Дизелли двигателлар учун ёнилгилар - Сельское и лесное хозяйство - Рефераты

Дизелли двигателлар учун ёнилгилар

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

131 KB

Дизелли двигателлар учун ёнилгилар Режа: 1. Дизел ёнилғисининг сифатига қўйиладиган эксплуатацион талаблар. 2. Ёнилғининг двигател цилиндрида ёнувчи аралашма сифатига таъсир этувчи хоссалари. 3. Эксплуатацион сифатини баҳолайдиган кўрсаткичлари. 4. Дизелларда ёнилғининг ёниши. 5. Дизел ёнилғисининг цетан сони. 6. Ассортименти ва ишлатиш соҳалари.

Дизел двигателлари иш процесси карбюратор двигателларникидан кескин фарқ қилади: уларда ёнилғи ҳаво билан бевосита ёниш камерасида аралашади. Дизел двигателлари - қуввати, поршен ҳаракат тезлиги, тирсакли валлар айланиш частотаси, аралашма хосил бўлиш шароитига қараб хар хил конструкцияли бўлади. Тезюрар дизеллар сиқиш даражаси юқори  қ16  20. Уларда цилиндрда 3,0  5,0 МПа га сиқилган ва сиқилиш хисобига 600-800 0 С гача исиган ҳавого юқори босим насоси остида ишлайдиган форсунка орқали ёнилғи порцияси пуркаланади. Цилиндрда ёнилғи иссиқ ҳаво билан аралашади. қисқа вақт ичида (тирсакли вал 20-25 0 бурилгунча) 0,001-0,004 с аралашма ҳосил бўлиб ўз-ўзидан алангаланади. Шундай килиб, дизел двигателларида қисқа вақт ичида ёнилғи яхшилаб тўзитилиши, ёниш камерасига берилиши, иссиқ ҳаво билан аралашиши, буғланиши, оксидланиши ва ёниши керак. Двигателлар ишончли ва тежамли ишлаши учун ёнилғи тўғри танланиши, ёнилғи пуркалишини илгарилатиш бурчаги оптимал бўлиши, ёнганда тўлиқ ва батомом ёниши керак. Дизел двигателли автомобиллар халқ хўжалигининг турли соҳаларида кенг қўлланилмоқда ва ҳозир кўп ишлаб чиқариляпти. Дизеллар карбюра- торли двигателларга нисбатан қатор афзалликларга эга бўлгани, яни тежам- лироқ, оғирроқ, демак арзонроқ ёнилғида ишлаши, ёнғин чиқиш хавфи камлиги, (қабул қилувчанлиги юқорироқ) ишончли ва узоқроқ ишлаши туфайли кенг тарқалган. Дизел ёнилғилари нисбатан қовушқоқ қийин буғланадиган ёнувган суюқликдир. Уларнинг таркибида массаси бўйича тахминан 87% углерод, 15% водород; 0,5% гача олтингугурт, жуда оз миқдорда кислород ва азот бор. Дизел ёниғисининг зичлиги 0,78-0,86 % г/см 3 , ёнганда чиқадиган иссиқлиги ўртага 42,5 Мж/кг. Дизел ёнилғиси бензин билан ишлайдиган двигателли автомобилларга қараганда 25-30% тежамли. Дизел двигателларда ёнганда

чиққан иссиқлик катта бўлиб, автомобилларга 600 км ва ундан ортиқ запас йўл юришга имкон беради. Белгиланган қувват ва тежамкорлик кўрсаткичларида ҳамда ишлатилган газларни тутун билан кам чиқариб двигателнинг ишончли ва узоқ муддат ишлашини таъминлаш учун дизел ёниғисининг сифати давлат стандартлари талабларига жавоб бериши лозим. Эксплуатацион талаблар. Дизел двигателларида ёнилғи тўла ва сифатли ёниши учун улар куйидаги эксплуатацион талабларга жавоб бериши керак: 1. Юқори босим насоси узлуксиз ва пухта ишлаши учун ёнилғи яхши сўрилиши ва ҳайдалиши (бунинг учун ёнилғи оптимал қовушқоқликка, зарур паст температура хоссаларига эга бўлиши) лозим; 2. Майин тўзийдиган ва яхши аралашма ҳосил қиладиган бўлиши (бунинг учун фракцион таркиби ва қовушоклиги оптимал даражада бўлиши) зарур; 3. Двигател осон юрғизиб юбориши ва юмшоқ ишлаши учун тутун ҳосил қилмасдан батамом ёниши керак (ёнилғининг цетан сони, қовушқоқлиги ва фракцион таркибига боғлиқ), барқарор ёниши ҳамда ёнганда мумкин қадар кўп иссиқлик чиқариши зарур; 4. Клапанларда, поршенларда ва поршен ҳалқаларида кўп қурум ҳосил бўлмаслиги, ниналар осилиб қолмаслиги ҳамда форсункаларнинг тўзиткичлари коксланмаслиги лозим (булар эса ёнилғининг кимёвий ҳамда фракцион таркибига, тозалаш усули ва даражаси боғлиқ); 5. Резервуарларни, ёнилғи трубаларини, ёнилғи бериш системасини ва двигател деталларини коррозияламаслиги керак (олтингугуртли бирикмалар, органик ҳамда минерал кислоталар, сув миқдорига боғлиқ); 6. Узоқ муддат сақланганда ҳоссаларини ўзгартирмаслиги зарур.

Эксплуатацион сифатини билдирувчи физик ва кимевий хоссалари. Фракцион таркиби. Бу таркиб дизел ёнилғисинининг буғланишини кўрсатувчи ва бензинлардаги каби ёнилғи хажми билан ёнилғи температура орасидаги боғлиқликни белгилаб беради. Дизел ёнилғилари учун ҳайдашнинг бошланиши 170-200 0 С; 50% қишки дизел ёнилғиси 250 0 С гача, ёзда эса 280 0 С, 96%, яъни ҳайдашнинг охири 330-360 0 С температурагача қайнаб, буғга айланиши лозим. Бу температуралар ёнилғининг юргизиб юбориш хусусиятларига таъсир кўрсатади. Дизел ёнилғисининг анча юқори температура ҳайдалиши ёнилғида оғир фракциялар борлигида дарак беради. Бу оғир фракциялар ёнилғи аралашма ҳосил бўлиши процессини ёмонлаштиради, ёнилғи кўп сарф бўлади, ишлатилган газ тутаб чиқади ва қуюнди кўп ҳосил бўлади. Дизел ёнилғисининг қовушқоқлик хоссалари. Ёнилғининг цилиндрда ёнувчи аралашма иш сифатига таъсир этувчи хоссаларидан бири - қовушқоқлик хоссасидир. Қовушқоқлик деб, суюқликларнинг ички ишқаланишига қаршилик кўрсатиш хоссасига айтилади. Суюқликларнинг бундай хоссаси уларнинг молекулаларини ҳаракати орқали хосил бўлади. Қовушқоқлик деганда масалан оқувчанликни ҳам тушуниш мумкин. Мас. жумракли (бакдан) канистрдан бензин, мой, дизел ёнилғисини қуйиб вақтни белгиласак, бензин тезроқ тўлади, дизел ёнилғиси озгина секинроқ, мой эса яна ҳам кечроқ оқади. Демак, қовушқоқлик деб, ташқи куч таъсирида суюқлик зарралари ҳаракатланганда бир-бирига кўрсатадиган қаршиликка айтилади. Дизелли двигателлари учун ёнилғининг қовушқоқлиги катта аҳамиятга эга. Суюқлик- нинг ички хоссаларини белгилайдиган абсолют қовушқоқлик ва шартли (мавҳум қийматга эга бўлган) қовушқоқлик бўлади. Абсолют қовушқоқлик, ўз навбатида, динамик ва кинематик хилларга бўлинади. Динамик

қовушқоқлик  -пуазда (П, ўлчамлиги гсм/с) ўлчанадиган ички ишқаланиш коэффициентидир. Пуаз-юзи 1 см 2 бўлган, бир-биридан 1 см масофада турувчи иккита суюқлик қатламининг 1 дина (гсм/с 2 ) га тенг ташқи куч таъси-рида 1 см/с тезликда ўзаро ҳаракатланишига бўладиган қаршилик. Халқаро ўлчов бир- ликлари системаси СИда юза м 2 да, куч-нқютонда, масофа метрда ўлчанади. Бинобарин, қовушқоқлик ўлчамлилиги н  с/м 2 бўлади. /Пқ0,1 н  с/м 2 . Нефт маҳсулотларининг хоссаларини баҳолашда, одатда кинематик қовушқоқлик - ички ишқаланишнинг солиштирма коэффициенти  кўриб чиқилади. Кинематик қовушқоқлик ва динамик қовушқоқлик ўзаро боғлиқ  қ  /  , яъни бир хил температурадаги динамик қовушқоқлик  нинг суюқлик зиглиги (  ) нисбатига тенг. Кинематик қовушқоқлик стоксда (Ст) ёки ундан 100 марта кичик бўлган бирлик-сантистоксда (с Ст) ўлчанади. СИ системасида кинематик қовушқоқлик (м 2 /с) ўлчанади, чунки  қкг/м  с;  қкг/м 3 ; яъни  қ кг/м  с; кг/м 3 қкг/м 3 /м  с  кгқм 2 /с; 1сқ10 -4 м 2 /с; 1сСГқ10-6м 2 /с Температура ўзгариши билан қовушқоқлик ҳам ўзгаради шунинг учун қовушқоқликнинг қийматини кўрсатишда у қандай температурада аниқланганлигини ҳам кўрсатиш зарур. Дизел ёнилғиси учун 20 0 С температурадаги қовушқоқлик нормаланади, турли маркадаги ёнилғилар учун 1,8  6,0 с Ст атрофида бўлиши керак. қовушқоқлиги ўртача бўлган (20 0 С 2,5  4,0 с Ст) дизел ёнилғисидан фойдаланиш маъқул. қовушкоқлик камайиб кетиши ёки ошиб кетиши ёнилғи бериш аппаратларининг иши ҳамда аралашма хосил бўлиш ва ёнилғининг ёниш процесси бузилади. Қовушқоқлик паст бўлганда ёнилғи юқори босим насоси плунжер жуфтидаги зазор орқали ўтади, бу эса пуркаш босимининг камайишига олиб келади, ёнилғи форсунка тешиклари орқали сизиб чиқиши натижасида қурум хосил булишини камайтиради. Ёнилғи насосининг прецизион жуфтлари

ёнилғи билан мойланади, ёнилғи қовушқоқлиги пасайиши натижасида мойлаш хоссалари ёмонлашади, бу эса ейилишнинг ошишига олиб келади. Ёнилғи сарфи ортади, двигател қуввати пасаяди. пуркалиш факели қисқа бўлади. Қовушқоқлик ошиб кетганда ёнувчи аралашма хосил бўлиш сифати ёмонлашади, йирик томчилар хосил бўлиб, ёнилғи буғланишига кўп вақт керак бўлади. Ёнилғи тўлиқ ёнмайди. Сарфи ортади. қурум хосил бўлиб иш бажарган газлар қорайиб чиқади, ёнилғи поршен тубига ва камера деворларига ўтириб қолади. пуркалиш факели узун булади. Қовушқоқлик ўртача бўлганда ёнилғи бир хил тартибли томчилар тарзида тўзитилади. Буғли аралашма ёниш процесси яхшиланади. Оқувчанлиги яхши бўлади, трубалардан, майин тозалаш фильтри, юқори босим насосларидан ёнилғи осон ўтади. Йилнинг совуқ вақтида дизеллар яхши ишлашини таъминлаш учун қишки сорт дизел ёнилғисининг қовушқоқлиги пастроқ бўлади (чунки совуқда оғир ҳаракатланадиган бўлиб қолади насослардан ўтиши қийинлашади). 1 2  мм 2 /с 20 15 10 5

3 -40 -30 -20 -10 0 10 20 t , 0 С расм. Дизел ёнилғиси қовушқоқлигини -  , температураси - t 0 C боғлиқлик графиги. 1- ёзги; 2-қишки; 3-шимолий дизел ёнилғилар. Дизелларда ёнилғининг ёниши. Дизел двигателларида ёнилғи аралашмасининг ҳосил бўлиши ва унинг ёниш интенсивлиги кўпгина сабабларга, чунончи, сиқилган ҳаво босими ва температурасига, тўзитилиш майинлигига, ҳаводаги ёнилғи миқдорига, ёнилғининг буғланувчанлигига боғлиқ бўлади. Аммо ёнилғининг кимёвий таркиби асосий аҳамиятга эга, у ёнилғининг алангаланиш температурасигагина эмас, балки, алангаланишнинг кечикиш даврини ҳам (яъни ёнилғи берила бошлангандан то ўз-ўзидан алангалана бошлайдиган пайтгача ўтадиган вақтни ҳам белгилайди). а в  Р,Мпа 5 4 3 43  4 3

 40 20 0 20 40 60 80 100  ,град расм. Дизел ёнилғиларининг ёйилган индикатор диаграммаси. а-юмшоқ ишлаш; в-қаттиқ ишлаш. Қисқа вақт ичида ёниш камерасида физик (тўзитилиш, ҳаво билан аралашиш, исиш, буғланиш) ва мураккаб кимёвий жараёнлар (ёнилғи молекулалари оксидланишининг турли босқичлари) содир бўлади. Натижада ёнилғининг 10-15% энергияси ажралади ва иссиқлик тўпланади, температура кўтарилади ва ёнилғи алангаланади. Ёнилғининг ҳаво кислороди билан аралашмаси ёна бошлаши учун зарур бўлган иситиш температураси ўз- ўзидан алангаланиш температураси деб аталади. Ёнилғи таркибида енгил оксидланадиган нормалқ-парафин углеводородлар (УВ) кўп бўлиши натижасида алангаланишнинг кечикиш даври  - қисқа бўлади. Натижада двигател осон юргизиб юборилади. Двигател юмшоқ ва барқарор ишлайди.  - кўп бўлса (ортганда), яъни ёнилғи таркибида қийин оксидланадиган УВ - изомер, ароматик УВ кўп бўлса, дизел двигатели тақиллаб ишлайди, чунки ёнилғи таркибидаги УВ қийин оксидланади. Ёниш камерасида ёнилғи кўп тўпланади ва катта қисми бирданига алангаланади босим кескин қўтарилади, двигателдан ўзига хос тақиллаган овоз эшитилади, натижада двигател каттиқ ишлаёди: подшипник вкладишлари, поршен халқалари ейилади. Ёнилғи сарфи ортади. Ёниш процесси 2-нуқтада бошланади, бунда босим жадал кўтарилади. Тез ёниш даври 2-нуқтадан 3-нуқтагача давом этади. Бунда энергиянинг асосий қисми (70%) ажралиб чиқади. Ёниш процесси яхши тўғри ташкил қилинса, босим максимал қийматгача кўтарилади (бу вақтда ёнилғи бериш давом этганлигидан ёниш ҳали тугамайди). Учинчи давр секин ёниш даври

(3дан-4гача) бошланади, бунда иссиқлик энергиясининг (20%) қисми ажралиб чиқади. Бу даврни бошида ёнилғи бериш тугайди. Бу давр охирида кенгайиш чизиғида 4-нуқтадан кейин барча ёнилғи ёниб улгуриши керак. Ёнилғи таркибида енгил оксидланадиган углеводородлар (нормал парафин углеводородлар) кўп бўлса, алангаланишининг кечикиш даври жуда қисқа бўлади. Натижада двигател осонгина юргизиб юборилади, юмшоқ ва барқарор ишлайди, ёниш процесси жуда яхши ўтади. (9-расм а. индикатор диаграммаси). Ёнилғининг қовушқоқлиги ортиши, фракцион таркиби оғирлашиши ва смолали-асфалқт бирикмалар миқдорининг ортиши билан ёнилғининг ёниб тугаш вақти узаяди. Ҳозирги замон текшириш усуллари дизел двигателларида пуркаладиган ёнилғи оқими ташқи кобиғининг бир неча жойида бир вақтнинг ўзида аланганинг хажмий манбалари ҳосил бўлишини аниқлашга имкон берди. Бу ҳолда аланганинг тарқалиш тезлиги 1000 м/с етади. Юзага келадиган манбалар миқдори ёнишдан олдин бўладиган реакциялар (оксидланиш)нинг кечиш интенсивлиги ва алангаланишнинг кечикиш даврига боғлиқ. Бу эса ёнилғи таркибида изомер тузилишдаги қийин оксидланадиган парафин углаводородлар ва ароматик углеводородлар миқдорига боғлиқ. Чунки бу углеводродлар двигателнинг тақиллаб (қаттиқ) ишлашига сабаб бўлади. (расм. б) Цилиндр ичида босим кескин кўтарилади, двигател қуввати камаяди, ёнилғи сарф миқдори ортади, деталлар тезда ишдан чиқади. Дизел ёнилғисинг цетан сони ва уни аниқлаш. Ёнилғи таркибидаги нормал парафин углеводородлар температура ва сиқилган ҳаво босими таъсирида энг аввал парчаланади ва оксидланади. Цетан С 16 Н 34 (тузилиши СН 3 - СН 2 - СН 2 -.... СН 2 - СН 3 ) н- парафин углеводородлар қаторига кириб,

эталон аралашманинг ташкил этувчиларидан бири сифатида қабул қилинган, унинг ўз-ўзидан алангаланишига мойиллиги 100 бирлик билан баҳоланади. Ароматик углеводородлар қийин оксидланади ва қийин алангаланади (ўз-ўзидан алангаланиш температураси жуда юқори). Булар қаторига  - метилнафталин С 10 Н 7 СН 3 киради. Унинг структура формуласи С-СН 3 бўлиб, эталон аралашманинг икиинчи ташкил этувчиси сифатида қабул қилинган. Унинг ўз-ўзидан алангаланишга мойиллиги 0 бирлик билан баҳоланади. Дизел ёнилғисининг цетан сони деб, цетан ва  - метилнафталиндан ташкил топган, ёниш (ўз-ўзидан алангаланиш) характери синалаётган ёнилғиникига тенг (ўхшаш) бўлган сунъий тайёрланган аралашмадаги процентда ҳисобланган цетан миқдорига (ҳажми бўйича) айтилади. Цетан сони бир цилиндрли ИТ9-3 установкасида аниқланади. Бу установка ўзгарувчан сиқиш даражасида (7дан-23гача) ишлаш имконини беради. Аниқлаш синаладиган дизел ёнилғиси ва эталон ёнилғини қиёсий ёндириш йўли билан амалга оширилади. Аввал қатъий белгиланган шароитда дизел ёнилғиси синалади, кейин алангаланувганлиги худди шундай бўлган эталон аралашма танланади. Критик сиқиш даражаси бўйича текширилаётган ёнилғиникига мос келган эталон ёнилғининг цетан сони қабул қилинади. Дизел двигателларини ишлатишда ёнилғи пуркалишини илгари-латиш бурчаги тўғри ўрнатилгандагина ёнилғи яхши ёнади, яъни бу бурчак оптимал

бўлиши зарур. У катта ёки кичик бўлганда двигател қуввати камаяди, ёнилғининг чала ёниши, ортиқча сарфланишига ҳамда двигеталнинг Ф.И.К. камайишига олиб келади. Цетан сони ёнилғининг ёниш процеессидагина эмас, балки унинг юргизиб юбориш сифатларига ҳам катта таъсир кўрсатади. Ёзда цетан сони 45 бирликка, қишда эса 50 бирликка тенг бўлган ёнилғи ишлатилганда двигателни нормал юргизиб юбориш ва босимни аста-секин ошириш (двигател юмшоқ ишлаши) мумкин. Цетан сони 40 дан кичик бўлса, двигател қаттиқ ишлайди, 50 дан катта бўлса, аланга ёниш камерасидар бир хил тарқалмайди ва форсунка олдида ёнади. -7 0 С -10 0 С -1 0 С Қ4 0 С 20 30 40 50 60 ЦС расм. Дизел ёнилғисининг цетан сонини совуқ двигателни ишга тушириш вақтига боғлиқлик графиги. Цетан сонини ошириш учун 1% гача махсус присадка-изопронил нитрат қўшиш мумкин. У цетан сонини 10-12 бирликка оширади. Цетан сони дизел ёнилғисининг ўз ўзидан ўт олишни ҳарактерлайди. Дизелнинг цилиндрларига тушаётган ёнилғи дархол эмас, бир оз вақт ўтгач алангаланади, бу вақт ёнилғининг ўз-ўзидан алангаланишининг кечикиш даври дейилади. Бу вақт қанча кам бўлса, дизел цилиндрларида ёнилғи  ,с 50 40 30 20

шунча кўп вақт ёнади. Газ босими бир текис ошиб боради ва двигател равон (кескин тақилламасдан) ишлайди. Ёнилғининг ўз-ўзидан алангаланиши бошлангунча бўлган давр катта бўлганда цилиндрда тўпланган ёнилғи қисқа вақт ичида ёнади, газ босими бир зумда ошиб кетади. Шунинг учун ҳам дизел равон ишламайди (тақиллаган товуш чиқади). Двигател қаттиқ ишлаганда, унинг деталлари, айниқса, подшипник вкладишлари тез ейилади, поршен ҳалқалари деформацияланади, ёнилғи сарфи ортади. Цетан сони қанча катта бўлса, дизел ёнилғисининг ўз-ўзидан алангаланиши бошлангунча бўлган давр шунча кичик бўлади, двигател шунча равон ишлайди, двигателни ишга тушуриш температураси ҳам шунча паст бўлади. 20 30 40 50 60 ЦС расм. Цетан сонини ўзгариши дизел двигателининг параметрларига боғлиқлик графиги. 1-алангаланишни кечикиш даври, Т к ; 2-босимнинг ошиш тезлиги, v ; 3-ёнилғининг солиштирма сарфи, g . Дизел ёнилғиларининг паст температурадаги хоссалари. g , г/МДж 87.5 2.0 1.6 1.2 0.8 0.4 Т к 40 30 20 10 3 2 1V , Мпа/град

Йилнинг совуқ вақтида двигателларни ишлатишда ёнилғининг қовушқоқлигидан ташқари, унинг паст температура хоссалари ҳам катта ролқ ўйнайди. Бу хоссалари хиралашиш ва қотиш температуралари билан баҳоланади. Хираланиш температураси деб, ёнилғининг фаза бўйича бир жинслилиги йўқоладиган температурага айтилади. Масалан, дизел ёнилғиси рангсиз шишадан тайёрланган пробиркага солиниб, совитилса, муайян температурада у хиралаша бошлайди, бунда парафин углеводородлар ажралиб чиқиши натижасида ёнилғининг ташқи кўриниши ўзгаради. Ёнилғи аста-секин совитилса парафин кристаллари катталашади ва ёнилғи ҳаракатланиш қобилиятини йўқотади. Ёнилғининг ҳаракатланувчанлиги йўқоладиган температура қотиш температураси дейилади. Ёнилғининг температураси шу даражага етганда ёнилғи оқувчанлигини йўқотади, ёнилғини двигател цилиндрларига узатишнинг иложи бўлмай қолади. Ёзги ёнилғининг қотиш температураси минус 10 0 С дан, қишники мўтадил иқлимли зоналар учун минус 35 0 С дан, совуқ зоналар учун минус 45 0 С дан, шимолий ёнилғилар учун минус 55 0 С дан юқори эмас. Механик аралашмалар ва сув . Ёнилғи аппарати деталларини ва дви- гателнинг ўзини ейилишига сабаб бўлгани, шунингдек ёнилғининг узлуксиз узатилиб турилишига зарарли таъсир кўрсатгани учун дизел ёнилғиси таркибида механик аралашмалар ва сув бўлмаслиги керак. Ёнилғининг маркалари . Автомобиллар учун уч маркадаги: Л (ёзги) З (қишки) А (арктик) дизел ёнилғилари ишлаб чиқарилади. Дизел ёнилғисининг турлари. Таркибидаги олтингугуртнинг миқдорига кўра икки хил: 1-массаси бўйича олтингугурт миқдори 0,2% гача; 2-массаси бўйича олтингугурт миқдори 0,5% гача (арктик мойлар учун 0,4%) бўлган дизел ёнилғилари бўлади.

Дизел ёнилғисининг шартли ифодаси . Барча маркадаги дизел ёнилғисининг шартли ифодасида ундаги олтингугурт миқдори массаси бўйича ва ёзги ёнилғи учун қўшимча равишда ўт олиш температураси, қишки ёнилғилар учун қотиш температураси ҳам ёзилади. Масалан, Л-0,2-4,0 массаси бўйича олтингугурт миқдори 0,2% гача ва ўт олиш температураси 40 0 С бўлган, 3-0,2-35 олтингугурт миқдори 0,2% гача қотиш температураси минус 35 0 С бўлган қишки дизел ёнилғиси; А-0,4 массаси бўйича олтингугурт миқдори 0,4% бўлган арктик дизел ёнилғиси. Ишлатилиши . Л маркали дизел ёнилғиси атроф ҳаво температураси 0 0 С дан юқори, З маркали дизел ёнилғиси минус 20 0 С гача, А маркали дизел ёнилғиси минус 50 0 С гача бўлганда ишлатилади.

Адабиётлар: 1. П.П.Вавилов -Растениеводство М.,Колос.1986. 2. В.Н.Чирков-Ўсимликшунослик/практикум Т.,Ўқитувчи.1978. 3. Б.Виноградов,Х.Атабаева,А.Дементьева-РастениеводствоТ., Мехнат.1987. 4. В.Н.Чирков-Дон экинлари Т., Ўқитувчи-1975. 5. Технические культурў М., ВО Агропромиздат, 1986. 6. К.Н.Кеферов Биологические основў растениводста. М., Вўсхая школа, 1975. 7. Д.Зауров, М.Сборшикова, Рисоводство, Т., Мехнат, 1989. 8. Д.Т.Абдукаримов, С.Х. Хушвақтов, Э.У.Умурзоқов, Тамакичилик, Т., Мехнат, 1985.

Похожие

Карбюраторли двигателлар учун ёнилгилар ва уларнинг химмотологияси

Газсимон ёнилгилар

Ички енув двигателлари учун мойлар

Трактор ва ўзи юрар ҚХМ юритмалари двигателлари

Қишлоқ хўжалик техникаси ва транспорт воситаларида ишлатиладиган техник суюқликлар