Bug’doy urug’larini qabul qilingan uslub asosida 1000 dona og’irligi va namligini aniqlash - Сельское и лесное хозяйство - Рефераты

Bug’doy urug’larini qabul qilingan uslub asosida 1000 dona og’irligi va namligini aniqlash

Загружено в:

22.09.2023

Скачано:

0

Размер:

319 KB

Bug’doy urug’larini qabul qilingan uslub asosida 1000 dona og’irligi va namligini aniqlash Reja: 1. Bug’doy donining 1000 ta urug’ vazni va donning namligini aniqlash usullarini 2. Urug’liklar namliklarini aniqlash

Adabiyotlarda bug’doyning 1000 dona urug’i og’irligi ekish sifatining ko’rsatgichlaridan biri ekanligi qayd etiladi. To’liq va yirik urug’lar odatda bir vaqtda va tezlik bilan unib chiqadi. Bug’doyning 1000 dona urug’i vazni navlarida va etishtirish sharoitlariga qarab bir-biridan farqlanadi. Bug’doyning 1000 dona urug’i vazni faqat konditsion urug’liklar uchun aniqlanadi. Bug’doy donining namligi saqlash, tashish va qayta ishlash davrlarida katta ahamiyatga ega. Standartlarda ko’rsatilgan don namligi me’yorlari donning dastlabki sifatini ko’proq saqlay oladi (rasm.). Saqlash uchun ajratilgan bug’doy urug’i namligi standartning “Urug’lik bug’doy va polba”, “Navdorlik va ekinboplik sifatlari” texnik shartlariga binoan 14% dan oshmasligi kyerak. O’rib olingan yili ekiladigan yangi xosildan yig’ib olingan kuzgi bug’doy urug’lari namligi 15% gacha bo’lishiga yo’l qo’yiladi. Keltirilishicha, saqlanayotgan bug’doy urug’ligi bu namlik chegarasida uzoqroq vaqtga o’sish xarakati yoki mikroorganizmlar ta’sirlari belgilarisiz saqlanadi. Mashg’ulot maqsadi . Bug’doy donining 1000 ta urug’ vazni va donning namligini aniqlash usullarini laboratoriya sharoitida o’rganish mashg’ulotning asosiy vazifasidir. Kerakli o’quv predmetlari va laboratoriya asbob uskunalari . Amaliy va laboratoriya mashg’ulotlari uchun o’quv va uslubiy qo’llanmalari, har xil bug’doy navlari urug’liklaridan o’rtacha namunalari, 0.01 aniqligidagi laboratoriya elektron tarozilari, elaklar, diapozoni 100 o С dan 150 o С gacha + - 2 o S bo’lgan quritish shkaflari, laboratoriya tegirmoni (8-ilova), metall byukslar (rasm 98), elektron sovutgich yoki eksikatorlar (rasm), qum soat, qalamlar, qisgich, o’chirgichlar, chizg’ich va boshqalar.

rasm. GOST 10467-76. Qishloq xo’jaligi ekinlari urug’lari. Navdorlik va ekinboplik sifatlari. Texnik shartlar. Mashg’ulot o’qituvchining qisqa laboratoriya ishlarini bajarish tartibi haqidagi yo’llanmasi bilan boshlanadi. Talabalarning akademik guruhlari ishtirokida o’tkazilgan laboratoriya tahlillari tajribalariga asosan talabalar laboratorida joylarda etishtirilgan va har xil navlarga talluqli bug’doy urug’liklari o’rtacha namunalaridan qanchalik borligiga qarab 3, 6 kishilik kichik guruhlarga bo’linishlari kyerak. 1-ish . Talabalarning guruhlari 1000 dona bug’doy urug’ining vaznini aniqlashlari uchun standart uslubiyatiga asosan bug’doy urug’liklari o’rtacha namunalar va tegishli yorliq joylashtirilgan xaltachalardan birini tanlab ajratib oladilar. Navbatda qishloq xo’jaligi ekinlari urug’liklari sifat ko’rsatgichlarini

laboratoriyada tahlil qilish uchun akkreditatsiyalangan markaziy sinov laboratoriyasidan birining ish tartibiga o’xshash holatda (rasm) o’z daftarlariga urug’lik ma’lumotlari ko’chiriladi. Sinov laboratoriyalarida biriktirilgan namunalar hujjatlarini to’g’riligi o’rganiladi va ro’yxatga olish daftariga xo’jalik nomini, navi, avlodi, xosil yili, kelib chiqishi, urug’lik partiya raqami va vazni, joy soni va boshqa standart talabidagi ma’lumotlar qayd etiladi. Talabalarning har bir kichik guruhidan bir kishi o’zlarining urug’lik tozaligi tahlilidan o’tgan urug’lik namunasi stol ustiga to’kiladi. Bu ishchi namunadan, tanlamasdan 500 donadan 2ta subnamunalar sanab olinadi. Ular 0,01 aniqligidagi elektron tarozida tortiladi. Olingan vazn ko’rsatgichlarini ikkiga ko’paytirib 1000 ta urug’ vazni aniqlanadi. GOST 12042-80 ga binoan ikki qaytarilish bo’yicha alohida tortib aniqlangan ma’lumotlar bir-biriga qo’shilib 2ga bo’lish orqali o’rtachasi chiqariladi. Shu bilan birga ikki qaytarilish o’rtasidagi farq aniqlanadi va u ruxsat etilgan farq bilan solishtiriladi (jadval 16). Solishtirish 16-jadval ma’lumotlari bo’yicha amalga oshiriladi. Misol uchun: 1-subnamuna og’irligi 13,68 g. 2-subnamuna og’irligi 14,05 g bo’lsin. Ikki namunalarning umumiy og’irligi: 13,68 + 14,05 = 27,73 yoki 28 g. Ikki qaytarilish o’rtasidagi haqiqiy farq: 14,05 – 13,68 = 0,37 g. Ikki qaytarilishni qo’shgandagi og’irligi (28 g) ni 16 -jadvaldagi “O’nlik” bo’yicha ustunidan 2 ni, jadvalning “Birlik” ustunlaridan esa 8 topiladi. Bu har ikkala sonlarning jadval bo’yicha kesishgan katagidagi ruxsat etilgan farq 0,42 ekanligi aniqlanadi. Shunday qilib, ikki parallel tahlillar o’rtasidagi farq (0,37) ruxsat etilgan farqdan (0,42 dan) kichik bo’lgani uchun tahlil to’g’ri o’tkazilgan deb hisoblanadi. Agar tahlillar o’rtasidagi farq ruxsat etilgan farqdan ortiq chiqsa, tahlil uchun uchinchi subnamuna olinadi va natija ma’lumoti yuqoridagi ikki subnamunalar natijalari bilan hisoblanib o’rtachalar farqi ruxsat etilgan farq bilan solishtiriladi.

rasm. Qishloq xo’jaligi ekinlari urug’liklarining sifat tahlili uchun keltirilgan o’rtacha namunalarini ro’yxatga olish va identifikatsiyalash jarayoni. Akkreditatsiyalangan markaziy sinov laboratoriyasi mudiri Ulug’bek Hasanov va ToshDAU amaliyotchisi, sobiq 4-bosqich talaba Narzullaeva Yulduz. Topshiriq. Talabalar kichik guruhlari orasida bahorgi va quzgi bug’doy navlari 1000 dona urug’liklari vaznlari ko’rsatgichlarini taqqoslang va ilmiy hamda amaliy bilimlarga asoslanib mavjud farqlarini asoslab byering. 2-ish. Urug’liklar namliklarini aniqlash uchun ham standart tomonidan o’rnatilgan uslubiyatga amal qilish kyerak. Bunda talabalar daftarlariga tahlilning dastlabki va natijaviy ma’lumotlarini kiritishlari uchun ishchi jadval (jadval) chizishlari kyerak. Tahlil uslubi yanchilgan yoki maydalanib laboratoriya quritish shkaflarida quritilgan urug’larni tortishga asoslangan (rasm 96). Buni bajarish uchun har bir kichik guruh talabalari plastmassa yoki shisha idishga joylangan ikkinchi urug’

namunasidan 50 g lik urug’ ajratib oladi (rasm). Urug’lar laboratoriya tegirmonida 40 sekund mobaynida maydalanadi. Jadval. Ruxsat etilgan farqlar kattaliklari, g. O’nlik Birlik 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 0 - 0,02 0,03 0,04 0,06 0,08 0,09 0,10 0,12 0,14 1 0,15 0,16 0,18 0,20 0,21 0,22 0,24 0,26 0,27 0,28 2 0,30 0,32 0,33 0,34 0,36 0,38 0,39 0,40 0,42 0,44 3 0,45 0,46 0,48 0,50 0,51 0,52 0,54 0,56 0,57 0,58 4 0,60 0,62 0,63 0,64 0,66 0,68 0,69 0,70 0,72 0,74 5 0,75 0,76 0,78 0,79 0,81 0,82 0,84 0,85 0,87 0,88 6 0,90 0,92 0,93 0,94 0,96 0,98 0,99 1,00 1,02 1,04 7 1,05 1,06 1,08 1,10 1,11 1,12 1,14 1,16 1,17 1,18 8 1,20 1,22 1,23 1,24 1,26 1,28 1,29 1,30 1,32 1,34 9 1,35 1,37 1,38 1,40 1,41 1,42 1,44 1,45 1,47 1,48 Elektron tarozilar (rasm 96) yordamida maydalangan urug’lardan har biri 5 g dan subnamunalar olinadi. Ularni oldindan tozalanib quritilgan va vazni o’lchangan raqamli alohida metall byukslarga (rasm 98) solinadi. Urug’ solingan byukslarni oldindan qizdirib qo’yilgan (harorati 150 o С gacha qizdirilgan) quritish shkafiga joylashtiriladi (joylashtirishda qopqoqlari yonlariga yoki ostiga qo’yiladi). Shkafning eshiklari yaxshilab yopiladi, so’ngra 150 o С harorat ko’rsatgandan keyin vaqt belgilanadi. Quritish 20 minut davomida 150 o С haroratda amalga oshiriladi. Belgilangan vaqt tugashi bilan shkafdan byukslar olinadi va qopqoqlari yopiladi. Byukslarni sovutish eksikatorlarda (rasm 107) amalga oshiriladi. Buning uchun byukslar eksikatorga joylashtiriladi va 15-20 minut davomida butunlay sovutiladi. Sovutilganidan so’ng byukslar yana tortiladi. Quritilgunigacha bo’lgan byukslar og’irligidan quritilgandan keyingi byukslar vaznlari farqlarini hisoblash yo’li bilan yo’qotilgan namlik vazni aniqlanadi.

Urug’lik namlik foizi yo’qotilgan namlikni 100 soniga ko’paytirib, olingan sonni dastlabki urug’ vazni 5.0 ga bo’lish bilan aniqlanadi. Misol uchun №2- byuksdagi yo’qotilgan namlik 0,57 g ni tashkil etsa, bu 0,57 g ni 100 soniga ko’paytirib, xosil bo’lgan 57 ni dastlabki 5 g subnamuna og’irligiga bo’linadi va chiqqan ko’rsatgich 11,4 % ekanligi aniqlanadi. Shu tarzda 2 chi subnamuna, ya’ni №19- byuksdagi yo’qotilgan 0,55 g ni 100 soniga ko’paytirib chiqqan 55 ni dastlabki 5 g ga bo’linadi, va 11,0 % ekanligi topiladi. Endi ikkala natija qo’shilib: 11,4 + 11,0 = 22,4 aniqlanadi. Bu son 2 ga bo’linadi va o’rtacha namlik 11,2 % ekanligi topiladi. Jadval. Urug’ namini hisoblash jadvali Namuna № Bo’sh byuks vazni, g. Sub namuna vazni, g. Byuks bilan birga subnamuna vazni, g. Yo’qotilgan namlik O’rtacha namlik, %.Quritilganicha Quritilganida n so’ng Grammda Foizda 1 2 Ikki namunalardan olingan namlik ko’rsatgichlari farqi 0,5% dan oshmasligi kyerak. Bunday natijada namlikni aniqlash standart bo’yicha tugatilgan hisoblanadi. Aks holda namlik farqi 0,5% dan yuqori bo’lsa, tahlillar namlik 0,5% dan kam bo’lganigacha davom ettiriladi. Ikki namunalar orasidan hisoblab chiqarilgan o’rtacha ko’rsatgich kattaligi jadvalning o’rtacha namlik ustuniga ishonch bilan yoziladi. Topshiriq. Namlikni aniqlash uchun laboratoriya tahlilini boshqa Yumshoq va qattiq bug’doy navlari urug’lari ishtirokida ham takrorlang.

Adabiyotlar : 1. Абдукаримов Д.Т. Донли экинлар селекцияси ва уруғчилиги. Тошкент 2010й. 402 б. 2. Абдукадиров Д.Т. Қишлоқ хўжалиги экинлари селекцияси ва уруғчилиги. Тошкент 2002 й. 275 бет. 3. Азизов Б.М. Кузги буғдой дон сифатини оширишнинг муҳим омиллари. Ж.Ўзбекистон аграр фани ҳабарномаси. 3 (69)-сони, 2017й. 4. Азизов Б.М., Исроилов И.А., Худойкулов Ж.В. Ўсимликшуносликда илмий тадқиқот ишлари. Дарслик. Тошкент 2014. 265 б. 5. Азизов Қ.Қ., Ашуров К.К. Қанд жўхорининг янги навларини яратишда селекцияни тутган ўрни “ЎЗБЕКИСТОН ПАХТАЧИЛИГИНИ РИВОЖЛАНТИРИШ ИСТИҚБОЛЛАРИ” номли Республика илмий тўплами 2014 йил (I-ҚИСМ) 128 ва 130 бетлари 6. Ан Хе Сунг, Азизов К.К., Еденбаев Д., Бобоев Фю Г., Тахирбаева Д.У. Тритикале етиштириш қўлланмаси. Ташкент. 2017. 22 б. 7. Виноградов Б.И., Атабаева Х.Н., Дементьева А.А. Ўсимликшунослик. “Мехнат” матбуоти. 1987. 166 б. 8. Дала тажрибаларини ўтказиш услубиятлари. Тошкент 2007. 149 б.

Похожие

Suli urug’larini qabul qilingan uslub asosida 1000 dona don og’irligi, o’sish quvvati va unuvchanlik qobiliyatini aniqlash

Arpa urug’larini qabul qilingan uslub asosida 1000 don og’irligi, o’sish quvvati va unuvchanligini aniqlash

Makkajo’xori urug’larini 1000 don og’irligi va namligini aniqlash

Jo’xori urug’larini 1000 don og’irligi, ko’karish kuchi va unuvchanlik qobiliyatini aniqlash

Tritikale urug’larini 1000 ta don og’irligi, o’sish quvvati va unuvchanlik qobiliyatini aniqlash