Олий ўқув юртларида ўқув жараёнини ташкил этиш - Педагогиka - Рефераты

Олий ўқув юртларида ўқув жараёнини ташкил этиш

Загружено в:

25.04.2023

Скачано:

0

Размер:

64 KB

Олий ўқув юртларида ўқув жараёнини ташкил этиш Режа: 1. Олий ўқув юртларида талабаларни ўқитишнинг ўзига хос- ҳусусиятари. 2. Олий ўқув юртларида ўқув жараёнини ташкил этишда қўланиладиган меъёрий ҳужжатлар ва уларнинг мазмуни. 3. Мутахассисликнинг малакавий тавсифи. 4. Мутахассис тайёрлашнинг ўқув режаси ва унинг мазмуни.

1. Олий ўқув юртларида талабалар ўқитишнинг ўзига хос- хусусиятлари Олий ўқув юртларига кириб ўқиш ҳар бир фуқаронинг конституцион ҳуқуқи ҳисобланади. Ўзбекистон Республикасининг 1992 йил 8-декабрда қабул қилинган Ўзбекистон Республикаси конститутциясининг 41-моддасида шундай дейилган: «Ҳар ким билим олиш ҳуқуқига эга. Бепул умумий таълим олиш давлат томонидан кафолатланади. Мактаб ишлари давлат назоратидадир». Лекин, талаба олий ўқув юртига киргандан кейин яхши ўқиш ва олий ўқув юртининг ҳаммма талабларига жавоб бериш унинг бирдан бир бурчи ҳисобланади. Олий ўқув юртларида ўқув йили икки семестрга бўлинади ва уларнинг ҳар бири талабалар билимини рейтинг назорати асосида баҳолаш билан тугалланади. Олий ўқув юртларида ўқув ахборотлари талабаларга интенсив ва замонавий педагогик технологиялар асосида етказиб берилади. Ўқув режасида кўрсатилган ҳамма фанлардан талабал маъруза, амалий ва лаборатория дарсларига қатнашиши зарур. Агар мактабларда ўқувчиларнинг билимини ҳар куни сўровлар асосида текширилиб баҳоланса, олий ўқув юртларида эса талаблалар билимини назорат қилиш асосан фаннинг бўлимларини ёки ҳамма маъруза ва лаборатория-амалий дарсларни тугтгандан кейин ўтказилади. Лекин, бундан талабалар келгуси дарсларга тайёрланиши, ўтган материалларни қайтармайдилар деган фикр пайдо бўлмаслиги керак. Албатта бундай фикр хато ҳисобланади. Бундай ҳолатда талаба семестрнинг охирида бир ҳафта ичида етарли билимини олиб улгурмайди. Шу сабабли ҳам рейтинг назорати асосида талабалар билими баҳоланади. Айниқса, жорий назоратларда лаборатория амалий дарсларни ўтиш жараёнида талабалар билими баҳоланиб борилади. Олий ўқув юртларида талабалар ишлаб чиқариш ва битирув олди амалиётини илғор корхона ва ташкилотларда ўтадилар.

Олий ўқув юртларида билим олиш ва амалий кўникмаларини шакллантириш талабаларнинг мустақил ишларига ҳам асосланади. Олий ўқув юртларининг талабалари коллеж, лицей ўқувчиларидан фарқли ўлароқ кўпроқ даражада илмий-тадқиқот ва жамоатчилик ишларига жалб этилади. Олий ўқув юртларида таълим олишнинг ўзига хос- хусусиятларидан яна бири бу ерда талабаларга давлат бюджети ёки контракт шартномаси асосида ўқишидан қатьий назар стипендия тўланади. Стипендия миқдори талабанинг «Ўрта» ва «Аъло» баҳоларга ўқишига қараб белгиланади. Олий ўқув юртларида мутахассислар тайёрлаш ўқишнинг кундузги ва сиртқи ўқув шакллари тарзида олиб борилади. Лекин, асосий ўқув шакли кундузги ўқув шакли ҳисобланади. Кундузги ўқув шакли бўйича ўқитаётган талабаларга қуйидаги ўқув дарслари белгиланади: маъруза, лаборатория дарслари, амалий дарслар, семинар дарслари, амалиёт (танишув, ишлаб чиқариш, битирув олди), курс ишлари, консультация, талабалар мустақил иши. Маъруза ва лабораторияамалий дарслар махсус жиҳозланган аудиторияларда ўтказилади. Буларни аудиториядарслари деб аталади. АҚШ дорилфунунлар, кичик коллежлар, техник коллежлар, махсус ихтисослаштирилган коллежлар олий таълим тизимини ташкил этади. АҚШда бошланғич ўрта ва олий ўқув юртларидан ташқари бир — биридан фарқ қилувчи «Ихтисос мактаблари» ва «турли» мактаблар ҳам мавжуд. Уларнинг кўпчилиги хусусий бўлиб турли фирма, концерн ва синдикатлар учун қисқа вақтли курсларда тикувчи, ошпаз, ҳисобчи, машинкада ёзувчи, автотехник, электрон ҳисоблаш машиналари учун дастур тузувчилар ва бошқа зарурий касблар ўргатилади. АҚШда ҳам турли хорижий тилларни ўргатишга ихтисослаштирилган мактаблар мавжуд.

2. Олий ўқув юртларида ўқув жараёнини ташкил этишда қўлланиладиган меъёри йхужжатлар ва уларнинг мазмуни Маълумки, бўлғуси мутахассисларнинг сифати ўқув жараёнини ташкил эти шва ўтказишга жуда ҳам боғлиқдир. Олий ўқув юртларида ўқув жараёнини ташкил эти шва ўтказиш бир қанча меҳёрий хужжатлар асосида олиб борилади. Олий ўқув юртларида ўқув жараёнини ташкил эти шва ўтказиш бир қанча меъёрий ҳужжатлар асосида олиб борилади. Бу меъёрий ҳужжатларда ўқиш муддати, ҳажми, фанларни сони, фанларни ўқитишнинг кетма-кетлиги, бўлғуси мутахассисларнинг билим даражасига талаблар, ўқув жараёнини ташкил эти шва ўтказиш, битириш ишларини бажариш тартиби, давлат имтиҳонларини қабул қилиш тартиби ва ҳоказолар ўз аксини топади. Меъёрий ҳужжатлар бакалавриат йўналишлари ва фанлар бўйича бўлади. Мутахассисликлар бўйича меъёрий ҳужжатлар қуйидагиларни ўз ичига олади: - мутахассиснинг квалификацион тавсифи; - мутахассиснинг намунавий ўқув режаси; - мутахассисликнинг ишчи ўқув режаси; - муҳим фундаментал ва умумкасбий фалардан узлуксиз таълим режаси; - талаба амалий тайёргарлигининг узлуксиз дастури; - аудитория дарслари тақвим жадвали; - аудиториядан ташқари мустақил ишлаш жадвали; - битирув ишларини бажариш бўйичауслубий кўрсатмалар; - магистрлик диссертацияларини бажариш бўйича услубий кўрсатмалар; - фанлар бўйича меъёрий ҳужжатларни кўриб чиқиш ва тасдиқлаш жадвали ва ҳоказолар. Фанлар бўйича меъёрий ҳужжатлар эса ўз ичига қуйидагиларни олади: - фаннинг намунаваий ўқув дастури; - фаннинг ишчи ўқув дастури;

- асосий дарсларни ўтказиш бўйича услубий кўрсатмалар; - рейтинг тизимининг моҳияти ва уни ўтказиш тартиби; - фанлардан мустақил иш бажариш бўйича услубий кўрсатмаларп; - талабалар билан индивидуал ишлаш жадвали ва бошқалар. Бакалавриат йўналишлари ва магистрлик мутахассисликлари бўйича меъёрий ҳужжатлар олий ўқув юрти деканатларда, фанлар бўйича эса кафедраларда жамланади. Бу ҳужжатлар бўлғуси талабаларни назарий ва амалий ўқитиш, уларнинг мустақил ишларини ташкил ҳтиш бўйича раҳбарлик ва услубий ҳужжатлар бўлиб ҳисобланади. 3. Мутахассисликнинг малакавий тавсифи Мутахассиснинг квалификацион тавсифи энг муҳим ҳужжат ҳисобланади. Бу ҳужжат ўқув жараёнини режалаштириш, мутахассисларларнинг халқ хўжалиги тармоқларида истиқболини белгилаш, олий ўқув юртларида ўқув-тарбиявий ишларини ташкил эти шва амалга оширишда асос бўлиб хизмат қилади. «5610100 - Хизматлар сохаси (фаолият турлари ва йўналишлари бўйича)» таълим йўналишини тугаллаган бакалаврлар сифат экспертизаси, ишлар ва хизматлар сертификацияси соҳасида фаолият юритадиган корхоналар ва ташкилотларда, шунингдае тижорат ва ишлаб чиқариш фаолияти билан шуғулланадиган корхоналар ва ташкилотларда фаолият кўрсатади. Мутахассиснинг квалификацион тавсифи асосида мутахассисликнинг намунавий ўқув режаси, фанларнинг намунавий ўқув дастурлари, дарсликлар, ўқув қўлланмалар ва бошқа ўқув-услубий адабиётлар яратилади ва тасдиқланади. Шунингдек, ўқув фанларидан дарс ўтишга талаблар, талабалар билим даражасини баҳолаш мезонлари ишлаб чиқилади, ўқитишнинг мазмуни аниқланади ва лаборатория ва кабинетлар керакли ўқув

ва илмий жараёнлар учун зарур бўладиган ускуналар, приборлар билан жиҳозланган Мутахассиснинг квалификацион тавсифи илмий-техникавий прогресснинг ривожланиш даражасининг ҳозирги замон ва келгусидаги ҳолатини ҳисобга олиши керак. Шу сабабли ҳам мутахассиснинг квалификацион тавсифи вақти-вақти билан қайта кўриб турилади. 4. Мутахассис тайёрлашнинг ўқув режаси ва унинг мазмуни Ўқув режаси – бу давлат ҳужжати ҳисобланиб, олий таълим муассасаси шу асосда олий малакали кадрларни тайёрлашни амалга оширади. Ўқув режалари ҳар бир мутахассислик учун алоҳида-алоҳида ишлаб чиқилади. Бугунги кунда «5610100 - Хизматлар сохаси (фаолият турлари ва йўналишлари бўйича)» йўналиши бўйича дакалаврлар тайёрлаш Ўзбекистон Республикаси Олий ва Ўрта махсус таълим вазирлиги томонидан 24-июн 2014йилда тасдиқланган ўқув режаси асосида олиб борилади. Бу ўқув режалари хукуматимизнинг кадрлар тайёрлаш бўйича Оли йтаълим муассасаларининг олдига қўйилган вазифаларни бажаришига қаратилган. Шу сабабли ўқув режалари олий таълим муассасасида ишлаётган ходимлардан ўқув дарсларини ўтишнинг традицион ва ҳозирги замон усулларини такомиллаштиришни, янги педагогик технологияларни қўллашни, дарсларни олиб боришни ишлаб чиқариш шароитига яқинлаштиришни, олий таълим муассасасининг ишлаб чиқариш билан алоқасини яхшилашни ўқув жараёнида фан ва техника ютуқларидан фойдаланишни талаб этади. Бундай шароитда талабалар вақт бюджетидан унумли фойдаланиш ва режалаштириш, дарсларнинг интерфаол усулларини қўллаш, ўқув жараёнининг бориши устидан самарали назорат усулларини жорий этиш, намунавий ва ишчи ўқув дастурларини ишлаб чиқаришнинг сифатини ошириш, ўқиш натижасига талабалар масъулиятини ошириш, меҳнат интизомига қатъий риоя қилиш муҳим ҳисобланади.

Му тахассислар тайёрлашнинг ўқув режаси олий таълим муассасаси ходимлари ва амалиёт мутахассислари ёрдамида тайёрланади. Ўқув режа ўз навбатида ўқитиладиган фанларнинг рўйхати, бутун йил давомида талабанинг бажарадиган иш ҳажмидан ташкил топади. Умумий иш ҳажмида талабанинг аудитория дарслари ҳажми, мустақил таълим соатлари айримайрим ҳолда кўрсатилади. Шунингдек ўқув режада ўқиш муддати, ҳар семестрда ҳафталар сони, фанлар бўйича соатлар тақсимоти келтирилади. Намунавий ўқув режасида жами ўқитиладиган фанлар мажбурий ва қўшимча ўқитиладиган фанларга бўлинади. Мажбурий ўқитиладиган фанлар збекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълими вазирлиги томонидан белгилаб борилади. Қўшимча фанларни эса бакалавриат йўналишларининг турига қараб олий таълим муассасаси томонидан белгиланади. Институт томонидан киритиладиган қўшимча фанларнинг ҳажми талабанинг жами ўқув вақтининг 15% дан ортиқ бўлмаслги керак. Ўқув режасидаги асосий фанлар Гуманитар ва ижтимоий фанлар, математик ва табиий- илмий фанлар, умумкасбий фанлар, Ихтисослик фанлар, қўшимча фанлар ва танлов фанларга бўлинади. Намунавий ўқув режаси асосида ўқув фанларининг ўқув дастурлари ишлаб чиқилади ва тасдиқланади. Бу ўқув дастурларида маъруза ва лаборатория-амалий дастурларининг ҳажми, мавзулар ва уларнинг мазмуни келтирилади. Ўқув фанининг намунавий дастури дарслик ва ўқув-услубий адабиётлар тайёрлашда асос бўлиб хизмат қилади.

Адабиётлар: 1. Мирзиѐв Ш.М. Танқидий таҳлил, қатъий тартиб интизом ва шахсий жавобгарлик – ҳар бир раҳбар фаолиятининг кундалик қоидаси бўлиши керак. Ўзбекистон Республикаси Вазирлар маҳкамасининг 2016 йил якунлари ва 2017 йил истиқболларига бағишланган мажлисидаги Ўзбекистон Республикаси Президентининг нутқи. // Халқ сўзи газетаси. 2017 йил 16 январь, №11. 2. Мирзиѐев Ш.М. Эркин ва фаровон демократик Ўзбекистон давлатини биргаликда барпо этамиз. Тошкент, ―Ўзбекистон‖ НМИУ, 2017. –29 б. 3. Мирзиѐев Ш.М. Қонун устуворлиги ва инсон манфаатларини таъминлаш юрт тараққиѐти ва халқ фаровонлигининг гарови. ―Ўзбекистон‖ НМИУ, 2017. – 47 б. 4. Мирзиѐев Ш.М. Буюк келажагимизни мард ва олижаноб халқимиз билан бирга қурамиз. ―Ўзбекистон‖ НМИУ, 2017. – 485 б. 5. Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2017 йил 7 февралдаги ―Ўзбекистон Республикасини янада ривожлантириш бўйича ҳаракатлар стратегияси тўғрисида‖ ги ПФ-4947-сонли Фармони. Ўзбекистон Респубикаси қонун ҳужжатлари тўплами, 2017 й., 6-сон, 70- модда 6. Ўзбекистон Республикаси Президентининг ―Олий таълим тизимини янада ривожлантириш чора-тадбирлари тўғрисида‖ги

Похожие

Ўқув жараёнини ташкил этиш технологияларида интеграцион жараёнлар. Ўқув жараёнини ташкил этишнинг кредит технологияси

Олий ўқув юртларида бошқарув ва уларнинг структураси

Ўқув жараёнини режалаштириш

Ўқитувчининг ўқув тарбия жараёнини бошқариши

Талабалар (ўқувчилар) мустақил ўқув фаолиятини ташкил этиш