Суғориш ва сув қочириш тармоқларини қуришда очиқ тупроқ ўзанли каналлар қурилиши жараёнини мужассам механизациялаш - Сельское и лесное хозяйство - Рефераты

Суғориш ва сув қочириш тармоқларини қуришда очиқ тупроқ ўзанли каналлар қурилиши жараёнини мужассам механизациялаш

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

50 KB

Суғориш ва сув қочириш тармоқларини қуришда очиқ тупроқ ўзанли каналлар қурилиши жараёнини мужассам механизациялаш Режа: 1. Суғориш ва сув қочириш тармоқларини қуриш 2. Очиқ тупроқ ўзанли каналлар қурилиши жараёнини мужассам механизациялаш.

Мелиорация қурилишида зовур қувурларини ётқизишда занжирли кўп чўмичли тик ковланма экскаваторлари кенг қўлланилади. Улардан биринчиси асосан зовурни мукаммал таъмир қилишда,шурфлар қазиш учун ва ишлатилмай ётган зовур тизимларининг чуқурларини ковлашда қўлланилади. Кўндалангига қазийдиган занжирли кўп чўмичли экскаваторлар қуритиш тармоқларини ҳамда суғориш каналларини тозалаш учун ишлатилади. Телескопик, рамали махсус мелиорация экскаваторга эни турлича бўлган каналларнинг иккала ёқалари бўйлаб гусеницалари ўзаро яқинлаштирилган ҳолда ҳаракат қилиш имконини берадиган қилиб жиҳозланади. Зовур қурилишида асосан кўп чўмичли занжирли экскаваторлар ЭТН- ва ЭТЦ-202 қўлланилади. Улар гусеницали бўлиб, эни 5 м, биринчиси чуқурлиги 1,65 м, иккинчиси чуқурлиги 2,0 м гача бўлган тўјри бурчак кесимли ковланмалар қазиш учун мўлжалланган. Экскаваторларда иш жиҳозининг ҳолатини автоматик равишда ростловчи махсус асбоблари ўрнатилган. Бу билан керакли чуқурликдаги ҳамда туби керакли қияликдаги ковланмаларни қазишга эришилади. Қазиш чуқурлиги машинист кабинасида жойлашган сигнал экскаватор кам ўйиб ишлаётганда машинанинг иш жиҳозини тушириш зарурлигини билдирувчи кўк чироқ ёнади. Қизил чироқнинг ёниши экскаватор ортиқча ўйиб ишлаётганлиги ва иш жиҳозини бир оз кўтариш зарурлигини билдиради. Бу экскаваторлар қувурларни механизация усули билан ётқизиш учун жиҳозланган. Қувур ётқизиш учун махсус мосламалар қувур ёткизгичлар билан ҳам жиҳозланган. Қувур ётқизгичнинг қия новидан қувурлар ковланмага туширилади ва ковланма тубида бир-бирига зичлаб тўғри чизиқ бўйича ётқизилади. Қувур ётқизгичнинг пастки қисмида ишчи учун ўтирадиган жой бўлиб, ишчи ковланма бўлганда қувурларнинг тўғри жойланиши ва уланишини кузатиб боради. Шу билан уланган учларни фильтрловчи материал билан ўраш билан ҳам шуғулланади. У ковланмада деворларини ушлаб туради ва уларнинг ишчи устига қулаб тушишига йўл қўймайди.

Ётқизилган қувурларнинг материалига қараб ёпиқ зовур сополли тахтали ва пластмассали хилларга бўлинади. Сополи зовур энг кўп тарқалган бўлиб, минералли тупроқларда ва майда торфзорларда ётқизилади; тахтали зовур чуқур торфзорларда ётқизилади; пластмасса қувуридан ташкил топадиган зовур эса универсал бўлиб, минерал тупроқларда ҳам торфзорларда ҳам қўлланилади. Ёпиқ зовур қурилишида траншеяни механизациялашган усулда қазишдан ташқари, бир қатор қўлда бажараладиган жараёнлар: ковланма тубини текислаш, зовур қувурларини ётқизиш, уларнинг уланган жойларини фильтр материал билан ўраш ҳамда ётқизилган қувурларни чириндили тупроқ билан кўмиш каби, ишлар бажарилади, кўрилган жараёнларнинг пухта бажарилишига боғлиқдир. Зовур ётқизиш сифатига бу ишларни бажариш суръати катта таъсир кўрсатади. Чунки, зовур қурилиши бўш турғун бўлмаган тупроқларда бажарилаётганда ковланма деворлари қулаб тушиши мумкин. Ковланмада сувнинг бўлиши унинг тубини текислашни қийинлаштиради. Ковланма деворлари ювилиб, ўпирилиб тушиши мумкин, иш вақтида ковланмада лойқатилган сув ётқизилган зовурга тушиб, уни лой билан тўлдиради. Шунинг учун зовурни ётқизиш бўйича қилинадиган барча қўл иш жараёнлари бир йўла ковланма очаётган экскаватор кетидан бажарилиши керак. Ёпиқ зовурни қуриш технологик схемаси қатор ташкилий-технологик тадбирларни ҳамда ишлаб чиқариш жараёнларининг кенг комплексини ўз ичига олади. Бу тадбир ва жараёнлар тайёргарлик ҳамда асосий хилларга бўлинади. Тайёргарлик тадбирларига қуйидагилар киради: очиқ сув ўтказиш каналлари, ёпиқ зовур тармоқлари гидромелиорация иншоотлари ва ёнилғи-мойлаш ашъёларини келтириш. Асосий жараёнларга қуйидагилар киради: ер ўйиш механизмларининг ишига ҳалакит берувчи тош ва бошқа нарсалардан йўналишни тозалаш, тик ковланмани қазиш уни тубини текшириш ва текислаш, қувурларни ёткизиш қувурларни уланган жойларини ўраш, ётқизилган қувурларни назорат нивелирлаш, ётқизилган қувурларни чириндили тупроқ

билан ёпиш,қуйилиш жойларида бош қисмини ўрнатиш,кузатиш қудуқларини, пастлик жойларда сув тортқичларни қуриш, ковланмани тупроқ билан кўмиш. Суғориладиган минтақаларда қўллаш кўзда тутилган икки роторли ва шнекороторли экскаваторларнинг ЭТР-120, ЭТР-206, ЭТР-301 русумлари юк кўтариш қобилияти яхши бўлган, намланмаган тупроқли ерларда яхши самара билан ишлайди. Кўп чўмичли экскаваторлар узлуксиз ҳаракат қиладиган ўзи юрар ер уйиш машиналаридан бўлиб, карьер,ҳандак ва тик ковланма тупроқни ишлаш учун мўлжалланганланган. Кўп чўмичли экскаваторлар иш ускунасининг ҳили ва иш жиҳозининг ҳаракат йўналишига қараб бўлинади. Иш ускунасига кўра занжирли ускуна иш жиҳози ҳисобланади. Занжирли экскаваторларда ҳам роторли экскаваторларда ҳам қирқилган тупроқ чўмичларини тўлдиради ва улар билан ковланмадан чиқарилади, ҳамда ётқизиқ ёки транспорт томон сурилаётган тасмали транспортёрга бўшатилади. Иш жиҳозининг ҳаракат йўналишиги кўра экскаваторлар бўйлама, кўндаланг ва радиал йўналишда қазийдиган ҳилларга бўлинади. Кўндаланг қазийдиган экскаваторларда иш жиҳозининг ҳаракат йўналиши экскаваторлар ҳаракат йўналишига нисбатан тик йўналган. Радиал йўналишда қазийдиган экскаваторларнинг иш жиҳозлари машинанинг ҳаракат йўналишига боғлиқ бўлмаган ҳолда турли томонларга бурилади. Узлуксиз ҳаракат қилувчи экскаваторларнинг ишлаб чиқариш унумдорлиги умумий ҳолда қуйидаги формула орқали аниқланади: У э = 60 f * V э * Kв бу ерда f - ковланманинг бир марта ўтишдан ҳосил бўлган кўндаланг кесим юзаси, м 2 ; V-экскаваторни ҳаракатини ишчи тезлиги, м/мин; К в - иш вақтидан фойдаланиш коэффициенти. Экскаватор ҳаракатини ишчи тезлиги кўндаланг кесим юзасига, тупроқни ковлаш оғирлигига ва машина двигателини қувватига боғлиқ бўлади.

Узлуксиз ҳаракат қилувчи чўмичли экскаваторлар учун унумдорлик уларнинг ишчи ўлчамлари билан боғланади: 60 q V 3 К т K ю K к У=---------------------------------K в , 1000  бу ерда q- чўмични геометрик сиғими, л ; V 3 - занжир ҳаракатининг тезлиги ёки роторнинг айланма тезлиги , м/мин ; К т - чўмичларни тўлиш коэффициенти ; K ю - тупроқни дастлабки зичлиги ҳолатига келтириш коэффициенти ; K к - тупроққа ишлов беришдаги ојирликни ифодаловчи коэффициент;  - чўмич қадами, м Турли ҳилдаги тупроқлар учун кўпайтма (Н.Г.Домбровский маълумотлари бўйича ) қуйидаги қийматларга эга бўлади: 1-0,915 ; II-0,0,835; III-0,72 ; IY- 0,65.

Адабиётлар: 1. И.А.Каримов «Ўзбекистон иқтисолий ислоҳотларни чуқурлаштириш йўлида». Т.Ўзбекистон 1995 йил. 2. И.А.Каримов «Ўзбекистоннинг сиёсий ижтимоий ва иқтисодий истиқболининг асосий тамойиллари» .Т. Ўзбекистон 1995 йил . 3 И.А.Каримов «Ўзбекистоннинг 16 йиллик мустақил тараққиёт йўли». .Т. Ўзбекистон 2007 йил. 4. В.Г.Ясинецкий., Н.К.Фенин. Организации и технология гидромелиоративных работ. Москва. Агропромиздат 1988 г. .5. Ясинецкий В.Г. Организация, планирование и основы управления водохозяйственным строительством. Москва, “Колос”, 1982 г. 6. Ш. Меликов ва бошқалар. Бетон ишлар технологияси. Тошкент. «Меҳнат» 1990 йил 7. А.Назаров. Меҳнатни ташкил этиш ва нормалаш. Тошкент «Адабиёт жамғармаси». 2004 йил 8. А.Хожиматов, Курс лойиҳасини бажариш бўйича услубий қўлланма . Андижон 2010 йил. 9 А.Хожиматов, Р.Маҳкамов.Гидромелиорация ишларини ташкил этиш технологияси фанидан тажриба ишларини бажариш учун услубий қўлланма.Андижон, 2010 йил.

Похожие

Суғориш тармоғи, унинг асосий элементлари ва вазифалари

Суғориш турлари ва усуллари. Ер устидан суғориш

Зах қочириш мелиорациясининг ривожланиш тарихи ва унинг асосий вазифалари

Тупроқ остидан ва томчилатиб суғориш

Далаларни суғоришга тайерлаш. Ер текислаш усуллари