Ўсимликшунослик-қишлоқ хўжалигини асосий тармоги - Сельское и лесное хозяйство - Рефераты

Ўсимликшунослик-қишлоқ хўжалигини асосий тармоги

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

46.5 KB

Ўсимликшунослик-қишлоқ хўжалигини асосий тармоги Режа: 1. Ў симликшунослик фанининг ахамияти,фаннинг мақсади ва вазифалари 2.Ўсимлик турларининг шаклланиш шароити ва биологияси 3.Дала экинларини гурухларга бўлиниши 4.Ўзбекистон ўсимликшунослиги

1. Ўсимликшунослик-қишлоқ хўжалигининг асосий тармоқларидан бири бўлиб, ахоли учун озиқ-овқат махсулотлари, чорвачилик учун ем-хашак ва кўпгина енгил саноат тармоқлари учун хом-ашё етиштириш мақсадида экин экиб ўстириш ва табиатда ёввойи холда ўсадиган ўсимликлардан фойдаланиш масалалари билан шугулланади. Бу тармоқнинг ўзига хос хусусиятлари мавжуд.Энг аввало,қишлоқ хўжалик ишлаб чиқаришининг мавсумийлиги,шароитни хар доим ўзгариб туришидир.қишлоқ хўжалигида доимо янги ўсимликлар, навлар, янги технологияларнинг кириб келиши туфайли бу сохадаги мутахассислардан чуқур серқиррали билим талаб қилинади. Ўсимликшунослик чорвачилик билан чамбарчас бо ғ ланган. Чорвага талаб қилинадиган кўкат, да ғ ал ва ширали озуқалар ўсимликлардан тайёрланади. Ўсимликларга талаб қилинадиган органик ўғитлар чорвачиликдан олинади. Ўсимликшунослик қишлоқ хўжалигининг асосий тармо ғ и бўлиб, дала экинлари ва уруғларнинг биологик ва экологик хусусиятларини ўрганиш, маълум тупроқ ва иқлим шароитига мос бўлган ил ғ ор технологияни ишлаб чиқиш ва уни ишлаб чиқаришда кенг жорий этиш натижасида мўл ва сифатли хосил олишни илмий ва амалий асослаб беради. 2. Ўсимликдан юқори хосил олишни таъминлайдиган технологиялар яратилганда энг аввал ўсимликларнинг биологик хусусиятларига асосланади. Ўсимликнинг «биологияси» деб ўсув даврида ўсимликда бўладиган ўзгаришлар ва ривожланиши учун талаб қилинадиган шароит тушунилади.Ўсимликнинг ташқи шароитга талаби ўрганилганда, бунда унинг иссиқликга, ёруғликга, сувга, озуқага ва тупроқга бўлган талаби хисобга олинади.Ўсимлик турлари ёки генотип маълум бир тупроқ ва иқлим шароитида шаклланади ва шу жараёнда ўсимликда маълум биологик хусусиятлар вужудга келади.Демак, ўсимликнинг биологиясини билиш учун унинг келиб чиққан минтақаларини билмоқ зарурдир. Бу маълумот жуда

мухим бўлганлиги учун олимлар томонидан тадқиқот қилиниб, ўсимликларнинг 12-та келиб чиқиш марказлари аниқланган. 1.Хитой-Япония маркази-соя, юмшоқ буғдой, маржумак. 2.Индонезия-Жанубий Хитой-сули, шакар қамиш,мева ва сабзавот экинлари. 3.Австралия маркази-шоли, гўза, себарга, тамаки. 4.Хиндистон маркази- шоли, хинд буғдойи, гўза турлари, мева ва сабзавот экинлари. 5.Ўрта Осиё маркази- кўк нўхат, мош, ясмиқ, нўхат, наша, гўза турлари, қовун, кўп йиллик ўсимликлар. 6.Олд Осиё маркази- буғдой турлари, арпа, сули, жавдар, кўк нўхат, беда, зиғир, сабзавот ва мева экинлари. 7.Ўрта ер денгизи маркази- сули, арпа, буғдой турлари, зиғир, карам, лавлаги, сабзи, шолгом, пиёз, саримсоқ, кўкнори, оқ хантал. 8.Африка маркази- жўхори турлари, тариқ, канакунжут, шоли, буғдой турлари, дуккакли экинлар, кунжут,гўза турлари. 9.Овропа-Сибирь маркази- толали зиғир, дурагай себарга, беда турлари, мева ва сабзавот экинлари. 10.Марказий Америка- Маккажўхори, ловия, қовоқ, ширин картошка, махорка, қалампир, кўп йиллик ўсимликлар. 11.Жанубий Америка - маданий картошка, тамаки, помидор, маккажўхори турлари. 12.Шимолий Америка- арпа турлари, люпин, кунгабоқар, сабзавот ва резавор ўсимликлар. Ўсимликларнинг келиб чиқиши, тарқалиши катта илмий ва амалий ахамиятга эга.Ўсимликшунослик фани ўсимликларнинг дастлабки экила бошланиши, тарқалиши, қўлланиши бўйича маълумотга эга бўлиши керак.Ўсимликларнинг келиб чиқиши марказларини билиш асосида биологиясини, генетикасини ва селекциясини тадқиқот қилиб, шу ўсимликлардан юқори хосил етиштиришни бошқаришда ва янги навларни яратишда самарадорликни оширишга ёрдам беради.

3.Дала ўсимликларнинг орасида инсонга зарур бўлган махсулотни етиштириш учун хар хил ўсимликлар экилмоқда.Бу ўсимликларнинг тузулиши, биологик хусусияти ва етиштириш технологияси хам хар хил. Бу ўсимликларни ўрганиш осон бўлиши учун гурухларга бўлинади.Дала экинларини таснифи олинадиган махсулотга қараб тузилган.Бу тасниф бўйича дала экинлари 6-та гурухга бўлинган: 1.Донли экинлар-Бу экинлар ўз аро 3-та биологик гурухларга бўлинади:а) хақиқий дон экинлари (буғдой, арпа, жавдар, сули, тритикале), б)тариқсимон дон экинлари-(макажўхори, жўхори, тариқ, шоли, маржумак), в)дон-дуккакли экинлар-(кўк нўхат, махаллий нўхат, ловия, соя, ясмиқ, бурчоқ) 2.Ем-хашак ўтлар-бу гурух 4-та биологик гурухларга бўлинади: а) кўп йиллик дуккакли ўтлар-беда, себарга, баргак, қашқарбеда, б)кўп йиллик қўнғирбош ўтлар-мастак турлари, оқсўхта, эркак ўт,ялтирбош, ажриқбош, в)бир йиллик дуккакли ўтлар -шабдар,берсим,вика, г)бир йиллик қўнғирбош ўтлар -судан ўти, қўноқ, мастак 3.Туганакмевали, илдизмевали ва полиз экинлар-бу гурух 3- та биологик гурухларга бўлинади: а)туганакмевали экинлар-картошка, топинамбур, батат, б)илдизмевали экинлар-қанд лавлаги, хашаки лавлаги, хашаки сабзи, хашаки шолгом в)полиз экинлар- қовун, тарвуз, қовоқ. 4.Мойли экинлар -2-та биологик гурухга бўлинади: а)серёғли ўсимликлар-кунгабоқар, махсар, кунжут, ер-ёнғоқ, мойли зиғир, рапс б) эфирмойли экинлар-оқ зира, қора зира, кашнич, арпабодиён 5.Толали экинлар-бу гурух 3-та биологик гурухга бўлинади: а)тола уруғда ривожланади-гўза турлари. б) тола поя пўстлогида ривожланади- каноп, жут,зиғир, рами, в)тола баргда ривожланади- толали банан, Янги Зеландия зиғири. 6.Наркотик ўсимликлар- тамаки ва махорка. 4 . Ўзбекистоннинг худудида қадимдан бери буғдой, арпа, беда, тариқ, жўхори экилиб келинмоқда.Кенг тарқалган ўсимликлардан гўза турлари,

мева-сабзавот ва полиз экинлари экилмоқда Ўзбекистон ўз ахолисини озиқ- овқат махсулоти билан тўла таъминлаш учун ўсимликшунослик тармогини ривожланишини жадаллаштирмоги лозим.қишлоқ хўжалик экинларидан юқори хосил етиштириш учун бир қатор мухим ташкилий иқтисодий чора- тадбирларни амалга ошириш, ишлаб чиқаришнинг моддий техника базасини анча мустахкамлаш, ўғитлардан кенг фойдаланиш, ерларнинг унумдорлигини мелиоратив ва экологик холатларини яхшилаш, янги интенсив навларни яратиш каби ишларни амалга ошиши лозим. Ўзбекистонда гўза 1,5 млн.га, донли экинлар сувли ерларда 1 млн., лалми ерларда 300 минг га экилмоқда. !998 йили Ўзбекистон дон мустақиллигига эришди

Адабиётлар: 1. П.П.Вавилов -Растениеводство М.,Колос.1986. 2. В.Н.Чирков-Ўсимликшунослик/практикум Т.,Ўқитувчи.1978. 3. Б.Виноградов,Х.Атабаева,А.Дементьева-Растениеводство Т., Мехнат.1987. 4. В.Н.Чирков-Дон экинлари Т., Ўқитувчи-1975. 5. Технические культурў М., ВО Агропромиздат, 1986. 6. К.Н.Кеферов Биологические основў растениводста. М., Вўсхая школа, 1975. 7. Д.Зауров, М.Сборшикова, Рисоводство, Т., Мехнат, 1989. 8. Д.Т.Абдукаримов, С.Х. Хушвақтов, Э.У.Умурзоқов, Тамакичилик, Т., Мехнат, 1985. 9. Н.И.Вовилов. Пять континентов, Л., Наука, 1987. 10. Х.Н.Атабаева-Технология возделўвания сои в Узбекистане-Т.1989 11. Г.қ..қурбонов-Арпа-Т.Фан.1976 12. «Технология произфодства продукции растениводства» М., ВО Агропромиздат, 1989. 13. «Рожь» М., Колос, 1972. 14. «Яровая пшеница» М., Колос, 1971. 15. Я.Губанов, Н.Иванов. Озимая пшеница. М., Агропромиздат, 1988. 16. «Пшеница и её улучшение» М., 1970. 17. М.Каюмов. Программирование продуктивности полевўх культур (справочник) М., 1989. 18. И.В.Массино-Селекция кукуруз у , сорго и кормовой свекл у для орошаемого кормопроизводства Узбекистана.Т.Фан. 1984

Похожие

Ўсимликшунослик-қишлоқ хўжалигини асосоий тармоғи

Қишлоқ хўжалигини интенсивлаштиришнинг самарадорлигини ошириш

Ўсимликшунослик - қишлоқ хўжалигининг етакчи тармоғи эканлиги

Қишлоқ хўжалигини жойлаштириш, ихтисослаштириш, йириклаштириш ва интеграциялаш самарадорлигини ошириш

Қишлоқ хўжалик маҳсулотларини қайта ишлашнинг асосий усуллари