Hashaki no’xat navlarining navdorlik, qimmatli xo’jalik belgilari va biologik xususiyatlarini o’rganish - Сельское и лесное хозяйство - Рефераты

Hashaki no’xat navlarining navdorlik, qimmatli xo’jalik belgilari va biologik xususiyatlarini o’rganish

Загружено в:

22.09.2023

Скачано:

0

Размер:

420.5 KB

Hashaki no’xat navlarining navdorlik, qimmatli xo’jalik belgilari va biologik xususiyatlarini o’rganish Reja: 1. Hashaki no’xat navlarining qimmatli xo’jalik belgilari 2. Hashaki no’xatning biologik xususiyatlari

Hashaki no’xat bir yillik o’simlik (Vinogradov B.I. va boshk. 1987). Osiyoda eng katta maydonlarni donli hashaki no’xat – Vigna sinensis egallagan (rasm). rasm. Hashaki no’xot navlaridan biri ekilgan dala. Mashg’ulotning maqsadi. Talabalarga hashaki no’xat navlarining navdorlik, qimmatli xo’jalik belgilari va biologik xususiyatlarini o’rgatishdan iborat. Hashaki no’xot navlarining navdorlik belgilari: 1.Poyasining bo’yi va yo’g’onligi. Navlarga bog’liq holda bo’yi 30 dan 100 sm va balandroq, yo’g’onligi 1,2dan 1,5 sm gacha. 2.Tubining shakli tik o’suvchi, yarim egiluvchi, tarvaqay, o’rmalovchi. Ba’zi bir navlarda tubi kam tukli, yashil (rasm). 3.Barglari naviga qarab uzun navsimon bandda, uch bargli, tuxumsimon yonbargli, kamdan-kam holda tukli, yashil yoki to’q-yashil. 4.Gullari barglarning qo’ltig’idagi uzun bandga joylashib 2-8 ta gullari bilan shingilni xosil qiladi. 5.Gullarining rangi oqdan siyoh ranggacha. 6.Dukkagining shakli uzunchoq, qilichsimon, silindrsimon, uzunligi 7 sm dan 80 sm gacha. Ranglari sariq yoki qo’ng’ir. Dukkagidagi donlar soni 4 tadan 17 tagacha. Dukkaklari qalin chanoqlar bilan qoplanib pastga osilib turishadi.

7.Urug’ining shakli cho’ziqroq egri, buyraksimon, dumaloq, silliq yoki burushgan (rasm). 8.Urug’ining rangi (oq, qizil, qo’ng’ir va qora va boshqa). 9.Urug’ining tumshuqchasi shakli (cho’ziq egri). rasmlar. Hashaki no’xotning navdorlik belgilari 1-topshiriq. Gyerbariy o’simliklarning tahlillari yordamida navlar tavsifidagi navdorlik belgilarini yuqoridagi ma’lumotlarga qarab tekshiring. Hashaki no’xat navlarining qimmatli xo’jalik belgilari. Jumladan, urug’larining yuqori unuvchanligi, o’simliklarining befarqligi va uzoq vaqt (naviga qarab unib chiqqanidan 65, 80 kun o’tganidan boshlab) xosil tugishi bilan hashaki no’xat fyermyerni o’ziga jalb qiladi. Har bir o’simlikdan yig’iladigan xosil miqdori 0,5 dan 3, 4 kg gacha (o’rmalovchilarida). Dukkaklarini chorva molllari uchun yem sifatida ishlatilishi mumkin (rasm 94). G’arbiy va markaziy Afrika, tropik Amyerika, Osiyoning janubi va sharqi hamda Rossiya xalqlari hashaki ekin sifatida etishtirishadi. AQSH ning janubidagi aholi hashaki no’xatni ovqatga ishlatadi (rasm). Faqatgina yosh dukkaklarini emas, balki urug’ini ham iste’mol qilsa bo’ladi. Eng foydalisi tarkibi 28% oqsil va 47% kraxmalga ega bo’lgan urug’i hisoblanadi. Hashaki no’xat dori darmon o’simliklar qatoriga kiritiladi.

Odatda hashaki no’xatning xosilini yig’ish unib chiqqanidan 40 – 50 kun o’tganidan boshlanadi. Yashil barglari shaklanishi bilan bir oy yoki bir yarim oy mobaynida yig’ib olinadi. Pishgan dukkaklari yig’ib olinib donlari ajratib olinadi. Hashaki no’xotning donlari odamlar ovqatining parhezlik tarkibiga kiradi. Hayvonlar uchun esa qimmatli yem ozuqa bo’ladi. Boshqa donli ekinlar qatorida hashaki no’xat ham oqsilning utilizatsiyasini cheklovchi tripsin moddasiga ega. Hashakt no’xat boshqa donli ekinlarga nisbatan tarkibida amina kislotalardan lizin va triptofanlarga boyligi bilan bilan ajralib turadi. Ammo hayvon oqsiliga qaragandi metsionin va sistinlar yetishmaydi. Shuning uchun ham hayvon oqsilini ko’paytirish uchun donlilarga qo’shimcha sifatida yuqoriroq baholanadi. rasmlar. Chorva mollarini oziqlantirish va kulinariya uchun hashaki no’xot mahsulotlari. Dunyoning ko’pgina hududlarida chorva mollarini oziqlantirish uchun hashaki no’xat pichani yolg’iz ozuqa sanaladi. Bu yyerlarda hashaki no’xat yashil holatida va quritilgan yemish shakllarida ishlatiladi (rasm). Hashaki no’xatni azot yig’uvchi sifatida tuproqni o’g’itlash va tuproq yeroziyasini cheklash uchun ham foydalaniladi. Hashaki no’xatning biologik xususiyatlari . Hashaki no’xat issiqsevar o’simlik, yarim soyani ham sezmaydi. Har qanday sharoitda o’sib chiqadi. Faqat xosil to’plashi o’stirish sharoitiga bog’liq. Namlikka talabgor. Aks holda xosil elementlarini to’kish xususiyatiga ega.

Umuman olganda hashaki no’xat kun uzunligiga befarq. Ochiq gullilik va yoqimli nektari tufayli hashoratlarni o’ziga jalb qiladi. Shuning uchun ham hashaki no’xatni o’zidan changlanuvchi hisoblashadi. Ikki yoki uchta dukkaklar birga uzun bandda shakllanishib xosil yig’ishni yengillashtiradi. Namlik sevarligi bilan hashaki no’xot dunyoning namli tropik va boshqa qismlariga moslashish xususiyatlariga ega. U loviyaga nisbatan issiq va qurg’oqchilik sharoitlariga befarq. Qahraton qishga chidamsiz. Shunday qilib uni sug’oriladigan va lalmi yerlarda parvarishlash mumkin.

Adabiyotlar : 1. Абдукаримов Д.Т. Донли экинлар селекцияси ва уруғчилиги. Тошкент 2010й. 402 б. 2. Абдукадиров Д.Т. Қишлоқ хўжалиги экинлари селекцияси ва уруғчилиги. Тошкент 2002 й. 275 бет. 3. Азизов Б.М. Кузги буғдой дон сифатини оширишнинг муҳим омиллари. Ж.Ўзбекистон аграр фани ҳабарномаси. 3 (69)-сони, 2017й. 4. Азизов Б.М., Исроилов И.А., Худойкулов Ж.В. Ўсимликшуносликда илмий тадқиқот ишлари. Дарслик. Тошкент 2014. 265 б. 5. Азизов Қ.Қ., Ашуров К.К. Қанд жўхорининг янги навларини яратишда селекцияни тутган ўрни “ЎЗБЕКИСТОН ПАХТАЧИЛИГИНИ РИВОЖЛАНТИРИШ ИСТИҚБОЛЛАРИ” номли Республика илмий тўплами 2014 йил (I-ҚИСМ) 128 ва 130 бетлари 6. Ан Хе Сунг, Азизов К.К., Еденбаев Д., Бобоев Фю Г., Тахирбаева Д.У. Тритикале етиштириш қўлланмаси. Ташкент. 2017. 22 б. 7. Виноградов Б.И., Атабаева Х.Н., Дементьева А.А. Ўсимликшунослик. “Мехнат” матбуоти. 1987. 166 б. 8. Дала тажрибаларини ўтказиш услубиятлари. Тошкент 2007. 149 б.

Похожие

No’xat navlarining navdorlik, qimmatli xo’jalik belgilari va biologik xususiyatlarini o’rganish

Javdar navlarining, navdorlik, qimmatli xo’jalik belgilari va biologik xususiyatlarini o’rganish

Beda navlarining navdorlik, qimmatli xo’jalik belgilari va biologik xususiyatlarini o’rganish

Jo’xori navlarining navdorlik, qimmatli xo’jalik belgilari va biologik xususiyatlarini o’rganish

Sholi navlarining navdorlik, qimmatli xo’jalik belgilari va biologik xususiyatlarini o’rganish