Makkajo’xori urug’larini 1000 don og’irligi va namligini aniqlash - Сельское и лесное хозяйство - Рефераты

Makkajo’xori urug’larini 1000 don og’irligi va namligini aniqlash

Загружено в:

22.09.2023

Скачано:

0

Размер:

251.5 KB

Makkajo’xori urug’larini 1000 don og’irligi va namligini aniqlash Bashqa donli ekinlar singari makkajo’xorining 1000 dona urug’i vazni ham faqat uning konditsion urug’liklari uchun aniqlanadi. Donining namligi quyidagi standart binoan (rasm 106) uning barcha seleksion shakllarida 14 % dan yuqori bo’lmasligi talab etiladi. Urug’lik uchun tayyorlangan makkajo’xori donining 1000 donasi og’irligi va namligini aniqlash 7-mashg’ulotda ko’rsatilgan GOST 10467-76. Qishloq xo’jaligi ekinlari urug’lari. Navdorlik va ekinboplik sifatlari. Texnik shartlar (rasm) uslublari tartibida laboratoriya sharoitida amalga oshiriladi. rasm. Qishloq xo’jaligi ekinlari urug’liklari sifati uchun davlat GOSTi Mashg’ulotning maqsadi. Makkajo’xori urug’ligi o’rtacha namunasidan 1000 donasi og’irligi va namligini laboratoriya sharoitida aniqlash uslubiyatini talabalarga o’rgatish mashg’ulotning maqsadi.

Kerakli o’quv premmetlari va laboratoriya asbob asboblari . Amaliy va laboratoriya mashg’ulotlari uchun o’quv va uslubiy qo’llanmalari, har xil makkajo’xori seleksion shakllari urug’liklaridan o’rtacha namunalari, 0.01g., aniqligidagi laboratoriya elektron tarozilari, elaklar, diapozoni 100 o С dan 150 o С gacha + - 2 o С bo’lgan quritish shkaflari, laboratoriya tegirmoni, metall byukslar (rasm 98), elektron sovutgich yoki eksikatorlar (rasm 107), qum soat, qalamlar, qisgich, o’chirgichlar, chizg’ich. Mashg’ulot o’qituvchining yoki laboratoriya tajribali mutaxassisi maslahatida bilan boshlanadi. 1-ish . Talabalar kichik guruhlar asosida makkajo’xori bo’yicha 1000 dona urug’ining vaznini aniqlash uchun standart uslubiyatiga asosan laboratoriyada mavjud kakkajo’xori navi yoki duragayi urug’liklariga tegishli o’rtacha namunalari va tegishli yorliq joylashtirilgan xaltachalaridan tanlab ajratib oladilar. Urug’lik yorlig’i ma’lumotlarining daftarga ko’chirilishi, ma’lumotlarning to’g’riligini tekshirish va laboratoriyaning ro’yxatga olish daftariga ko’chirilishi 8 - mashg’ulotda keltirilgan tartibda amalga oshiriladi. Talabalarning har bir kichik guruhidan bir kishi o’zlarining urug’lik namunasidan elektron urug’ sanash qurilmasining kosachasiga kyerakligicha urug’ soladi. Elektron qurilma yordamida ishchi namunadan, 2 marta 500 donadan 2ta subnamunalar oladi. Ular alohida alohida, elektron qurilma yonidagi 0,01 aniqligidagi elektron tarozida tortiladi. Olingan o’rtacha vazn ko’rsatgichlarini ikkiga ko’paytirib 1000 ta urug’ vazni aniqlanadi. GOST 12042-80 ga binoan ikki qaytarilish bo’yicha alohida tortib aniqlangan ma’lumotlar bir - biriga qo’shilib, uni 2 ga bo’lish orqali o’rtacha ko’rsatgich hisoblab chiqariladi. Shu bilan birga ikki qaytarilish o’rtasidagi farq aniqlanadi va u ruxsat etilgan farq bilan solishtiriladi (jadval). Solishtirish jadval ma’lumotlari bo’yicha amalga oshiriladi.

Jadval. Ruxsat etilgan farqlar kattaliklari, g. O’nliklar Birlik 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 0 - 0,02 0,03 0,04 0,06 0,08 0,09 0,10 0,12 0,14 1 0,15 0,16 0,18 0,20 0,21 0,22 0,24 0,26 0,27 0,28 2 0,30 0,32 0,33 0,34 0,36 0,38 0,39 0,40 0,42 0,44 3 0,45 0,46 0,48 0,50 0,51 0,52 0,54 0,56 0,57 0,58 4 0,60 0,62 0,63 0,64 0,66 0,68 0,69 0,70 0,72 0,74 5 0,75 0,76 0,78 0,79 0,81 0,82 0,84 0,85 0,87 0,88 6 0,90 0,92 0,93 0,94 0,96 0,98 0,99 1,00 1,02 1,04 7 1,05 1,06 1,08 1,10 1,11 1,12 1,14 1,16 1,17 1,18 8 1,20 1,22 1,23 1,24 1,26 1,28 1,29 1,30 1,32 1,34 9 1,35 1,37 1,38 1,40 1,41 1,42 1,44 1,45 1,47 1,48 Misol uchun: O’zbekiston 400 DR duragayi ishchi namunasi urug’ligidan olingan 1-subnamuna og’irligi 122,0 g. 2-subnamuna og’irligi 124,4 g bo’lsin. Ikki namunalarning umumiy og’irligi: 122,0 + 124,4 = 246.4 yoki 246 g. Bu yyerda takidlab o’tish kyerakki, agarda 1000 dona urug’ vazni 100 g. va undan yuqori bo’lsa yuqoridagi standartga binoan ruhsat etilgan farq jadval ma’lumotlaridan quyidagicha hisoblab topiladi: Umumiy og’irlikdagi o’nlik va birlikka to’g’ri keladigan sonlarni jadvaldan tanlab olib o’zgarmas sonlar, ya’ni 100, 200, 300 va hakozalarga qo’shamiz. a) Guruh misolida umumiy og’irlik 246 g ga teng bo’ldi. Ruhsat etilgan farqni topish uchun oldin 46 sonidan foydalanib jadvaldan natija topiladi, u 0,69. Keyin 200 soni uchun topiladi (2 va 0 sonlari uchun u jadvalda 0,30 bo’lib uni o’nga ko’paytiriladi) -0,30 x 10 = 3,0. Bulardan ruxsat etilgan farq kelib chiqadi, ya’ni: 0,69 + 3,0 = 3,69 bo’ladi. Ikki qaytarilish o’rtasidagi haqiqiy farq: 122,0 – 124,4 = 2,4 g. Agar ikki subnamunalar orasidagi farq (2,4) ruhsat etilgan farqdan (3,69) katta bo’lsa, uchunchi subnamuna olinadi va tahlil davom ettiriladi.

Guruh tahlili natijasida subnamunalar orasidagi farq ruxsat etilgan farqdan kichik. Guruh natijasi (246 g.) to’g’ri deb qobul qilinadi. Topshiriq 1. Makkajo’xorining o’zidan changlantirilgan tizmalari, ota-ona shaklllari va navlar yoki duragaylari urug’lik namunalaridan 1000 dona urug’ vaznlarini aniqlang, natijalarning to’g’riligini uslubiyatga binoan tekshiring. 2-ish. Makkajo’xori urug’liklari namligini aniqlash uchun ham standart tomonidan o’rnatilgan uslubiyatga amal qilish kyerak. Bunda talabalar daftarlariga tahlilning dastlabki va natijaviy ma’lumotlarini kiritishlari uchun ishchi jadval (jadval) chizishlari kyerak. Jadval. Urug’ namini hisoblash jadvali Namun a № Bo’sh byuks vazni, g. Subnamun a vazni, g. Byuks bilan birga subnamuna vazni, g. Yo’qotilgan namlik O’rtacha namlik, %.Quritilganic ha Quritilganid an so’ng Grammd a Foizd a 1 2 Tahlil uslubi yanchilgan yoki maydalanib laboratoriya quritish shkaflarida quritilgan urug’larni tortishga asoslangan. Buni bajarish uchun har bir kichik guruh talabalari plastmassa yoki shisha idishga joylangan ikkinchi urug’ namunasidan 50 g lik namuna urug’i ajratib oladi. Bu namuna urug’i bir xil ikki qismga ajratiladi. Birinchi qismi tahlil uchun ishlatiladi. Ikkinchi qismi qopqoqli shisha idishchaga joylanib tahlil natijasigicha saqlanadi. Bu tahlil natijasi uchunchi subnamunani talab qilgan vaziyatda ishlatiladi holos. Urug’lar laboratoriya tegirmonida 60 sekund mobaynida maydalanadi. Elektron tarozilar yordamida maydalangan urug’lardan har biri 5 g dan 2 ta subnamunalar olinadi. Ularni oldindan tozalanib quritilgan va vazni o’lchangan raqamli alohida metall byukslarga (rasm) solinadi. Urug’ solingan byukslarni

oldindan qizdirib qo’yilgan (harorati 150 o С gacha qizdirilgan) quritish shkafiga joylashtiriladi (joylashtirishda qopqoqlari yonlariga yoki ostiga qo’yiladi). Shkafning eshiklari yaxshilab yopiladi, so’ngra 150 o С harorat ko’rsatgandan keyin vaqt belgilanadi. Quritish 20 minut davomida 150 o С haroratda amalga oshiriladi. Belgilangan vaqt tugashi bilan shkafdan byukslar olinadi va qopqoqlari yopiladi. Byukslarni sovutish eksikatorlarda (rasm) amalga oshiriladi. Buning uchun byukslar sovutgich yoki eksikatorga joylashtiriladi va 15-20 minut davomida butunlay sovutiladi. Sovutilganidan so’ng byukslar yana tortiladi. Quritilgunigacha bo’lgan byukslar og’irligidan quritilgandan keyingi byukslar vaznlari farqlarini hisoblash yo’li bilan yo’qotilgan namlik vazni aniqlanadi. rasm. Laboratoriya sovutgichlari Urug’lik namlik foizi yo’qotilgan namlikni 100 soniga ko’paytirib, olingan sonni dastlabki urug’ vazni 5.0 ga bo’lish bilan aniqlanadi. Misol uchun, №1- byuksdagi yo’qotilgan namlik 0,67 g ni tashkil etsa, bu 0,67 g ni 100 soniga ko’paytirib, xosil bo’lgan 67 ni dastlabki 5 g subnamuna

og’irligiga bo’linadi va chiqqan ko’rsatgich 13,4 % ekanligi aniqlanadi. Shu tarzda 2 chi subnamuna, ya’ni №2- byuksdagi yo’qotilgan 0,65 g ni 100 soniga ko’paytirib chiqqan 65 ni dastlabki 5 g ga bo’linadi, va 13,0 % ekanligi topiladi. Endi ikkala natija qo’shilib: 13,4 + 13,0 = 26,4 aniqlanadi. Bu son 2 ga bo’linadi va o’rtacha namlik 13,2 % ekanligi topiladi. Ikki namunalar orasidagi namlik farqi: 13,4-13,0 = 0,4. Ikki namunalardan olingan namlik ko’rsatgichlari farqi 0,5% dan oshmasligi kyerak. Bunday natijada namlikni aniqlash standart bo’yicha tugatilgan hisoblanadi. Aks holda namlik farqi 0,5% dan yuqori bo’lsa, shisha idishga ajratib qo’yilgan namunaning ikkinchi qismidan tahlil davom ettiriladi. Tahlillardagi namlik farqi 0,5% dan kam bo’lganigacha davom ettiriladi. Tahlil qilingan misoldagi ikki namunalar orasidan hisoblab chiqarilgan ishonchli o’rtacha ko’rsatgich kattaligi jadvalning o’rtacha namlik ustuniga ishonch bilan yoziladi. Topshiriq 2. Namlikni aniqlash uslubiyatini xotirada mustahkamlash uchun boshqa makkajo’xori seleksiya shakllarida ham takroriy tahlilni amalga oshiring.

Adabiyotlar : 1. Абдукаримов Д.Т. Донли экинлар селекцияси ва уруғчилиги. Тошкент 2010й. 402 б. 2. Абдукадиров Д.Т. Қишлоқ хўжалиги экинлари селекцияси ва уруғчилиги. Тошкент 2002 й. 275 бет. 3. Азизов Б.М. Кузги буғдой дон сифатини оширишнинг муҳим омиллари. Ж.Ўзбекистон аграр фани ҳабарномаси. 3 (69)-сони, 2017й. 4. Азизов Б.М., Исроилов И.А., Худойкулов Ж.В. Ўсимликшуносликда илмий тадқиқот ишлари. Дарслик. Тошкент 2014. 265 б. 5. Азизов Қ.Қ., Ашуров К.К. Қанд жўхорининг янги навларини яратишда селекцияни тутган ўрни “ЎЗБЕКИСТОН ПАХТАЧИЛИГИНИ РИВОЖЛАНТИРИШ ИСТИҚБОЛЛАРИ” номли Республика илмий тўплами 2014 йил (I-ҚИСМ) 128 ва 130 бетлари 6. Ан Хе Сунг, Азизов К.К., Еденбаев Д., Бобоев Фю Г., Тахирбаева Д.У. Тритикале етиштириш қўлланмаси. Ташкент. 2017. 22 б. 7. Виноградов Б.И., Атабаева Х.Н., Дементьева А.А. Ўсимликшунослик. “Мехнат” матбуоти. 1987. 166 б. 8. Дала тажрибаларини ўтказиш услубиятлари. Тошкент 2007. 149 б.

Похожие

Jo’xori urug’larini 1000 don og’irligi, ko’karish kuchi va unuvchanlik qobiliyatini aniqlash

Bug’doy urug’larini qabul qilingan uslub asosida 1000 dona og’irligi va namligini aniqlash

Tritikale urug’larini 1000 ta don og’irligi, o’sish quvvati va unuvchanlik qobiliyatini aniqlash

Arpa urug’larini qabul qilingan uslub asosida 1000 don og’irligi, o’sish quvvati va unuvchanligini aniqlash

Suli urug’larini qabul qilingan uslub asosida 1000 dona don og’irligi, o’sish quvvati va unuvchanlik qobiliyatini aniqlash