Eksperimental psixologiyaning predmeti - Психология - Рефераты

Eksperimental psixologiyaning predmeti

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

76.5 KB

www.arxiv.uz R e j a : 1. Eksperimental psixologiya haqida tushuncha. 2. Eksperimental psixologiyaning fan sifatida rivojlanishi. 3. Eksperimental psixologiya va psixologiyaning boshqa sohalari. 4. Psixologik tadqiqot o`tkazish tamoyillari. 5. Psixologik tadqiqot o`tkazishga qo`yiladigan talablar. 6. Tadqiqot o`tkazishning bosqichlari.

www.arxiv.uz Psixologiyada eksperiment metodining qo`llanilishi psixologik bilimlarning qayta tuzilishida va psixologiyaning falsafa tarkibidan mustaqkil fan sifatida ajralib chiqishida muhim ahamiyatga ega bo`lgan. eksperimental psixologiya XIX asrning o`rtalarida keng rivojlangan fiziologik laboratoriyalar negizida vujudga kela boshlagan. O`sha davrlarda bu laboratoriyalarda-sezgi, idrok, reaktsiya vaqti kabi eng oddiy psixik funktsiyalar o`rganilar edi. Bunday tadqiqotlar falsafa va fiziologiyadan farq qiluvchi eksperimental psixologiyaning fan sifatida vujudga kelishi uchun imkoniyat yaratdi. eksperimental psixologiyaga Vil’gel’m Vundt asos soldi. V.Vundt (1832 - 1920) nemis psixologi, fiziologi, faylasufi va tilshunosi bo`lgan. V.Vundt inson ongini turli qismlarga ajratib, bu qismlar o`rtasidagi aloqa va bog`lanishlarni laboratoriya eksperimenti orqali o`rganadigan fiziologik psixologiya fanini tashkil etish haqidagi g`oyalarni o`zining “Fiziologik psixologiya asoslari” (1880-1881) nomli kitobida ilgari suradi. V.Vundt tomonidan 1879 yili Leyptsig shahrida tashkil etilgan psixologik laboratoriya butun dunyoda eksperimental psixologiyaning markaziga aylandi. Bu laboratoriyada sezgi, idrok, turli qo`zg`atuvchilarga javob berish vaqti assotsiatsiya (bog`lanish)lar, diqqat va oddiy his-tuyg`ular o`rganilgan. V.Vundtning fikricha nutq, tafakkur, iroda kabi yuksak psixik jarayonlarni eksperiment orqali o`rganish mumkin emas. Bu jarayonlarni o`rganishda madaniy- tarixiy metodlardan foydalanish maqsadga muvofikdir. Agar dastlabki davrlarda eksperimental psixologiyaning ob`ekti normal etuk insonlar bo`lgan bo`lsa, keyinchalik bolalar, ruhiy kasal kishilar va hayvonlar ustida tajribalar olib borildi (K.Lloyd-Morgan, e.Torndayk). eksperimental psixologik tadqiqotlar psixik jarayonlarning umumiy qonuniyatlarini o`rganish bilan cheklanib qolmay, balki sezgirlik, xotira, reaktsiya tezligi kabi individual xususiyatlarni ham qamrab ola boshladi. (F.Gal’ton, D.Kettel). Ayni paytda eksperimental psixologiya zamirida yangi yo`nalish differentsial psixologiya vujudga kela boshladi. eksperimental psixologiya tomonidan qo`lga kiritilgan yutuqlar nazariy ahamiyatga ega bo`libgina qolmay, balki maktabgacha tarbiya

www.arxiv.uz pedagogikasidan tortib kosmonavtikagacha bo`lgan inson faoliyatining barcha sohalarida qo`llanila boshlandi. eksperimental psixologiya texnikaviy, ijtimoiy va biologiya fanlar bilan o`zaro bog`liq holda rivojlanmoqda. Psixologik tadqiqotlarni tashkil etishga qo`yiladigan talablar: 1. Tadqiqotni rejalashtirish metod va metodikalarni tanlash va ularni moslashtirishni o`z ichiga oladi. Psixologik tadqiqot uchun ajratib olingan jarayonga ta`sir etuvchi barcha ichki va tashqi omillar e`tiborga olinishi kerak. Rejalashtirish-bu tadqiqotning mantiqiy va xronologik loyihasini tuzish, tekshiriluvchilar soni va kontingentini aniqlash, tekshirishlar sonini belgilash, matematik statistik tahlil rejasini ishlab chiqishdan iboratdir. 2. Tadqiqot o`tkaziladigan joy tashqi ta`sirlardan holi bo`lishi (xech bo`lmaganda ular hisobga olinishi kerak). Sanitariya-gigiena va injener-texnik talablarga javob berishi zarur. 3. Tadqiqotning texnikaviy ta`minoti hal etilishi, lozim bo`lgan vazifalarning talablariga mos bo`lishi kerak. 4. Tekshiruvchilarni tanlashda ularning sifat jihatdan bir xil bo`lishiga e`tibor berish lozim. 5. Tadqiqotchi ishni rejalashtirishdan tortib xulosa va tavsiyalar ishlab chiqqunga kadar tadqiqotning borishiga, shubhasiz, ta`sir etib turadi. 6. Tekshiriluvchi uchun ko`rsatma rejalashtirish bosqichida tayyorlanib, u qiska, lo`nda va tushunarli bo`lishi kerak. 7. Tadqiqot bayonnomasi to`liq va maqsadga muvofiq holda to`ldirilib borilishi zarur. 8. Olingan ma`lumotlar miqdoriy va sifat jihatdan tahlil qilinishi lozim. Psixologik tadqiqotlarni tashkil etishning asosiy tamoyillaridan biri natijalarni sifat jihatdan tahlil etilishidir. Bunda tekshiriluvchi tomonidan vazifani necha marta bajarganligi emas, qanday amalga oshirganligi e`tiborga olinadi. Har qanday metoddan foydalanish jarayonida quyidagi metodologik tamoyillarga rioya qilish zarur:

www.arxiv.uz  metod fanning predmetiga mos kelishi va uning o`ziga xos xususiyatlarini aks ettirishi kerak;  psixologiyaning umumiy metodi ob`ektiv bo`lishi shart.  genetik (evolyutsion) tamoyilni saqlash kerak.  individual farqlar e`tiborga olingan holda ilmiy umumlashtirishdan foydalanish zarur. Psixologik tadqiqot bosqichlari: 1. Tayyorgarlik bosqichi: vazifa, faraz va metodikani aniqlab olish. 2. Ma`lumot to`plash bosqichi. Metod kichik bosqich va seriyalarga bo`lib o`tkaziladi. 3. Tadqiqot natijalarini miqdoriy tahlil qilish bosqichi korrellyatsiya koeffitsienti, o`rtacha qiymat, standart og`ish va boshqalarni hisoblash, grafiklar tuzish. 4. Natijalarni interpretatsiya qilish, xulosa va tavsiyalar ishlab chiqish. YUqoridagi bosqichlar asosida tashkil etilgan psixologik tadqiqotlar ko`zlangan maqsadga olib borish imkoniyatiga ega bo`ladi.

www.arxiv.uz Adabiyotlar: 1. Barkamol avlod- O`zbyokiston taraqqiyotining poydevori. T. - 1997 yil. 2. Barkamol avlod orzusi, T. 2000 3. Psixologiyada matematik metodlarning qo`llanilishi. 1999 yil. 4. Psixologiya. Slovar’ 1990. 5. Praktikum po obhey i eksperimental’noy psixologii. LGU - 1997. 6. Ramul’ K.A. Vvedenie v metodo` eksperimental’noy psixologii. M-1993. 7. S.Stivens eksperimental’naya psixologiya. M.1996 yil 8. www.ziyonet.uz

Похожие

Differensial psixologiyaning predmeti

Pedagogik-psixologiyaning predmeti

Umumiy psixologiyaning predmeti va vazifalari

Sotsial psixologiyaning predmeti, maqsadi va vazifalari

Yosh davrlari psixologiyasi va pedagogik psixologiyaning predmeti