Узлуксиз таьлим тизимида ўрта махсус касб хунар таьлими - Педагогиka - Рефераты

Узлуксиз таьлим тизимида ўрта махсус касб хунар таьлими

Загружено в:

14.03.2020

Скачано:

0

Размер:

68 KB

Узлуксиз таьлим тизимида ўрта махсус касб хунар таьлими Режа: 1. Ўзбекистонда узлуксиз таълим тизими 2. Давлат таълим стандартлари

Ўзбекистонда узлуксиз таълим тизими Ўзбекистон Республикасида «Кадрлар тайёрлаш Миллий дастури» ни қабул қилиниши ва уни амалга оширилиши натижасида мамлакатда ягона узлуксиз таълим тизими вужудга келди. Бу тизим қуйидагиларни ўз ичига олади: 1. Мактабгача таълим (6-7 ёшгача) 2. Умумий ўрта таълим (бошланғич 1-4, умумтаълим 5-9 синфлар) 3. Ўрта махсус, касб-ҳунар таълими (3 йил, академик лицей ва касб-ҳунар коллежлари) 4. Олий таълим (бакалавриат 4 йил, магистратура 2 йил) 5. Олий ўқув юртидан кейинги таълим (аспирантура 3 йил, докторантура 3 йил) 6. Кадрлар малакасини ошириш ва қайта тайёрлаш (малака ошириш 1 ой, қайта тайёрлаш 2, 4, 6, 9 ой ва ҳ.к.) 7. Мактабдан ташқари таълим (тўгараклар, клублар, индивидуал таълим кабилар) 8. 8. Оиладаги таълим. 9. Мустақил таълим. Мактабгача таълим. Мактабгача таълим тармоғига 1-3 ёшдан, 6-7 ёшгача бўлган болаларга таълим-тарбия берувчи ясли ва боғча муассасалари, шунингдек оиладаги таълимтарбия киради. Бундан кўзланган мақсад бола камолоти асосларини шакллантиришдан, унинг билимга қизиқишини таъминлашдан, маданий ахлоқий меҳнат кўникмаларини, илмга муҳаббатини тартиб топтиришдан иборат. Умумий таълим Узлуксиз давлат таълими тизимида асосий бўғин бўлиб, таълим олувчиларнинг илмий билим, меҳнат ва бошланғич касбқкор кўникма ва малакаларини, ишбилармонлик асосларини, эгаллашларини шунингдек, ўз ижодий қобилиятлари, фазилатларини ривожлантиришларини таъминлайди.

Мактабдан ташқари таълим. Болалар ва ўсмирларни талаб ва эҳтиёжларини тўлароқ қондириш, уларнинг дам олишини ташкил этиш мақсадида мулкчиликнинг турли шаклларидаги корхоналар, жамоа бирлашмалари ва маданий, илмий, техника, спорт ва бошқа йўналишдаги мактабдан ташқари таълим муассасалари барпо этилади. Ўрта махсус ва касб-хунар таълими Ҳ.Т.Т, меҳнат ва касб-кор махорати ҳамда ишчи ва кадрлар тайёрлашни, уларни қайта тайёрлаш ва малакаларни оширишни мақсад қилади. Ҳ.Т.Т таянч таълим асосида бир вақтнинг ўзида умумий ўрта махсус ўқув юртларида, таянч урта ва касб-хунар таълими негизида амалга оширилади. Олий таълим Олий таълим танланган фаолият соҳасида чу4қур умуммиллий ва махсус билимни зарур касбқ-кор кўникмаси билан уйғунлаштирадиган юқори малакали мутахасисларини шунингдек илимй ва илмий педагог ходимлар тайёрлаш мақсадини кўзлайди. ОЎЮда таълим икки босқичда бакалавр ва магистр даражасини бериш орқали амалга оширилади: ОЎЮ қонунда белгиланган тартибда вақти-вақти билан аттестация акиредациядан ўтказиб туриади. Илмий ва илмий педагог ходимлар тайёрлаш Илмий ва илмий педагог ходимлар тайёрлаш узлуксиз таълим тизимида олий босқич ҳисобланиб. Шахс ва жамият эҳтиёжларини шунингдек, жамиятнинг бундай кадрларга бўлган талаб ва эҳтиёжини қондиришни таъминлайди. Илмий илмий педагог ходимларни тайёрлаш илмий даражалар (фан номзоди, фан доктори) ва илмий унвонлар (доцент, катта илмий ходим, профессор ва ҳ.) бериш тартиби қонунлар билан белгиланади. Оиладаги таълим Ота-оналар ва уларни ўрнини босувчи шахслар боланинг жисмоний, маънавий камолотига ва ақл-заковатини ўстиришига маълумотли бўлишига жавобгардирлар. Оиладаги таълим ўқув юртларнинг дастурлари бўйича амалга оширилади. Кейинчалик экстернат тартибида аттестациядан ўтказилади.

Атестациядан ўтган таълимнинг исталган босқичидан бошлаб ўқув муассасаларида ўқишни давом эттиришлари мумкин. Мустақил равишда таълим олиш. Давлат фуқароларининг мустақил равишда ўз маълумотлар, маданий, касб- кор савиялариниоширишга бўлган интилишлари, қизиқишларини қўллаб қувватлайди, уларга шарт-шароит яратади. Билим ва малака даражасини мустақил равишда оширишган шахсларга экстернат тартибида имниҳон топшириш имконияти берилади. Таълим Ўзбекистон Республикасининг ижтимоий тараққиётида устивор деб эълон қилинади. Таълим соҳасидаги давлат сиёсатининг асосий принциплари қуйдагилардан иборат: - т.-т. нинг инсонпарвар демократик хар-рда эканлиги; - таълимнинг узлуксизлиги ва изчиллиги; - умумий ўрта, шунингдек, ўрта махсус касб-хунар коллежида ўқишни танлашнинг ихтиёрийлиги; - таълим тизимининг дунёвий характерда эканлиги. - ДТС асосида таълим олишнинг ҳамма учун баробарлиги. - таълим дастурларини танлашда ягона ва табақалаштирилган ёндашиш, билим олишга интилиш истеъдодни рағбатлантириш. - Таълим тизимида давлат бошқарувини уйғунлаштириш. Жиниси, тили, ёши, ирқи, миллий мансублиги, эътиқоди, ижтимоий келиб чиқиши, хизмат тури, турар жойи, Ўзбекистон Республикасида қанчй вақт яшаётганлигидан қатъий назар, ҳар кимга билим олишга тенг хуқуқ яратилади. Ўзбекистон Республикасининг таълим тизими ягона ва узлуксиздир. Шунингдек, ушбу узлуксиз таълим тизими давлат талаблари ва давлат таълим стандартлари асосида ўқитилади. Улар қуйидагиларга бўлинади яъни: давлат талаблари - мактабгача таълим муассасалари, олий ўқув юртидан кейинги таълим, кадрлар малакасини ошириш ва қайта тайёрлаш институтлари ҳамда мактабдан ташқари таълим муассасалари давлат таълим стандартлари –

умумий ўрта таълим мактаблари, ўрта махсус, касб-ҳунар таълими муассасалари ва олий таълим Миллий тизимга ўтишнинг асосий моҳияти шундан иборатки, бунда ўрта махсус, касб-ҳунар таълими тизими ташкил этилди. Узлуксиз таълим тизими Мақсад: Талабаларга таълим соҳасидаги давлат сиёсати мазмуни ва принциплари, Ўзбекистон Республикасидаги таълим тизими ва турлари ҳақида маълусмот беринг. Ўзбекистон Республикасида таълимнинг ягона тизими; таълим турлари каби жадваллар. Халқ таълими тизими деб муайян мамлактлар ички ва ташқи тараққиётига тавсиф берувчи ҳамда маълум бир қоидалар асосида ташкил этилган барча таълим тарбия муассасаларининг тузилишига айтилади. Халқ таълими тизими Ўзбекистон Республикасининг Конституцияси ва Ўзбекистон Республикасининг давлат мустақиллиги асослари тўғрисидаги қонунга мувофиқ ташкил этилади ва назорат қилинади. Республикамиз Конституциясида, яъни 18-41-моддаларида кўрсатилганидек, барча фуқаролар жинси, ирқи ва миллати, тили, дини, ижтимоий келиб чиқиши, эътиқоди, шахси ва ижтимоий мавқеидан қатъий назар билим олиш хуқуқига эга. Шунингдек, фуқароларнинг бепул умумий таълим олиши давлат томонидан кафолатланади. Ўзбекистон худудида азал-азалдан таълим-тарбия соҳасига катта эътибор берилган. Шарқ педагоглари болаларни ўқишга қизиқтириш учун китобдаги воқеаларни қуш ва хайвонлар тилидан ҳимоя қилар эдилар. Масалан, «Қобуснома», «Аҳлоқи Муҳиний», «Камила ва Димна» каби асарларидаги нақлривоятларга одоб-аҳлоқ қоидалари сингдириб юборилган. 1991 йилнинг 31 августида Республикамиз ҳаётида тарихий воқеа юз берди: Истиқлол эълон қилинди. Шу муносабат билан жаҳон тажрибаларидан келиб чиқиб, энг биринчи навбатда, мустақил республикамизнинг халқ таълими соҳасида ислоҳат ўтказиш масаласи кўтарилди.

Ниҳоят Ўзбекистон Республикасининг «Таълим тўғрисида»ги Қонуни таълим тизиининг янгиланишига сабаб бўлди. Олдинги қабул қилинган қонунлардан фарқли ўлароқ, халқ таълими тизими тузилишида бир қанча янги қоидалар жорий этилди ва бажарилиши мажбурий деб қайд қилинди. Бу қоидалар қуйдагилар: Таълим тарбиянинг инсонпарварлиги ҳамда демократиклиги. 1. Бунинг моҳияти шундаки, биздаги барча халқ таълими тизимига кирувчи муассасаларда берилаётган таълим ва тарбия инсонларнинг моддий ва маънавий камолатини, ақл-заковатининг ўсишини, ўзлигини билиш хақхуқуқлари учун курашадиган ватанпарвар бўлиб кетишларини мақсад қилиб қўяди. 2. Таълим тизимининг узлуксизлиги ва изчиллиги. 3. Мустақил Ўзбекистонимизда Халқ таълими муассасаларида берилаётган таълим ва тарбия узлуксиз ўзаро боғлиқдир. Таълим жараёни ўқув режаси ва дастури асосида тизимни, изчил олиб борилади. 4. Давлат таълими тизимининг илмийлиги ва дунёвийлиги Республикамиздаги барча таълим муассасаларидадунёвий билимлар берилади. У илмий асосларга эга бўлиб, фан техника тараққиётининг энг янги мувафақиятлари ва инсон ақл-заковати туфайли такомиллашиб боради. 5. Таълимда умуминсоний ва миллий маънавий қадриятларнинг устиворлиги. 6. Барча таълим тарбия масканларида берилаётган билим аждодларимизнинг минг йиллар мобайнида шаклланган анъаналарига таянади. 7. ДТС лари қоидасида ҳамманинг таълим олиши учун имконият яратилганлиги. 8. Қонуннинг 4-моддасида таъкидланганидек Ўзбекистон Республикасида ижтимоий келиб чиқиши, жинси, тили, ёши, ирқи, миллати, турар жойи, республика худудида қачондан бери яшаётганлигидан қатъий назар, барчанинг таълим олиш учун тенг хуқуқлари кафолатланади. 9. Таянч таълимнинг мажбурийлиги.

10. Мамлакатимизда 1930 йилда бошланғич, 1949 йилда етти йиллик, 1958 йида саккиз йиллик, 1970 йилда умумий ўрта мажбурий таълимга асос солинди. 1984 йилдан бошлаб 11 йиллик мажбурий таълимга ўтилди. 11. Таълим маънавий ва жисмоний дастурларини ягона ва табақалаштирилган ўқув режа ва дастурларни тасдиқлайди. Уларни бажарилишини назорат қилади. Ёш авлодни маънавий бой, рухан тетик, жисмонан бақувват, аҳлоқан пок ва меҳнатсевар бўлиб вояга етиш учун барча моддий ва маънавий шароитларни ҳозирлайди. 12. Билимдонлик ва истеъдодли рағбатлантириш таълим-тарбия муассасаларида таълим олаётган билимдон ва истеъдодли ўқувчиларни рағбатлантириш стипендия, турли кўринишдагимақтов ёрлиқлари шаклида ташкил этилади. 13. Таълим муассасаларида чет тилларни ўрганиш дин тарихи ва жаҳон маданияти соҳасида билим олиш учун шароитлар яратиш. 14. Таълим муассасаларининг сиёсий партиялар ва ижтимоий-сиёсий харакатларнинг таъсиридан холи бўлиши. 15. Тарбияланувчилар ва таълим олувчиларни хурматлаш. 16. Педагог шахсини, унинг ижтимоий мавқеини хурматлаш. 17. Олдинги қабул қилинган қоидалардан фарқли ўлароқ, янги қонунда педагог шахсини унинг ижтимоий мавқеини хурматлаш лозимлиги белгилаб қўйиган. 18. Амалдаги қонунлар доиларида мулкчиликнинг тенг хуқуқлилиги, уларнинг мустақиллиги таъминланиб, таълим муассасаси мустақил юридик шахс сифатида, қонунларга белгиланган тартибда барпо этилади. 19. Таълим муассасалари ўзаро битим тузишга, ўқув партия комплекслари ва ўқув илмий ишлаб чиқариш бирлашмалари ва уюшмалари таркибига киришга хақлидир.

Адабиётлар: 1. Морева И.А. Педагогика среднего профессионального образования. Практикум –М. «Академия»-2008. 2. Подласый М.Л. Педагогика Новый курс учебник для студентов пед.вузов. В 2 ки К Т: Общие основы процесса обучения. – М.: ВЛАДОС, 1999. 124 с. 3. Кузнецов В.В. Введение в профессионально-педагогическую специальность: учеб. Пособие для студ. Высш. Учеб. Заведений / В.В. Кузнецов: ред. Л.Я.Петрунина.-М.: Изд.центр ―Академия‖, 2007 – 176 с 4. Рогинский В.М. Азбука педагогического труда: -М.: Высш. Шк. 1990 3.И.Ф.Харламов. Педагогика. Минск, 2002. 5. В.И.Загвязинский. Теория обучения. Современная интерпретация. Москва. ACADEMIA, 2001.

Похожие

Ўрта махсус касб хунар ўқув юртларида ўқитишнинг назарий асослари

Урта махсус ва касб-хунар таълими мазмуни

Касбий педагогик фаолиятнинг концептуал асослари

Таълим мазмуни ва ўрта махсус, касб – ҳунар таълими

Ўрта махсус, касб-ҳунар таълим муассасаларининг меъёрий хужжатлари