Ёрма заводларида донларнинг қобиғини ажратиш - Сельское и лесное хозяйство - Рефераты

Ёрма заводларида донларнинг қобиғини ажратиш

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

219.5 KB

Ёрма заводларида донларнинг қобиғини ажратиш Режа: 1. Донларнинг қобиғини ажратишни асосий вазифалари. 2. Донларнинг қобиғини ажратиш усуллари. 3. Қобиқ ажратиш жараёнига таъсир этувчи омиллар. 4. Қобиқ ажратишда қўлланиладиган асосий машиналар. 5. Валли декали дастгоҳда доннинг қобиғини ажратиш. 6. Резин валли қобиқ ажратгичда доннинг қобиғини ажратиш. 7. Қобиқ ажратиш жараёнининг технологик самарадорлигини баҳолаш.

1. Донларнинг қобиғини ажратишни асосий вазифалари. Ёрма заводларида донларнинг ташқи қобиқлари (тариқда, сули да, арпада ва шолида гул қобиғи, гречихада мева қобиғи, буғдой ва маккажухорида мева ва қисман уруғ қобиғи, нўхатда уруғ қоби ғи) ажратилади. Ёрма ишлаб чиқариш технологиясида қобиқ ажратиш асосий операциялардан бири ҳисобланади. Бу операцияни мукаммал лиги керакли даражада тайёр маҳсулотнинг чиқишини ва сифатини белгилайди. Қобиқ ажратиш усули доннинг анатомик тузилишидан боғлиқ бўлади: қобиқларни мағиз билан боғланиш мустаҳкамлиги, мағизни мустаҳкамлиги, ишлаб чиқариладиган маҳсулот тури (бутун ёки майдаланган мағиздан олинадиган ёрма). Донларнинг қобиғини аж ратишда кўрсатилган омиллардан боғлиқ ҳолда мақсадга мувофиқ ишчи органларни таъсири аниқланади. Танланган усул қобиқ ажра тишда кам миқдорда майдаланган мағиз ҳосил бўлиши ва кам энер гия сарф бўлишини таъминлаши керак. 2. Донларнинг қобиғини ажратиш усуллари. Доннинг қобиғини ажратишда жуда кўп турли хил машиналар қўлланилади. Кўп машиналарнинг ишлаш принципларини ишчи орган ларини донга таъсирини учта асосий усулга бўлиш мумкин. 1 усул - қисиш ва силжиш; 2 усул - бир мартали ва кўп мартали урилиш; 3 усул - абразив ва бошқа қаттиқ юзаларда ишқаланиш. Қисиш ва силжиш натижасида доннинг қобиғини ажратишда икки та ишчи юза орасида донга таъсир қилинади 5-расм. Бунда икки юза орасидаги масофа доннинг ўлчамидан кичик бўлади ва албатта бир юза иккинчи юзага нисбатан ҳаракатда бўлади. Бу усулда дон қобиқ ажратиш зонасига тушади, юзалар орасида қисилади, қобиқ лари ёрилади ва юзаларни нисбатан ҳаракати натижасида ёрилган қобиқлар (плёнкалар) бир биридан ажралади ва мағиз

қобиқлардан озод бўлади. Бу усул плёнкалари мағиз билан бирга ўсмаган дон лар учун самарадорли бўлади. 1 усул билан таъсир қилиш уч хил машиналарда қўлланилади: валли декали дастгоҳ, қобиқ ажратиш постави ва валлари резин билан қопланган қобиқ ажратгичлар. 2 усул - бир мартали ва кўп мартали урилиш натижасида қобиқ ажратиш қуйидагича бўлади: машинанинг қамчинлари ёки пластинка лари билан илғаб олинган дон бир марта ёки кўп марта машинанинг қайтарувчи ички юзасига йўналтирилади 6-расм. Бир мартали қобиқ ажратиш усулини плёнкаси мағиз билан бир га ўсмаган ва мағизи мўрт бўлмаган донларга ( сули) қўллаш мақсадга мувофиқ бўлади. Кўп мартали қобиқ ажратиш усулини плёнкаси мағиз билан бир га ўсган ёки ўсмаган донларга қўллаш мумкин. Бу усулни қўллаган ҳолда доннинг қобиғи ажратилса майдаланган мағизнинг миқдори анча кўп ҳосил бўлади. Бу усул икки ҳолда қўлланади: дон мўрт бўлмаган (эгилувчан) мағизга эга (сули дони); қайта ишлашда майдаланган мағиздан ёрма олинади (буғдой, арпа, маккажухори). 3 усул - абразив ва бошқа қаттиқ юзаларда ишқаланиш усулини қобиғи мағиз билан бирга ўсган донларнинг қобигини ажратишда қўллаш мақсадга мувофиқдир. Бу усулда қобиқ ажратиш машинасининг ишчи зонасида дон узоқ вақт давомида ҳаракатланувчи абразив юза таъсирида ишқаланади ва бир меъёрда доннинг қобиғи кириб олинади 7-расм. Бу принцип да қобиқ ажратгич- қайроқлагич А1-ЗШН-3 русумли машинаси ишлай ди. Доннинг юзасига бир текисликда ишлов бериш нафақат қобиқ ажратишда, балки мағизни қайроқлашда ҳам қўлланилади. А1-ЗШН-3 русумли машинада арпа, буғдой, нўхат ва маккажухори донларининг қайта ишлаш маҳсулотларини қобиғи олинади, қайроқланади ва сил лиқланади.

3. Қобиқ ажратиш жараёнига таъсир этувчи омиллар. Ёрма заводларида ёрмабоп экин донларининг қобигини ажратиш жараёни асосий жараёнлардан бири ҳисобланади. Арпа, шоли, сули ва тариқ донларининг гул қобиғини ажратилиши, гречиха ва буғдой донларидан мева қобиғини ажратиш, нўхатдан эса уруғ қобиқларини ажратиш донларнинг тури ва тузилиши, таркиби ва бошқаларнинг ҳар хиллиги туфайли ёрма заводларида ҳар бир тур дони учун алоҳида ишлов бериш технологик жараёнини мавжуддир. Ёрма заводларида қобиқ ажаратиш натижасида донларнинг қобиғини тўлиқ ажралиши таъминланиши керак. Аммо ҳозиргача қўлланиладиган бирорта ҳам машина доннинг қобиғини тўлиқ 100 % ажратишни таъминлай олмайди. Бундан ташқари қобиқ ажратиш жараёнида мағизларнинг бутунлигини кўпроқ сақлаш керак. Шунинг учун доннинг қобиғини ажратиш самарадорлиги ҳам миқдор, ҳам сифат кўрсаткичлари билан баҳоланади. Қобиқ ажратиш жараёнига қуйидаги омиллар таъсир қилади: 1. Машинага тушадиган солиштирма юклама; 2. Машинадаги ишчи параметрларнинг кўрсаткичлари (ишчи органлар орасидаги ишчи масофа, ишчи органларнинг айланиш тезлиги); 3. Ишчи органларни тайёрлаш учун ишлатилган материаллар тури; 4. Ишлов бериш давомийлиги. 4. Қобиқ ажратишда қўлланиладиган асосий машиналар. Ёрма заводларидаги асосий технологик жараёнлардан бири - бу ёрмабоп экин донларининг қобиғини ажратиш жараёнидир. Арпа, шоли, сули ва тариқ донларининг гул қобигини ажрати лиши, гречиха ва буғдой донларидан мева қобиғини ажратиш, нў хатдан эса уруғ қобиқларини ажратиш донларнинг тури ва тузили ши, таркиби ва ҳ.к.ларнинг

ҳар хиллиги туфайли ёрма заводларида хар бир тур дони учун алоҳида ишлов бериш технологик схемасига эга бўлишликни тақозо этади. Мағиз билан гул, мева ёки уруг кобикларининг богланиш мус - тахкамлигига қараб, экинларни икки гуруҳга бўлиш мумкин. Бирин чиси - қобиқлари мағиз билан қўшилиб ўсмаган (гречиха, тариқ, шоли ва сули) донлари ва иккинчиси қобиқлари мағиз билан қўши либ ўсган (арпа, буғдой, маккажухори ва ҳ.к.) донлар. Донлар нинг ҳар бирига ўзига хос ишлов бериш режимлари бор: жадаллиги ва давомийликлари. Масалан, шоли дони учун ишлов бериш давомий лиги қисқа бўлса, арпа учун анча узоқдир. 5. Валли декали дастгоҳларда доннинг қобиғини ажратиш. Доннинг қобиғи горизонтал жойлашган айланадиган вал ва ҳаракатсиз ўрна тилган эгри дека юзаси оралиғида ажралади. Вал ва дека ҳосил қилган ишчи оралиқда дон кисиш ва силжиш натижасида плёнкалари ёрилади ва мағиз қобиқдан озод бўлади. Валли декали дастгоҳларда гречиха ва тариқнинг плёнкалари ажратилади. Гречиха донининг қобиғини ажратишда вал ва дека та биий тошдан ёки абразив материалдан тайёрланади. Гречиха дони нинг қобиғини ажратишда валнинг айланиш тезлиги қайта ишланади ган доннинг йириклигидан боғлиқ ҳолда 12... 15 м/с бўлади. Вал ва дека ҳосил қилган ишчи оралиқнинг узунлиги 180...200 мм бў лади. Тариқ донининг қобиғини ажратишда валли декали дастгоҳнинг вали абразив материалдан тайёрланган бўлади. Деканинг юзаси махсус резин матоли пластинка билан қопланади. Валли декали дастгоҳнинг ишчи органларини схемаси 5-расмда келтирилган.

6. Резин валли қобиқ ажратгичда доннинг қобиғини ажратиш. Қобиқ ажратгич нинг ишчи органлари иккита резин билан қопланган, бир бирига қараб ҳар хил тезликда айланадиган валлардан иборат 9-расм. Ишчи оралиқда дон қисилади ва валларни тезликларини нисбати таъсирида плёнкалар иккига ажралади, мағиз қобиқдан тозаланади. Резин валли қобиқ ажратгичларда донга энг қисқа вақт даво мида ва юмшоқ таъсир қилинади. Бундай қобиқ ажратгичларни мағизлари мўрт бўлган донлар учун қўллаш мақсадга мувофиқдир. расм расм 5-расм. Валли декали дастгохнинг ишчи органларини схемаси. 6-расм. Резин валли кобик ажратгичларда доннинг кобигини ажратиш схемаси. 7. Қобиқ ажратиш жараёнининг технологик самарадорлигини баҳолаш. Қобиқ ажаратиш жараёни қобиқ ажратиш машинасига тушган дон нинг қобиғини тўлиқ ажралишини таъминлаши керак. Аммо ҳозиргача қўлланиладиган бирорта ҳам машина доннинг қобиғини тўлиқ ажра тишни таъминлай олмайди. Бундан ташқари қобиқ ажратиш жараёнида мағизни

бутунлигича кўпроқ сақлаш керак. Шунинг учун донни қо биғини ажратиш самарадорлиги ҳам миқдор, ҳам сифат кўрсаткичла ри билан баҳоланади. Қобиқ ажратишнинг миқдорий самарадорлиги қобиқ ажратиш ко - эффициенти билан баҳоланади. Н 1 - Н 2 Еа = -------- 100 , %. Н 1 Бу ерда: Н 1 - машинага тушаётган маҳсулот таркибидаги қобиғи ажратилмаган доннинг миқдори, %. Н 2 - машинадан чиқадиган маҳсулот таркибидаги қобиғи ажратилмаган доннинг миқдори, %. Доннинг қобиғини ажратганда қобиқ ажратиш коэффициентини ошиши билан майдаланган мағизни миқдори ҳам кўпаяди. Шунинг учун қобиқ ажратиш жараёнини шундай олиб бориш керакки, қобиқ ажратиш коэффициенти юқори бўлсин ва мағизни майдаланиши кўп бўлмасин. Қобиқ ажратишни сифат тавсифини мағизни бутунлик коэффици енти баҳолайди. К 2 - К 1 К Емб = ---------------------------------------- = -------------- . (К 2 - К 1 ) + ( d 2 - d 1 ) + ( m 2 - m 1 ) К + d + m Бу ерда: К 1 - машинага тушаётган маҳсулот таркибидаги бутун мағиз миқдори; d 1 - машинага тушаётган маҳсулот таркибидаги май даланган мағиз миқдори; m 1 - машинага тушаётган маҳсулот таркибидаги уннинг миқдори; К 2 - машинадан чиқадиган маҳсулот таркибидаги бутун мағиз миқдори;

d 2 - машинадан чиқадиган маҳсулот таркибидаги май даланган мағиз миқдори; m 2 - машинадан чиқадиган маҳсулот таркибидаги уннинг миқдори. Қобиқ ажратишнинг самарадорлигини тўлиқ баҳолайдиган коэф фициент ажратиш коэффициентини мағизни бутунлик коэффициентига кўпайтмаси билан ифодаланади. Е с = Е а Е мб . Қобиқ ажратишнинг самарадорлиги доннинг туридан, сифатидан, донни тайёрлаш усулидан, машинанинг ишчи органларини ҳолатидан ва бошқа омиллардан боғлиқ бўлади.

Фойдаланилаётган адабиётлар : 1. Егоров Г.А., Мельников Е.М., Максимчук Б.М. Технология муки, крупы, комбикормов. М. Колос, 1984 г. 2. Егоров Г.А., Мартыненко Я.Ф., Петренко Т.П. Технология и оборудование мукомольной, крупяной и комбикормовой промышлен ности. М, МГАПП. 1996 г. 3. Мельников Е.М. Технология крупяного производства. М., Агропромиздат. 1991 г.

Похожие

Қобиқ ажратишда ҳосил бўлган маҳсулотларни саралаш

Шоли донидан ёрма ишлаб чиқариш технологияси

Ёрма ишлаб чикариш

Ун ва ёрма ишлаб чиқаришда хом ашё сифатида доннинг хоссаларини ўрганиш

Тегирмон ва ёрма заводларида донни қайта ишлашга тайёрлашнинг асослари