlarining unuvchanligini tahlil qilish uchun davlat andozasi (GOST 12038-84) talablari bilan tanishishadi.

Optimal haroratli tyermostatlarning ta’minlanganlik darajasi o’rganiladi. Tahlil sharoitiga amal qilish va tahlil natijalarini yozish uchun laboratoriya daftarlariga kyerakli jadvalni chizadilar (jadval) Jadval. Tritikale urug’larining o’sish quvvati va unuvchanligini aniqlash № Navlar nomi Undirishda qo’llaniladi Undirish tempyeraturasi, 20 o S. YOrug’li k yoki qorong’u lik Aniqlash muddati, kunlar Tahlil natijasi, o’rtacha % da. O’sish quvvati Unuvcha nlik O’sish quvvati. Unuvchanli k. 1 Toblangan va namlangan qum ., ., ., Qorong’ u ? ? 2 Toblangan va namlangan qum ., ., ., Qorong’ u ? ? 3 Toblangan va namlangan qum Qorong’ u ? ? Navbatda qishloq xo’jaligi ekinlari urug’liklari sifat ko’rsatkichlarini laboratoriyada tahlil qilish uchun akkreditatsiyalangan markaziy sinov laboratoriyasidan birining ish tartibiga o’xshash holatda (8-laboratoriya mashg’uloti va rasmga qarang) o’z daftarlariga urug’lik ma’lumotlari ham ko’chiriladi. Unuvchanlikni aniqlash uchun tahlil boshlash oldidan foydalaniladigan barcha asbob-uskunalar zararsizlantiriladi. Buning uchun tyermostat, 2 qism suvga 1 qism 40% li formalin aralashmasi tayyorlanib yoki texnik etil spirti (96% li) bilan tyermostat ichki yuzasi va boshqa barcha idish va asboblar artib chiqiladi. Idish va asboblar tyermostat ichiga joylanib eshigi yopib qo’yiladi. Laboratoriya

ishchi sharoitida asbob uskunalarning zararsizlantirilishi har 10 kunda bir marta takrorlanadi. Talabalarning har bir kichik guruhidan bir kishi urug’lik tozaligi tahlilidan o’tgan qopchadagi urug’lik namunasini tahlil uchun stol ustiga to’kadi (rasm). Boshqa guruhlar talabalari ham bu talabaning ishlarini kuzatib boradi va parallel holatda o’z tahlillarini davom ettiradilar. Tahlil o’qituvchi kuzatuvida to’rt takrorda quyidagi tartibda amalga oshiriladi: rasm.. Urug’ o’rtacha namunasidan ishchi namuna olish. 1.Talaba urug’ning o’sish quvvati va unuvchanligi alohida aniqlanishi uchun urug’dan to’rt marta alohida - alohida 100 donadan urug’ (to’rtta kichik namunalarini) oladi.

2.Urug’larni undirish uchun plastmassa yoki metall rostilni idishlarining biridan 2 tasi tanlanadi (rasm). Har bir idishga etiketka yopishtirilib, unga kichik namunaning raqami, shuningdek, urug’ning boshlang’ich va asosiy unuvchanligi aniqlanadigan kunlari yozib qo’yiladi. 3.Toblangan va talabga binoan namlangan (o’zining to’liq nam sig’imiga nisbatan 60% da) qum tog’arada olib kelinib, ishchi stol ustiga qo’yiladi. 4.Qum ikki dona vannochkalarga 2 sm qalinlikda solinib zichlagichda yengil bosib chiqiladi. 5.Qum vannochkalarning o’rtasidan metal bo’lgichlarda bir xil ikkita qismlarga ajratiladi. 6.Birinchi vannochkadagi qumga 100 tadan sanalgan urug’lar, ikki takrorda qadab joylashtiriladi (rasmlar). Ikkinchi vannochkadagi ikki takrorli qadalgan urug’lar bilan birga to’rt takrorni tashkil etishadi. 7.Urug’lar qadalgan vannochkalar raqamlanib tarozida tortiladi va bu ma’lumotlar sanasi bilan talabalarning laboratoriya daftarlariga qayd qilinadi. rasmlar. Urug’larni o’stirish uchun foydalaniladigan plastik rostilnilari va ularga urug’lar qadash 8.Vannochkalar 20 0 С haroratli, sozlangan holatida ishlab turgan tyermostatga joylashtiriladi rasm).

rasm. Termostatga joylangan tritikale urug’ namunalari 9.Urug’ ekish kunning qaysi vaqtida urug’lar vannochkadagi qumga ekilgan bo’lsa, har sutkada bir marta shu vaqtda tyermostatdan olinib suv sepgich bilan namlanib, yana tyermostatga joylanadi. 10.Tyermostatning harorati (20 o С ), har kuni uch muddatda-yertalab, tushlik vaqtida va kechqurun tekshirilib, daftardagi jadvalga yozib boriladi. Harorat farqi urug’lik uchun belgilangan (20 o С ) haroratdan +- 2 o С dan ortib yoki kamayib ketmasligi kyerak. Tyermostat tagligidagi idishga suv quyiladi. Idishdagi suv sathi 1.5-2.0 sm bo’lishi va undagi suv har 3-5 kunda yangilanib turilishi lozim. 11.Rostilnilardagi urug’lar o’sish quvvati va unuvchanligi jadvalda ko’rsatilgan sharoit va muddatlarda tahlil qilinib, urug’larning o’sish quvvati va unuvchanligi aniqlanadi. Tahlil natijalari 4- ilovadagi urug’ namunasi unuvchanligini aniqlash varaqasiga (daftarga ko’chirib chizilishi kyerak) yoziladi.

Jadval Urug’liklar unuvchanligi tahlili natijalari Unuvchanlikni o’rtacha arifmetik foizi Mumkin bo’lgan farq, %. (4x100 uchun) 99 yoki 1 +- 2 97 dan -98 gacha yoki 2 dan -3 gacha +- 3 95 dan -96 gacha yoki 4 dan -5 gacha +- 4 92 dan -94 gacha yoki 6 dan -8 gacha +- 5 88 dan -91 gacha yoki 9 dan -12 gacha +- 6 83 dan -87 gacha yoki 13 dan -17 gacha +- 7 75 dan -82 gacha yoki 18 dan -25 gacha +- 8 62 dan -74 gacha yoki 26 dan -38 gacha +- 9 39 dan -61 gacha + - 10 12.Urug’ning boshlang’ich unuvchanligi (o’sish quvvati) va asosiy unuvchanligi har bir kichik namuna bo’yicha alohida aniqlanadi. Bunda boshlang’ich unuvchanlikni aniqlashda normal holda ungan urug’ va chirigan urug’ alohida-alohida sanalib, chirigan urug’ olib tashlanadi. Urug’ning asosiy unuvchanligini aniqlashda ungan va unmagan hamma urug’larni sanab, guruhlarga (normal ungan, normal unmagan, bo’kkan, va chirigan) ajratiladi. 13.Har to’rtala kichik namunalardagi urug’larning unishi o’rtacha hisoblab chiqiladi. Takrorlash natijalari orasidagi farqi belgilangan GOST talabi me’yoridan oshmagandagina tahlil natijasi to’g’ri hisoblanadi (jadval). Aks holda, tahlil takrorlanadi. Topshiriq. Talabalar guruhlaridagi tahlillar natijasiga ko’ra GOST talabi ko’rsatgichlaridan (jadval) oshgan natijaga ega guruhdagi tritikale navi urug’ligi namunasidan takroriy tahlilni birgalikda amalga oshiring va yangi natijani GOST talabi bilan solishtiring.

Adabiyotlar : 1. Абдукаримов Д.Т. Донли экинлар селекцияси ва уруғчилиги. Тошкент 2010й. 402 б. 2. Абдукадиров Д.Т. Қишлоқ хўжалиги экинлари селекцияси ва уруғчилиги. Тошкент 2002 й. 275 бет. 3. Азизов Б.М. Кузги буғдой дон сифатини оширишнинг муҳим омиллари. Ж.Ўзбекистон аграр фани ҳабарномаси. 3 (69)-сони, 2017й. 4. Азизов Б.М., Исроилов И.А., Худойкулов Ж.В. Ўсимликшуносликда илмий тадқиқот ишлари. Дарслик. Тошкент 2014. 265 б. 5. Азизов Қ.Қ., Ашуров К.К. Қанд жўхорининг янги навларини яратишда селекцияни тутган ўрни “ЎЗБЕКИСТОН ПАХТАЧИЛИГИНИ РИВОЖЛАНТИРИШ ИСТИҚБОЛЛАРИ” номли Республика илмий тўплами 2014 йил (I-ҚИСМ) 128 ва 130 бетлари 6. Ан Хе Сунг, Азизов К.К., Еденбаев Д., Бобоев Фю Г., Тахирбаева Д.У. Тритикале етиштириш қўлланмаси. Ташкент. 2017. 22 б. 7. Виноградов Б.И., Атабаева Х.Н., Дементьева А.А. Ўсимликшунослик. “Мехнат” матбуоти. 1987. 166 б. 8. Дала тажрибаларини ўтказиш услубиятлари. Тошкент 2007. 149 б.

Похожие

Suli urug’larini qabul qilingan uslub asosida 1000 dona don og’irligi, o’sish quvvati va unuvchanlik qobiliyatini aniqlash

Jo’xori urug’larini 1000 don og’irligi, ko’karish kuchi va unuvchanlik qobiliyatini aniqlash

Makkajo’xorida o’sish quvvati va unuvchanlik qobiliyatini aniqlash

Arpa urug’larini qabul qilingan uslub asosida 1000 don og’irligi, o’sish quvvati va unuvchanligini aniqlash

Makkajo’xori urug’larini 1000 don og’irligi va namligini aniqlash