Донларнинг технологик хоссалари - Сельское и лесное хозяйство - Рефераты

Донларнинг технологик хоссалари

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

46.5 KB

Донларнинг технологик хоссалари Режа: 1. Тегирмон ва ёрма заводида донларнинг технологик хоссалари. 2. Доннинг сифат кўрсаткичларини ўзаро алоқаси ва уларни ун ва ёрманинг чиқишига таьсири. 3. Доннинг унбоплик хоссалари. 4. Уннинг нонбоплик хоссалари.

1. Тегирмон ва ёрма заводида донларнинг технологик хоссалари. Тегирмон ва ёрма заводларида доннинг технологик хоссалари қуйидаги кўрсаткичлар билан аниқланади: тайёр махсулотнинг чиқиши; тайёр маҳсулотнинг сифат кўрсаткичлари; солиштирма экс плуатацион харажатлар, яьни тайёр маҳсулот массаси бирлигини ишлаб чиқаришга кетган харажатлар. Ун ишлаб чиқаришда қўшимча донни майдалашда ҳосил бўладиган оралиқ маҳсулотларнинг чиқиши ва кулдорлиги кўрсаткичлари ҳам қўлланади. Доннинг технологик хоссалари ўзгариб туради. Бунга донниннг структурали-механик, физико-кимёвий, биокимёвий ва физик-иссик лик хоссалари ва унинг анатомик қисмлари таьсир кўрсатади. Дон ни қайта ишлашга тайёрлашда доннинг технологик хоссаларини ўз гартирган ҳолда оптимал даражага келтирилади. Бунинг учун тех нолог тайёрлов жараёнининг рационал режимларини танлайди. Нати жада доннинг технологик хоссаларини параметрлари бир хил бўлади ва дон оптимал режимда қайта ишланади. Донни бошланғич техноло гик хоссалари кўрсаткичларини ҳар хил бўлишига қарамасдан ишлаб чиқариш юқори самарадорликда таьминланиши шарт. 2. Доннинг сифат кўрсаткичларини ўзаро алоқаси ва уларни ун ва ёрманинг чиқишига таьсири. Донинг технологик хоссаларини тайёр маҳсулотнинг чиқиши ва сифати объектив баҳолайди. Бу кўрсаткичлар ҳар хил омиллар таъсирида анча ўзгаради. Бу омилларга қуйидагилар киради: донни йириклиги, донни тўлалиги, эндоспермани (мағизни) нисбий миқдори, намлик ва бошқалар. Йирик донда мағизи кўпроқ, қобиғи юпқа ва камроқ бўлади. Майда донда аксинча, шунинг учун майда дон таркибида клетчатка, гемицеллюлоза, кулдорлик ва оқсил миқдори кўпроқ бўлади. Ун тортишда майда дондан ун

кам ва сифати паст чиқади. Йирик донни қобиқлари енгил ажралади, ун ва оралиқ маҳсулотлар кўпроқ чиқади. Донни ҳажмий оғирлиги (натураси) деб 1 литр ҳажмдаги дон нинг оғирлигига айтилади. Бу кўрсаткич қанчалик юқори бўлса, дон массасига нисбатан зич бўлган мағзли донлар кўп бўлиб, иш лаб чиқаришда кўп миқдорда тайёр маҳсулотни чиқишини таъминлай ди. Шунинг учун бу кўрсаткич тегирмонда маҳсулотнинг чиқишини ҳисоблашда фойдаланилади. 1000 доннинг массаси- бу кўрсаткич қанча юқори бўлса донлар тўла етилган ва йирик бўлади. Натижада қайта ишланган донлардан маҳсулотнинг чиқиши кўп бўлади. Кулдорлик-бу кўрсаткич майдаланган дон ва дон маҳсулотлари ни 650 С 0 дан юқори температурада куйдирилганда қолган минерал моддалар миқдорига айтилади. Дон таркибидаги макро элементларга калий, фосфор, натрий ва калций тузлари киради ва улар доннинг кулдорлигини 95 % ни ҳосил қилади. Микро элементларга марганиц, темир, магний, кумуш ва бошқаларни тузлари киради. Минерал моддалар доннинг мағизида 0,12-0,42 % ни, алейрон қат ламда 6,5-12,5 % ни, қобиқларда 5-8 % ни ташкил қилади. Кулдорлик унни сифатини баҳоловчи стандарт кўрсаткичлардан биридир. Олий навли уннинг кулдорлигии 0,55 % дан , биринчи навли уннинг кулдорлиги 0,75 % дан, иккинчи навли уннинг кулдорлиги 1,25 % дан ва Ўзбекистон навли уннинг кулдорлиги 1,10 % дан юқори бўлмаслиги шарт. Доннинг кулдорлиги донни турига, навига, ўсиш жараёнида тупроқнинг таркибига ва иқлим шароитига қараб 1,5 % дан 2,2 % гача ўзгаради. Шундан 1,5-1,8 % кулдорлик юмшоқ буғдой донига, юқори фоизи қаттиқ буғдой донига таълуқли.

3. Доннинг унбоплик хоссалари. Доннинг унбоплик хоссалари донни майдалашда ҳосил бўлади ган маҳсулотларнинг (ун, ёрма ва дунст) чиқиши билан белгилана ди. Донни майдаланиш қобилияти бу кўрсаткич лаборатория тегир монида дон намунасини қайта ишлаш йўли билан аниқланади. Бунда оралиқ ёрма маҳсулотларининг миқдори ва сифати, тортилган унни сифати ва ун тортишга сарфланган электр энергияси миқдори аниқ ланади. Бу кўрсаткичларнинг умумий натижаси донни унбопликлиги ни тўла ва аниқ баҳолайди. Ун, ёрма ва дунст сифатида оралиқ маҳсулотларнинг чиқиши доннинг ёрма ҳосил қилиши дейилади. Бу кўрсаткичлардан ёрмалар ва дунстни чиқиши канча кўп бўлса, доннинг унбоплик хоссалари ҳам шунча яхши бўлади. Донларнинг унбоплиги ун тортишга тайёрланган дон аралашмаси да намоён бўлади. 4. Уннинг нонбоплик хоссалари Доннинг технологик хоссаларини баҳолашда унинг нонбоплик хоссалари аниқловчи кўрсаткичлардан бири деб ҳисобланади. Доннинг нонбоплик хоссалари қуйидаги кўрсаткичлар билан аниқланади: 1. Клейковинанинг миқдори ва сифати; 2. Газ ҳосил қилиш хусусияти; 3. Уннинг дисперслик (йириклиги бўйича) таркиби; 4. Хамирни физик хусусиятлари; 5. Намунавий нон пишириш кўрсаткичлари. Буғдой уни таркибидаги клейковина миқдори бўйича 4 та гу руҳга бўлинади: 1. Клейковина миқдори юқори бўлган ун (30 % дан юқори);

2. Клейковина миқдори ўртача бўлган ун (26 % дан 30 % гача); 3. Клейковина миқдори ўртача миқдордан пастроқ бўлган ун (20 % дан 25 % гача); 4. Клейковина миқдори паст бўлган ун (20 % дан паст). Доннинг нонбоплик хоссаларини баҳолашда клейковинанинг сифа ти асосий кўрсаткичлардан бири ҳисобланади. Клейковинанинг си фати унинг ранги, чўзилувчанлиги, қисилувчанлиги ва ноннинг сифатига таъсир қилиши билан аниқланади. Ун тортиш технологиясида ун тортишни турига ва дондан ун тортиш партияларини тузиш учун тегирмонга юбориладиган доннинг клейковина миқдори ва сифати ҳисобга олинади. Навли ун тортиш да юбориладиган доннинг клейковина миқдори 25 % дан кам бўлмас лиги, донни тўлиқ майдалаб ун тортишда 20 % дан кам эмас ва клейковинанинг сифат кўрсаткичи II гуруҳдан паст бўлмаслиги ке рак. Донни газ ҳосил қилиш хусусияти хамирни ачиш жараёнида ва нон ёпиш жараёнида ҳосил бўладиган карбонат ангидрид гази билан тавсифланади. Уннинг дисперслик (йириклик) таркиби қайта ишланадиган дон нинг сифат кўрсаткичларига ва ун тортиш шароитига боғлиқдир. Навли у тортишда ун заррачаларининг размерлари 1 мкм дан 250 мкм гача бўлади, донни тўлиқ янчиб олинган уннинг размерла ри 750 мкм гача бўлади. Уннинг дисперслик таркиби хамир қоришда катта аҳамиятга эга бўлиб, уннинг дисперслиги (йириклиги) бўйича стандартлашти рилган. Хамирнинг физик хусусиятлари донни нонбоплик хоссаларини тўлиқ тавсифлайди. Буғдой унидан қорилган хамирнинг физик ху сусиятлари альвеограф, валориграф, фаринограф ва бошқа асбоб ларда аниқланади. Бунда хамирнинг реологик хусусиятлари аниқланади. Намунавий нон пишириш кўрсаткичларига қуйидагилар киради: қолипда пишган ноннинг ҳажмий чиқиши; ноннинг ёйилиб кетиши; нон

мағизини ғоваклилиги; кислоталилиги ва бошқа кўрсаткичлар. Бу кўрсаткичлар доннинг нонбоплик хоссаларини тўлиқ баҳолайди ва унинг сифатини технологик баҳолашда ҳал қилувчидир.

Фойдаланилаётган адабиётлар : 1. Егоров Г.А., Мельников Е.М., Максимчук Б.М. Технология муки, крупы, комбикормов. М. Колос, 1984 г. 2. Егоров Г.А., Мартыненко Я.Ф., Петренко Т.П. Технология и оборудование мукомольной, крупяной и комбикормовой промышлен ности. М, МГАПП. 1996 г.

Похожие

Ёрма заводларида донларнинг қобиғини ажратиш

Ёрма ишлаб чикариш

Тегирмон ва ёрма заводларида донни қайта ишлашга тайёрлашнинг асослари

Линтерлаш технологик жараёнлари

Ун ва ёрма ишлаб чиқаришда хом ашё сифатида доннинг хоссаларини ўрганиш