Ta'lim-tarbiya jarayonida о'z-о'zini nazorat qilish boshqaruv mexanizmi sifatida - Педагогиka - Рефераты

Ta'lim-tarbiya jarayonida о'z-о'zini nazorat qilish boshqaruv mexanizmi sifatida

Загружено в:

23.09.2022

Скачано:

0

Размер:

123 KB

Ta`lim-tarbiya jarayonida о`z-о`zini nazorat qilish boshqaruv mexanizmi sifatida Reja: 1. Ta`lim-tarbiya jarayonining komponentlari. 2. О`qituvchiga qо`yiladigan talablar va uning umumlashgan modeli. 3. О`z-о`zini nazorati – ta`lim-tarbiya jarayonining tarkibiy qismi.

О`quv-tarbiya jarayonining komponentlari Ilmiy-pedagogik va pedagogik kadrlar, ta`lim oluvchilar va uni ta`minlash uchun zarur resurslar о`quv-tarbiya jarayonining asosiy komponentlari hisoblanadi. Ilmiy-pedagogik kadrlar (7.01-rasm) yangi g`oya va bilimlarni jonlantiradilar, yuqori malakali mutaxassis tayyorlaydi. Pedagogik kadrlar yangi bilimlarni beradilar va shaxsni tarbiyalaydilar. Ilmiy pedagoglar va pedagog xodimlar mexnati ijtimoiy jarayon talablari va bosqichlariga muvofiq keladigan va zarur bо`lgan aqliy salohiyatni shakllantirishni ta`minlaydi. Ta`lim oluvchilar, ta`lim xizmatini talab etuvchilar sifatida oliy ta`lim (bakalavriat, magistratura)ning barcha bosqichida ma`naviy-axloqiy va kasbiy jixatdan shaxs sifatida shakllantiruvchilardir. Davlat ta`lim standartlari va resurslari vositasida ularning sifatli ta`lim olishi va kasbiy tay yor lanishi kafolatlanadi. 7.01-rasm. О`quv-tarbiya jarayoni komponentlari Ta`lim oluvchilarning vazifasi har tomonlama rivojlangan shaxs bо`lib yetishishlari uchun oliy ta`lim tizimidagi keng imkoniyatlardan foydalanishdan iboratdir. Ўқ ув-тарбия жара ё ни Таълим олувчилар Илмий- педагогик ва педагогик кадрлар Ресурслар

OTM resurslari quydagilardan iborat: - moliyalar (byudjet va byudjetdan tashqari manbalardan olinadigan); - moddiy texnika bazasi, labaratoriya va amaliy mashg`ulotlar о`tkazish uchun zarur bо`lgan; - kompyuter texnologiyalarining texnikaviy, matematik va programma ta`minoti; -informatsiya bazasi (darsliklar va о`quv qо`llanmalari, kо`rgazma materiallar va jihozlar va h.k.) О`quv-tarbiya jarayonining sanab о`tilgan komponentlari kadrlar tayyorlash uchun zamin yaratadi. Ularning sifati va raqobatbardoshligi ayrim olingan xar bir komponentning va umumiy zaminning rivojlanganlik darajasiga bog`liqdir. Shunga kо`ra quyidagi savol yuzaga keladi: о`quv-tarbiya jarayoni komponentlariga qanday talablar qо`yilishi kerak? Bu savolga javobni Kadrlar tayyorlash bо`yicha milliy dasturidan topish mumkin. 2. О`qituvchilarga qо`yiladigan talablar va uning umumlashgan modeli О`qituvchi - ta`lim miqiyosida rahbar, u fanlarni о`rganishda yо`nalishlarni kо`rsatadi va ta`lim oluvchilarni tarbiyalaydi. Kadrlar tayyorlash bо`yicha milliy dastur maqsad va vazifalarni xal etish birinchi galda quyidagi talablarni qо`yadi: -oliy ta`lim tizimidagi о`qituvchilar, ilmiy kadrlar, xodimlar, kasbiy- malakaviy, madaniy-ta`limiy, iqtisodiy va huquqiy darajasini oshirish; -davlat va ijtimoiy muxofazasini takomillashtirish, shuningdek tarbiyachi, О`qituvchi va ilmiy xodim kasbi obrо`sini kо`tarish. Uzluksiz ta`lim tizimini islox qilish muammolari hakida sо`zlab, О`zbekiston Respublikasining Prezidenti I.A. Karimov shunday degan edi: «О`qituvchilar va tarbiyachilarning turmush ehtiyojlarini ta`minlashimiz, kasblari obrо`sini kо`tarish uchun ular mehnatini rag`batlantirishimiz lozim» . Yana davom etib: «… uni (mazkur muammoni) xal etmay kelajak avlod tarbiyasi haqida gapirish xech qanday ma`no kasb etmaydi».

О`qituvchi mehnatining ustivorligi uch «nuqtaga tayanadi»: - birinchisi - о`qituvchining malakasi, madaniy va ma`naviy darajasi; - ikkinchisi - ta`lim oluvchilar savodliligi va kasbiy malakasi uchun о`qituvchilarning ma`naviy javobgarligi; - uchinchisi - moddiy va ijtimoiy ta`minot, kelgusi avlodni garmonik rivojlanishga tayyorlashda о`qituvchi mehnatining ahamiyati, malakali kadrlar tayyorlash orqali iqtisodiyotni kо`tarishdagi о`rni. Kadrlar tayyorlash milliy dasturida mujassam talablar qо`yiladi, bular zamonaviy о`qituvchi modeli ni umumiy tarzda tashkil etadi (7.02-rasm). quyidagilar asosiy talablar hisoblanadi: -о`qituvchi uddasidan chiqish (kod 1.00)* -tarbiyalashning uddasidan chiqish (kod 2.00); -shaxsiy sifatlar (kod 3.00); -ta`lim oluvchilar bilimini obyektiv baholash va nazorat qilishning uddasidan chiqish (kod 4.00) О`qituvchining uddalay olishi ga о`z navbatida kо`pgina muhim omillar ta`sir etadi: -о`quv jarayonini qо`llab-quvvatlash va uning muhiti (1.01); -о`qituvchilarning ruhiy-pedagogik tayyorgarligi (1.02); -kasbiy ma`lumot manbai sifatida chet tillarini bilish (1.03); -fanni chuqur bilish, kasbiy vakolatlilik va iqtidor (1.04); -yangi pedagogik texnologiyalardan xabardorlik (1.05); -ilmiy-metodik (1.06) va ilmiy-tadqiqot ishlari (1.07) yangi metodik va bilimlar manbai sifatida; -о`z ishini takomillashtirishga muntazam intilish (1.08); -uzluksiz ta`lim tizimi meyoriy hujjatlarini yaxshi bilish .09); -kompyuter texnologiyasini egallagan bо`lish (1.10); -informatsiya bazasi (1.11) va resurslar (1.12). * Талаблар мажмуини кодлашдан ўқитувчи кадрларини ўз-ўзини аттестациядан ўтказиши бўйича сўровнома ишлаб чиқишда, шунингдек анкеталаштириш натижаларини таҳлил қилишда фойдаланилди

Tarbiyalashning uddasidan chiqish о`qituvchining madaniyati va ma`naviyati (2.01), uning shaxsiy xulq-atvori va obrо`siga (2.02), vatanparvarlik va burchni xis etishiga (2.03) yuqori darajasiga tayanadi. Ta`lim oluvchilarda yaxlit olam qiyofasini, yuqori madaniyat, ma`naviyat va jaxon miqiyosida fikrlashni shakllantirish uchun о`qituvchi keng gumanitar va insonparvarona tayyorgarlikka (2.04), shuningdek о`quv tarbiya ishini tashkil qilish malakasiga (2.05) ega bо`lishi lozim. Shaxsiy sifatlar bо`lib, о`qituvchidagi talabchanlik (3.01) va adolatlilik (3.06) va xayrixoxlik (3.05), mulozamatlilik (3.07) va mutoyibani xis etish (3.03) hisoblanadi. Bu sifatlar ta`lim oluvchilar uchun о`qituvchining referentligi (qadrliligi)ni (3.04) belgilaydi. Obektiv baholashning uddasidan chiqish ta`lim oluvchilarning bilimi ruhiy – pedagogik ma`noda о`qita bilishlik va tarbiyalay olishlik bilan chambarchas bog`liqdir. Obyektiv baholash vositalariga nimaiki taalluqli bо`lsa, о`qituvchi ularni bilishi shart va a`lo darajada foydalanishi lozim. Bu reyting nazorat (4.01), standartlashtirilgan testlarni ishlab chiqish va qо`llashni uddalay olish (4.02) va b. Kadrlar tayyorlash milliy dasturi talablaridan kelib chiqadigan о`qituvchining umumlashma modeli shundan iborat. Mazkur model oliy ta`lim о`qituvchilariga mos kelishi kerak. Ana shu muvofiqlikka erishish uchun, avvalo, « О`qituvchi kim bо`lishi kerak? » degan savolga javob berishi zarur. Shundan keyin malaka oshirish yoki о`qituvchilarni, ya`ni mazkur muvofiqlikni ta`minlovchi qayta tayyorlashning zarur xajmi va mazmuni belgilanadi. Resurslarga qо`yiladigan talablar Kadrlar tayyorlash milliy dasturida ta`lim jarayonining resurslarini rivojlantirishga katta e`tibor qaratilgan. Bular ta`lim talab etiladigan darajasi va sifatini, yangi ijtimoiy-iqtisodiy sharoitlarda raqobatbardosh kadrlarni tayyorlash tizimini faoliyat kо`rsatishi va rivojlanishi lozim.

Byudjetdan va byudjetdan tashqari manbalardan moliyalashning kо`p variantliligi kо`zda tutiladi. Bu о`qituvchilik faoliyatining obrо`si va ijtimoiy mavqeini oshirishni ta`minlaydi. Katta e`tibor xaq tо`lash asosidagi ta`lim xizmati, tadbirkorlik, konsultatsiya, ekspert, noshirlik, ilmiy va ishlab chiqarish faoliyatlariga qaratilmoqda, bular oliy ta`lim muassasasi oldiga qо`yilgan vazifalariga muvofiq amalga oshiriladi. Oliy ta`lim va kadrlar tayyorlash tizimini moliyaviy va moddiy qо`llab-quvvatlovchi xomiylar va donorlarning ahamiyati oshmoqda. Ta`lim oluvchilar uchun keyinchalik qaytarishning qulay yо`llari va tizimlarini ishlab chiqqan xolda ta`lim kreditlari berish vositalarini bunyod etish kо`zda tutilmoqda. Bu kreditlar yoshlarning keng qatlami uchun kasbiy ta`limning barcha turlarini egallashlariga keng imkoniyat beradi. Kadrlar tayyorlash milliy dasturida ta`lim barcha turlari uchun moddiy-texnikaviy, kompyuter va informatsiya bazasini rivojlantirishga katta e`tibor qaratilmoqda. Bu masalani xal etishning muhim vositalaridan biri bо`lib, malakali kadrlar tayyorlashda ta`lim, fan va ishlab chiqarishni samarali uyg`unlashuvini ta`minlash hisoblanadi. Shu ma`noda fan va ishlab chiqarish kadrlar buyurtmachisi sifatida namoyon bо`lmay, balki ularni fan, texnika, texnologiya, iqtisod va madaniyat eng yangi yutuqlari asosida tayyorlashda ham teng huquqli qatnashchi bо`lishi kerak. Ta`lim va raqobatbardosh kadrlar tayyorlashning talab etilayotgan sifatini ta`minlash uchun zarur resurslarni belgilashda birinchi galda quyidagi savolga javob topish lozim: Ta`lim muassasalari qanday resurslarga ega?

3.02 3.04 3.06 1.01 2.01 3.07 1.02 3.01 3.03 1.03 2.02 1.04 1.05 2.03 1.06Ҳ алоллик Талаб чанлик Мутойибан и хис этиш Референтл ик Одам- охунл икк и кМуруват- лилик Адолатлил ик Маънавият ва маданиятнинг ю қ ори даражаси Ватанпарварлик ва бурч туй ғ усиШахсий хул қ - атвор, нуфуз наъмунаси Илмий –тад қ и қ от ишларИлмий-методик ишларЯнги педагогик технлогияларни эгаллашФанни чу қ ур билиш касбий ваколатлилик и қ тидорЧет тилларини билиш Меъ ё рий ҳ ужжатларни билишПсихологик- педагогик тай ё рлов Ўқ итувчига талабларШахсий сифатлар Тарбиялаш уқ уви Ўқ итишлик услуби Таълим олувчилар билимини ба ҳ олаш, назорат қ илиш у қ уви Ў з ишида мунтазам такомиллашувиг а интилиш Компьютер технологияларин и эгаллашАхборот жам ғ армасиРесурсларЎқ ув жара ё нини қў ллаб- қ увва т лаш ва му ҳ ит

2.04 1.07 1.08 2.05 4.01 4.02 1.09 7.02-rasm. О`qituvchilarning umumlashma modeli: 1.01, 1.02,.. 1.12 1.12; 2.01,2.05; 3.01,3.07; 4.01, 4.02-omillar kodi Талабалар билими ва билимини рейтинг назоратини қў ллаш Стандартлаштирилган матнларни ишлаб чи қ иш ва қў ллаш уқ увиГуманитар ва инсонпарварлик тай ё рлови Таълим-тарбия ишларини ташкил ўилиш

О`z-о`zini nazorat-о`quv-tarbiya jarayonining tarkibiy qismi о`qituvchi kadrlarni baholash tamoyillari О`qituvchi kadrlar faoliyatini baholash ta`lim jarayonini takomillashtirishda muhim vosita hisoblanadi. О`z bahosini bilish [29] о`qituvchi shaxsini shakllantirishga ijobiy ta`sir etadi, о`z fanini yanada chuqurroq bilishga qiziqish uyg`otadi va pedagogik mahoratini oshirishga ishtiyoqni rivojlantiradi. Shu bilan birga, agar baholash muntazam va obyektiv о`tkazilsa, bunda u nazorat, ma`suliyatni tarbiyalash va individual salohiyatni rivojlantirishning ta`sirchan vositasiga aylanadi. Ta`biiyki, mehnatga xaq tо`lash tizimi bilan bog`liq bо`lgan baholashning motivli jihati bо`lishi lozim. О`qituvchi faoliyatini baholash ancha murakkab masaladir. Garchi, bozor munosabatlari sharoitida о`qituvchi faoliyatining samarasini u tayyorlagan mutaxassislarga bо`lgan talab va qiymat belgilashi mumkin masala bо`lsa-da. Biroq, bu juda ham shunday emas. Birinchidan, mutaxassis (oliy ta`lim muassasasining bitiruvchisi)ni bitta о`qituvchi emas, balki jamoa tayyorlaydi. Ikkinchidan, kо`pincha mutaxassis tayyorlash bо`yicha muayyan pedagogik faoliyati bilan uning yakuniy natijasi о`rtasidagi vaqt oralig`i katta miqdorni tashkil etadi, ya`ni qayta aloqa ancha kechikib harakatga keladi. Extimol, о`qituvchi faoliyatini baholash aniq vaqt miqiyosida amalga oshirilishi kerakdir va «о`qituvchi (pedagogik faoliyat subyekti)-kasbiy pedagogik faoliyat-ta`lim oluvchi (pedagogik faoliyat obyekti)» tizimining integral kо`rsatkichi bо`lishi lozimdir. Yuqorida keltirilgan tamoyilga kо`ra о`qituvchi faoliyatini baholashning biri bо`lib attestatsiya hisoblanadi (7.03-rasm). Bu ta`lim muassasasi ma`muriyati va (yoki) ta`limni boshqarish bо`yicha vakolatli davlat idorasi tomonidan о`tkaziladi. О`qituvchi faoliyatini yana bir muhim baholash turi bо`lib uni о`z-о`zini baholashi - о`z-о`zini attestatsiyalashi hisoblanadi. Bu ta`lim va tarbiya jarayonidagi uning faoliyati barcha yо`nalishlarini (4.03-rasm), shuningdek shaxsiy sifatlari va ta`lim oluvchilar bilimini obyektiv baholashning uddalay olishini о`z ichiga oladi.

Ta`lim oluvchilarning va ular ota-onalarining fikrini о`qituvchi faoliyatini baholashda istisno etish mumkin emas (asosan umumiy о`rta, о`rta maxsus va kasbiy ta`lim tizimida). О`qituvchi faoliyatini baholashning sanab о`tilgan turlari integral kо`rsatkichi belgilash asosida yotadi. Sо`nggisi о`qituvchi kim bо`lishi kerak? degan savolga muayyan darajada aniq javob beradi. О`qituvchi kadrlarning о`z-о`zini nazorat qilish vositasi TASIS loyixasi doirasida о`qituvchilar о`rtasida sо`rov о`tkazish yо`li bilan ularni о`z-о`zini attestatsiyalash vositasi ishlab chiqilgan. Mazkur sо`rovning asosiy tamoyili-uning xufiyaligi. Bu о`qituvchilar anketadagi barcha savollarga obyektiv javob berishlarining garovidir. Tavsiya etilayotgan anketa majmui (1-ilova) iqituvchi iquv-tarbiya faoliyatiga taaluqli barcha masalalar kilamini qamrab oladi. Savollarning mazmuni iqituvchi umumlashgan modeli talablariga asoslanib belgilangan (7.02-rasmga qarang). Anketa savollarining kipchilik qismi Yopiq xisoblanadi va muayyan javoblar tiplamiga ega, shulardan bittasini iz xoxishi bо`yicha tanlash lozimdir. Birinchi anketa iqituvchi xaqidagi umumiy ma`lumotlar bо`yicha savollarning iz ichiga oladi: -pedagogik faoliyat staji; -fan (fanlar)ni iqitish bilan boYoliq ish staji; -iqitilaYotgan fanga (Yoki fanlarga) tayanch ma`lumotining muvofiqligi; -ruxiy-pedagogik ma`lumotning xajmi va darajasi va b. Ikkinchi anketa iqituvchining о`quv tarbiya jarayonini amalga oshirishdagi axvolini, xususan, tayYorlanganlik, о`ziga ishonganlik, qanoatlanganlik, kayfiyat va b. xolatlarini aks ettiradi. «Men dars о`tayotganda kо`pincha shuni xis etamanki…» anketaning asosiy mazmuni tashkil etadi. Keyingi bayon tо`rt bosqichda taklif etiladi: roziman ( reyting 5 ball), deyarli roziman (4 ball), deyarli noroziman (3 ball) va rozi emasman (2 ball). Uchinchi anketa ta`lim va tarbiya jarayoni samaradorligini oshirish uchun о`qituvchi nimalar qilishi kerakligi bilan bog`liq savollar bо`ladi. Bunda asosiy

e`tibor pedagogning о`qitishni uddalashi, tarbiyani uddalashi va obyektiv baxolashni uddalashiga qaratiladi. Anketaning asosiy moxiyatini «Ta`lim va tarbiya samaradorligini oshirish uchun siz nima qilasiz?» savolni tashkil etadi. Mazkur anketa savoliga javob tо`rt darajada taklif etiladi: kо`pincha (5 ball), deyarli kо`pincha (4 ball), kamdan-kam (3 ball) va xech qachon (2 ball). Tо`rtinchi anketa ning asosiy moxiyatini «О`qituvchi о`zi xaqida tashkil etadi». Buning tarkibiga bir qator savollar (yoki ta`kidlar), kiradi, bular о`qitishni uddalash,tarbiyani uddalash, shaxsiy sifatlar va obyektiv uddalash xamda о`qituvchilar bilimi ustidan nazoratni tavsiflaydi. Anketa A shkalasi va V shkalasiga ega. A shkala bо`yicha о`qituvchi bir qancha о`ziga taalluqli u yoki bu ta`kidlarga javob beradi. Bu shkala bо`yicha javoblar tо`rt darajada taklif etiladi: tо`la taalluqli (5 ball), qisman taalluqli emas (3 ball) va taalluqli emas (2 ball). V shkala taxmin qilinayotgan eng yaxshi о`qituvchiga taalluqli va: Unga u yoki bu ta`kidlar qanchalik muhim? Tamoyili asosida tuziladi. Mazkur shkalaga ham javoblar tо`rt darajada beriladi muhim (5 ball), muhimroq (4 ball), deyarli muhim emas (3 ball) va muhim emas (2 ball). Beshinchi anketa A va V shkalalaridan iborat bо`lib, о`qituvchi о`z-о`zini attestatsiyalashiga bilvosita taalluqlidir. Unga (V shkalaga) kо`ra о`qituvchi uddalay olishining talab etiladigan darajasiga erishishga imkon beruvchi malakasini oshirishlik shakllari va yо`nalishlari haqidagi о`z fikri aniqlanadi. Bunda savollar javoblar tо`rt darajada taklif etiladi: muо`im emas (2 ball), deyarli muhim emas (3 ball), deyarli muhim (4 ball) va muhim (5 ball). A shkalasi bо`yicha о`qituvchi biror shakl (yо`nalish) bо`yicha malaka oshirishdan о`tgan yilini belgilaydi. Beshinchi anketada yopiq savollar bilan bir qatorda uchta ochiq savol ham mavjud. Unga muvofiq о`qituvchi malaka oshirishning uchta eng kuchli va uchta zaif tomonlarini, shuningdek uni takomillashtirish bо`yicha о`z istaklarini bildirishi lozim. Ходимлар тайЄрлаш сифати Ме¦нат бозори

Ta`lim oluvchilar va ular ota-onalari sо`rovnomasi Yuqorida ta`kidlanganidek о`qituvchi faoliyatini baholashning muhim unsuri bо`lib, ta`lim oluvchilar va ularning ota-onalaridan sо`rov о`tkazish hisoblanadi. Bunday sо`rovning asosiy tamoyillaridan biri bо`lib xufiyalik hisoblanadi. Ta`lim oluvchilar uchun uchta anketa kо`zda tutilgan (2-ilova) bularning savollari о`qituvchi umumlashgan modeli va о`quv-tarbiya jarayonini amalga oshirish bilan bog`liq. Birinchi anketa о`z ichiga ta`lim oluvchilar tо`g`risidagi umumiy ma`lumot bо`yicha savollarni о`z ichiga oladi, ya`ni: -о`smir va qiz; -ta`lim muassasasining turi; -sinf (maktabda) yoki kurs (OTM da); -о`zlashtirish darajasi va b. Ikkinchi anketadagi savollar ta`lim muassasasi resurslarini va о`quv tarbiya jarayonini amalga oshirish sharoitlari (qо`llab-quvvatlash va muhit)ni tavsiflaydi. Anketaning mazmunini: «Ta`lim muassasasi ta`lim oluvchilar nazarida» tashkil etadi. Anketadagi bu savolga javob uch darajada taklif etiladi: mening ta`lim muassasamga о`xshaydi (5 ball), kam о`xshaydi (3,5 ball), mutlaqo о`xshamaydi (2 ball). Ikkinchi anketa bо`yicha yopiq savollar bilan bir qatorda ikkita ochiq savol ham bor unga kо`ra ta`lim oluvchilar ta`lim muassasasida о`zlariga nima kо`proq va nima yoqishligini belgilashlari lozim. Har bir savol bо`yicha uchtadan javob kerak. Uchinchi anketaning mohiyatini «о`qituvchilar ta`lim oluvchilar nazarida» tashkil etadi. Bunga bir qator savollar kiradi va ular о`qitishni uddalash, tarbiyani uddalash, shaxsiy sifatlar va obyektiv baholashni uddalash xamda ta`lim oluvchilar bilimini nazorat qilish tavsiflanadi . Bunda savollarning kо`pchiligi « о`qituvchi о`zi haqida » anketadagi savollarga ayni bir muammo

bо`yicha fikrlarini taqqoslashga imkon beradi. Mazkur anketada savollarga javoblar tо`rt darajada taklif etiladi: barchasi (5 ball), deyarli barchasi (4 ball), oz (3 ball) va hech kim (2 ball). Ota – onalar uchun (asosan umumiy о`rta va о`rta maxsus, kasbiy ta`lim tizimida) anketa (3-ilova) nazarda tutilgan bо`lib, undagi savollar о`qitishni uddalash, tarbiyalashni uddalash va о`qituvchi shaxsiy sifatlari bilan bog`liq, shuningdek bolaning о`qish sharoitlariga taalluqli. Qо`yilgan savollarga javob tо`rt bosqichda taklif etiladi: xa (5 ball), deyarli xa (4 ball), deyarli yо`q (3 ball) va yо`q (2 ball). Anketada ota-analar uchun bitta ochiq savol bor bо`lib, u ta`lim muassasasining ishini yaxshilash bо`yicha takliflar bilan bog`liq. Resurslar bо`yicha о`z-о`zini baholash О`quv tarbiya jarayoning resurslari bо`yicha о`z-о`zini baholash uning bevosita ishtirokchilari - о`qituvchilar va ta`lim oluvchilar tomonidan amalga oshiriladi. Bunda ota-onalarning fikri, ayniqsa о`rta maxsus, kasbiy ta`lim tizimida, muhimdir. Bunday о`z-о`zini baholashni о`tkazish uchun о`qituvchilar, ta`lim oluvchilar va ularning ota-onalari uchun anketalarga о`quv-tarbiya jarayoni resurslari bilan bog`liq savollar kiritilgan. О`qituvchilar moddiy texnika va informatsiya bazasini (darsliklar, о`quv- qо`llanmalari va b.), mehnat sharoiti va uni moddiy rag`batlantirish va x. larni baholaydilar (1-ilova). Ta`lim oluvchilar о`quv-tarbiya jarayoni resurslari butun majmui baxolaydilar (2-ilova): -umuman о`quv muassasasining ahvoli va undagi xavfsizlik; -auditoriya (sinf)larning ahvoli va ularning zarur jihozlar bilan ta`minlanganligi; -laboratoriya va amaliy ishlarni о`tkazish uchun moddiy texnika bazasi;

-ma`lumotlar jamlanmasi; -umumiy ovqatlanish va tabbiy xizmat; -sport bazasi va b. Ta`lim oluvchilarning ota-onalari asosan о`quv-tarbiya jarayoni amalga oshiriladigan sharoit: о`quv muassasasidagi tozalik va tartibga rioya qilish, xavsizlik, umumiy ovqatlanish, tibbiy xizmat va b .ni baholaydilar (3-ilova). 5. О`z-о`zini nazorat qilish ta`lim muassasasini takomilashtirishning asosi sifatida Anketalar majmui bо`yicha javoblarning tahlil natijalari 1 ta`lim muassasasini rivojlantirish rejasi ni ishlab chiqish tavsiyalari uchun, shuningdek о`quv-tarbiya jarayoni sifatini oshirish bilan bog`liq yо`nalishlariga asos hisoblanadi: -о`qituvchi kadrlar malakasini oshirish va (yoki) ularni qayta tayyorlash; -о`quv-tarbiya jarayonini amalga oshirish sharoitlarini takomillashtirish; -laboratoriya va amaliy ishlar moddiy-texnika bazasini takomillashtirish; -ma`lumotlar bazasini rivojlantirish (darsliklar, о`quv va kо`rgazma qurollari va b.); -о`qituvchilar va ta`lim oluvchilar о`rtasidagi о`zaro munosabatlarda manaviy-ruhiy muhitni yaxshilash; -ta`lim oluvchilar bilimi, uquvi va malakasini obyektiv nazorat qilish va baholash tizimini rivojlantirish; -tarbiyaviy ishlarni takomillashtirish. Tavsiyalar о`qituvchi umumlashgan modeli tuzilishi (omillar bо`yicha) muvofiq tarzda beriladi. Bunda tavsiyalar bilan birgalikda ularni amalga oshirish vositalari va yо`nalishlari ham kiritiladi. Ta`lim muassasasini takomillashtirish borasidagi keyingi qadam bо`lib, ajraluvchi chulg`amlar bо`yicha rivojlantirish rejasini amalga oshirish, keyingi о`z-о`zini attestatsiyalash, rivojlanishning yangi rejasi va boshqalar hisoblanadi. 4.05-rasm. Mazkur turkum о`quv-tarbiya jarayonining sifatini oshirishda asos bо`lib hisoblanadi.

Xulosa qilib shuni ta`kidlash lozimki, oliy ta`lim muassasasini boshqarishning muhim vositasi bо`lib, о`quv-tarbiya jarayonini ta`lim xizmatini amalga oshiruvchilar (ilmiy-pedagog va pedagog kadrlar) va iste`molchilar (ta`lim oluvchilar, ularning ota-onalari, kadrlar buyurtmachilari) tomonidan о`z-о`zini nazorat qilish hisoblanadi. Uning asosida о`quv-tarbiya jarayonining barcha jihatlarini qamrab oluvchi savollar majmui bо`yicha anonim tarzda anketalashtirish yotadi. О`z-о`zini nazorat natijasini hisobga olgan xolda rahbar jamoa tashkilotlarining vakillari bilan hamkorlikda OTMni rivojlantirish rejasini ishlab chiqadi va uni bajarishni tashkil qiladi.

Похожие

Boshqaruv tamoyillari va mexanizmi

Ta'lim tarbiya ishlari gigiyenasi

“Ta'lim jarayonida inson bilishining muammolari”

O‘qitish natijalarini nazorat qilish

Ta'lim jarayonida pеdagogik tеxnologiyalar.Xorijiy mamlakatlar ta’lim tizimi