Илдизмевалилар. Канд лавлаги - Сельское и лесное хозяйство - Рефераты

Илдизмевалилар. Канд лавлаги

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

76.5 KB

Илдизмевалилар. Қанд лавлаги Р е ж а: 1. Илдизмевалилар. Қанд лавлагининг халқ хўжалик аҳамияти, экилиш майдонлари, ҳосилдорлиги, тарихи. 2. Ботаник тавсифи, биологик хусусиятлари. 3. Қанд лавлагини Ўзбекистонда экилаётган навлари тавсифи.

Илдизмевалиларга шўрадошлар оиласига кирувчи қанд лавлаги, ҳашаки лавлаги, сельдерийлар оиласига мансуб сабзи ҳамда карамдошлар оиласининг вакиллари турнепс, брюква киради. Улар асосан йўғонлашган илдизлари учун экилади. Лавлагичилик ўсимликшуносликнинг муҳим тармоғи бўлиб, қанд саноати учун хомашё илдизмева етказиб беради. ФАО маълумотига кўра дунёда ишлаб чиқарилган (1997) умумий қанднинг 38 % қанд лавлаги ҳиссасига тўғри келади. Замонавий қанд лавлаги илдизмеваларида қанд миқдори 16-20 % етади. Қанд лавлаги илдизмеваларини қайта ишлашда ҳар бир центнер илдизмевадан 12-15 кг қанд, 85 кг жом, 4-6 кг қиём олинади. Қанд асосий, муҳим озиқ-овқат махсулотларидан бири. У одам организмида тез ўзлаштирилади ва жисмоний ҳамда ақлий толиқишни олдини олади, ишчанлигини тиклайди. Ўзбекистонда қанд саноати ва лавлагичилик Республикамиз мустақилликка эришгандан кейин жадал ривожланди. Хоразмда қанд заводи ишга туширилди. Келажакда республикани қандга бўлган эҳтиёжини тўла ўзида ишлаб чиқарилган қанд ҳисобига қондириш мўлжалланмоқда. Бир гектар суғориладиган ердан 100 ц қанд олиш мумкин. Лавлаги етиштиришни иқтисодий самарадорлиги жуда юқори. Жом - лавлагидан қанд диффузия йўли билан ажратиб олингандан кейин ҳосил бўлган масса. Унда 5,6 % қуруқ модда ва оз миқдорда қанд, оқсил бўлади. 1 кг жом 8 о.б., 1 ц қуруқ жом 85 о.б. сақлайди. Қиём қанд кристаллаштириб олингандан кейин қолган масса. Унда органик модда миқдори қуруқ моддасида 90,2-91,6 % ва 8,5-9,8 % кул элементлари сақланади. Қиём қуруқ моддасининг 58 % қанд, 15 % азотли моддалар, 18 % азотсиз органик моддалар ва 9 % кулдан иборат. Унинг 1 кг 45 г ҳазмланадиган протеин ва 0,85 о.б. сақланади. Шунинг учун қиёмдан

омихта ем тайёрланади. Шунингдек, ундан спирт, глицирен, хамиртуруш (ачитқи замбуруғлар), сут ва лимон кислоталари тайёрланади. Қанд лавлаги илдизмевасининг 1 кг 26 о.б. сақланади. Шунингдек, 5 кг барглари 1 о.б. тенг бўлиб, унинг 100 кг 2,2 озиқа бирлиги сақланади. Қанд лавлагининг 250 ц/га ҳосилида 45 о.б. сақланади ва қўшимча баргларидан 2500, жомдан 15 о.б. олинади. Унинг агротехник аҳамияти ҳам катта. Қанд лавлаги экиладиган далалар чуқур шудгор қилинади, кўп миқдорда органик ва маъданли ўғитлар солинади, ҳамда бегона ўтларга қарши жадал кураш олиб борилади. Шунинг учун қанд лавлагидан кейин дала бегона ўтлардан тоза ва унумдорлиги ҳолида қолади. Бошқа экинларни ўсиши, ривожланиши учун қулай шроит яратилади. У жуда сердаромад экин. Қанд лавлаги Олд Осиёда, Марказий Осиёда эрамиздан 1500-2500 йил муқаддам экилиб бошланган. Ҳозирги маданий икки йиллик шакллари бир йиллик шаклларидан келиб чиққан. Ёввойи лавлаги ҳозир ҳам Ўрта Ер денгизи, Каспий ва Қора денгиз соҳилларида учрайди ва қанди кам, ёғочсимон, дағал илдизга эга. Дастлаб маданий экин сифатида Монгольд, баргли лавлаги экилиб бошланган, кейин илдизмевали шакллари тарқалган. Дастлаб қанд лавлагини силезия тури экилган. Кристалл қанд Маркграф томонидан 1747 йил кашф этилган ва Берлин академиясига тақдим этилган. Аммо қанд лавлагидан сахароза олишни Ахард 1799 йили исбот этган. XIX аср бошларида канд лавлаги илдизмевасида 6,7 % қанд бўлган бўлса, 1860 йилга келиб 10 % етказилган. Ҳозирда энг яхши қанд навларидан қанд миқдори 20 % етказилган ва илдизмева массаси оширилган. Дунёда экиладиган қанд лавлагининг 80 % Европада жойлашган. Ҳар йили дунёда 8 млн.га майдонга қанд лавлаги экилади. У дунёнинг жуда кўп мамлакатлари (АҚШ, Англия, Германия, Туркия, Украина, Россия,

Қирғизистон)да экилади. Ўзбекистонда лавлагичилик 1998 йилдан бошлаб ривожлана бошлади. Қанд лавлаги серҳосил экин. Хоразм вилоятининг суғориладиган ерларида 400-600 ц/га етказиб илдизмева ҳосили олинмоқда. Ботаник тавсифи. Лавлагининг барчага маълум турлари Beta L . авлодига, Chenopdiaceae (шўрадошлар) оиласига мансуб. Лавлагининг B . v . v . q . Shaccharifera қанд лавлаги, B . v . v . crassa ҳашаки лавлаги, B . v . v . Cicla баргли (монгольд), B . v . v . esculenta хўраки турлари бор. Ҳамма илдизмевали ўсимликлар геофитлар гуруҳига кириб, улар эпикотиль (бошча), гипокотль (бўйинча) ва хусусан илдизидан иборат, илдизмевалилар ривожланган. Илдизмеваларда заҳира органик моддалар тўпланади, барг ва гул ҳосил қилувчи новдалар тупроқ юзасига яқин ер усти ёки ер ости органларида жойлашади. Қанд лавлагининг илдизлари 2,5 м чуқурликка ва 40-50 см кенгликка, икки тарафга қараб тарқалади. Асосий илдиз ёки илдизмева узунчоқ конуссимон шаклга эга, икки ёнидан қисилган. Унда бошча (асосан барглар ҳосил бўладиган қисми), бўйинча барг ва ён илдизлар ҳосил қилмайдиган ва хусусан илдизи конуссимон қисми ҳамда унда узун қатор бўлиб жойлашган илдизлари бор. Илдизмева узунлигининг 15-40 % бошча ва бўйинчага, қолган қисми хусусан илдизга тўғри келади. Вояга етган ўсимлик илдизмевасининг кўндаланг кесимида марказий най толалар боғлами ёки «юлдузча»ни ва навбатлашган концентрик қатламларни ёки ўтказувчи боғламларни кўриш мумкин. Уларни ҳар бири ёғочланган ҳужайралар – ксилемадан иборат бўлиб, улар орқали тупроқдан баргларга сув ва унда эриган озиқа моддалар боради. Флоэма ёки лубларнинг ҳужайра қобиғи юпқа бўлиб улардан баргларда ҳосил бўлган қанд ва бошқа фотосинтез махсулотлари илдизларга боради. Ўтказувчи най халқалари ўртасида қанд тўпланадиган паренхима жойлашган.

Beta авлодига кирувчи ўсимликларда анатомик жиҳатдан бирламчи, иккиламчи ва учламчи илдизлар тузилиши фарқланади. Илдизларнинг бирламчи тузилишида илдиз марказида бирламчи ксилема ва флоэма найлари жойлашган бўлиб улар асосий тўқима – паренхима билан ажралиб туради. Улар ҳаммаси биргаликда илдизнинг марказий ўтказувчи цлиндрини ташкил қилади. Унинг атрофида перикамбий (перецикл) ҳосил қилувчи тўқималар жойлашган бўлиб, у бир қават паренхима ҳужайралари мавжуд. Шундай қилиб, перикамбий ҳужайралари бирламчи пўстлоқ ҳужайраларини марказий ўтказувчи цлиндрдан ажратиб туради. Майсаларда дастлабки биринчи жуфт барглар ҳосил бўлгач илдизда иккиламчи тузилишга эга ўзгаришлар содир бўлади. Ксилема пластинкасининг икки томонида жойлашган паренхима тўқималаридан бирламчи камбий чизиқлари ҳосил бўлади ва уларнинг охири перецикл найчасида бирламчи ксилема олдида иккиламчи ксилема ҳосил бўлади. Бирламчи флоэмадан иккиламчи флоэмалар ҳосил бўлиб бошлайди. Ксилима найлари радиус бўйлаб жойлашади. Найлар ўртасидаги паренхема ҳужайралари ўсади, найларни силжитади ва уларни радиал жойлашишга олиб келади. Илдизни марказини бундай тузилиши юлдузча номини олди. Перецикл ҳужайралари иккиламчи пўстлоқни ҳосил қилади. Иккиламчи пўстлоқни ўсиши пўкакни ҳосил бўлиши ва бирламчи пўстлоқни ташлаш линька дейилади. Линька жараёни ўтиб, илдизмева йўғонлашади. Шунинг учун қанд лавлагини яганаси қисқа вақтда ўтказилиши керак. Иккиламчи пўстлоқ ташлангандан кейин учламчи ўзгаришлар юзага келади. Иккиламчи пўстлоқ паренхималарида иккиламчи камбий халкаси ҳосил бўлади. Ксилемани ичкарида флоэмани ташқарида ҳосил қилиб иккиламчи камбий халкаси ўз фаолиятини тугатади. Унинг ўрнига ташқаридан учинчи камбий халкаси ҳосил бўлади. Кейин 4,5 халкалар пайдо бўлади ва ҳоказо. Шундай қилиб, илдизмевалар янги халкаларни ҳосил бўлиши, шунингдек халкалар ўртасидаги паренхимани ўсиши ҳисобига йўғонлашади. Қанд миқдори кўп

навларда халкалар сони ҳосилдор навларникига нисбатан кўп бўлади, аммо халка орасидаги паренхима ва илдизмева ҳам кичик бўлади. Илдизмевада биринчи ҳосил бўлган найлар боғлами ўртасида, энг ёшлари чеккада жойлашган. Барглар тўпламида аксинча энг ёшлари ўртада, қарилари четда жойлашади. Натижада бошчада най боғламлари кесишади ва клетчатка миқдори ортади. Барглар. Уруғпаллалар тупроқ юзасига чиққандан кейин 8-10 кун ўтгач, биринчи жуфт ҳақиқий барглар ҳосил бўлади. Кейин ҳар 2-3 кунда иккинчи, учинчи, тўртинчи ва ҳоказо жуфт барглар ҳосил бўлади. Барглар йирик, бандли, ёшлари юмалоқ, кекса барглар юраксимон шаклда бўлади. Барг юзаси силлиқ, тўлқинсимон бўлиб нав белгиси ҳисобланади. Уларнинг сони, катталиги, ҳаётини давомийлиги ўсимлик ҳаёт шароитга боғлиқ. Ҳаётининг биринчи йили битта ўсимлида 50-60, айримларида 90 дона ва ундан ҳам кўп барг ҳосил бўлиши мумкин. Ҳосилдор навларда барглар жадал ҳосил бўлади. Барглар 25-70 кун яшайди. Дастлаб ҳосил бўлган барглар 20-25 кун яшайди ҳолос. Барглар спирал ҳолда жойлашади. Биринчи жуфт барглар юзаси ўртача 20-30 см 2 , охирида ҳосил бўлганлариники кам бўлади. Ҳосилдорлик 500-700 ц/га бўлганда бир ўсимликда барг юзаси 4000- 6000 см 2 етади. Гуллари. Гуллари бешталик типда, яшил, гул олди баргчалари ва уч бўлакли тумшуқчаси (уруғчи) бор. Улар барглар қўлтиғида 2-6 бўлиб жойлашади. Тўпгули сийрак бошоқ. Гуллар мутовкасимон жойлашган. Бир уруғли қанд лавлагида гул биттадан жойлашган. Гуллаш экинзорда 20-40 кун давом этади. Бу даврда ажралган нектар ўткир асал ҳидига эга. Лавлаги қатъий четдан чангланадиган ўсимлик. У шамол ҳамда ҳашоротлар ёрдамида чангланади. Чанглари 4-5 км тарқалади. Шунинг учун қанд лавлаги, ҳашаки,

хураки лавлаги уруғчилигида изоляция масофаларига катъий риоя қилиш керак. Меваси – икки қаватли қалин меваларнинг ғовак, ёғочлашган тўқималаридан иборат ёнғоқча. Туп мева ёки туганакчани ташкил қилувчи уруғлар 2-6 та бўлади. Мевалар пишганда косачабарглар ёғочлашади ва қаттиқ пўстлоқ бўлиб ўсади. Бир уруғли туганакчада битта ёнғоқча бор. Уруғи – қўнғир, ялтироқ. Муртаги иккита уруғпалладан иборат, улар ўртасида куртак, уруғпалла тирсаги ва муртак илдизи бор. Экиш учун кулранг – сариқ рангли, бурчаксимон туганакчалар танланади. Биологик хусусиятлари. Қанд лавлаги икки йиллик ўсимлик. Ҳаётининг биринчи йили йўғонлашган илдизмева ва барглар тўпламини ҳосил қилади. Бу даврнинг давомийлиги 150-170 кун (Сибирда 100-130 кун). Ҳаётининг иккинчи йилида илдизмевларни барг қўлтиғида жойлашган ухловчи куртаклардан барглар, гул ҳосил қилувчи поялар пайдо бўлади. Илдизмевалар ўтқазилгандан кейин 100-125 кун ўтгач уруғлар пишиб етилади. Уруғлар экилган йили гул ҳосил қилувчи поялар ҳосил бўлса гуллаб қўйган илдизмевалар ҳосил бўлади. Гуллаб қўйиш эрта экилганда, баҳор салқин бўлиб чўзилганда, нисбатан ёруғлик куни узун бўлганда, яровизация даври қисқа бўлганда кузатилади. Гуллаб қўйишда илдизмевалардаги қанд миқдори камаяди, илдизмева ёғочлашиб, кичиклашади. Ўз вақтида экиш ва гуллаб қўйишга чидамли навлар экиш бу аномалиядан қутилишга имкон беради. Иккинчи йили гуллаб, уруғ бермайдиган ўсимликлар «ўжарлар» дейилади. Асосий сабаблари уруғлари келажакка яхши тайёрланмаганлиги, юқори ҳарорат, кузда ҳосилни эрта йигиштириш, баҳорда она илдизмеваларни қуриб қолиши, юза экиш ҳисобланади.

Ҳосилни йиғиштиришда барглар вазни илдизмевалар массасини 40-60 % ташкил қилади. Ўсимликнинг ҳаётидаги дастлабки кунларда бирламчи илдизлар секин ривожланади. Аммо паншаха фазасига келиб илдизлар узунлиги 15-20 см етади ва тез ривожланади. Вегетациянинг биринчи йили учта асосий даврни фарқлаш мумкин. - барглар ва илдизнинг ўзлаштирувчи юзасини шаклланиши (1,5 ой). - Барглар ва илдизмеваларни кучли ўсиши икки ой давом этади. Битта илдизмева 1 кунда 10 г ва ундан кўпрок ўсади. - Қандни жадал тўпланиши, илдизмева 1 суткада 5 г ортади, қанд 0,07-0,1 % кўпаяди. Лавлаги ҳаётининг иккинчи йилида илдиз тизими секин ривожланади ва пишиш даврига келиб 1,5 м чуқурликка кириб боради. Ҳароратга талаби. Қанд лавлаги уруғлари 2 0 С дан 30 0 С ҳароратда кўкара олади. Ҳаётчан 12-25 0 С уруғларни униб чиқиши учун 100-125 0 С ҳарорат талаб қилинади. «Паншаха» фазасида майсалари -3 0 С совуқдан зарарланади. Биринчи жуфт барглар ҳосил бўлганда 4-5 0 С ҳатто -8 0 С совуққа чидайди. Ҳарорат 2-8 0 С 2,5-4 ҳафта давом этса (уруғ, майсалари) ёппасига гуллаб қўйиш кузатилади. Вояга етган ўсимликлар ҳосилни йиғиштириш даврида –3-5 0 С совуққа бардош беради. Ҳаётнинг биринчи йилида лавлагининг ўсиши учун қулай ҳарорат 15- 20 0 С. фотосинтез 20 0 С жадал кечади. 40 0 С ҳам фотосинтез давом этади. Қанд лавлаги ўсув даврида 5 0 С юқори 2300 0 С фаол ҳароратни талаб қилади. Ўзбекистон, Қирғисизтонда ижобий ҳарорат йиғиндиси 3300-3500 0 С энг юқори ҳосил шаклланади.

Қанд лавлаги – узун кун ўсимлиги. Ёруғликка талабчан, ёруғлик куни узайса ўсимлик тез ўсади, ривожланади. Ёруғлик етишмаса ҳосилдорликни ва қанд миқдорини камайишига олиб келади. Қанд тўплаш даврида 1 см 2 барг юзасида ёруғлик етарли бўлса 12 мг қанд тўпланади. Энг оптимал барг юзаси 1 га 35-40 минг м 2 ҳисобланади. Намликка талаби. Қанд лавлаги намликка талабчан. Уруғлари униб чиқиши учун ўз вазнига нисбатан 150-170 % сувни ютиши керак бўлади. У нисбатан қурғоқчиликка чидамли ўсимлик. Транспирация коэффициенти 397, жуда кўп омилларга боғлиқ. Қурғоқчиликка чидамлиги кучли ривожланган илдиз тизими билан боғлиқ. Бир дона илдизмева массаси 400-500 г бўлганда ўсиш даврида 30-35 л сув сарфлайди. Ҳосилдорлик 400-500 ц/га бўлганда ўсув даврида 3000-4000 т/га сув сарфланади. Бевосита тупроқдан буғланган сув умумий сув сарфини 25-30 % ташкил қилади. Ўсимликни ўсиши, ривожланиши учун тупроқдаги муқобил намлик ЭКДНС нинг 60-70 %. Илдизмевани қандлиги намлик маълум даражагача пасайганда ошиб боради. Уруғлик учун экилган она ўсимликлар транспирация коэффиценти 725 тенг бўлиб 1 ўсимлик ўсиш даврида 30-75 л сув сарфлайди. Энг қулай намлик ЭКДНС 60 %. Уруғлик экинзорда энг куп намликка талаб гуллаш даврига тўғри келади. Тупроққа талаби. Қанд лавлаги структурали, органик моддаларга бой тупроқларда яхши ўсади. Сувга чидамли агрегатлар диаметри 1-3 мм бўлганда намлик яхши сақланади. Унинг учун энг қулай тупроқлар тупроқ зичлиги 1,0-1,4 г/см 3 бўлган бўз, ўтлок-бўз, каштан тупроқлар. Тупроқ зичлиги юқори бўлса илдизмевалар юмалоқ ёки бочкасимон бўлиб шохланади, вазни кичиклашади. Ўзбекистонда бўз ва ўтлок тупрокларда гумус миқдори 1,5-2,6 %, гумусли қатлам 50-60 см етади. Тупроқ муҳити кучсиз ишқорли. Тупроқда сизот сувлар яқин бўлса улар қочирилади, шўри ювилади. Энг қулай тупроқ

муҳити Ph - 6,5-7,5. У шўр ва шўртоп тупроқларда ҳам яхши ўсади, кўп қанд тўплайди. Хоразм тупроқларида шундай хоссалар бор. Энг қулай тупроқ зичлиги 1-1,2 г/см 3 . Органик ўғитларни тупроққа кўп солиш талаб этилади. Озиқланиш хусусияти. Илдизмеваларда маъданли моддалар 0,5-0,8 % ташкил қилади. У бошқа экинларга нисбатан озиқа моддаларни кўп ўзлаштиради. Илдизмева ҳосили 300 ц/га бўлганда 120 кг азот, 45-50 кг фосфор, 140-170 кг калий тупроқдан чиқиб кетади. Ўртача 1 т илдизмева ва шунга мувофиқ барглар ҳосил бўлиши учун ўсимлик 5-6 кг азот, 1,5-2 кг фосфор, 6-7,5 кг калий ўзлаштиради. Айниқса, ўсимликни дастлабки ривожланиш фазаларида озиқа моддалар билан етарли таъминланиши муҳим аҳамиятга эга. Бу даврда моддаларни етишмаслиги натижасида қанд лавлаги махсулдорлиги кескин пасаяди. Азотли ўғитларни кўп солиш майсалар ривожланишини сусайтиради. Илдизмевани жадал ривожланиш даврида фосфорли-калийли озиқлантиришни аҳамияти катта. Азот. Кўп азотли ўғитларни солиш илдизмева ва баргларни жадал ўсишини таъминлайди. Ортиқча азот, айниқса аммиак шаклидаги қанд лавлаги ривожланишини секинлаштиши мумкин. Азот етишмаса барглар ранги оч-яшил, оч-сариқ тусга кириб эски баргларни нобуд бўлиши кучаяди, барглар ўсиши тўхтайди, илдиз тизими ўсиши тўхтайди, илдизмева ҳосили камаяди, ўсимлик эрта пишади. Ортиқча азотли озиқланиш барглар ривожланишини кучайтиради, пишиши кечикади, қанд миқдори камайиб умумий ва эрийдиган азот ортади, кул кўпаяди, илдизмевани технологик сифати пасаяди. Дастлабки ривожланиш даврида муътадил азотли озиқлантириш, барглар массасини асосий қисми ҳосил бўлишда ўсимликни ҳамма озиқа элементларига талабини қондириш, пишишга яқинлашганда азотли озиқлантиришни камайтириш мақсадга мувофиқдир.

Фосфор. Ўсимлик фосфорни бутун ўсув даврида талаб қилади. Фосфор етишмаса барглар ва илдизмеваларни ўсиши кескин тормозлашади. Барглар тўқ-яшил тусга киради. Баргларда тўқ-қўнғир доғлар пайдо бўлади, четлари қурийди, қўнғир ўйиқчалар ҳосил бўлади. Фосфор билан оптимал озиқланиш баргларни ҳосил бўлишини, илдизмевани ўсишини, пишишини тезлаштириб қанд миқдорини оширади, технологик сифатини яхшилайди. Калий. Ўсимликда углевод ва оқсил алмашинувида катта аҳамиятга эга. Азотни ўзлаштиришни яхшилайди, барглардан илдизмевага углеводларни боришини тезлаштиради, ферментлар фаолиятини яхшилайди, протоплазмани сув ушлаш қобилиятини оширади, сўлишдан сақлайди. Калий етишмаса, ўсимликни қурғоқчиликка чидамлиги пасаяди, касалликларга чидамсиз бўлиб қолади, баргларда хлорофилл ҳосил бўлиши, фотосинтез жараёни сустлашади. Баргларнинг ён томирларида оч доғлар ҳосил бўлади, томирларни ўзи яшил ҳолда қолади, барглар атрофи сарғаяди ва тўқ жигарранг тусга кириб қурийди. Микроэлементлардан марганец ( Mn ), бор ( B ), мис ( Cu ) муҳим аҳамиятга эга. Навлар. Киргаз бир уруғли 25 нави. Ўзбекистон ва Қирғизистонда экилади. Астро, Ариана, Гина, Клавдия, Кресус, Лена, Марна, Молдавская 67, Ромео, Соня, Стру 1813, Флора, Цериз бир уруғли навлари Ўзбекистонда Давлат реестрига киритилган. Серҳосил. Касалликларга чидамли. Илдизмеванинг кимёвий таркиби. Етилган илдизмеваларда ўртача 75 % сув, 25 % қуруқ модда сақланади. Қуруқ модданинг асосий қисмини – 17,5 % сахароза, 7,5 % қанд бўлмаган моддалар ташкил қилади. «Қанд бўлмаган» моддаларнинг 5 % эримайдиган (клетчатка 2,5 %, пектин моддалар 2,4 % ва кул 0,1 %) моддалардан иборат. Эрийдиган «Қанд

бўлмаган» моддаларга фруктоза, глюкоза ва бошқа азотсиз экстратланадиган моддалар (0,8 %), азотли моддалар (1,1 %) ва кул (0,6 %) киради. Қанд ишлаб чиқишда эрийдиган «Қанд бўлмаганлар» инверт қанд фруктоза, глюкоза ва енгил ҳаракатланадиган азотли бирикмалар бетайин ва аминокислоталар сахарозани кристалланишига тўсқинлик қилади. Шунинг учун инверт қанд ва азотни кўп бўлиши илдизмевани сифатини пастлигини кўрсатади. Эрийдиган кул ҳам илдизмева сифатини белгилайди.

Похожие

Канд лавлаги-биологияси ва етиштириш технологияси

Илдиз мевалилар. Қанд лавлаги экини

Лавлаги экинлари зараркунандалари ва уларга қарши кураш

Илдизмевали экинлар

Илдизмевали ўсимликлар аҳамияти. Қанд лавлаги етиштириш технологияси ва уруғчилиги