Detallarni ishlash imkoniyatini polimer materiallar ishlatib, qo’shimcha detal qo’yib va kovsharlab tiklash - Сельское и лесное хозяйство - Рефераты

Detallarni ishlash imkoniyatini polimer materiallar ishlatib, qo’shimcha detal qo’yib va kovsharlab tiklash

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

49 KB

Detallarni ishlash imkoniyatini polimer materiallar ishlatib, qo’shimcha detal qo’yib va kovsharlab tiklash Reja: 1.Detallarni polimer materiallar yordamida tiklash usuli, afzallik va kamchiliklari. 2.Polimerlarni turlari va ularning ishlatilish soxasi. 3. Rezbali birikmalarini qo’ shimcha detal qo’ yib tiklash. 4.Detallarni kovsharlab tiklash. 5. Detallarni tiklashning maqbul usulini tanlash

Tayanch iboralar: Polimer materiallar (plasmassalar). Reaktoplast va termoplastlar. Bog’lovchi element, To’ldiruvchi, plastifiqator, qatalizatorlar, germetik va yelimlar. Kavsharlash, yumshoq va qattiq kavsharlar. Mexanik mustaxkamlik. 1. Detallarni polimer materiallar yordamida tiklash usuli. Afzallik va kamchiliklari. Remont amaliyotida mashina detallarini tiklashdan borgan sari polimer materiallaridan kengroq foydalanilmoqda. Buning boisi sho’qi, polimer juda keng doirada ijobiy xossalarga ega: detallarni tiklash yoki yasashning oddiyligi; yaxshi funktsion va anti friktsion sifatga egaligi; yetarli darajada puxtaligi, moy, benzin va suvga chidamligi, sermehnatligining kamligi, narxining arzonligi. Polimer materiallar tabiiy gaz, neftni qayta ishlashda xosil bo’lgan gazsimon mahsulotlardan va koksiximiya hamda yog’ochni qayta ishlashdagi chiqindilar va boshqalardan olinadi. Polimerning kamchiliklariga temniratura va xizmat muddatining o’zgarishi bilan fizik-mexanik xossalarining o’zgarishini, qattiqligi nisbatan kamligi, puxtaligi va issiqbardoshligining tolikishdan (keyin) kamayishini ko’rsatish mumkin. 2. Polimerlarni turlari va ularning ishlatilish soxasi. Plastik massalar (plastmassalar) asosi sun‘iy va tabiiy smoladan iborat bo’ladi va smola bog’lovchi material vazifasini bajaradi, plastmassaning kimyoviy, mexanik va boshqa xossalarini belgilaydi. Plastmassalar tarkibi bog’lovchi elementdan tashqari to’ldirgichlar, plastifiqatorlar, qotirgichlar, rang beruvchilar, qatalizator (tezlatkichlar) va boshqa qo’shimchalar ham kiradi. Hamma plastmassalarni ikkita (bo’lish) guruhga bo’linadi:

-reaktoplastlar (termoreaktiv) -Termoplastlar (termoplastik) polimerlar. Reaktoplastlar normal sharoitda suyuq yoki qattiq holatda bo’ladi. Qizdirilganda qovushqoq-oquvchan holatga keladi. Kisdirish davom ettirilsa ular qotadi va qanday harorat bo’lsa hamda o’z holatini o’zgartirmaydi. Ularni qayta suyuq holatga o’tqazib bo’lmaydi. Termoplastlar normal temperaturada qattiq holatda bo’ladi, qizdirganda yumshaydi, bu holatda ularga istalgan shaklni berish mumkin. Bularni sovitilgandan keyin yana qotadi. Qayta qizdirilganda o’z qattiq holatini saqlaydi, ya‘ni keyinchalik yana foydalanishga yaroqli bo’ladi. Mashina detallarini tiklashda reaktoplastlardan epoksid smolalar ED- 16 va ED-20 kabilar keng qo’llaniladi. Qotirgich sifatida – polietilenpoliamin. Plastifiqator – dibutilftalat, tiokol. To’ldiruvchilar – po’lat, chuyan, alyuminiy kukunlari. Termoplastlardan polietilenlar, polipropilenlar, polistirollar, viniplastlar, poliamidlar va ftorplastlar ko’p ishlatiladi. 1) Remont korxonalarida ishlatiladigan polimerlar quyidagilar: 2) ED-5; 6, 8, 10, 16, 20, 22 epoksid smolalar – korpus detallaridagi darzlarni va teshiklarni, podshipnik o’rnatiladigan joylarni, yelimlanadigan,payvandlanadigan birikmalarni remont qilishda, detallardagi rezbali birikmalarni barkarorlash 3 apit‘mirlashda ishlatiladi. 1) AG-4 voloknit – shesteriyalarni, qistirmalarni tayyorlashda, yo’naltirgichlarni ta‘mirlashda; Tekstolit – shesteriyalarni, qistirmalarni tayyorlashda. 2) GEN-150 elastomer, germetik 6f. Detallarning qo’zg’almas birikmalarini va qishloq xo’jalik mashinalardagi yig’ma qismlarni ta‘mirlashda. 3) BF-52T sintetik yelim, VS-10T yelim disk, shkivlarda friktsion ust quymalarni yelimlashda. 1) BF-2, BF-4 yelimlari – material va polimerni yelimlashda ishlatiladi. 2) 88N yelimi – rezinalarni va rezinani metallga yelimlashda ishlatiladi.

3) PP-610, 68 polialid valiklar, vTo’lkalar vkladishlarni ta‘mirlashda, shesternya, shkivlarni tayyorlashda. 4) Polistrol – 65S o gacha haroratda ishlaydigan detallarni tayyorlashda ishlatiladi. 3. Rezbali birikalarni qo’shimcha detal qo’yib tiklash Rezbali detallarni tiklashni quyidagi usullari mavjud: - detallarni teshiklaridagi yoyilgan rezbalari katta o’lchamli yangi rezba qirqib, qo’shimcha detal quyib va yangi joyda rezba qirqib tiklanadi. - po’lat detallarda yoyilgan rezbali teshiklar, yuqoridagilardan tashqari, elektr payvandlash va nominal o’lchamli rezba bilan tiklanadi. Kattalashtirilgan o’lchamga moslab tiklash. Bunda yoyilgan rezbali teshik parmalash stanogida navbatdagi o’lchamda parmalab kengaytiriladi, keyin yangi rezba qirqiladi. Tiklashning oddiyligi va ishonchliligiga qaramay bu usul har doim maqsadga muvofiq bo’lavermaydi, chunki tutashadigan detal teshiklarini parmalab kengaytirish va katta o’lchamli boltni ishlatishga to’g’ri keladi. Natijada detallarning o’zaro almashinuvchanligi bo’ziladi va navbatdagi remont qiyinlashadi. Qo’shimcha detal quyib remont qilish. Yoyilgan rezbali teshik parmalab kengaytiriladi, unda oldindan tayyorlangan probka uchun chala rezba (ikkita birinchi metchik bilan) qirqiladi. Probka maxsus kalit yordamida teshikka tiralguncha burab kirgiziladi, probkaning o’tish qismi kesiladi va u detal tekisligi bilan birt xil satxda tozalanadi. Burab kirgizilgan probka deametri 3 mm va o’zunligi kamida 10 mm bo’lgan yassi shtift bilan mahkamlanadi. BF-2 yelim surkab, epoksidli asos bilan mahkamlash mumkin. Rezba qirqilgandan keyin probka devorining qalinligi kamida 4 mm bo’lishi kerak. Xozir rezbali probkao’rniga prujina quymalar keng ishlatilmoqda. Quymaning ko’ndalang kesimi romb shaklidagi prujina simidan tayyorlanadi. Rombning o’tkir burchagi 60 o , ya‘ni metrik rezba profiliga mos keladi.

Yangi joyda rezba qirqib tiklash shundan iboratki, bunda detal konstro’qtsiyasi yo’l kuysa, yoyilgan rezbali teshik yonidan yangi teshik parmalab, normal o’lchamli rezba qirqiladi. Bu usul traktor va avtomobillarni remont qilishda keng qo’llaniladi. Kichraygan o’lchamga moslab tiklash. Val va o’qlardagi yoyilgan rezba yunilib, kichik diametrli yangi rezba qirqiladi va shunga moslab yangi gayka yasaladi. O’zaro o’zgaruvchanlik bo’ziladi. Diametr kichrayishi bilan rezbaning mustaxkamligi kamayadi. Shu sababli, bu usulni bir marta (tiklash) qo’llash mumkin. Suyuqlantirib qoplab tiklash. Val (o’q) dagi rezbalarni tiklash mumkin. (40 mm dan kichik detallarni) Nn-30 simi bilan vibro yoy usuli bilan qoplash. 40 mm dan ortiqdiametrli vallarni flyus qatlami (bilan) ostida suyuq qoplab, nominal o’lchamda rezba ochiladi. 4. Detallarni kavsharlab tiklash. Kavsharlash deb qattiq holatdagi metallarni oson suyuqlanuvchan yordamchi (oraliq) metall (yoki qotishma) vositasida biriktirish jarayoniga aytiladi. Kavsharlash ikki xil bo’ladi: yumshoq kavshar bilan kavsharlash va qattiq kavshar bilan kavsharlash. Yumshoq kavshar yordamida hosil qilingan chok katta yo’qlanishlarga chiday olmaydi, shu sababli, asosan katta kuchlanishlar ta‘sir etmaydigan detallarni zich biriktirish uchun qo’llaniladi. Yumshoq kavsharlar bilan kavsharlashda suyuqlanish harorat i past (450S o va undan kam) va birikmaning Mexanik musta h kamligi 200 Mpa gacha bo’ladi. Remont ishlarida POS-18, POS-40 va POS-61 kabi qalay-qo’rg’oshin kavsharlari ko’p ishlatiladi. Kavshar markasidagi raqamlar qotishmadagi qalay miqdorini foizlarda ko’rsatadi. Yumshoq kavsharlar radiatorlarni, yonilg’i naychalarini, elektr jixozlarni (simlarni) kavsharlashda ishlatiladi.

Qattiq kavsharlarning suyuqlanish harorat i 450S o dan yuqori, xosil qiladigan birikmaning Mexanik mustaxkamligi 500 Mpa gacha bo’ladi. PMTs-48, PMTs-54, L62 mis-rux kavsharlar rangli va qora metallardan tayyorlangan detallarni kavsharlashda ishlatiladi. Markadagi raqamlar misning kavshar tarkibidagi foizi miqdorini, qolgani rux ekanligini bildiradi. 5 Detallarni tiklashning maqbul usulini tanlash Bundan oldingi mavzularda detallarning ishlash imkoniyati tiklashning bir necha usullari bayon etildi. Bayon etilganlardan ma‘lumki, aynan bir detalni tiklashda turli usullaradn foydalanish mumkin, ammo bu usullarning hammasi ham bir xilda ratsional (maqbul) bo’la olmaydi, faqat bittasi eng ratsional usul bo’lishi mumkin. Detallarni tiklashning maqbul usuli deb, tiklangan detallning mumkin qadar uzoq vaqt ga chidamliligini va tiklash narxining eng minimal bo’lishini ta‘minlaydigan usulga aytiladi. Tiklash usulini tanlashda: detallarning konstro’qtsion xususiyatlarini, uning uzelda ishlash sharoitini, yoyilganlik darajasini, detal materialining to’zilishi va termik ishlov berilganligini, tiklangan detalning yeyilishga chidamligini va tiklash harajatlarini xisobga olish lozim. Bu omillarning hammasini xisobga olish juda qiyin. Ammo, detallarni ishlash imkoniyatini tiklashning ratsional usulini tanlashning quyidagi to’rtta mezoni tavsiya etiladi. 1) Texnologik mezoni. Aniq bir detalni tiklashda usullarning qo’llanuvchanligini aniqlash imkonini beruvchi mezon texnologik yoki qo’llanuvchanlik mezoni deb ataladi. Bu mezon yordamida ma‘lum detalni tiklashda qo’llanishi mumkin bo’lgan burcha usullarni tanlash imkoni bor, lekin ulardan qaysisi yaxshi usulligini aytib bo’lmaydi. 2) Uzoq xizmat qilish (chidamlilik) mezoni . Bunda tiklangan va yangi detallar oxirgi holatgacha ishlash muddatlarini taqqoslab baholanadi, ya‘ni detalni

tiklash yoki yaroqsizga chiqarish zarurati aniqlanadi. Bu mezon uzoq xizmat qilish koeffitsienti bilan tavsiflanadi. 3) Iqtisodiy mezoni detallarning ishlash imkoniyatini ayni bir usul bilan tiklashga ketadigan harajatlar bilan tavsiflanadi va quyidagi formuladan topiladi: С = С п + С н + С м ; bunda С – detallarni tiklash narxi, so’m; С п - detallarni qoplashga tayyorlash tannarxi, so’m; С н - detallar sirtig’a qoplama qoplash harajatlari, so’m; С м - detallarga Mexanik ishlov berish, nominal o’lchamlarini tiklash harajatlari, so’m. Texnika–Iqtisodiy mezon-jamlovchi mezon. Tiklanadigan detal narxi quyidagicha baholanadi: С т ≤ К у * С я ; bu yerda С т – tiklangan detal narxi; К у – uzoq xizmat qilish koeffitsienti; С я – yangi detal narxi.

Adabiyotlar: 1.Shoumarova M., Abdillayev T. Qishloq xo’jaligi mash i nalari. Toshkent, O’qituvchi 2002Y. 2.A.I. Komilov, Q.A. Sharipov, N.T. Umirov, I.M.Marupov, R.T. Rustamov Traktor va avtomobillar. Toshkent «Talkin» -2003.(lotin alifbosida) 3.F.B.Yevdokimov Umumiy elektrotexnika T.O’qituvchi.1995. 4.N.I.Vershagin i dr. Organizasiya i texnologaya mexanizirovannыx rabot v rastenivodstve, Ucheb, posb № IRPO; Izd.sentr «Akademiya», 2000 5.E.Oyxo’jayev, X.Qo’shnazarov «Qishloq xo’jalik ishlab chiqarishini mexanizasiyalash» Toshkent «Mehnat», 1988.

Похожие

Detallarni bosim ostida payvandlab tiklash usullari. Detallarni galvanik usullar bilan tiklash

Mashina detallarini tiklash usullari klassifikatsiyasi. Plastik deformatsiya usulida tiklash. Qo’lda payvandlash va suyuqlantirib qoplash usuli

Mashinalar va uskunalarni remont qilish ishlab chiqarish jarayonlari. Remont ob‘yektlarini yuvish, tozalash va bo’yoqlash asoslari

Mashina detallarini yaroqli-yaroqsizga ajratish va komplektlash asoslari

Namunaviy birikmalar, detallarni va dvigatel detallarini remont qilish