Donli ekinlar urug’lik dalalarida aprobatsiya o’tkazishni o’rganish - Сельское и лесное хозяйство - Рефераты

Donli ekinlar urug’lik dalalarida aprobatsiya o’tkazishni o’rganish

Загружено в:

22.09.2023

Скачано:

0

Размер:

209 KB

Donli ekinlar urug’lik dalalarida aprobatsiya o’tkazishni o’rganish Respublikamizda nav va navdor urug’lar sifatini va xosildorligini yuqori holatda saqlab turish uchun doimiy nazorat o’rnatilgan. Navdor urug’lar sifatini aniqlash uchun ekinlarning urug’lik dalalarida aprobatsiya o’tkaziladi (rasmlar). rasmlar. Bug’doy va makkajo’xori dalalarida o’tkazilayotgan aprobatsiyalar. Urug’chilik to’g’risidagi davlat qonunida aprobatsiya quyidagicha belgilab qo’yilgan: “ Aprobatsiya qilish -o’simliklarning genetik (nav) jihatidan qanchalik toza ekanligini, kasalliklarga, zararkunandalarga chidamligi va ekishga mo’ljallangan urug’likning umumiy holatini aniqlash maqsadida dalada o’tkaziladigan tadqiqot”. Nav va urug’ nazorati qoidalariga ko’ra, xo’jaliklar ekishga yaroqsiz, sifati past bo’lgan nav urug’liklarini ekishi mumkin emas. Mashg’ulotning maqsadi. Talabalarga donli ekinlar urug’lik dalalarida aprobatsiya o’tkazilish tartibini o’rgatiladi. Kerakli o’quv ashyolari. Ma’ruza daftarlari, qishloq xo’jaligi ekinlarida aprobatsiya o’tkazish qo’llanmasi, donli va don dukkakli ekinlar amaliy va laboratoriya mashg’ulotlarini o’tkazish uchun qo’llanmasi, donli ekinlar urug’lik

dalalaridan aprobatsiya uchun olingan o’simliklar namuna bog’lamlari va daftar qalamlar. 1-ish. Guruh talabalari har biri 6 kishidan iborat kichik guruhlarga bo’linishadi. Aprobatsiya o’tkazish qo’llanmasi bilan tanishishadi. Har bir guruhdan bir kishi aprobatsiyadan oldin maxsus tayyorgarlikdan o’tgan va tegishli hujjati bo’lgan agronom-aprobator vazifasini bajaradi. Kichik guruhlarning agronom-aprobatorlari o’z kichik guruhlariga qo’llanmadan dala aprobatsiyasida bajariladigan ishlar: aprobatsiya o’tkazishga tayyorgarlik, namuna olish, namunalarni tekshirish, aprobatsiya natijasini hujjatlashtirish va uni topshirish tartiblari bilan tanishtiradilar. 2-ish. Talabalar o’zlarining amaliy dars daftarlariga aprobatsiya qo’llanmasidan: aprobatsiya o’tkazishga tayyorgarlik, namuna olish, namunalarni tekshirish va dala kuzatuvi, tekshirish natijalarini hujjatlashtirish, hujjatlarni kyerakli joylarga topshirish tartiblarida bajariladigan ishlarni ko’chirib oladilar. Jumladan, birinchi ish bo’yicha: xo’jalikning urug’lik dalalari uchun hujjatlarining mavjudligini, nav yoki duragayga boshqa navlar urug’lari aralashmaganligini, kyerak bo’lsa nav va tur sofligi o’tog’ini tashkillashtirish hamda masofaviy cheklanish kengligini tekshirish. Ikkinchi ish bo’yicha, ya’ni namuna olish: bug’doy, arpa, tritikale va suli donining mum pishish davri boshlanishida (makkajo’horida so’tadagi donning ichki tuzilishi, don va o’zak rangi shakllanganda), aprobatsiya bog’lamlarining olinishi (rasm). Bunda ular dalaning eng uzun diaganali bo’ylab yurib, taxminan bir hil oraliqlardagi 150 ta nuqtasidan 1500 ta normal rivojlangan nav o’simligini yulib oladi va bir bog’lamni tashkil etadi. Yuqoridagi ekin turlarining 450 gektaridan 1 ta aprobatsiya bog’lami olinadi. Makkajo’xorida 50 gektarlik bitta dalaning diagonali bo’ylab 25 nuqtasidan 10 tadan, ya’ni 250 ta so’ta olinadi va tahlil qilinadi. Yuqoridagilardan tashqari talabalar agronom – aprobatorning namuna bog’lami olishida namunalarni tegishli yorliqlar bilan ta’minlashi va yorliqqa nimalarni yozishini eslab qoladilar. Dalaning begona o’tlar bilan ifloslanganlik

darajasini ko’zi bilan chamalab: begona o’tlar mutlaqo bo’lmasa – 0, ozroq uchrasa – 1, o’rtacha uchrasa – 2 va juda ko’p uchraydigan bo’lsa – 3 baho qo’yishiga ham e’tibor byeradilar. rasm. Talabalar tomonidan amaliyotda olgan aprobatsiya namunalari. Uchinchi ishda talabalar qo’llanmadan yoki adabiyotlardan foydalanib namunalarni tekshirish (rasm), aprobatsiya natijasini hujjatlashtirish va uni kyerakli joylarga topshirish tartiblarini o’rganishib daftarlariga ko’chirib oladilar. Bunda aprobatsiya bog’lamlarini tekshirish yoki tahlil qilish tartibidagi o’simliklar poyalari quyidagi guruhlarga ajratiladi: 1.Aprobatsiya qilinayotgan ekin navining yaxshi va sog’lom rivojlangan poyalari. 2.Shu ekinning boshqa navlari, xillari va turlarining poyalari. 3.Navning kasallangan va zararlangan poyalari. 4.Ajratish qiyin bo’lgan madaniy o’simliklarning poyalari. 5. Ajratish qiyin bo’lgan begona o’tlarning poyalari. 6.Ta’qiqlangan (karantin) o’simliklarning poyalari. 7.Eng havfli begona o’tlar poyalari.

rasmlar. Namunalarni tekshirish. Navbatda guruhlardagi o’simliklarning protsent hisobidagi miqdoriy kattaliklari aniqlanadi. Olingan ma’lumotlarga asosan aprobatsiya akti to’ldiriladi. Dala jurnali aprobatsiya aktiga qo’shib topshiriladi. Aprobatsiya akti ikki nushada to’ldirilib, biri xo’jalik uchun, ikkinchisi tuman agrosanoat birlashmasiga topshiriladi. 1-topshiriq. Aprobatsiya qo’llanmasi yoki adabiyotlardan ekinlar uchun chegara (izolyasiya) kengligini, tekshirilgan o’simliklarni guruhlash, ularga qanday yorliqlar bog’lanishini va kasallangan dala urug’ining nima qilinishini o’rganing. Ekin quyidagi holatlarda urug’lik tayyorlash uchun yaroqsiz hisoblanadi: 1.Agar ajratish qiyin bo’lgan madaniy o’simliklarning umumiy aralashmasi 5 % dan ko’p bo’lsa. 2. Agar ajratish qiyin bo’lgan begona o’tlarning umumiy aralashmasi 3 % dan ko’p bo’lsa. 3.Bug’doy va arpa ekinlari chang qorakuya bilan 2 % dan ko’p yoki qattiq qorakuya bilan 5% dan ortiq zararlangan bo’lsa. Bug’doy, arpa, suli elita ekinlari chang qorakuya bilan 0.1 % dan ortiq yoki bug’doy, arpa, sulining elita ekinlari qatiq qorakuya bilan).05% dan ortiq zararlangan bo’lsa, ularning urug’lari elita sifatida yaroqsiz hisoblanadi. Bu holatda aprobator umumiy tartibda yaroqsizlik aktini tuzadi. Agarda ekinning so’ta belgilari 85% dan ko’p bir xillikni namoyon etsa aktda makkajo’horining tur xili (tishsimon, kremniysimon va hakozo) ko’rsatiladi.

Aks holda, ya’ni so’talarning bir xilligi 85% dan kam bo’lsa, (o’rtacha ikki takror tahlili natijasida) aprobatsiya aktiga “Tur xillari aralashmasi” deb yoziladi.

Adabiyotlar : 1. Абдукаримов Д.Т. Донли экинлар селекцияси ва уруғчилиги. Тошкент 2010й. 402 б. 2. Абдукадиров Д.Т. Қишлоқ хўжалиги экинлари селекцияси ва уруғчилиги. Тошкент 2002 й. 275 бет. 3. Азизов Б.М. Кузги буғдой дон сифатини оширишнинг муҳим омиллари. Ж.Ўзбекистон аграр фани ҳабарномаси. 3 (69)-сони, 2017й. 4. Азизов Б.М., Исроилов И.А., Худойкулов Ж.В. Ўсимликшуносликда илмий тадқиқот ишлари. Дарслик. Тошкент 2014. 265 б. 5. Азизов Қ.Қ., Ашуров К.К. Қанд жўхорининг янги навларини яратишда селекцияни тутган ўрни “ЎЗБЕКИСТОН ПАХТАЧИЛИГИНИ РИВОЖЛАНТИРИШ ИСТИҚБОЛЛАРИ” номли Республика илмий тўплами 2014 йил (I-ҚИСМ) 128 ва 130 бетлари 6. Ан Хе Сунг, Азизов К.К., Еденбаев Д., Бобоев Фю Г., Тахирбаева Д.У. Тритикале етиштириш қўлланмаси. Ташкент. 2017. 22 б. 7. Виноградов Б.И., Атабаева Х.Н., Дементьева А.А. Ўсимликшунослик. “Мехнат” матбуоти. 1987. 166 б. 8. Дала тажрибаларини ўтказиш услубиятлари. Тошкент 2007. 149 б.

Похожие

Donli ekinlar navlar tavsifini o’rganish

Donli ekinlarni o‘g‘itlash

Ilmiy tadqiqot ishlarida dala va ishlab chiqarish tajribalarini qo’yish. Dala tajribalarini o’tkazish uslubi asosida o’tkazishni o’rganish

Suli navlarining navdorlik, qimmatli xo’jalik belgilari va biologik xususiyatlarini o’rganish

Makkajo’xorida o’sish quvvati va unuvchanlik qobiliyatini aniqlash