Илдиз мевалилар. Қанд лавлаги экини - Сельское и лесное хозяйство - Рефераты

Илдиз мевалилар. Қанд лавлаги экини

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

36 KB

Илдиз мевалилар. Қанд лавлаги экини Режа: 1.Илдизмевали ўсимликлар гурухи ва уларни ахамияти 2.Қанд лавлаги ва унинг халқ хўжалигидаги ахамияти. 3.Қанд лавлаги келиб чиқиши, тарқалиши, майдони ва навлари

1. Илдизда озиқа модда тўплайдиган ўсимликларга илдизмевалилар деб айтилади. Илдизмевалиларга қуйидаги ўсимликлар киради: қанд лавлаги, хашаки лавлаги ва ош лавлаги, сабзи, брюква ва турнепс. Бу ўсимликлар таркибида енгил хазм бўладиган оқсил, углеводлар ва витаминлар бор Илдизмевалилар қанд ишлаб чиқаришда ва чорва моллари учун озуқа сифатида катта ахамиятга эга. Илдизмевалиларни барглари хам чорва моллари учун мухим ахамиятга эга, уларни барглари тўйимли бўлиб баргида витаминлар кўп бўлади (А) Илдизмевалилар ичида қанд лавлаги саноатда шакар олиш мақсадида энг мухим техник экинлардан хисобланади. Хашаки лавлаги-чорва моллари учун озуқа сифатида ахамиятга эга. Сабзи.-жуда қадимий экин бўлиб у асосан озиқ-овқат учун ишлатилиб келинган, унинг таркибида каротин моддаси кўп бўлган қиммат бахо ем хашак экинларидан бири хисобланади..100кг сабзи илдизмевасида 13,7.озуқ бирлиги бўлиб таркибида 1,1% протеин,8,6% азотсиз экстрактив моддалар бор. Хашаки шолғом ва турпни 100кг таркибида 9,3 озуқ бирлиги,1,2% протеин,14% қуруғ моддалар бор.Барча илдизмевалилар икки йиллик ўсимлик бўлиб биринчи йили тўп барглар, йўгонлашган илдиз хосил қилади, иккинчи йили поя хосил қилиб гуллайди, мева, уруғ беради. 2. қанд лавлагини илдизмевасининг таркибида 17-24% қанд бўлади,қайта ишлаб қанд олинаётганда тўла жом ва бошқа чиқиндилар қолади, тўлтаси таркибида 15% азотсиз экстрактив моддалар, 60% га яқин қанд, 18-19% кул моддаси бўлади.Тўлтасидан спирт,глицерин олинади, хам ашё сифатида ишлатилади. Жомнинг таркибида 15% қуруқ модда, шу жумладан 10% АЭМ,3% тўқима,.0,7% кул,0,1 мой ва 1,2 % оқсилдан иборат. Жом чорва моллари учун яхши озуқа, унинг 100 кг.да 80 озиқ бирлиги бор қанд ишлаб чиқаришдан қолган чиқинди (дефекцион) ўғит сифатида фойдаланилади қанд лавлагининг барги умумий хосилни 35-50% ини ташкил

қилади.Гектарига 100-150 ц кўк озуқа барги (26-27 ц/га қуруқ модда) хосил қилади, 100 кг кўк озуқа баргида 18-20 озуқа бирлиги мавжуд.. қанд лавлагини илдизмевасини тўйимлилиги хашаки лавлагига нисбатан 2-2,5 марта юқори 3. қанд лавлагини ватани Олд Осиё-Туркия, Эрон хисобланади. Унинг ёввойи формалари хозирги вақтда хам Ўрта ер денгиз, Каспий ва қора денгиз қирғоқларида, Закавказияда учрайди.Ёввойи шаклларида илдизмеваси дагал, қанд миқдори 5-6% дан ошмайди. қанд лавлаги хозирги вақтда бир қанча мамлакатларда, Польша, Германия, Франция, Англия, Италия, Испания, Венгрия, Бельгия, Голландия, Швецария, Америка, Россия, Украина ва Киргизистонда экилади. Ўзбекистонда қанд лавлагига катта этибор берилаяпти. 1998 йилда Хоразимда Туркия билан биргаликда шакар ишлаб чиқадиган қўшма завод ишга туширилди. 1999 йилда Хоразим вилоятида 12 минг/га, қорақолпогистонда 7 минг/га ерга қанд лавлаги экиш режалаштирилган. Хосилдорлиги 200-250 ц/га, лекин илгор хўжаликларда 500-700 ц/га хосил олиш мумкин. Хозирги пайтда лавлагини,50 ортиқ навлари тарқалган,чет элдан келтириб республикамизда экишга тавсия қилинган қуйидаги навлари:Астро, Гина, Клавдия, Кресус, Лена, Мария, Ромео, Сермо, Соня, Флора, Цериз. 4. Биологияси-уруғи ўз вазнига нисбатан 150-170% сув ўзлаштиради,2- 5°С да уна бошлайди, 6-7°С майса хосил қилади.Майсалар -4-5°С совуқга чидайди.,ўсув даври биринчи йили 160-170 кун,иккинчи йили 100-130 кунга боради.У биринчи йили шимолий туманларда 1800-2000°С фойдали харорат талаб қилади.қанд лавлаги узун куп ўсимлиги,ёруғ етишмаганда хосил ва шираси пасайиб кетади.У намга талабчан (транспирацион коэффициенти 240-400) лекин сувни жуда тергаб сарфлайди.қанд лавлаги озуқ моддалари ва тупроқ шароитига талабчан лекин енгил шўрланган ерга хам экиш тавсия этилади.

Адабиётлар: 1. П.П.Вавилов -Растениеводство М.,Колос.1986. 2. В.Н.Чирков-Ўсимликшунослик/практикум Т.,Ўқитувчи.1978. 3. Б.Виноградов,Х.Атабаева,А.Дементьева-РастениеводствоТ., Мехнат.1987. 4. В.Н.Чирков-Дон экинлари Т., Ўқитувчи-1975. 5. Технические культурў М., ВО Агропромиздат, 1986. 6. К.Н.Кеферов Биологические основў растениводста. М., Вўсхая школа, 1975. 7. Д.Зауров, М.Сборшикова, Рисоводство, Т., Мехнат, 1989. 8. Д.Т.Абдукаримов, С.Х. Хушвақтов, Э.У.Умурзоқов, Тамакичилик, Т., Мехнат, 1985.

Похожие

Илдизмевали ўсимликлар аҳамияти. Қанд лавлаги етиштириш технологияси ва уруғчилиги

Қанд лавлагининг аҳамияти келиб чиқиши тарқалиши етиштириш технологияси

Умумий селекция ва уругчилиги фанидан кириш

Илдизмевалилар. Канд лавлаги

Жўхори экини