Шоли донидан ёрма ишлаб чиқариш технологияси - Сельское и лесное хозяйство - Рефераты

Шоли донидан ёрма ишлаб чиқариш технологияси

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

80 KB

Шоли донидан ёрма ишлаб чиқариш технологияси Режа: 1. Шоли донининг турлари. 2. Шоли донининг сифат кўрсаткичлари. 3. Шоли донини чиқиндилардан тозалаш. 4. Шоли донига гидротермик ишлов бериш. 5. Шоли донининг қобиғини ажратиш. 6. Қобиқ ажратишда ҳосил бўлган мақсулотларни саралаш.

1. Шоли донининг турлари. Шоли дони қобиқли экин донларига таълуқлидир. Қайта ишлаш учун келадиган шоли дони 3 кўринишда бўлади: 1 тури - узунчоқ кенг дон ( l =6...8 мм), 2 тури - узунчоқ ингичка дон ( l =5...6 мм) ва 3 тури юмалоқ шаклли дон ( l =4...5 мм). Ҳар бир турдаги дон 2 хил бўлади: шаффофсимон ва ярим шаффофсимон. 1000 донни оғирлиги 25...43 грамм атрофида бўлади. Шоли до ни қуруқ моддалари массасидан 14 % дан 35 % гача гул қобиғи, 65...86 % ядроси, шу каторда қобиқлар 1,5...4,0 % ни ва муртак 1,5...4,5 % ни ташкил қилади. Донни йириклигини ошиши билан қо биқдорлиги камаяди. 2. Шоли донининг сифат курсаткичлари. жадвалда шоли дони ва гурунчнинг кимёвий таркиби келти рилган. Юқоридан пастга моддаларни миқдорини ўзгариши шоли до нининг гул қобиғини ажратиш, кейин ядрони силлиқлаш ва сайқаллаш натижасида алейрон қатлам ва муртакни олиб ташлашга боғлиқ дир. жадвал Шоли дони ва гурунч ёрмасидаги кимёвий моддаларнинг миқдори, % Маҳсулотлар Оқсил Крах- мал Клетчат- ка Ёғлар Кулдор- лиги Шоли дони Силлиқланган гурунч Сайқалланган гурунч 5,4..12,6 6,9..10,5 5,7...7,8 75..85 77..87 85..92 8,5..12,5 0,1...0,2 0,1 1,5..3,3 0,2..0,4 0,2..0,3 4,7...7,0 0,5...0,7 0,4...0,5 Шоли донининг таркибида бошқа донларга нисбатан оқсил мод далари кам миқдорда бўлади. Донни эндоспермасида оқсил крахмал грануллари орасида қатлам шаклида бўлмасдан 1 мкм дан 4 мкм гача бўлган катталикдаги алоҳида бўлакчалар шаклида бўлади. Бир неча мингта крахмал гранулларидан (2...10 мкм) ташкил топ ган йирик конгламератлар орасида оқсил қатламларини йўқлиги шо ли ядросининг

мустаҳкамлигини камлигини белгилайди. Шунинг учун шоли донининг эндоспермида микроёриқлар бўлади. Шоли донининг технологик хоссаларига қуйидаги кўрсаткичлар таъсир қилади: намлик, ёриқсимонлик, шаффофлик, оқсил миқдори, гул қобиғини миқдори (плёнкасимонлик), доннинг шакли, қиллари бўлиши ва бошқа омиллар. Намлик . Бутун ёрманинг чиқишига ва сифатига катта таъсир қилади. Доннинг намлиги 12 % дан паст ва 15,5 % дан кўп бўлмас лиги керак. Донни намлиги 13,5 % бўлса бутун ёрманинг чиқиши энг кўп ва синган ёрмани чиқиши энг кам миқдорда бўлади. Ёриқсимонлик . Бутун ядронинг чиқиши ва ёриқсимонлик тескари ўзаро боғланган. Ёриқсимонликни 1 % га ошиши бутун ёрманинг чиқишини 0,12 % дан 0,70 % гача камайтиради. 3. Шоли донини чиқиндилардан тозалаш. Шоли донини қайта ишлашга тайёрлаш технологик жараёни қуйи - дагилардан иборат: доннинг таркибидан чиқиндиларни ҳаволи-ғал вирли сепараторларда, аспираторларда, ёрма элакдонларида, ёрма ажратгичларда, тош тозалагич машиналарида ва пневмостолларда тозалаш. Шоли дони таркибидан чиқинди ларни тўлиқ ажратиб олиш учун дон фракцияларга ажратилади ва алоҳида тозаланади. Биринчи ҳаволи-ғалвирли сепараторда шоли йирик ва енгил чиқиндилардан узун тешикли размерлари 3,0...4,0х20 мм ғалвирда тозаланади ва айлана тешикли диаметри 3,6...4,0 мм бўлган ғалвирда иккита фракцияга бўлинади. Йирик ва майда шоли дони фракциялари алоҳида иккинчи сепараторлар системасида эланади. Бунда дон чиқиндилардан тозаланади ва бир нечта фракцияга бўлинади. Ҳар бир фракция таркибида ўзига хос чиқиндилар бўлади ва уларни ажратиш учун А1-БКГ русумли ёрма ажратгичлар ёки А1-БРУ русумли элакдонлар қўлланилади. Донни таркибидаги курмакни ажратиш учун айлана тешикли ғалвирлар, буғдой

ва жавдарни ажратиш учун узун тешикли ғалвирлар қўллани лади. Яхши ривожланмаган ва пуч донларни ажратиш учун ҳаво се параторлари қўлланилади. Минерал чиқиндиларни асосий миқдори ўзида бўлган дон фракцияси тош тозалагич машинасига юборилади. Чиқиндилардан тозаланган дон иккита оқим (йирик ва майда дон фракцияси) билан қобиқ ажратиш бўлимига узатилади. Чиқиндилар А1-БКГ русумли ёрма ажратгичда назорат қилинади. Айлана тешикли диаметри 1,5 мм ғалвирда қолган маҳсулот I ва II категорияли чиқинди ҳисобланади, айлана тешикли диаметри 1,5 мм ғалвирдан ўтган маҳсулот III категорияли чиқинди ҳисобланади. Ёрма ажратгичдаги айлана тешикли диаметрлари 3,0...3,2 мм гал вирнинг қолдиғидаги маҳсулот аспираторларда енгил чиқиндилардан тозалангандан кейин тош тозалагичга тушадиган майда дон фракци ясига қўшиб юборилади. 4. Шоли донига гидротермик ишлов бериш. Ёрма заводларида донларга гидротермик ишлов беришнинг иккита усули қўлланилади. Биринчи усул - донларни буғлашдан иборат, яна қисқа вақт намиқтирилади, қуритилади ва совутилади. Бу усул шоли, гречиха, сули ва нухат донларини қайта ишлаш технологиясида қўлланилади. Иккинчи усул - донларни намлаш ва намиқтириш. Бу усул буғдой ва маккажухори донларидан ёрма олишда қўлланилади. Биринчи усулда донларни буғлаш, қуритиш натижасида мағизнинг мустаҳкамлигини ошишига эришилади ва қобиқнинг мўртлиги ошади. Чунки қуритиш ва совутишда қобиқнинг намлиги кўпроқ камаяди. Донларни буғлаш. Бунда дон бир вақтда намланади ва қиздирилади. Мағиз ичига намликнинг кириши ва қизиши билан у эластик бўлади, мўртлиги камаяди, қобиқдан ажратиш жараёнида механик таъсир натижасида у камроқ даражада синади. Донларни буғлаш иккита кўрсаткич билан ҳаракатланади - буғ босими ва буғлатишнинг давомийлиги билан. Шунингдек,

қанчалик буғ босими ва буғлатиш давомийлиги юқори бўлса, шунчалик дон юқори намликка ва температурага эга бўлади. Буғлатиш режимларини танлаш, донларнинг жуда юқори технологик хоссаларига боғлиқ. Буғлатиш режимларининг кўтарилиши – буғ босими кўплиги, ва унинг температураси юқорилиги (қанчалик буғ босими юқори бўлса, шунчалик унинг температураси ҳам юқори бўлади), шунингдек, буғлатиш давомийлигининг узоқлиги, олинадиган ёрма сифатининг бузилишига олиб келиши мумкин. Шунинг учун буғ босими ва буғлатишнинг давомийлигининг юқори чегараси белгиланади. Буғлатиш параметрлари донларнинг технологик хоссаларига ҳар хил таъсир қилади. Шунингдек, буғ босими ва буғлатиш давомийлиги ошиши билан, синган магизнинг чикиши камаяди ва шоли донининг қобиқдан ажратиш самарадорлиги ошади, шунинг учун унга қаттиқ параметрлар қабул қилинганда асосан буғ босими 0,30 Мпа (бундай буг босимида унинг температураси 143 С ) ва таъсир қилиш вақти – 5 мин. Буғ билан ишлов беришнинг жуда юқори параметрлари ёрманинг исътемолбоплик хусусиятларини ёмонлаштиради. Донларни буғлатгичларда узлуксиз ва узлукли таъсирда буғлатилади. Узлуксиз таъсирдаги буғлатгичлар - шнекли горизонтал, компактли, оддий конструкцияли, аппаратдан олдин ва кейин бункерлар ўрнатиш керак эмас. Донлар бир текисда буғлатилади – бу унинг авъзаллигидир, шунингдек у ишлов бериш жараёнида доимо донни аралаштиради. Уларнинг камчиликлари - ишчи камерасида юқори босим яратиб бўлмайди, буғлатиш давомийлигини созлаб бўлмайди. Уларда энг яхши усуллардан бири 0,03...0,05 МПа босим ҳосил қилиш мумкин.

5. Шоли донининг қобиғини ажратиш. Шоли донини қайта ишлаб ёрма олиш технологик схемаси қуйи даги жараёнлардан ташкил топган: доннинг гул қобиғини резин валли қобиқ ажратгичларда ажратиш; қобиқ ажратишда ҳосил бўл ган маҳсулотларни саралаш; мағизни силлиқлаш; мағизни сайқал лаш; ёрмани саралаш ва назорат қилиш; қобиқ ажратиш бўлимидаги чиқиндиларни назорат қилиш. Шоли заводларида доннинг гул қобиғи резин валли ЗРД маркали қобиқ ажратгичларда ажратилади. Бу қобиқ ажратгичларнинг қобиқ ажратиш самарадорлиги юқори бўлиб, кам энергия талаб қилади. Тез айланадиган валнинг айланиш тезлиги 9,2 м/с қабул қили нади, валларнинг тезликларини нисбати 1,4:1 га тенг. Резин вал лар орасида шундай ишчи масофа ўрнатиладики бунда қобиқ ажратиш коэффициенти 85 % дан кам бўлмаслиги ва майдаланган мағизнинг миқдори 2 % дан ошмаслиги керак. ЗРД маркали қобиқ ажратгичлардаги валларнинг резин қатлами тез емирилади, бу эса валларни тез тез алмаштириб туришга (ҳар 3...5 кунда) олиб келади. Шунинг учун заводларда қўшимча яна бирта ЗРД маркали қобиқ ажратгич ортиқча ўрнатилади. 6. Қобиқ ажратишда ҳосил бўлган мақсулотларни саралаш. ЗРД маркали қобиқ ажратгичдан кейинги маҳсулот таркибида кам миқ - дорда ун ва майдаланган мағиз бўлади. Қобиқ ажратишда ҳосил бўлган маҳсулотларни саралашни ун ва майдаланган мағизни ажратиб олишдан бошланади. А1-БРУ маркали элакдондаги айлана тешикли диаметрлари 5,5...5,0 мм ғалвирлар нинг қолдиғи билан қобиғи олинмаган дон ва қипиқ ажратилади. Дон кетма кет икки марта аспираторларда қипиқдан тозалангандан кейин қолдиқ маҳсулотларни қобиғини олиш системасига юборилади. Айлана тешикли диаметрлари 3,8...3,5 мм ғалвирларнинг қолдиғи билан қобиғи олинмаган дон, мағиз ва қипиқ

аралашмаси ажратиб олинади. Қипиқ аспираторларда ажратилганидан кейин қолган маҳ сулот падди машиналарга узатилади. Падди машинада қобиғи олин - маган дон ва мағиз бир биридан ажратилади. Айлана тешикли диа метри 1,5 мм ғалвирнинг қолдиғи билан таркибида қобиғи олинма ган дон 1 % кўп бўлмаган маҳсулот олинади. Бу маҳсулот аспира торларда қипиқдан тозалангандан кейин падди машинада ажратилган мағизга қўшилади ва силлиқлашга юборилади. Айлана тешикли диа метри 1,5 мм ғалвирдан ўтган маҳсулот ун назорат қилишга юбори лади. 7. Шоли мағизини силлиқлаш. Шоли донидан ёрма олиш технологиясида мағизни силлиқлаш жараёни ёрманинг чиқишини ва сифатини белги лайди. Мағизни силлиқлаш натижасида майдаланган мағизнинг асо сий миқдори ҳосил бўлади. Мағиз РС-125 маркали силлиқлаш маши наларида кетма кет тўрт марта силлиқланади. Мағизни силлиқлашда А1-БШМ-2,5 маркали силлиқлаш машиналари ҳам қўлланилади. Бирин чи силлиқлаш системасида А1-БШМ-2,5 маркали силлиқлаш машинаси - ни ва кейинги иккинчи ва учинчи силлиқлаш системаларида РС-125 маркали силлиқлаш машиналарини қўллаш мумкин ёки иккита силлиқлаш системасида фақат А1-БШМ-2,5 маркали силлиқлаш машинасини қўллаш мумкин. жадвал Силлиқлаш машиналарининг ишчи режимлари Машина номи ва маркаси Силлиқлаш системаси Абразив юзали валнинг айла ниш тезлиги, м/с Ишчи оралиқ, мм абразив ва ғалвир орасидаги абразив ва резин тўсқичлар орасидаги

Силлиқловчи постав РС-125 маркали Силлиқлаш машинаси А1-БШМ-2,5 маркали Биринчи Иккинчи Учинчи Тўртинчи Биринчи 13,0 13,0 10,0 10,0 15,4 20 20 15 15 10 3 3 3 3 - А1-БШМ-2,5 маркали силлиқлаш машинаси РС-125 маркали маши нага нисбатан мағизни жадал ишлов беради ва майдаланган мағиз миқдори кўпроқ ҳосил бўлади. Силлиқлаш жараёнида мағизнинг ташқи қобиқлари ва мўртаги олиб ташланади. Натижада 10...15% ун ва кўп миқдорда майдалан ган мағиз ҳосил бўлади. Силлиқлаш жараёнида майдаланган мағиз нинг миқдорини камайтириш учун қайта ишлашда шаффофсимон шоли донининг намлиги 14,4...15,2 %, унсимон доннинг намлиги 13,4...13,6 % бўлиши керак. Майдаланган мағиз алоҳида силлиқлаш машинасида қўшимча силлиқланади. 8. Шоли мағизини сайқаллаш. Ёрмани товар кўринишини яхшилаш учун сайқалланади. Ёрмаларни сайқаллаш учун РС-125 маркали машинани қўллаш мумкин. Бу машиналарнинг абразив юзасини ўрнига тери ёки бошка эгилувчан материал қўлланади. Сайқаллаш натижасида ёрма нинг юзасидаги ун олинади ва тирқишлар текисланади.

9. Ёрмани саралаш ва ва чиқиндиларни назорат килиш. Силлиқланган ва сайқаланган ёрмалар А1-БРУ маркали элакдонларда назорат қилинади. Айлана тешикли диаметрлари 3,0...3,2 мм ёки N 2,5...2,8 ме талматоли ғалвирларнинг қолдиғи билан олинадиган бутун ёрма қў шимча падди машиналарда қобиғи олинмаган донни ажратиб олиш учун назорат қилинади. Чунки олий навли ёрма таркибида қобиғи олинмаган донни бўлишига рухсат берилмайди. Ажратиб олинган майдаланган мағиз алоҳида силлиқлаш машина сида қўшимча силлиқланади ва элангандан кейин яна аспираторлар да тозаланади. Минерал чиқиндилардан тозалаш учун пневмосаралаш столи қўлланади. Қобиқ ажратишда қўшимча маҳсулотлар ун ва қипиқ ҳосил бўлади. Ун элакдонда металматоли N 1,2 ғалвирда назорат қилинади. Уннинг таркибида бутун ва майдалан ган мағизнинг (Айлана тешикли диаметри 1,5 мм ғалвир қолдиғи билан) миқдори 0,5% дан ошмаслиги керак. Кипик аспираторларда назорат қилинади ва бункерга узатилади. 10. Шоли донидан олинадиган ёрманинг чиқиши ва сифат кўрсаткичлари Базис кондицияли сифат кўрсаткичли шоли донини қайта иш лаб олинадиган маҳсулотнинг чиқиши ишлаб чиқариладиган силлиқланган ёки сайқалланган ёрманинг турига боғлиқ бўлади. жадвал.

Шоли донидан олинадиган ёрмаларнинг турлари, % N Маҳсулот номи Ёрманинг чиқиши Силлиқланган ёрма ишлаб чиқарилганда Сайқалланган ёрма ишлаб чиқарилганда 1 3 4 5 6 Ёрма: олий навли биринчи навли иккинчи навли майдаланган ёрма Жами ёрмалар Озуқа уни Қипиқ, III категория чиқинди, механик йўқотиш I ва II категория чиқинди Қуриш 5,0 45,0 5,0 10,0 65,0 13,2 19,1 2,0 0,7 10,0 43,0 1,5 10,5 65,0 13,2 19,1 2,0 0,7 Жами 100,0 100,0

Фойдаланилаётган адабиётлар : 1. Егоров Г.А., Мельников Е.М., Максимчук Б.М. Технология муки, крупы, комбикормов. М. Колос, 1984 г. 2. Егоров Г.А., Мартыненко Я.Ф., Петренко Т.П. Технология и оборудование мукомольной, крупяной и комбикормовой промышлен ности. М, МГАПП. 1996 г. 3. Мельников Е.М. Технология крупяного производства. М., Агропромиздат. 1991 г.

Похожие

Гречиха донидан ёрма ишлаб чиқариш технологияси

Маккажухори донидан ёрма ишлаб чикариш технологияси

Бугдой донидан ёрма ишлаб чикариш технологияси

Арпа донидан ёрма ишлаб чикариш технологияси

Ёрма ишлаб чикариш