Mashinalar va uskunalarni remont qilish ishlab chiqarish jarayonlari. Remont ob‘yektlarini yuvish, tozalash va bo’yoqlash asoslari - Сельское и лесное хозяйство - Рефераты

Mashinalar va uskunalarni remont qilish ishlab chiqarish jarayonlari. Remont ob‘yektlarini yuvish, tozalash va bo’yoqlash asoslari

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

72.5 KB

Mashinalar va uskunalarni remont qilish ishlab chiqarish jarayonlari. Remont ob‘yektlarini yuvish, tozalash va bo’yoqlash asoslari Reja: 1.Mashinalarning remont qilish ishlab chiqarish jarayoniga oid asosiy tushunchalar. 2.Mashinlar remontga tayyorlash va qabul qilish talablari. 3.Detal va birikmalarni tozalashning ahamiyati 4.Mashina va detallaridagi iflosliklarning turlari 5.Yuvish usullari, vositalari, mashina va moslamalari 6.Mashina va agregatlarni bo’laklash asoslari

Tayanch iboralar: Remont ishlab chiqarish jarayoni, texnologik jarayon, namunaviy texnologik jarayon, Marshrut li texnologik jarayon, operatsion texnologik jarayon, texnologik operatsiya, vaziyat, texnologik o’tish, ish yo’li. Tozalash ob‘ y ekti, ekspluatatsion va texnologik i flosliklar, tozalash usullari, yuvish vositalari, yuvish mashina va q urilmalari. 1. Mashinalarning remont q ilish ishlab chi q arish jarayoniga oid asosiy tushuncha va ta‘riflar. Mashina (uskuna)larni remont qilishda ishlab chiqarish jarayoni – ishlarning shunday majmuasiki, bu ishlar bajarilgandan keyin mashinalarning foydalanish davrida yo’qotgan ish qobiliyati, qo’shimcha materiallar va ehtiyoj qismlarning ishlatib tiklanadi. Bunda kishilar o’z (qo’l kuchi) mehnati va ishlab chiqarish qurollari yordamida ma‘lum kyoma-kyolikdagi ishlarni amalga oshiradilar. Remont korxonasida ishlab chiqarish jarayoni quyidagilardan iborat: mashinani remontga qabul qilish; sirtni tozalash va yuvish; mashinalarni yig’ish birliklari (agregat, uzel) va detallarga bo’laklash; detallarni yuvish va ularni yaroqli-yaroqsizga ajratish; detallarni tiklash; komplektlash; uzel, agregat va mashinani yig’ish, rostlash, chiniqtirish va sinash; bo’yash; mashinani iste‘molchiga topshirish. Umumiy h olda mashinalarni remont q ilish ishlab chi q arish jara yo ni bir q ancha texnologik jara yo nlardan iborat b o’ lib, ular ma‘lum tartibda bajariladi. Texnologik jarayon – ishlab chiqarish jarayonining bir qismi bo’lib, unga mashinalarning ishlash imkoniyatini tiklashda remont ob‘yekti va uning tashkiliy qismlarining ahvolini o’zgartirishga oid ishlar kiradi. Masalan, yig’ish texnologik jarayoni-ishlab chiqarish jarayonining detallarni gruppalarga, uzel va agregatlarga kyoma-kyo biriktirish bilan bevosita bog’’’lik bo’lgan bir qismidan iborat. Detalni remont qilish texnologik jarayoni detal holatini (geomyorik shaklini, o’lchamlarini, yuzalarining sifatini va boshqalarni) o’zgartirish bilan bog’liq bo’lgan ishlab chiqarish jarayonining bir qismidirq (qismlarga ajratish va yig’ish ishlari, detallarga Mexanik ishlov berish bilan va

boshqa usullar bilan tiklash misol bo’la oladi). Texnologik jarayon detal, agregat yoki mashinaga talluqli bo’ladi. U bir necha texnologik operatsiyalardan tashkil topgan. Remont korxonalarida texnologik jarayon tipaviy, marshr u t va operatsion jarayonlar tarzida bajarilib, ular quyidagi belgilari bo’yicha bir-biridan farq qiladi. Namunaviy texnologik jarayon umumiy konstruktiv belgili bir gruppa detallarning bir xil nuqsonlarini bartaraf etish uchun ishlab chiqiladi. U muayyan gruppadagi har qanday detal uchun bir xildagi texnologik operatsiyalarning va o’tishlarning kyoma-kyoligi hamda yagona mazmuni bilan harakterlanadi. Masalan, val va o’qlarni to’g’rilash, xromlash, yoki po’latlash va … Marshrut texnologik jarayon xujjatlarga binoan bajarilib, unda faqat texnologik operatsiyalar kyoma-kyoligi o’tishlarsiz va ishlov berish rejimlarisiz ko’rsatilgan bo’ladi. Operatsion texnologik jarayon xujjatlarga asosan bajarilib unda operatsiyalar o’ tishlar va ishlov berish rejimlari bilan birga k o’ rsatilgan b o’ ladi. Texnologik operatsiya – bir ish o’rnida bajariladigan texnologik jarayonning bir q ismi. Operatsiya remont korxonasida asosiy planlashtiriladigan va xisobiy birlikdir. Operatsiya – ustanov, pozitsiya (vaziyat), texnologik va yordamchi o’tishlar, ish va yordamchi yo’rishlardan iborat. Ustanov – ishlov beriladigan detalni (yoki detallarni) stanokda (yoki moslamada) bir marta ma h kamlash ( o’ rnatish) bilan bajariladigan texnologik operatsiyaning bir q ismi. Ustanov (o’rnatish) lar A, B, V,… harflar bilan belgilanadi. Vaziyat – ishlov beriladigan detalning moslama birga asbobning (jihozning) qo’zgalmas qismiga nisbatan eg’allagan o’zgarmas holati. Texnologik o’tish – texnologik operatsiyaning tug’allagan qismi bo’lib, bunda foydalaniladigan asboblar ham, ishlov berib hosil qilinadigan sirtlar ham bir xil bo’ladi.

Masalan, qismlarga ajratish-yig’ish ishlarida bir muayyan to’tashma ustida bajariladigan operatsiyaning bir qismi asbob o’zgarmaganda bir (bitta) o’tish bilan bajariladi. Yordamchi o’tish – kishi va jihozolarning birgalikda bajargan ishidan iborat texnologik operatsiyaning tug’allangan qismi bo’lib, bunda detalning shakli, o’lchami va ahvoli o’zgarmaydi, biroq bu texnologik o’tish uchun zarur. Masalan, ustanovning o’ zgarishi, keskich, asbobni almashtirish yoki ularni h olatini o’ zgartirish. Ish yo’li asbobni ishlov beriladigan buyumga nisbatan bir marta siljitishdan iborat texnologik o’tishning tug’allangan qismi. Bunda buyumning a h voli, shakli, o’ lchamlari va sirtining g ’ adir-budurligi o’ zgaradi. Remont ishlarida texnologik xujjatlarning yagona tizimi (YeSTD) tomonidan q artalarning ma‘lum shakllari belgilangan. Qishloq xo’jaligida mashinalarni remont qilish texnologik jarayonlarini bajarish uchun namunaviy texnologiya asosiy xujjat hisoblanadi. 2. Mashinlar remontga tayyorlash va qabul q ilish talablari. Mashinalarni remontga tayyorlash ishlari xo’jaliklarda o’tqaziladi. Dvigatelning sovitish sistemasi dala ishlarining oxirgi kunlarida yuviladi, blok g’ilofi, radiator devorchalaridagi kuykalarni parchalar uchun sistemaga eritma quyiladi. Bunday eritmalar sifatida 1 l suvga 100…150 g kaltsiyalangan soda (Na2CO3); 10l suvga 1 litr 5% li nitrat kislota qo’shilgan eritmalar ishlatilishi mumkin. Dvigatel ana shu eritmalarning birida 10…12 soat ishlashi kerak, so’ngra eritma to’qiladi va bo’tun sovitish sistemasi toza suv bilan yuviladi. Mashinalarni remontga qabul qilish uchun maxsus shaklda uch nusxada qabul qilish-topshirish akti rasmiylashtiriladi. Aktda mashinaning ishlatila boshlaganidan boshlab va yong oxirgi remontdan keyin ishlagan soatlari soni, uzel va agregatlarning holati, mashinaning komplektligi, shuningdek, iste‘molchining aybi bilan ishdan chiqqan avariyaviy

uzel va detallar ko’rsatiladi. Traktorlar remontga to’la komplektlikda topshirilishi shart. Avtomobillar uchun ikkita komplektlik belgilangan: 1-komplektlikda zavod tomonidan quyilgan barcha tarkibiy qismlari (shofyor asboblari va ehtiyot g’ildirakdan tashqari) bo’lishi shart; 2-komplektlik yo’q avtomobillari uchun platformasi, furgoni va ularni ramaga mahkamlovchi detallarning yo’qligi bilan harakterlanadi. 3. Detal va birikmalarni tozalashning a h amiyati. Qishloq xo’jalik texnikalarini va ularning detallarini tozalash jarayoni – remont qilish ishlab chiqarish jarayonlarining o’ta muhim va ma’suliyatlisidir. Tozalash jarayoni remont korxonalari ishlab chiqarish madaniyatig’a, mehnat unumdorligi va remont qilish sifatiga katta ta‘sir o’tkazadi. Tekshirishlar natijasi ko’rsatadiki, mashina detallari sirtlari chala tozalansa, mashinalarning remondan keyingi resursi 20…30% ga kamayadi. Tozalash texnologik jarayonini sifatli bajarilishi, ko’pgina ijobiy natijalar beradi. Detallar sirtidagi kirlarni bo’tunlay yotqizish: ularni yaroqli-yaroqsizga ajratish, qayta tiklash sifatini ancha oshiradi; brak sodir bo’lishi kamayadi; bo’laklash va yig’ish jarayonlarida ish unumini 6…8% gacha oshiradi. 4. Mashina va detallaridagi iflosliklarni turlari. Ishlatilish jarayonida qishloq xo’jalik texnikalari detallari sirtida turli xil ifloslik (kir)lar o’tirib qolishi mumkin. Sirtlarning turiga qarab ifloslanishlar tashqi va ichki iflosliklarga ajratiladi. Iflosliklar fizik-Mexanik xossalari va paydo bo’lish sharoitlariga qarab ish vaqtida paydo bo’ladigan (eksplutatsion) va texnologik iflosliklarga bo’linadi. Eksplutatsion iflosliklarga: tashiladigan materiallar (ug’it, zaharli dorilar, byoon bitum, o’simlik va x.k) qoldig’i, yo’l-tuproqdan o’tgan kirlar; yonilg’i- moylar qoldig’i smolali cho’kindilar; kapital-smolali cho’kindilar, qurum, to’zli cho’kindilar, zang maxsullari, eski buyoqlar, zichlovchi mastika. Pasta va

qistirmalar qoldig’i kabilar kiradi. Eksplutatsion iflosliklarning ayrim xossalari 5.1-jadvalda keltirilgan. jadval. Eksplutatsion iflosliklarning xossalari. Nomi Q alinligi Mm Siqilishda gi Mustahka mlik chegarasi, Mpa Adgezio n mustaxk am- shartli koeffitsi y yonti 1. Yo ’ l - tuproq kirlari 2. Yonilg ’ i - moy qoldiqlari . 3. Lak cho’kindilar. 4. Smolali cho’kindilar 5. Asfalt-smolali 6. cho’kindilar 7. Qurum 8. To’zli cho’kindi 9. Zanglash mahsullari 10.Eski lak-buyoqlar 11.Germyoikli ashe 12. Qoldiqlari 30 5… 10 3 5 12 10 5 1… 3 1 4 3…20 1…5 15 3…8 10 30 30 40 30 - 0,5 0,15… 0,3 1 0,9 1 3 3 4 3 3,5

Ifloslik ( kir ) larning ushbu xosslari , ularni tozalash usulini tanlashda qo ’ l keladi . Texnologik iflosliklarga detallarni tiklashda , agregatlarni remont qilish , yig ’ ish va chiniqtirishda vujudga keladigan detal qirindisi , ishqalash pastalari , jilvirtosh qoldiqlari kabilar kiradi . Bunday kirlardan detallar chala tozalansa, ular ishqalab moslashish davrida tez yoyiladi, shuningdek sirtlarda tirnalgan joylar vujudga keladi. Yonilg’i va moylash materiallariga qo’shilmalar qo’shish; antiadgezion va korroziyaga qarshi qoplamalar surkash; mashinalarni ishlatish darajasini oshirish usullari bilan iflosliklar paydo bo’lishini oldini olish mumkin. Ammo, bu tadbirlar kirlarning bo’tunlay paydo bo’lmasligiga kafolat bermaydi. Shu bois, remont paytida mashinalarni (detallarni) tozalashning samarali vositalaridan foydalanish hal qiluvchi ahamiyatga ega. 5. Yuvish usullari, vositalari, mashina va moslamalari. Tozalashning quyidagi usullari ancha keng tarqalgan: fizik-ximiyaviy, elektroximiyaviy, ultratovush yordamida, termik va Mexanik usullari. Tozalashning fizik-ximiyaviy usuli kirlarni eritish, emulsiyaga aylantirish va ximiyaviy parchalashdan iborat bo’lib, bunda erituvchi emulsiya hosil qiluvchi vositalar ishlatiladi, detallar sintyoik yuvish vositalarining eritmalarida chayqab olinadi. Tozalash jarayonini ham fizik, ham ximiyaviy omillar bilan jadallashtirish mumkin. Elektro-ximiyaviy usul o’zgarmas yoki o’zgaruvchan tokda tok o’tkazuvchi elektrolitda olib boriladi. Ko’pincha 3…10 A/dm 2 bo’lgan tokdan foydalaniladi. Tok zichligi ortgan sari sirtni yog’sizlantirish jarayoni ortadi. Bu usul detallarni galvanik va polimir qoplamalar bilan tiklashga tayyorlash uchun ko’proq qo’llaniladi. Ultratovush yordamida tozalash usuli yonergiyani ultratovush nurlantirgichidan tozalanuvchi suyuq muhit orqali o’tqazishga asoslangan. 20…25

kGts tebranishlar katta tezlanish sodir bo’lishiga va suyuq muhitda pufakchalar paydo bo’lishiga sabab bo’ladi, bu pufakchalar yorilganda juda kuchli gidravlik zarblar sodir bo’ladi. Buning natijasida uglerodli o’tirindilar 2…3 mino’tda, moy pardalari 30…40 sekundda yemiriladi. Ultratovush yordamida tozalash usuli ko’pincha murakkab shakli 8 apita detallarni tozalashda qo’llaniladi. (Masalan, karbyurator va yonilg’i nasoslari detallarini yuvishda). Termik usul detallarni ancha chidamli uglerodli o’tirindilar (qurum, asfaltyonlar va boshqa) tozalashda ishlatiladi. Detal termik pechda joylashtirilib, 600…700S° gacha qizdiriladi, 2…3 soat ushlab turiladi, so’ngra pech bilan birga asta sovitiladi. Tob tashlamaydigan detallardagi qurumni gaz alangasida kuydirib yotqizish ham mumkin. Mexanik usul detal sirtini kirgich, cho’tka va xokazolar yordamida qo’lda tozalash yoki mexanizatsiya yordamida suyak uvoqlari, danak puchoqlari, abraziv va boshqa materiallari havo, suv yoki yuvish suyuqligi bilan purkab tozalashdan iborat. Yuvish vositalari. Xozirgi vaqtda tozalashning barcha jarayonlarida sun‘iy yuvish vositalari (SyuV) dan foydalaniladi. SYuV ning tarkibi ishqorli to’zlar va sirtiy-faol moddalardan iborat. Ularning eritmalari o’zlarining yuvish xususiyatlari jihatdan odatdagi o’tkir ishqorli aralashmalardan ustun turadi. Bu yuvish vositalari sanoatda oq va och sariq rangli Kukun ko’rinishida ishlab chiqariladi Ular zaharli emas, yonmaydi, portlashga xavfsiz bo’lib, suvda yaxshi eriydi va ko’ra hamda rangli detalardan tayyorlangan detallarni maxsus chaymay (zanglash qarshi) bir oqimda tozalash imkonini beradi. SYuVning yuvish uchun ishlatiladigan konstruksiyasi detallar sirtining kirlik darajasiga bog’liq bo’lib, 15…20 g/l ni tashkil o’tkazadi. SyuV ning eritmalari 80…850S° haroratda isitilganda yaxshi samarali bo’ladi. MS va «Labomid» tipdagi sintyoik yuvish vositalari remont korxonalarida keng foydalaniladi. Yuvish va tozalash mashinalari. Xo’jaliklarning ustaxonalarida va umumiy ishlarni bajaruvchi kichik remont ustaxonalarida sirtqi tozalash uchun M-1100, M-

1110, M-1112 tipli yuvish ustanovkalari ishlatilmoqda. Ular kichik gabaritli shlangli nasoslardan tashkil topgan. M-107 va OM-830 yuvish ustanovkalari elektr dvigateldan haraqatlanadigan uch plunjerli suv nasosidan iborat bo’lib, vazifasi esa M-1110 va M-1112 tipidagi ustanovkalari bilan bir xil. OM-3360A va OM-5285 tipli tozalagichlar bug’-havo oqimi bilan ishlaydi va mashinalarni sirtdan yuvish uchun mo’ljallangan. jadval. Texnik ishlarga mo’ljallangan yuvish va tozalash vositalari. Yuvish vositasi Tozalash usuli Eritma kontsyon- tratsiyasi, kg/m 3 Haro- rat S o Vazifasi Labomid-101 MS-6 MS-8 MS-15 Labomid-203 AM-15 Mashinalar,agregat- lar suyuqlik purkab tozalanadi Transmissiya va Yuvish qismining detallari suyuqlik purkab tozalanadi. Dvigatel detallari suyuqlikka botirib tozalanadi. Detallar suyuqlikka botirib tozalanadi ________,,________ Dvigatel detal- 10…15 15…20 15…20 20…30 20…30 65…80 70…80 70…80 80…85 80…100 20…40 Moy-kir cho’kindilar kyokiziladi - “ – Asfalt-smolali kasmoklar yotqiziladi ____,,____ _____,,_____ Qattiq smola va

RNTM Temp-10 A er ol lari botirib tozalanadi ____,,______ Mashina, agregatlar va shassi detallari suyuqlik purkab toza- lanadi Mashinalarni bug’ va bug’-suv purkab tozalanadi Kontsyontr at __,,__ 5…10 1…5 ___,,___ 60…75 8…95 moyli-kirdan tozalanadi. Past haroratda qattiq smolali moyli va uglerodli kirlar (qiz-dirmasdan) tozalanadi. Moykir qatlamlari-dan tozalash Moy-kir qatlam laridan tozalanadi. Remont zavodlari va ixtisoslashtirilgan ustaxonalarda mashinalar sirtini tozalashda maxsus yuvish kameralaridan foydalaniladi. Mashinalar bu kameralarda quyidagi ikki bosqichda tozalanadi: avvaliga mashina bo’tunlay (yig’ilgan holda) tozalanadi, so’ngra kabina, radiator, qanot, yonilg’i baklari va elektr jihozlar olingach sirti tozalanadi. Bunday kameralarga oqim bilan tozalanadigan OM-143M va OM-8036 M tipidagi yuvish mashinalari o’rganiladi. Konveyorli yuvish mashinalari yig’ish birliklari va detallarni remont qilish potok usulida tashkil qilingan ixtisoslashtirilgan remont korxonalarida yuvishga mo’ljallangan. Ularning afzalligi tozalash jarayonining uzluksizligi va yuqori unumdorligidir

6. Mashina va agregatlarni b o’ laklash asoslari. Mashinalarni q ismlarga ajratish (b o’ laklash) remont ishlab chi q arish jarayonining juda mu h im bos q ichidir. Q ismlarga ajratish-yig ’ ish ishlari remontning umumiy sermehnatliligining 50% dan ortig’ ’ ini tashkil q iladi. Zarur uskuna va moslamalarning bo’lmasligi yoki ularni noto’g’ri ishlatish bo’laklash jarayonida ko’p detallarni shikastlanishga va xatto sinishiga sabab bo’ladi. Shu sababli, qismlarga ajratish ishlarini to’gri tashkil etish va ish jarayonlarini zarur jixozlar bilan ta‘minlashga katta e‘tibor berish lozim. Shunda remont narxi ancha arzonlashadi va sifati oshadi. Qismlarga ajratish kyoma-kyoligi texnologik kartalarga muvofiq amalga oshirilishi shart. Agar texnik xujjatlar bo’lmasa, qismlarga ajratish detallarni (moy va ta‘minlash trubkalari, shlanglar, tortqilar, richaglar va boshqalar) olishdan boshlanadi. So’ngra boshqa ish o’rinlarida qismlarga ajratiladigan alohida uzellar olinadi. Ko’p boltlar bilan mahkamlangan cho’yan detallarni olishda darzlar paydo bo’lmasligi uchun avval barcha boltlar yoki gaykalar yarim aylanishga bo’shatiladi va faqat shundan keyingina ular burab chiqariladi. Zanglagan bolt va gaykalarni burab chi q arish oldidan ularga kerosin tomizish lozim. Presslab biriktirilgan detallar fa q at press y o ki semnik va moslamalar y o rdamida chi q arib olinishi lozim. Ayrim hollarda mis uchli maxsus chi q argich va mis muxrali bolg ’ achalardan foydalanish mumkin. Olingan detallarni yuvish mashinalariga tashish uchun ular stellaj va moslamalarga shunday joylashtiriladiki, bunda ularning ish sirtlari shikastlanmasin. Ayrim yig’ilgan holda ishlov beriladigan detallarni (uzoq podshipniklar qopqoqlari blok bilan birga, shatun qopqoqlari shatun bilan birga va boshqalarni) kompleksizlash mumkin emas. Egasizlantirilmaydigan detallarga maxsus belgilar quyish lozim.

Adabiyotlar: 1.Shoumarova M., Abdillayev T. Qishloq xo’jaligi mash i nalari. Toshkent, O’qituvchi 2002Y. 2.A.I. Komilov, Q.A. Sharipov, N.T. Umirov, I.M.Marupov, R.T. Rustamov Traktor va avtomobillar. Toshkent «Talkin» -2003.(lotin alifbosida) 3.F.B.Yevdokimov Umumiy elektrotexnika T.O’qituvchi.1995. 4.N.I.Vershagin i dr. Organizasiya i texnologaya mexanizirovannыx rabot v rastenivodstve, Ucheb, posb № IRPO; Izd.sentr «Akademiya», 2000 5.E.Oyxo’jayev, X.Qo’shnazarov «Qishloq xo’jalik ishlab chiqarishini mexanizasiyalash» Toshkent «Mehnat», 1988.

Похожие

Namunaviy birikmalar, detallarni va dvigatel detallarini remont qilish

Remont korxonalari ishini tashkil etish asoslari

Mashinalarni remont qilish turlari va usullari. Qishloq xo’jalik remont-xizmat ko’rsatish bazalari, ularni loyihalash tartibi va boshlang’ich ma‘lumotlar

Remont korxonalari ishchi-xodimlari va texnologik uskunalarining sonini aniqlash. Ishlab chiqarish (asosiy) va yordamchi maydonlarini hisoblash

Mashina detallarini yaroqli-yaroqsizga ajratish va komplektlash asoslari