Pedagogik faoliyatni texnologiyalashtirish – ijtimoiy zaruriyat ekanligi - Педагогиka - Рефераты

Pedagogik faoliyatni texnologiyalashtirish – ijtimoiy zaruriyat ekanligi

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

60.5 KB

Pedagogik faoliyatni texnologiyalash tirish – ijtimoiy zaruriyat ekanligi Reja : 1. Pedagogik faoliyatni texnologiyalashtirish - ijtimoiy zaruriyat ekanligi . 2. Pedagogik tizim haqida tushuncha va uning komponentlari. 3. Didaktik jarayon va uni loyihalashtirish. 4.Boshlang‘ish na’lim jarayoni loyihasini va algoritmini tayyorlash yo‘llari,.

Asosiy tushunchalar: pedagogik faoliyatni texnologiyalashtirish, ta’lim texnologiyasi, loyihalashtirish, pedagogik tizim, didaktik jarayon. Jamiyat taraqqiyoti hozirgi davrda ijtimoiy hayotning barcha sohalarini texnologiyalashtirishni taqozo qilmoqda. Ayniqsa pedagogik faoliyatni texnologiyalashtirish har qachongidan ham zaruriyatga aylanmoqda. Bu zaruriyat q uyidagilar bilan izo h lanadi: - birinchidan, jamiyatimizning taraqqiy etgan mamlakatlar qatoridan o‘rin olishi hamda aholi ta’limini jadallashtirish va samaradorligini oshirish maqsadida; - ikkinchidan, o‘qituvchi faoliyatiga faqatgina o‘quv jarayonining tashkilotchisi emas, balki nufuzli bilimlar manbai sifatida qaralayotganligi; - uchinchidan, fan-tehnika taraqqiyotining o‘ta rivojlanganligi natijasida axborotlarning keskin ko‘payib borayotganligi va ularni yoshlarga yetkazish uchun vaqtning chegaralanganligi; - to‘rtinchidan, kishilik jamiyati o‘z taraqqiyotining shu kundagi bosqichida nazariy va empirik bilimlarga asoslangan tafakkurdan tobora foydali natijaga ega bo‘lgan, aniq yakunga asoslangan texnik tafakkurga o‘tib borayotganligi; - beshinchidan, yoshlarni hayotga mukammal tayyorlash talabi ularga eng ilg‘or bilim berish usuli hisoblangan ob‘ektiv borliqqa tizimli yondashuv tamoyilidan foydalanishni talab qilayotganligi. Pedagogik faoliyatni texnologiyalashtirish yuqorida sanab o‘tilgan beshta shartlarning barcha talablariga javob beradigan ta’limiy tadbirdir. Pedagogik faoliyatni texnologiya lashtirish pedagogik tizim doirasida bajariladigan amallardan iborat. Har qanday jamiyatda pedagogik tizimning maqsadi jamiyatning shaxsni shakllantirishga qo‘ygan talablari asosida belgilanadi va jamiyat talablari asosida tizim ham o‘zgarishi mumkin. Juda ko‘p tadqiqotlarga asoslangan holda V.P. Bespalko pedagogik tizimning o‘zaro bog‘liq 6 ta elementini ko‘rsatadi. Bular: 1) o‘quvchi; 2) ta’lim - tarbiyaning maqsadi;

3) mazmuni; 4) didaktik jarayoni; 5) o‘qituvchi yoki tehnik vositalar; 6) ta’lim - tarbiyaning tashkiliy shakllari. 1-chizma Pedagogik tizim Ijtimoiy buyurtma Didaktik vazifa Ta’lim texnologiyasi Bu tizimdagi dastlabki 3 element didaktik vazifa, qolgan 3 tasi ta’lim texnologiyasi sifatida ko‘rsatiladi. Ko‘rsatilgan strukturada shahsda ma‘lum sifatlarni shakllantirish uchun o‘qituvchi va o‘quvchilar o‘rtasidagi bir - biriga bog‘liq aloka ko‘rsatiladi. Pedagogik tizimning bu strukturasida har qanday ilmiy nazariyada uchraydigan dastlabki tushunchalar: vazifa va uning yechish texnologiyasi ko‘rsatilgan. Ilg‘or pedagogik texnologiyalar ta’lim jarayoni unumdorligini oshiradi, o‘quvchilarning mutaqil fikrlash jarayonini shakllantiradi, o‘quvchilarda bilimga ishtiyoq va qiziqishni oshiradi, bilimlarni mustahkam o‘zlashtirish, ulardan amaliyotda erkin foydalanish ko‘nikma va malalakalarni shakllantiradi. Pedagogik texnologiyaga asoslangan ta’lim jarayonida o‘qituvchi faoliyayati va o‘quvchi faoliyati doirasi aniq belgilanadi, ta’limni tashkil etishning aniq texnologiyasi ko‘rsatiladi. Talim va tarbiyaning 4.Didaktik jarayon Maqsadi 5. O‘qituvchi yoki 2. O‘quvchila r O‘ TV Talim va tarbiyaning 6. Talimning tashkiliy mazmuni shakllari

Pedagogik texnologiyaning muhim x ususiyatlari, belgilari quyidagilar: - ta’lim jarayonini oldindan loyihalash va sinfda o‘quvchilar bilan qayta ishlab chiqish; - tizimli yondashuv asosida o‘quvchining o‘qish-bilish faoliyatini tasvirlaydigan ta’lim jarayoni loyihasini tuzish; - ta’lim maqsadi real, aniq diagnostik bo‘lishi va o‘quvchining bilim o‘zlashtirish sifatini ob ’ ektiv baholash; - ta’lim jarayonining tuzilishi va mazmuni ng ya x litligi, o‘zaro bog‘liq va o‘zaro ta‘sirda bo‘lishi; - ta’lim shakllarini optimallashtirish, qulaylashtirish; - ta’lim jarayonida te x nik vositalar va inson salohiyatining o‘zaro ta ’ sirini hisobga olish; - ta ’ lim maqsadlarini ko‘zlangan etalon asosida o‘quvchilarning kuzatiladigan, o‘lchanadigan harakatlari shaklida juda oydinlashtirish; - talabaning faolligiga tayanib o‘qitish; - bilim o‘zlashtirish jarayonida yo‘l qo‘yilgan x atolarni aniqlab,tuzatib borish; - shakllantiruvchi va jamlovchi baholar; - belgilangan mezonlarga binoan test vazifalarini bajarish; - ta’limning rejalashtirilgan natijasiga erishishning kafolatganligi; - ta’lim samaradorligining yuqoriligi; Aniqroq qilib aytganda pedagogik texnologiyaga asoslangan faoliyat deganda, ta’lim funksiyasini amalga oshirishdagi mahorat va san‘at tushunilib u juda qulay usullar asosida o‘quvchilarning bilim, ko‘nikma va malakalarini rivojlantirishga asoslanadi. Pedagogik texnologiyada ta’lim jarayonini maqsadini belgilash muhim bo‘lib, u rejalashtirilgan natijalarni kafolatlashi lozim. S h uning uchun ham o‘qituvchilar maqsadni aniq belgilashga alohida e‘tibor qaratishlari zarur. Har bir o‘qituvchi avvalo o‘zi o‘qitadigan o‘quv predmeti maqsadini va har bir o‘tadigan darsi maqsadini aniq belgilashi kerak.

Belgilangan maqsad asosida o‘tkaziladigan didaktik jarayonning aniq loyihasi ishlab chiqilsa, uni amalga oshirish osonlashadi. Didaktik jarayon uchta bir-biri bilan bog‘liq komponentlardan iborat. Bular: 1) motivlar. 2) o‘quvchining o‘quv-bilish jarayoni. 3) boshqarish. Didaktik jarayonni samarali o‘tishida motivlar muhim o‘rin tutadi. Chunki qiziqib, aniq maqsad asosida egallangan bilimlargina samarali bo‘ladi. Ta’limda faqat qiziqishga tayanib qolish ham motivatsiyaning asosli samarali bo‘la olishini ta’minlamaydi. Bunda eng muhim samarali usul motivattsion – muammoli vaziyatlarni qo‘yish yoki o‘rganilayotgan predmetning ijtimoiy mohiyatini aks ettiradigan maxsus bilishga oid vazifalarning qo‘yilishidir. Masalan, yangi dars boshlanishida yoki o‘tgan darsni so‘rash va mustahkam- lash paytida didaktik o‘yinlardan foydalanib, o‘quvchilarning darsga qiziqishlari oshiriladi. Motiv hosil bo‘lgach, dars davomida o‘quvchilarning qiziqishlari saqlanib turgan holda o‘rganilayotgan mavzuning ijtimoiy ahamiyatiga e‘tibor qaratiladi. Boshlang‘ich sinfda dars jarayonida motivlarni rivojlantirish muhim ahamityaga ega. O‘qituvchi o‘quvchilarning o‘quv-bilish faoliyatlarini tashkil etishda motivlarga ko‘proq e‘tibor berishi o‘quvchilarning bilim egallash jarayonining samaradorligini ta‘minlaydi. O‘qituvchi dars loyihasini tayyorlar ekan, maqsadni oydinlashtirishi va shu maqsad asosida o‘quvchilarning o‘quv-bilish faoliyatlarini shunday tashkil etishi lozimki, belgilangan maqsad to‘liq amalga oshsin. Buning uchun esa darsning texnologik xaritasi tayyorlanadi. Quyida 1-sinf o‘qish darsidan yangi bilimlar berish darsining texnologik xaritasini keltiramiz Texnologik xarita Mavzu O‘ zbekiston – Vatanim mening

M aqsad, vazifalar-o‘quvchilarning t o‘ g‘ri,ongli,ifodali va qiroat bilan o‘ qish malakalarini takomillashtirish; -vatan tushunchasini kengaytirish, Vatan tuyg‘usini shakllantirish, Vataniga muhabbatli blishga, uni qadrlashga rgatish. -tg‘ri, ongli, ifodali qish malakalarini rovojlantirish, lug‘at boyligini oshirish, Vatan haqidagi tushunchalarni boyitish. o‘quv jarayonin ing m azm uni o‘quvchilarda Vatan tushunchasini qanchalik shakllanganligini aniqlash; Vatan tushunchasini takomillashtirish yllarini qllash; Darslikning 4-5 betdagi qsh betidagi rasm asosida suhbat qilib o‘quvchilarning vatan haqidagi tushunchalarini boyitish; Plat Mminning “Vatan – bu...” she‘ri asosida Vatanparvarlik tuyg‘ularini shakllantirish; Vatan haqidagi maqollar va tez aytishlardan foydalanish. o‘quv jarayonini am alga oshirish texnologiyasi Metod: suhbat, ifodali qish, izohli qish, bahtli tasodif yini, . yin-musobaqa, boshqotirmalar. S h akl: Dars, guruhlarda va jamoada ishlash. Vosita: Darslikning 3- va 4-5 qsh betidagi rasmlarning kattalashtirilgani; bahtli tasodif yini uchun kartochkalar. Usul: Vatan tushunchasini kengaytirishga hizmat qiluvchi qshimcha materiallar, maqollar, tez aytishlar. Nazorat: Og‘zaki nazorat, savol - javoblar, test. Baholash: Rag‘batlantirish, 5 balli tizim asosida.

K utiladig an natijalarO‘qituvchi : Mavzuni barcha o‘quvchilar tomonidan zlashtirilishiga erishish. o‘quvchilarning ravon va tg‘ri, ongli va ifodali qishining takomillashuviga erishish.Mashg‘ulotga o‘quvchilar-ning faol qatnashuviga erishish, ularning qish motivlarini qzg‘ash va qiziqtirish, o‘quvchilarni faollashtirish yllarini belgilash va qyilgan maqsadga tliq erishish. o‘quvchi: Tg‘ri, ongli va ifodali qishga rganadi. Turli mashqlar vositasida tez qish malakalari takomillashadi. Vatan haqidagi tushunchalari kengayadi, Vatanga muhabbat shakllanadi, Vatandan g‘ururlanish, ya‘ni milliy g‘urur shakllanishiga asos yaraladi. K elgusi rejalar( ta hlil, zgarishlar ). O‘qituvchi : Ilg‘or pedagogik texnologiyalarni zlashtirish va boshlang‘ich ta’limda uni qllash yllarini izlash va takomillashtirish. z ustida ishlash. Boshlang‘ich sinf o‘quvchilarida qish motivlarini stirish ustida ishlash. Darsni hayotiy tajribalar bilan bog‘lash. o‘quvchi: Matn bilan mustaqil ishlashga rganish. z fikrini erkin bayon etishga rganish. rganilganlar asosida ertak, maqol, hikmatli szlar, tez aytishlarni rganish. rtoqlari fikrini ma‘qullash yoki yangi fikrlarni aytishga rganish. Texnologik xaritalar dars turiga qarab turlicha tayyorlanishi mumkin. Ta’lim jarayonini boshqarish o‘qituvchidan katta mahorat talab etadi. U dars ishlanmasida boshqaruv yo‘llarini belgilab oladi. O‘z faolityati va o‘quvchilar faoliyatini tashkil etish yo‘llarini, o‘quvchilar bilimini nazorat etish yo‘llarini aniq ishlab chiqadi. Ta’lim natijasini tekshirib, maqsadni nechog‘li amalga oshganini aniqlaydi va keyingi loyihani tuzishda korrektirovkalar kirigib yo‘l qo‘yilgan xato- kamchiliklarni bartaraf etadi. Biz quyida 1-sinf o‘qish darsi algoritmi dan namuna ko‘rsatamiz. 1-sinf o‘qish darslarining tuzilishi ta’lim-tarbiyaviy maqsadi, dars tipi va o‘rganiladigan

material-larning xususiyatiga ko‘ra turli xildir. Shuningdek, dars qurilishida ham qat’iy andoza, birinchidan, ijodkorlikka yo‘l bermaydi, ikkinchidan, o‘quvchilarning imkoniyatlarini cheklab qo‘yadi. Shuning uchun ham biz o‘qish darsnining taxminiy algoritmini diqqatingizga h a vola etamiz: 1.darsning maqsadi. Ta’limiy maqsad: a) o‘quvchilarning to‘g‘ri va ravon o‘qish malakalarini shakllantirish; b) matn mazmuniga ko‘ra, o‘quvchilarning xususiyatiga mos tabiat, jamiyat va inson tafakkuri haqidagi bilimlarni hosil qilish; Tarbiyaviy maqsad: a) o‘quvchilarning dunyoqarashlarini shakllantirish; b) matn mazmuniga ko‘ra aqliy, ma‘naviy-ahloqiy, estetik, jismoniy, mehnat, ekologik, iqtisodiy tarbiyani amalga oshirish. Rivojlantiruvchi maqsad: a) o‘quvchilarning o‘qish malakalarini rivo j lantirish; b) tez, ravon, to‘g‘ri va ifodali o‘qishga o‘rgatish; d) dunyoqarashlarni, hulq-odob, insoniy munosabatlarni, aqliy, jismoniy va boshqa sifatlarni rivojlantirish; Darsni tashkil etish: 1-O‘E. (o‘quv elementi) Motiv hosil qilish: Buni darsnitng o‘tgan darsni mustahkamlash qismida va yangi darsni o‘tishga tayyorgarlik qismida butun dars davomida ham amalga oshiriladi. Motiv hosil qilishda turli didaktik o‘yinlar, topshiriqlar, musobaqalar va boshqa ish usullaridan foydalaniladi. 2-O‘E. Matnni o‘qishga tayyorgarlik: Yozuvchi haqida ma‘lumot beriladi. Matn mazmuni haqida tushuntirilib o‘quvchilarning matnga qiziqishlari oshiriladi. Ba‘zan matn mazmuni haqida gap boshlab, qolganini kitobdan o‘qib, o‘rganamiz, deb, o‘qituvchi bolalarning matnga qizhiqishini oshiradi. Tarbiyaviy ta‘sirini kuchaytiradi.

3-O‘E. Matnni o‘qish va mazmunini so‘zlash. Bunda o‘qituvchi matnni o‘zi o‘qib beradi va mazmunini tushuntiradi yoki bu ishni tashkil etishda o‘quvchilar faolyatidan ham foydalanishi mumkin. 4-O‘E. Quvnoq daqiqa. 5 -O‘E. Lug‘at u s tida ishlash. Notanish so‘zlarga izoh berilib, o‘quvchilarning so‘z boyliklari oshiriladi (bunda ko‘proq o‘quvchilar faoliyatini ishga solish lozim), dunyoqarashlarining rivojlanishiga ta‘sir ko‘rsatiladi. 6 -O‘E. O‘quvchilar matnni o‘qiydilar. Bunda ham motivni rivojlantirish uchun o‘quvchilar guruhlashtirilishi mumkin. 2 ta, 3 ta 4 tadan o‘quvchilar guruhi matnnni navbat bilan o‘qiydilar. To‘g‘ri, ravon va ifodali o‘qishga alohida diqqat qaratiladi. Shu talablarga rioya qilgan o‘quvchilar rag‘batlantiriladi. 7 -O‘E. Topshiriq bilan o‘qish. O‘qituvchi o‘quvchilarning o‘qish malakalarini rivojlantirish, o‘qiganini tushunib olishga o‘rgatish uchun turli mashq usullaridan foydalanadi. Matn mantiqiy qismlarga bo‘linib, har bir qismining mazmunini so‘zlash topshirig‘i, qismlarga alohida sarlavha topish, reja tuzish kabi topshiriqlar berilishi mumkin. Bu o‘quvchilarning dunyoqarashlarining rivojlanishi, mantiqiy fikrlashga o‘rganishiga yordam beradi. 8. O‘E. Quvnoq daqiqa. 9 -O‘E. Matn mazmuni ustida ishlash. O‘quvchilar matn mazmunini so‘zlab berishlari yoki turli didaktik o‘yinlar vositasida mazmunni o‘zlashtirishi mumkin. Masalan, “Davom ettir o‘yini”: O‘qituvchi matn mavzuni hikoya qilishni boshlaydi, bir o‘quvchi uni davom ettiradi. Shu taxlitda barcha o‘quvchilarni matn hikoyasiga qatnashtirish mumkin. “Zanjir” o‘yini: matndagi bir necha so‘zlar vositasida bu o‘yinni o‘ynash mumkin. O‘qituvchi boshlab bir so‘z aytadi, so‘zning tugagan harfidan boshlanadigan so‘zni aytadi, shu taxlitda hamma o‘quvchilarni o‘yinga qatnashtirish mumkin. “Tez javob”: O‘qituvchi yoki boshlovchi o‘quvchilar qator oralab yurib, o‘quvchilardan birini turg‘izadi va biror tur nomini aytadi. O‘quvchi shu turga kiruvchi so‘z topib aytishi lozim. Javob uchgacha sanaguncha aytilishi kerak.

Javob berolmagan o‘quvchi o‘yindan chiqadi. O‘yin toki bir o‘quvchi qolguncha davom ettiriladi. Bunday o‘yin davomida o‘quvchilarda hozirjavoblik, mustaqil fikrlash malakasi rivojlanib, atrof-muhitni sinchkovlik bilan kuzatishga o‘rganadi, atrofdagi sodir bo‘ladigan voqea va hodisalarga qiziqishi ortadi. Bu o‘yindan dars davomida o‘tilgan mavzuga bog‘lab, darsning mustahkamlash qismida yoki dam olish daqiqalarida foydalanish mumkin. O‘qituvchi: “Hayvon”. O‘quvchi: “It”. O‘qituvchi “o‘quv quroli”. O‘quvchi: “Daftar”. O‘qituvchi: “Sinf jihozi”. O‘quvchi: “ X atta x ta”. O‘qituvchi: “Ertaklar”. O‘quvchi: “Zumrad va Qimmat” kabi. Shu kabi o‘yinlardan foydalanish orqali o‘qituvchi o‘quvchilarning o‘qish motivini rivojolantiradi va ularning dunyoqarashlarining rivojlanishiga ta‘sir ko‘rsatadi, o‘quvchilarda topqirlik, chaqqonlik, bilimdonlik kabi sifatlarni rivojlartiradi, xulqiga ta‘sir ko‘rsatadi. 10 -O‘E. O‘quvchilar bilimini nazorat qilish. Nazoratni yuqoridagi didaktik o‘yinlar vositasida va testlardan foydalanib o‘tkazish mumkin. Agar tekshirish davomida dars maqsadiga erishilgan bo‘lsa, demak dars texnologiyasi to‘g‘ri ishlangan va uni takomillashtirish mumkin. Agar maqsadga erishilganlik darajasi past bo‘lsa, demak loyihani korrerktirovka (o‘zgartirishlar kiritish) qilish kerak. O‘qituvchi qaerda hato qilganini bilib, hatolarini tuzatadi. Bu dars yangi bilim berish darsining algoritmii bo‘lib, uni boshqacha tarzda ham tashkil qilish mumkin. Mustahkamlash-umumlashtirish darslarining maqsadi esa o‘quvchilarning bo‘lim yuzasidan o‘rgangan bilimlarni mustahkamlash, umumlashtirishga hizmat qiladi, bundan tashqari o‘quvchilar bilimini nazorat qilishga ham xizmat qilishi

mumkin. Shuning uchun ham bunday darslar loyihasini qiziqarli yoki noan‘anaviy tarzda ishlashga e‘tibor qaratilsa ancha samarali bo‘ladi.

ADABIY O TLA R 1. Karimov I.A. Barkamol avlod - O‘zbekiston taraqqiyotining poydevori. – T.: Sharq, 1998. B. 4-19. 2. O‘zbekiston Respublikasining «Ta‘lim to‘g‘risida»gi Qonuni. Barkamol avlod – O‘zbekiston taraqqiyotining poydevori. – T.: 1998. B. 20-29. 3. Kadrlar tayyorlash milliy dasturi. Barkamol avlod – O‘zbekiston taraqqiyotining poydevori. – T.: Sharq, 1998. B. 31-61. 4. Azizxo‘jaeva.N.N.Pedagogik texnologiya va pedagogik mahorat.–T.:2003.-174 b. 5. Barkamol avlod orzusi. – T.: O‘zbekiston. 2000. - 245 b. 6. Beruniy. Qadimiy xalqlardan qolgan yodgorliklar Tanlangan asarlar. 1-jild. – Toshkent: 1968. 106-107 b. 7. Bespalko V.P. Slagaeme pedagogicheskoy texnologii. –Moskva: Pedagogika, 1989. - 190 b. 8.Bob Kizlik.Lesson Planning,Lesson Plan Formats and Lesson Plan Ideas.. www ADPRIMA. com 9. Bugatov V.M. Pedagogicheskie tainstva didakticheskix igr. Ucheb.-metodicheskoe posobie. 2-e izd.. – M.: Flinta, 2003. -152 s. 10. Gromkova M.T Pedagogika obrazovaniya vzroslx (uchebnoe posobie) – M.: TOO. Intl.Tex. 1995 g. - 96 s.

Похожие

Oila ijtimoiy jamiyatning bir bo‘lagi ekanligi

Oliy maktabdagi pedagogik texnologiyalarning ilmiy-nazariy asoslari

Kаdrlаr tаyyorlаsh milliy dаsturini mеtоdik tа`minlаshdа pеdаgоgikа fаnining vаzifаlаri

Korxonalarda investitsion faoliyatni boshqarish

O’quv faoliyatni tashkil qilish shakllari