Echkilarning kelib chiqishi, biologik hususiyatlari, konistitutsiyasi va eksteryeri. - Сельское и лесное хозяйство - Рефераты

Echkilarning kelib chiqishi, biologik hususiyatlari, konistitutsiyasi va eksteryeri.

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

95.5 KB

Echkilarning kelib chiqishi, biologik hususiyatlari, konistitutsiyasi va eksteryeri. Reja: 1. Echkilarning kelib chiqishi, hozirgi zamon echkilari ajdodlari, ularning yashash joylari va biologik hususiyatlari, ta’rifi. 2. Domestikasiya belgilari qo’lga o’rgatish jarayonida echkilarda xosil bo’lgan yangi hususiyatlari. 3. Echki zotlarining klassifikasiyalari.

Echkilar sut emizuvchilar sinifiga kavsh qaytaruvchilar kenja sinifiga juft tuyoqlilar turkumiga va echkilar avlodiga kiradi. Echkilarning eg yaqin avlodi qo’ylardirechkilar eng qadimgi xonaki hayvonlar hisoblanadi. Sogonlarga qo’yilgan toshlardagi va boshqa qadimiy ma’daniyat buyumlardagi echki suratlari. Markaziy Osiyodagi qazilmalarda topilgan sekilet qoldiqlari shundan dalolat beradi. Olimlarning aniqlashiga kura eramizdan 6-7 ming yildan kuproq muqaddam echkilar qo’lga o’rgatilgan. Chatishtirish maqsadida eng yaxshi echkilarni tanlash va juftlash borasida insonning uzoq vaqt davomida qilgan ishlari turli xil chatishtirishlar natijasida hozirgi echkilar o’zlarning yovvoyi ajdodlariga ham o’xshagan bo’lib qoli. Xonaki echkilar bir necha xil yovvoyi turdagi bezuar va morhur ibeks va ba’zi boshqa echkilardan kelib chiqqan. Kichik Osiyo, Kavkaz orti jumhuriyatlari Turkmaniston tog’larida yashaydigan bezoar echki yirikligi jihatdan yovvoyi qo’chqorlarga yaqin. Bezoar echkilarining erkagi takasi sarg’ish tusda bulib orqasi buylab uzun qora yo’li bo’ladi. Yovvoyi va xonaki echkilar chatishtirilganda serpusht nasl olinadi. Echkilarning biologik hususiyatlari: Echki turi qo’ylarga yirikligi vazni tish sistemasining tuzilishi va yoshiga qarab o’zgarish yashash muddati jinsli sikli bug’ozlik davri, teri jun qatlamining umumiy marfologiyasi, yaylov hayoti va boshqa ayrim belgilari bilan yaqin ham o’xshash. Shu bilan bir qatorda echkilar qo’ylardan qator biolitgik hususiyatlari bilan farq qiladi. Ularning eng asosiy avlodlarining o’rtasidagi farqiechki va qo’ylarning tabiy sharoitda chatishmasligidir. Echkilarning tuxum yo’liga boshqa hayvonnning urug’ini operasiya yo’li bilan joylash yoki sun’iy urug’lantirish duragay olishga olib kelmadi.echkilar qo’chqorlarning urug’i bilan su’niy urug’lantililganda va otalanganda ham emiron 25-55 kunligida ulgan, bunga sabab extimol hay vonning immunabiologik nomuofiqligi bulsa kerak. A.I.Lop’rin, N.V.Loginova tajribalari. 2

Echki va qo’chqorlardan durogay avlod ularning vegetativ yaqinlashtirish va ona organizimiga spermatazoidga vegitativ ta’sir etish natijasida olinadi.echkilar qo’ylardan turli anotomik belgilar Bilan ham ajralib turadi. Echkining shoxlari yapoloq orasida bir biriga yaqin kundalang kesimieslatib oldingi kirrasi utkir ular vertical o’qi atrofida buralgan. Echkilarda qo’ylardagidek farqli ularoq bosh suyagining orqa tomoni bukilgan peshona tomoni to’g’ri bosh suyagida yosh bezlarining chuqurligi, tuyoqlarda esa aro bezlari bulmaydi. Echkilarning qo’ylardan ajralib turadigan belgisi o’ziga xos maxsus tovush saqoli dumining qisqa va ichki tomoni junsiz bo’lishligidir. Echkilarda qo’ylarga nisbatdan teri osti yog’ qatlami sust rivojlangan. Yog’larning asosiy qismi ichki organlarning atrofida tuplanadi. Echkilarda ovqat hazim qilish organik uchli rivojlangan, shuning uchun ham ular 64 % gacha klechatkasiga bulgan oziqalarni hazim qilish imkoniyatiga ega. Echkilarning ichaklari ularning tanasining uzunligiga nisbatdan 27 marta uzun, me’darlok bulmalari esa qo’ylarnikiga nisbatdan yaxshi rivojlangan. Echkilar bilan qo’ylar o’rtasidagi asosiy farq ular qonlari tarkibidagi qo’ylarga nisbatlan kam. Echkining tiviti qo’y junidan yoki angor echkini junikrossberid jundan gistologik tuzilishi jihatidan farq qiladi. Ixtisoslashgan jun beruvchi echki zotlari juning usish tezligi dinamikasik jun beruvchi qo’ylardan yuqori. Echkilarning terisi harakatchanroq va elastikroq hamda ular qo’y terisidan qator fizika-texnologik xususiyatlari jihatidan ustunlik qiladi. Qo’y va echkilarning yovvoiy ajdodlari terilarining tuzilishi va jun qoplamlari jihatidan bir-biridan xonakilariga ko’proq o’xshashlikga ega. Echkilarning konstitutsiyasi va eksteryeri. Konstitutsiya deganda organizimning umumiy gavdaning tuzilishi tushiniladi. U hayvoning antoma- fiziologik tuzilishi hususiyatlariga mahsuldorlik tomonlarini ifodalaydigan irsiy omillarga va unineg tashqi muhit omillaridan ta’sirlashganiga bog’liqdir. 3

Shu boisdan turli yo’nalishlardan maxsulot beradigan echkilar konistitutsiyasi jihatidan bir-biridan farq qiladi. Ularning suyaklari: muskullari, hazim organlari, terisi turlicha rivojlanadi. Undan tashqari echkilar tu rkumining hususiyati zich quruq tana tuzulishida ifodalaniladi va ekstrerining shakillarida biroz burchaklik xollari kuzatiladi. Hatto nisbatdan yaxshi rivojlangan semiz echkilrning tanasi qo’ylarnikiga nisbatdan iroz yalpoq yagirini chiqib turgan kukrak qafasi va Tosi tor orqasi nishib yonboshi kam muskulli bo’ladi. Shuning uchun ham echkilar Bilan nasillik ishlarini olib borgnda ularga baho berganda konistitutsiyasi va eksterriga alohida ahamiyat berish kerak.Echkilarning ekstyerlari ular sog’lig’ining holati va mahsuldorini baholash asosida ularning eksteri haqida xulosa qilinadi. Asosiy tana qisimlariga bo’yin, kukrak qafasi, yag’irining orqasi, beli, qorni, sut bezlari, oyoqlari kiradi. Echkilarning ekestererlarini baholash Bilan bir qatorda ularning tirik og’irligi va kata-kichikligi aniqlanadi. Echkilarning eksteriyerlarini byuaholashda asosiy diqqat e’tibor ularning keng tarqalgan tana tuzilishi kamchiliklarida oyoqlarning tug’ri – notug’ri qo’yilganligiga zamborbelgilariga qornining shakliga yelning nuqsonlariga va boshqalariga qaratiladi. Ekstererning hamma organlari va tana qisimlari bir-yuiri bilan murakkab bog’lanishida. Echkilarning yoshini aniqlash. Echkilarning urchitishda ularning sotish va sotib olishda xujalikda foydalanganda poddagi echkilarning yoshini aniqlashga to’g’ri keladi. Echkilarning yoshini nasilchilik firmalarida individual nasilchilik kartochkalari yoki hayvon quloqlariga solingan tatirovkalarda hayvon to’g’ilgan yilning oxirgi raqmi solinishi asosida aniqroq aniqlanadi. Echkilarda 32 ta tish buladi. Uning 24 tasi jag’ tish,8 tasi kesuvchi tishlar. Jag’ tishlarining 12 tasi ung tomonda va Yana 12 tasi chap tomonda ya’ni ung tomoning pastida 6 tasi yuqorida 6 tasi chap tomonning pastida 6 ta yuqorida 6ta jag’ Tish buladi. Echkilarning 8 ta kesuvchi tishi pasti jag’ining oldidagi qismida 4

o’sadi. Echkining yoshi kesuvchi tishlarning holatiga qarab aniqlanadi. Echkilarning hamma kesuvchi tishlari 1 yasharligigacha sut tishlari bulib keyinchalik ular 4 yashargacha birin-keytin doimiyga almashiniladi % 4 jadval. Echkilarning tishini chiqishi almashuvi 4 – jadval № Tishlarning tillari Echkining tishini yemirilishiga kura yosh Echkilar sut tishlarining doimiy tishga almashuviga kura yoshi 1 Kesuvchi tishlar ombur Bir haftaligida 1-yashar - 1-yashar 6-oylik 2 Ichki o’rta Dastlabki 2 hafta 2-yashar - 2-yashar 3-oylik 3 Tashqi o’rta 3-4 haftaligida 2-yashar - 3-yashar oy 4 Chetki Hyotning birinchi kunlarida 3-yashar - 4-yashar 4oylik 5 1 chi juft 2 chi juft 3-4 oyligida 1-yashar - 2-yashar 6oylik 6 3chi juft 4chi juft 9-12 oyligida 2-yashar - 2-yashar 6oylik 7 5chi juft 6chi juft 18-24 oyligida Almashmaydigan tishlar Doimiy kesuvchi sut tishlarini doimiylaridan ajratish qiyin emas. Sut tishlari mayda ensiz va sarg’ich bo’lib doimiylari yirik enli va ok bo’ladi. 4 yoshdan keyin echkilarning yoshi kesuvchi tishlari shaklining o’zining paydo bo’lishiga qarab aniqlanadi. Yosh kesuvchi tishlar yuqori tomoni bir-biri bilan tutashgan keng kukrak shaklidagilardan iborat. Echkilarning yoshi orta borgan sari tishlarning yemirilganligi 3 qismi asta-sekin shaklining egallaydi va u yupqalashadi. 7-8 yoshda echkilarning tishi me’yorigacha yemirilib buladi qon va nerv tomirlarining uchi kurinib qoladi. Bularning hammasi echkilarning ozishiga va ularning puak qililishga olib keladi. Sut kesuvchi tishlarining almanishuvi va ularning yemirilishi echkilar zotiga konistitutsiyasiga sog’lig’iga va istyemol qilgan ozuqalarning turiga bog’liq. 5

Me’yorda oziqlantirilgan tez yetiluvchi echki zotlpaarining tishi tez almashadi. Sog’lom mustahkam konstitutsiyali baquvvat echkilarning tishi buta va chala butalar Bilan oziqlangan echkilarning tishiga nisbatan sekin yemiriladi. Yuqorilardan tashqari echkilar tishining sekin yemirilib uzoq vaqtgacha saqlanish ularning xo’jalikda foydalanish muddatining 15 va undan ortiq yoshigacha chuzilishiga olib keladi. А dabiyotlar : 6

1 . Ризаев Ш.М. «Жуншунослик ва жун товаршунослиги» ва бошқалар. Т ошкент. 1985 . 2. Юсупов С.Ю «Овцы и козы Узбекистана». Т. 2002. 3. Юсупов С.Ю. « Пустинно-пастбишное животноводства » Самарқанд 2001. 4. www.Ziyonet.uz 5. http://www//uralrti/ru. 7

Похожие

Qo’ylarning biologik hususiyatlari, konstitutisiyasi va eksteryeri.

Tuproq mineral va organik qismining kelib chiqishi va tarkibi

Qo’ylarning kelib chiqishi. Qo’y zotlari taraqqiyotining tarixiy yo’li. Qo’y zotlarining klassifikatsiyasi.

Poliz ekinlarining morfologik va biologik xususiyatlari

Makkajo’xori nav va duragaylarining qimmatli xo’jalik belgilari va biologik xususiyatlarini o’rganish