Илмий назариянинг моҳияти (Психологияда) - Психология - Рефераты

Илмий назариянинг моҳияти (Психологияда)

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

40 KB

www.arxiv.uz Режа: 1. Илмий тадқиқотда фаразнинг қўйилиши. 2. Тадқиқот ўтказиш босқичлари. 3. Назария ва амалиёт. 4. Қобилиятни аниқловчи методлар.

www.arxiv.uz Энди ижодий актнинг охирги этапини - олий онг томонидан генариралланган гиплтезаларни ажратиб олишни кўриб чиқамиз. Поль Валерии таъкидлашича, «Кашф» қилиш учун икки юзга эга бўлиш керак. Бири биркмалар ҳосил қилинади, иккинчиси эса биринчиси қилган кашфиётларни танлаб олади. «Даҳо» деб нафақат кашфиётчини, балки ўша ғояларни тахлил қилиб ишда қўллай олган инсонларни ҳам айтиш мумкин. Биолог П.Медавар ҳам шу фикрга қўшилади: «Ҳар қандай даражада илмий фикрлаш икки аспектнинг ўзаро таъсирини икки овоз диалогини-антазия ва критика (танқид) - диалогини акс этади». Бадий ва айниқса адабий ижодда танлов функцияси олимнинг ижодий фаолияти каби муҳим. Достоевский бўйича, шоирнинг ижоди энг кучли таъсирдан бошланади. Шоир қалби. бу олмосларни туғдирувчи (пайдо қилувчи) кон. Шоирнинг иккинчи иши: олмосни олиб уни сайқаллаб нақш билан безаш». Пушкин Достоевскийнинг фикрига қўшилган ҳолда шундай деган: «Илҳом-бу олинаётган таасурорларга нисбатан қалбнинг муносабати. Илҳом шеъриятда ҳам геометрияда ҳам керак. Танқидчи илҳом билан завқни адаштиради. Йўқ. Завқ хотиржамликни инкор этади.завқ учун ақлнинг кучлари керак эмас. «Завқ» ҳолатида рассом ўзининг кашфиётларини танқидий қаралмайди. Бундан ташқарии бу ерда ҳақиқатга бўлган эҳтиёжни четга сурувчи ўзига маҳлиё бўлиш аролашади. Р.Докис илмий ижоддаги ақл маълумотларини «мемлар» деб номлайди ва мемлар танлови уч босқичда ўтади деб тахмин қилади. Аввал онг остида энг бемаъни ва узоқ яшамайдиган новациялар олиб ташланади. Сўн гонг босқичида ҳақиқатга яқин вариант хотирада сақланаётган маълумотни ҳисобга олган ҳолда мантииқан танлаб олинади. Бу жараённи бадиий ижод билан таққослаймиз, амалиёт омили мавжудми? Биз ўйлашимизча, ҳа. Бу-бадиий асарларинг оммавий қўлаш амалиёти, уларни ҳақиқий ҳаёт билан таққослаш.Талантнинг ҳақиқий ўлчови автор яратган Дуне нақадар бетакрорлигига, ёки муҳими нақадар ҳақиқийлигига боғлиқ. Ҳаёт

www.arxiv.uz ҳақиқатига содиқлик санъатга жуда зарур. «Ҳоҳлаган нарсани ўйлаш ва кашф этиш мумкин эмас»- дейди Гаюриэль Гарсия Маркес,-чунки бу ёлғонни ёзишдек гап, ёлғон эса адабиётда ҳаётдагига нисбатан хавфлироқ. Ижодий актнинг асосий босқичларини кўриб чиқиб, биз ақлнинг ижодий фаолияти билан ьоғлиқ бўлган физиологик механизмларни тасвирлашга ўтишимиз керак. Исботлаганимиздек хар кандай лобиминт остида янги ва керакли маълумотларнинг йигилиши етади. Бу кимматли маълумотлар ичидаги статистик маълумотлардан келиб чикиб урганиш. Бундай икки томонлама боглик маълумотларни И.П. Павлов Тадкикотларида тасдиклаган. Масалан: доим чакирик овозини эшитиш билан сулак безлари окиши. Павловнинг нуктаи назарини анализ килган холда философ Карл Поппер «Мен уйлашимча организм хеч кандай пассив харакатни кутмайди ва хотирасида боглик вазиятни саклаб колмайди. Аксинча организм конуниятларга одамларга урганиш кераклиги хакидаги фаразларни беради» деб ёзади. Доминант бу – дейди Ухтомск ий рефлектор системадаги вактинчалик устунлик килиш: Хосил булган доминант ўз хусусиятга эга. Тадкикотларнинг натижаларига кура доминантлик бу – семаптик богликликнинг устунлиги, нейтронлардан курашишининг кучайиши. Эхтиёж канчалик кучли булса деб ёзади Ж. Кеттел – бу реакцияни бошлаган объект шунчалик спецификдир. Хиссиётларнинг купайиб бориши бир томрондан хотирадан олинадиган праграммаларнинг кулланишни кенгайтиради, иккинчи томондан эса, «карор кабул килиш» критерияси пасаяди. Корни оч одам ноаник булган стимулларни ассоциация сифатида кабул килишни бошлайди, лекин бир томондан овкат билан боглик ассоцияциялар купайади, ошиб боради, бир суткадан сунг камаяди. Ҳар бир ижод асосида Янги қиммат-баҳо маълумотни йиғилиши ётади, қимматбаҳо маълумот деганда биз А.А.Харкевич каби мАқсадга етиш эҳтимолигини ортишишни тушунамиз. Бу қимматбаҳо маълумот фойдали

www.arxiv.uz сигналларнинг статстик йиғиндиси йўли билан ажратилиши мумкин.Мисол тариқасижда И.П.Павлов бўйича иккта ҳодиса орасида ишлаб чиқилган шартли рефлекс қонуниятларини олиш мумкин, бу ерда шартли сигналнинг ҳар қабул қилинишида овқат берилади. Павлов билан баҳслашга Карл Поппер ёзади: «Мен ўйлашимча, организм ҳолатларнинг пассив қайтарилишини кутмайди. Қ айтага организм дунёга қонунийлик ҳақидаги тахлилни юкламоқчи бўлади. Воқеаалр қайтарилишини кутиб, биз тахлил қиламизаа.Улардан воз кечишимиз мумкин.Агар биз улардан вақтида воз кечмасак, биз улар билан бирга йўқ бўлишимиз мумкин. Тахлилларни келтириш ва улардан воз кечиш назариясини шартли рефлекс назарияси ўрнига қўйишни таклиф этаман. Поппернинг умумий концепциясига қўшилган ҳолда, у ҳар қандай шартли рефлексни келтириб чиқарувчи биринчи босқичгенерализация босқичига аҳамият бермаганини айтиб ўтаман. Гап шундаки, аниқ стимилга қараб, масалан бирор частотани, овоз кучини овқат билан алмашиш вақтида биз биринчи этапда авваллари овқатга чақирмаган кўпгина ўхшаш товуш сигналларни кузатишимиз мумкин. Павлов давом этади: «Бошқа ьонлар билан муносабат ҳақиқатда оқланмаса, тормозланиш жараёни қўшилади. Шундай қилиб, сизнинг реал алоқангиз (муносабатингиз) тобора аниқлашиб боради. Бу илмий фикрлаш жараёни, Илмий фикрлаш кўникмалари шундаки биринчидан, аниқ ва доимий муносабатга эса бўлиш, иккинчидан керакмас муносабатларни четга суришда. Генерализация феномени ҳайвонларнинг табиий хулқ- атворида доир учрайди.Ҳозирги тухумдан чиққан жўжа унинг тумшуғига тенг келадиган ҳамма нарсани чўқишга ҳаракат қилади. Кейинчалик унга фақат ем бўладиган нарсаларни чўқийди. Болада кулги холатини аввал унга яқин келган одам, кейинчалик таниш одам чиқар олади. делфинларнинг одам ва ҳайвонларни қутқариш ҳолати уларнинг «онги» ёки «альтруизм» билан эмас, балки ота-оналик инстинктини гнерализацияси билан тушунтирилади: делфинлар болаларни сувда туғадилар ва болаларини устиларида олиб юрадилар.

Похожие

Психологияда кўркув муаммосининг илмий тадкик этилиши

Коррекцион психологияда психодинамик йўналиш

Педагогик психологияда ривожланиш муаммоси

Психологияда ижтимоий таъсир масалалари

Шахс психологияси психологияда шахс тушунчаси