Ўсимлик карантинини мақсади, вазифалари, ривожланиш тарихи. Ўзбекистонда карантин хизматини ташкил этилиши - Сельское и лесное хозяйство - Рефераты

Ўсимлик карантинини мақсади, вазифалари, ривожланиш тарихи. Ўзбекистонда карантин хизматини ташкил этилиши

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

65.5 KB

Ўсимлик карантинини мақсади, вазифалари, ривожланиш тарихи. Ўзбекистонда карантин хизматини ташкил этилиши 1. Қишлоқ экинларини зараркунандалардан, касалликлардан ва бегона ўтлардан ҳимоя қилиш кўп жихатдан малакали кадрлар тайёрлашга боғлиқдир. Ўсимликларни зараркунандалардан, ўсимлик касалликлардан ва бегона ўтлардан самарали ҳимоя қилиш ишларини тўғри ташкиллаштириш учун талабалар ўсимликларни ҳимоя қилиш фанларини чуқур ўзлаштиришлари лозим. Ўсимликларни ҳимоя қилишда карантин усули катта аҳамиятга эгадир. Чунки бу усул асосан хавфли зараркунандалар, ўсимлик касалликлари, бегона ўтлар иқлимий ва бошқа шароитда зарар келтирадиган даражада кўпайиши мумкин бўлган жойларга келиб қолинишнинг олдини олиш, келиб қолганда йўқ қилишга қаратилган давлат тадбирлари тизимидан иборат. Ўсимликлар карантинининг асосий вазифалари, ўсимликларнинг ташқи ва ички карантин бўйича давлат тадбирлари тизимини амалга оширишдан иборат бўлиб, бу тадбирлар қуйидагиларга қаратилади: республика худудини чет мамлакатлардан кириб келиб, ҳалқ хўжалигига катта иқтисодий зарар етказиши мумкин бўлган карантиндаги хавфли зараркунандалардан, ўсимлик касалликлари ва бегона ўтлардан муҳофаза этиш; карантиндаги ва бошқа ҳавфли зараркунандаларни ўсимлик касалликлари ва бегона ўтларни вақтида аниқлаш, уларнинг ёйилишига йўл қўймаслик ва уларни йўқ қилиш, шунингдек республиканинг бу зараркунандалар, касаллик ва бегона ўтлардан ҳоли минтақаларига улар кириб боришнинг олдини олиш; қишлоқ хўжалик маҳсулотлари ва бошқа ўсимлик маҳсулотларини етиштириш, тайёрлаш, ташиш, сақлаш, қайта ишлаш, реализация қилиш ва улардан фойдаланишда ўсимликлар карантинига оид қоидалар ва

тадбирларга риоя этилиши ҳамда уларнинг амалга оширишни устидан давлат назоратини олиб бориш. 2. Биринчи карантин тўғрисидаги қарор 6 апрел 1873 йилда Россияда чиққан. У қарор чет элдан ток қаламчаларни олиб келишини манд этилиши тўғрисида эди. Шунга ўхшаш қарорлар 1881, 1910 ва 1912 йилларда ҳам чиққан эди. Колорадо қўнғизини тарқалиб кетишини олдини олиш учун 1875 йилда АҚШдан картошкани олиб келиши манд этилиши тўғрисида қарор чиқди. 1931 йил 5 июнда Давлат Ўсимликлари карантин хизмати ташкил қилинди. Шу йили қишлоқ хўжалик ўсимликларни олиб келиши ва олиб чиқиш тўғрисидаги тартиби чоп этилди. 21 июл 1962 йил Давлат карантин хизматини Устави биринчи марта қабул қилинди. 1980 йили ўзгарган Устав чиқди. Бу Уставда биринчи бўлиб карантин назоратидаги организмларни рўйхати босилди. 1986 йили яна бир марта янги устав қабул қилинди. Ўзбекистон мустақилликга эришди ва карантин ҳукумат тузишди. 3. Ўзбекистон Республикасининг ўсимликлар карантин бўйича давлат хизматига раҳбарликни Ўзбекистон Республикаси Қишлоқ ва Сув хўжалиги вазирлиги ҳузуридаги Ўзбекистон Республикаси Ўсимликлар карантин Бош Давлат инспекцияси амалга оширади. Ўзбекистон Республикаси ўсимликлар карантин Бош Давлат инспекцияси бошлиғи Қишлоқ хўжалиги вазирлиги Вазирлар Маҳкамаси билан келишган ҳолда тайинланади. Ўзбекистон Республикасининг ўсимликлар карантини бўйича давлат хизматини Ўзбекистон Республикаси ўсимликлар карантин Бош Давлат инспекцияси, вилоятлар ва Тошкент шахар ўсимликлар карантин давлат инспекциялари, туманлар, шаҳарлар ўсимликлар карантини давлат инспекциялари, темир йўл станцияларидаги, аэропортлардаги, дарё портларидаги, почтамтлардаги ва шосселардаги ўсимликлар карантини бўйича чегара пунктлари, ўсимликлар карантини бўйича илмий марказ, марказий ва вилоят карантин лабораториялари ҳамда карантин остидаги ўта

хавфли зарарли объектларга қарши курашувчи ихтисослашган фумигация отрядлари амалга оширади. 4. 1995 йил 31 август куни Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлис қарорига қараб Ўзбекистон Республикасининг карантин тўғрисидаги қонун қабул қилинди. Қонун 16 моддадан ташкил топган. Қонунда ўсимликлар карантиннинг асосий вазифалари берилган ва тадбирлар нималарга таалуқлиги ёзилиб берилган, ўсимликлар карантини бўйича давлат хизмати органлари, карантин бўйича давлат хизматига раҳбарлик қилиш, Бош Давлат карантин инспекциясининг ваколатлари ва кейинги моддаларида вилоят, шахар, туман инспекцияларининг ваколатлари кўрсатилган. Бундан ташқари инспекторларни ҳуқуқлари, хизмат бурчлари кўрсатилган. Шуни айтиб ўтиш керак, қонунда юқорида айтиб ўтилганидан ташқари, карантин ўрнатиш ва уни бекор қилиш тартиби, уруғларни, ўсимликларни ва ўсимлик маҳсулотларини импорт қилиш тартиблари, уруғларни, ўсимликларни ва ўсимлик маҳсулотларини экспорт қилиш, вазирликлар, идоралар, корхоналар, муассасалар, ташкилотлар ва фуқароларнинг ўсимликлар карантини соҳасидаги ҳуқуқлари ва вазифалари ёритиб берилган. Ўсимликлар карантин бўйича қонун ҳужжатларини бузганлик учун жавобгарлик ҳам ёритиб берилган. Охириги моддада ҳалқаро шартномалар ва битимларга тегишли. Саволлар: Ўсимлик карантинини мақсади ва вазифаларини айтиб беринг? Ўсимликларни карантин хизмати қачон ташкил топган? Ўзбекистон Республикасининг ўсимликлар карантин бўйича давлат хизматига ким раҳбарлик қилади? Ўзбекистон Республикасининг карантин тўғрисидаги қонун қачон қабул қилинди? Карантин тўғрисидаги қонун нечта моддадан ташкил топган?

Ўзбекистон республикаси худудини карантиндаги зараркунандалари, ўсимлик касалликлари ва бегона ўтлардан муҳофаза қилиш қоидалари. Режа: Карантин тадбирларга тааллуқли юклар ва материаллар. Ўзбекистон республикасига карантин остидаги импорт маҳсулотларини олиб кириш қоидалари. Карантин остидаги материаллар ва транспорт воситаларини зарарсизлантириш, тозалаш ва қоидаларни бузганлик учун жавобгарлик. Адабиётлар: II. 19 - 39 бет. 1. Карантин тадбирлар қуйидаги юклар ва материалларга тааллуқлидир: қишлоқ хўжалик экинлари, ўрмон ҳамда манзарали экинларнинг уруғлари ва кўчатларига, ўсимликлар ҳамда уларнинг қисмларига (қаламчаси, поялари, пиёзи, илдизпояси, тугунаги, илдизмеваси, тувакда ўстириладиган кўчатлар, кесилган гуллар ва шу кабиларга); янги сабзавотлар, мевалар ва резаворларга; озиқ - овқат, ем ҳашак ва техника донлари ҳамда уларни қайта ишлашдан олинган маҳсулотларга, копра, солод, тахтакунжара, кунжара, пахта толаси, зиғирпоя толаси ва бошқа ўсимликлар толалари, дори-дармон учун хомашё ўсимликлар, шунингдек тери хомашёси ва жунга; Шоли (тозаланган ва тозаланмаган) ёнғоқ, ерёнғоқ, ун ерма, кофе (донли), дуккакли какао, қуруқ мева ва сабзавот, тамаки, ўткир ҳидли ўсимликлар, шакар (хом ашёси) ва дориворлар; ўсимлик касалликларни қўзғатувчи ва тарқатувчи ҳамда ўсимликларга зарар етказувчи тирик замбуруғлар бактериялар, вируслар, нематодалар, кана ва ҳашоратларга, ўсимлик маҳсулотларига; ўсимлик касалликларини қўзғатувчиларга, ҳашорат коллекциялари, гербарийлар ва уруғлик коллекцияларига; почта жўнатмаларидаги, йўловчиларнинг қўл юки ва багажидаги ўсимликларга;

ўсимликлардан тайёрланган идишлар, ёғоч материаллари, айрим саноат моллари, упаковка воситалари ҳамда барча ўсимлик маҳсулотларига, монолитларга ва тупроқ намуналарига; ем-ҳашак, пичан, чорва учун омухта озуқалар шунингдек карантин остидаги зоналардан ҳайвонларни ташишда фойдаланиладиган тўшамаларга; Карантин қоидалари қуйидагиларга тааллуқлидир: бошқа давлатлар ёки карантин остидаги зоналардан келган транспорт воситаларига; карантин остидаги материаллар тўпланадиган биноларга; қишлоқ хўжалик ва ўрмон ерларига (қишлоқ хўжалик экинлари ва бошқа экинлар ўстириладиган майдонлар, кўчатлар ва шу кабилар) шу жумладан Ўзбекистон Республикасининг қуруқликдаги давлат чегараси ерларига карантин остидаги материаллар олиб кириладиган чегара пунктларига, улар тўпланадиган жойларга, уларни қайта ишлаш ва реализация қилиш жойларига. 2.Ўзбекистон Республикасига қуйидагиларни олиб кириш ман этилади: Карантиндаги организмлар билан зарарланган карантин остидаги материаллари. Тупроқ, тирик илдизли ўсимликлар ва уларнинг тупроқ билан чиқадиган ер ости қисмларини. Илмий мақсадларда ўсимликларга зарар етказувчи ҳашоратлар, каналар ва нематодалар, ўсимлик касалликларини олиб келган замбуруғ, вируслар, бактериялар намуналари. Ўзбекистон Республикасига қуйидагиларни олиб киришга рухсат берилади: 1. Илмий - селекция мақсадлари учун уруғлик ва кўчат намуналарини интродукцион - карантин питомниклари ва оранжереяларда албатта текширувдан ўтказилади. 2. Бактерия, вирус, микоплазма ва замбуруғ касалликларининг карантин қўзғатувчилари тарқалган мамлакатлардан уруғ ва кўчатлар олиб

келинишига Бош Давлат инспекцияси билан келишилган ҳолда махсус ажратилган интродукцион - карантин питомникларда давлат нав синаш участкаларида илмий тадқиқотлар ўтказиш мақсадидагина йўл қўйилади. 3. Озиқ-овқат, ем-ҳашак, бегона ўтларнинг карантин турлари фақатгина ўсимликлар карантини Бош Давлат инспекцияси билан келишган ҳолда қўйилади. Чет эллардан карантин остидаги юклар ва ўсимлик материалларини Ўзбекистон Республикасига ўсимлик карантин Бош Давлат инспекцияси томонидан импорт молларига бериладиган карантин рухсатномаси ҳалқаро фитосанитар сертификатлари бўлса қўйилади. Карантин остидаги импорт транзит материаллар Ўзбекистон Республикасининг худудидан ёпиқ ёки изотермик, ташишга яроқли ва пломбаланган вагонларда, автофургонларда, авторефрижиратор ёки контейнерларда ташиб ўтилади. 3. Карантин остидаги материаллар ва транспорт воситаларини зарарсизлантириш ва тозалаш карантин ва бошқа хавфли ўсимлик зараркунандалари билан зарарланган барча юклар Ўзбекистон Республикасига олиб кирилиши вақтида чегара пунктларида зарарсизлантириши лозим. Хориж материаллар ёки транзит тарзидаги карантин остидаги материаллар ташиб бўлишганидан кейин барча турдаги транспорт воситалари чиқиндиларни йўқ қилган ҳолда албатта тозаланиши ва зарарсизлантирилиши лозим. Зарарсизлантириш лозим бўлган материаллар ва транспорт маҳсус фумигация отрядлари томонидан ўтказилади. Кемалар ва баржаларни, вагонлар, контейнерлар, автотранспорт ва юкларни зарарсизлантириш ва юк қабул қилиш олувчилар томонидан зарарсизлантириш технолгияси ва техника хавфсизлиги талабларига жавоб берадиган махсус жихозланган бандаргоҳлар, майдонлар ва бинолар ажратилади. Карантин остидаги юклар чет эл портларида зарарсизлантирилганда Ўзбекистон Республикасига жўнатиш олдидан ва бундай кемалар, портларга,

станцияларга, етиб келгандан кейин фумигация отрядларининг мутахассислари трюмлардаги фумигактларнинг миқдорини аниқлайди ва улар махсус Инструкцияга мувофиқ тўғри дегазация қилинганлиги устида назоратни амалга оширадилар. Цитрус ўсимликлари меваларини рефрижерация қилиш, юкни қабул қилиб олувчилар томонидан, ўсимликлар карантини давлат инспекцияси назорати остида музлатгич камераларда зарарсизлантирилади. Цитрус меваларини зарасизлантириш инструкциясига асосланган талабларга мувофиқ ҳолда ўтказилади. Зарарланган карантин остидаги материалларни дегазация, фумигация, рефрижерация қилиш, бошқа усулларда зарарсизлантириш, тозалаш, қайтариб юбориш ёки бошқа манзилга жўнатиш, йўқ қилиб юбориш, юкларни, багажларни, посилкаларни очиш ёки упаковкалаш, уларни зарарсизлантириш жойларига олиб бориш ва у ердан қайтариб олиб келиш билан боғлиқ харажатлар юкни қабул қилиб олувчи ҳисобидан бўлади. “Карантин остидаги ўсимлик маҳсулотларини Ўзбекистон Республикаси худудига олиб кириш ва ундан олиб чиқиш тартиби тўғрисида”ги ушбу қоидаларни бузганликда айбдор бўлган шахслар Ўзбекистон Республикасининг қонун ҳужжатларига мувофиқ жавобгар бўладилар.

АДАБИЁТЛАР: 1. Ўзбекистон Республикаси 1998-2000 йиллардаги даврида қишлоқ хўжалиги иктисодий ислоҳотларни чукурлаштириш дастури, 1998. 2. А. В. Бондаренко - «Биологическая заҳита растений», Л. : «Колос». 1984. 3. В, В, Гулий в бошқалар - «Микробологичсекий метод борьбў с вреднўми насекомўми» 4. А. В. Бондаренко - «Практикум по биологический заҳите растений». Л. : 1978. 5. С. Н. Алимухамедов - «Гўза зараркунандалари ва уларга қарши кураш». - Т. : «Мехнат»1991. 6. С. Н. Алимухамедов - «Гўзани биологик усулда ҳимоя қилиш». - Т. «Мехнат»1996. 7. Н. В. Кандўбин - «Бактериальнўе средства борьбў с вреднўми насекомўми и грўзунами», 1989. 8. Ла Брег Смитт - «Генетическая метод борьбў с вреднўми насекомўмў»- М. »Колос». 1971. 9. Зашита растений ежемесячнўй теоретический и научно- производственнўй журнал» - М. »Агропромиздат», 1985-1999. 10. С, И. Алимухамедов, Б. П. Адашкевич ва бошқалар. «Биологическая заҳита хлопчатника» Изд. 2-е дополнение - Т, «Мехнат»1989. 11. А. А. Кравцов, Н. В. Голўшин - Справочник химических и биологических средств заҳитў растений». Агропромиздат», 1989. 12. Х.Ч. Бўриев, Ҳ.Ҳ.Кимсанбоев, Б.А.Сулаймонов «Энтомофагларни биолабораторияда кўпайтириш» Т.: «Ўқитувчи» 2000. 13. Список химических и биологических средств борьбў с вредителями, болезнями растений и сорняками разрешеннўх для применения в сельском хозяйстве Республики Узбекистан на 1998-2001. A

Похожие

Ўсимликлар карантинининг умумий асослари фани тарихи, мақсади ва вазифаси

Дехкончилик мелиорация фани унинг мақсади, вазифалари, услублари, тарихи

Кириш. Дехкончилик мелиорация фани унинг мақсади, вазифалари, услублари, тарихи

Асмда транспорт хизматини ташкил қилиш

Зах қочириш мелиорациясининг ривожланиш тарихи ва унинг асосий вазифалари