O’rta-maxsus kasb-hunar ta’limi bitiruvchilarining ishlab chiqarishga moslashuvi - Педагогиka - Рефераты

O’rta-maxsus kasb-hunar ta’limi bitiruvchilarining ishlab chiqarishga moslashuvi

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

72.5 KB

O’rta-maxsus kasb-hunar ta’limi bitiruvchilarining ishlab chiqarishga moslashuvi Reja: 1.Kichik mutaxassislarning o’qishni tugatgandan so’ng korxonalarda ishlab chiqarish jarayonlariga kirishib ketish jarayonining ijtimoiy jihatlari. 2.Kichik mutaxassislarning o’qishni tugatgandan so’ng korxonalarda ishlab chiqarish jarayonlariga kirishib ketishning psixologik jihatlari. 50

Kasb-hunar kollejlarini boshqarish Boshqaruv har qanday jamiyatga xos bulgan, hayotiy zaruratdan kelib chiqadigan faoliyatdir. Bozor iqtisodiyoti sharoitida bu faoliyatning mohiyati yanada oydinlasha boradi. Boshqaruvdan kuzlangan asosiy maqsad mehnat axlining moddiy va ma’naviy ehtiyojlarini qondirish uchun ishlab chiqarishni va shu asnoda barcha ijtimoiy munosabatlarni takomillashtirishdan iborat. Boshqaruv davlat va jamiyat, jamoa va shaxslarning manfaatlarini kuzlagan holda demokratik uslub asosida amalga oshiriladi. Uz-uzidan ravshanki, bunday boshqaruv jarayonida inson omiliga, xususan umumxalq manfaati va milliy qadriyatlarni takomillashtirishga alohida e’tibor karatiladi. Demak, jamiyatimiz tinchligi va ravnakini ta’minlashda boshqaruv hal qiluvchi omil sifatida qaraladi. Boshqaruv - tarakkiyotning har qanday boskchida jamiyatga xos bulgan; ichki xususiyatdir. Bu xususiyat u mumiy tavsifga ega bulib, u ijtimoiy jamoa mexnatida, turmush va mehnat jarayonida kishilarning uzaro aloqada bulishi, moddiy va ma’naviy faoliyatlarining natijasini uzaro almashtirish zaruratidan kelib chiqadi. Mehnatning har qanday shakli - ijtimoiy yoki hamkorlikda qilinadigan mehnat - tashkil qilinib, uning natijasini «nazorat qiluvchi»ga ma’lum darajada muxtojdir. Tashkil etib, nazorat qiluvchi uz jamoasi ishlarini bir biriga muvofiqlashtiradi. Tashkil etib, nazorat qiluvchi ishlab chiqarish organizmining mustaqil a’zolari xarakatidan fark qilib, butun organi: harakatidan kelib chiqadigan umumiy vazifalarni bajaradi. Tugri boshkaruvning muhim sharti - boshqaruvchining, ya’ni rahbarning faoliyatidir. Ma’lumki, jamiyat iqtisodiy, ijtimoiy-siyosiy va ma’naviy sohalarni uz ichiga qamrab oladi. SHunga muvofiq tarzda boshkarishning ham kuyidagi asosiy yunalishlari mavjud: 51

- iktisodiy boshkaruv - iqtisod - moddiy ishlab chiqarish jamiyat xayoti va tarakkiyotining negizini tashkil etadi. SHu bois ham Prezidengimning raxnamoligida milliy tiklanish iqtisodni qayta kurishdan boshland Iktisodiy boshqaruv yangilanishlar davrida kun tartibidagi eng muhim masala hisoblanadi. - ijtimoiy-siyosiy boshkaruv kishilarning turli jamoalari (ijtimoiy guruxlar, millatlar, elatlar, jamoalar va x-k.) urtasidagi munosabatlarni ana shu jamoalar ichida kishilar o’rtasidagi munosabatlarni ham boshqarishdi. Bunday boshqaruvning mohiyati — turli guruhlar ittifoqini yanada mustahkamlash va taraqqiy ettirishdan iborat. Bu turdagi boshqaruvdan kuzlangan maqsad, ijtimoiy tafovutlarni bartaraf etish, jamiyatning ijtimoiy bir xilligiga erishish, davlat boshqaruvini takomillashtirish, ijtimoiy uz-uzini idora qilishga utishdan iborat. - jamiyatni va ayrim shaxslar ma’naviy rivojlanishini boshkarish 52

- boshqaruvning muhim turidir. Biz yashayotgan jamiyat taraqqiy etmogi uchun uning barcha a’zolari yuksak intellektual salohiyatga, mustahkam soglikka ega bo’lishi kerak. Ijtimoiy tarbiya, ilm va ma’rifat berish, aholiga maishiy-madaniy xizmat kursatish ilmiy asosda boshqarish zaruratidan kelib chiqadi. Ilmiy texnika tarakkiyoti asrida ma’naviy ishlab chiarish sohasini boshqarish g’oyat katta ahamiyat kasb etadi. Bu shakldagi boshqarishda urta maxsus, kasb hunar ta’limi muassasalarini boshqarish fan, adabiyot, san’at, madaniyat, sog’liqni saqlash kabi sohalarni boshqarish tushuniladi. 19-chizma Hozirgi kunda kasb-hunar kollejlarini boshqarish oshkoralik, demokratiya va uz- uzini boshqarish asosida amalga oshirilmokda. Kasb hunar kollejlari uz-uzini boshqarishning oliy organi bulib, ilmiy pedagogik kengash hisoblanadi va uning faoliyati kuyidagi uzaro bogliq uch asosiy bosqichni kamrab oladi. І. Kengashga tayyorgarlik ko’rish: - kengash rejasini tuzish va uni muhokama etib tasdiqlash; - navbatdagi muhokama etiladigan masalalarga oldindan tayyorgarlik kurish (ma’sul); - ilgari qabul qilingan pedagogik kengash qarorlarini bajarilishi tahlil etish; - kengash yigilishiga kasb-hunar kollejining barcha radb ursh1bosarlari, pedagoglar, muhandis-pedagoglar, yo’riqchilar va bo1]u xodimlarni jalb etish; - muhokama etiladigan masalalar yuzasidan karor loyihalari tayyorlash va h.k. P. Kengash yigilishini utkazish : - rejalashtirilgan barcha masalalarni batafsil, reglament asosi muhokama etish; 53

- muhokama etilayotgan masala yuzasidan atroflicha fikr-muloh^azalar eshitish uchun ishtirokchilar faolligini ta’minlash; - kengash yigilishini oshkoralik, uzaro xurmat va demokratik ruh utkazish; - kun tartibiga kiritilgan barcha masalalar yuzasidan anik, qarorl1 qabul qilish va h.k. SH. Kengash karorlarini amalga joriy etilishini ta’minlash: - kengash qarorlariga maspul shaxslarni belgilash(tayinlash); - karorlarni bajarish uchun zarur shart-sharoit va imkoniyat yaratish; - karorlarni bajarilishini muntazam ravishda tezkor va rejada nazoratni tashkil etish xamda natijalar bilan kengash a’zolarini tanishtirib borish kabilar. Kasb-xunar kolleji ilmiy pedagogik kengashi uning ta’lim-tarbiyaviy, ilmiy- uslubiy va ishlab chiqarish faoliyatiga taalluqli barcha asosiy masalalarni jamoaviy xal etuvchi oliy organdir. SHuningdek, ta’lim-tarbiya jarayonini tashkil etish, ta’lim mazmunini takomillashtirish, kollej taraqiyotining asosiy yunalishlarini belgilash va boshkarish masalalarin xal qiladi. Ilmiy pedagogik kengashning qarorlarini bajarish kasb-xunar kollejlarining barcha jamoa a’zolari uchun majburiydir. Kasb-xunar kollejlari ilmiy-pedagogik kengashining tarkibi, ishini mazmuni va tashkil etilishi faoliyatini boshkarish kabilar Oliy va urta maxsus ta’lim vazirligining 2001 yil 23 martdagi 6-sonli buyrugida 8 - ilova sifatida keltirilgan. Nizomga binoan kasb-xunar kolleji direktori ilmiy pedagogik kengash raisi xisoblanady. Uning tarkibiga direktorning: o’quv ishlari, kasb-xunar ta’limi, tijorat va marketing ishlari buyicha urinbosarlari, kafedra mudirlari, o’qituvchilar, psixolog, metodist, tarbiychilar, axborot resurs markazi boshligi, ota-onalar kumitasining rais kabilar kiritiladi. Ilmiy pedagogik kengash tarkibi kollej direktorinii buyrugi bilan tasdiklanadi. Ilmiy pedagog kengash karori kollej buyicha buyruk chiqqandan sung kuchga kiradi. 54

Bu o’z navbatida, kasb-hunar kollejlari ishini tashkil etib boshqaruvchi rahbarning faoliyati bilan ham uzviy bog’likdir. Qaysi kasb-hunar kollejida ichki va tashqi nazorat shilari yaxshi yulga kuyilgan bulsa, usha ziyo maskanida ta’lim tarbiya ishlarining sifati va samaradorligi yuqori buladi. Rahbar uzi rahbarlik qilayotgan pedagogik jamoasi ishini okilona tashkil etib boshqarish ma’suliyatini bilib , yul kuyilgan kamchiliklarni uz vaqtida bartaraf etilishini ta’minlanishi zarur. SHu maqsadda 2001 yilning 23 martida Oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi maxsus buyruq bilan kasb-xunar kollejlarida ichki nazorat tizimining namunaviy Nizomini tasdiqlagan. Bu me’yoriy mazmuni kuyidagilardan iborat: Ichki nazorat - ta’lim-tarbiya jarayonini muntazam ravishda urganib, pedagogik jamoa ishini boshqarib borishning bir turidir. Ichki nazoratning asosiy maqsadi davlat ta’lim standartlarining kasb-hunar ta’limi mazmuni va sifatiga quygan talablarini bajarishdir. Ichki nazoratni tugri tashkillashtirish va uni joriy etishga shaxsan kasb hunar kolleji rahbari maspuldir. Ichki nazoratni direktor, direktor urinbosarlari bilan bir qatorda homiy, vasiy va jamoat tashkilotlarining maspul xodimlari utkazishi mumkin. Ichki nazoratni tashkil etishda quyidagilarni inobatga olish maqsadga muvofiq hisoblanadi: ta’lim tarbiya jarayonini mukammal urganishda dars jarayonining mazmuni va sifatiga, ukuvchilarning bilim darajasi va kasbiy ko’nikmasiga a’lohida e’tibor berish; o’tkazilgan ichki nazorat natijalarini doimo qayta urganib, tahlil qilib borish; mutaxassisligi va pedagogik tajribasi asosida ichki nazoratni amalga oshirish; ta’lim-tarbiya jarayonini ilgor pedagogik va axborot texnologiyalarining yutuqlari asosida tashkil etish; kasb hunar ta’limini unumli mehnat bilan birga olib borish; 55

malakali kichik mutaxassis kadrlar tayyorlashda korxonalar ishlab chiqarish salohiyatidan foydalanish; ishlab chiqarish korxonalaridan yuqori malakali kadrlarni ta’lim jarayoniga jalb etish; pedagogik va muhandis-pedagoglarning ta’lim texnologiyalaridan okilona foydalanish bo’yicha malakalarini oshirib borish; o’quv reja, dasturlari va ukuv-uslubiy ishlarni takomillashtirish; maьishiy -ma’rifiy ishlarni samarali amalga oshirish omillarini ishlab chiqish, joriy etish va h.k. Har bir o’quv haftasi davomida ichki nazorat tadbirlarini o’tkazishni bir martadan, direktor o’rinbosarlari esa ikki martadan rejalashtiradi. Odatda ichki nazorat rejasi va jadvali o’quv yili uchun ishlab chiqiladi va pedagogik tasdiklanadi. Ichki nazoaraat kasb hunar kollejlari faoliyati quyidagi yo’nalishilarini tahlil qilishga yo’naltiriladi: -ta’lim sohasida yagona davlat siyosatiniamalga oshirishga; -kasb-hunar ta’limi mazmuni va sifatiga qo’yilgan talablarni bajarilishiga; -yuqori sifat va samaradorlikni ta’minlovchi pedagogik texnologiyalarni ta’lim tarbiya jarayoniga joriy etishga; -o’quvchilarning biim saviyasi, kasbiy ko’nikma va malakalarini hamda tarbiyalanganlik darajasini aniqlashga; - standart talablari, o’quv reja va dasturlarning to’liq bajarilishiga; -o’quvchilarning mustaqil ishlarini talab darajasida tashkil etilib o’tkazilishiga; - har bir tayyorlov yo’nalishi, kasblar va o’quv predmetlari bo’yicha moddiy texnik xamda o’quv uslubiy ta’minot holatini aniqlash va mustahkamlashga; 56

-darsdan va kollejdan tashqari ma’naviy – ma’rifiy tadbirlar hamda to’garak ishlarini muntazam ravishda maxsus rejaga binoan amalga oshirishga; - uslubiy ishlarning samaradorlgini oshirishga; -nazariy va ishlab chiqarish ta’limi darslariga kirib, ishlab chiqarish amaliyoti va darsdan tashqari tadbirlarda qatnashib, ularni tahlil qilishga; - -o’qituvchi muhandis-pedagogik va tarbiyachilarning ish faoliyati, tajribalarini o’rganib borishga; -texnika xavfsizligi qoidalariga rioya etishga; - uy vazifalarini hajmi va mazmunini, nazorat ishlarini bajarilishiga; -huquqiy-me’yoriy xujjatlar, xisobotlarning taxlillari va shu kabilarga. Ichki nazorat natijalarini hisobga olib borish uchun alohida jurnal tug’iladi. Tahlil qilingan har bir dars ikki kun ichida jurnalga yozib borilishi zarur. Har bir daars tahlili pedagogik kengash yoki turkum o’quv predmetlari uyushmalarida muhokama qilinib, kamchiliklarni bartaraf etish bo’yicha zarur chora tadbirlar ishlab chiqiladi va direktor tomonidan tasdiqlanadi. Kasb hunar kollejlari ichki nazoratini tashkil etishning namunaviy rejasida: o’quv ishlari, ma’naviy va ma’rifiy ishlar, o’quv uslubiy ishlar, kadrlar bilan ishlash, moliyaviy xo’jalik faoliyat, axborot resurs markazi ishlari, maxsus fanlar kabinetlari, o’quv ishlab chiqarish ustaxonalariga rahbarlik qilish, ishlab chiqarish ta’limi va amaliyoti , diplom oldi amaliyotlari, kafedralar va bo’limlarda amalga oshiriladigan boshqa ishlar quyidagicha jadval shaklida rejalashtirilishi maqsadga muvofiq. Bu jadvalga alohida bandlar sifatida direktor yoki uning ttopshirig’i bilan tuzilgan 57

komissiya tomonidan amalga oshiriladigan ishlar, o’quv ishlari bo’yicha direktori o’rinnbosari yoki uning topshirig’i bilan tuzilgan komissiya tomonidan amalga oshiriladigan ichki nazorat; ma’naviy ma’rifiy ishlar bo’yicha direktor o’rinbosari yoki u tayinlagan tomonidan amalga oshiriladigan nazorat ishlari ma’muriy xo’jalik ishlari bo’yicha direktor o’rinbosari, uslubchi va kafedra mudirlariniing o’quv mashg’ulotlariga kirib darsni tahlil qilishlaridir. Darslarga kirib kuzatish va tahlil qilish ma’lum maqsadga qaratilgan bo’ladi. Bunday kuzatishlar o’qituvchining faoliyati haqida aniq xulosalar chiqarish imkonini beradi. Agar kasb-hunar kolleji rahbarlari mashg’ulotlarga kirishda o’qituvchining ish tizimini hamda o’quvchilarning o’zlashtirishlarini aniqlashlarini maqsad qilib olgan bo’lsa, ular o’qituvchining turkum mashg’ulotlariga kirishni rejalashtiradilar. SHu o’rinda qayd etish zarurki, ishga yaqinda qabul qilingan va tajribasi o’rnak bo’ladigan o’qituvchilar ham naazardan chetda qolmasligi lozim. Mashg’ulot (dars)larni tahlil etishda quyidagilarga alohida e’tibor berish zarur: darsning ta’limiy, tarbiyaviy va rivojlantiruvchi maqsadlarining aniq foydalanganligi; dars yaxlit xolda va uning ayrim bosqichlarini ayrim mantiqiy bog’liqligi hamda uzviyligi; mashg’ulot maqsadini, ta’lim mazmuni, ishtirokchilarning tayyorgarlik darajasi, shart-sharoit, tanlangan shakl, metod va vositalarga mushtarakligi; o’quvchilarning faolligini ta’minlanganligi; didaktik va kasb ta’limining xususiy printsiplariga amal qilishi; materialning ilmiy saviyasi va g’oyaviy yo’nalganligi; sarflangan o’quv vaqti; o’quvchilarning mustaqil ishlarininiing tashkil etilishi; maqsadga erishilganlik darajasi kabilar, kasb-hunar kollejlarining ichki nazoratining natijalari tashqi nazorat, ya’ni attestatsiya va akkreditatsiya uchun asos sifatida xizmat qiladi. Xulosa qilib aytganda, kasb-hunar kollejlarining faoliyatini boshqarish direktor tomonidan amalga oshiriladi. Direktor oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi va vakolatli davlat organlari tomonidan tayinlanadi va kasb hunar kollejidagi barcha ishlarning natijasi uchun shaxsan javobgardir. Kasb-hunar kolleji direktori ta’lim muassasi nomidan boshqa tashkilotlar oldidida vakolatga ega. U kollejning mulki, moddiiy ba’zasi va mablag’ining taqsimotchisi hisoblanadi, shartnomalar tuzadi, ishonch varaqalarini beradi, davlat banklarida 58

hisob ochadi va kreditlarni boshqaradi. 59

Adabiyotlar ro’yxati: 1 . Karimov I.A. Barkamol avlod – O’zbekiston taraqqiyotining poydevori. –T.: Sharq, 1998. 63 b. 2. Abdiquddusov.O., Rashidov. H. Kasb-hunar ta`limi pedagogikasi. O’quv qo’llanma. O’MKHTTKMO va UQT instituti, T. – 2009. 120 b. 3. Olimov Q.T., Abduqudusov O. va boshqalar. Kasb ta’limi uslubiyoti. - T.: “Moliya” nashiriyoti, 2006. – 160 b. 4. Sharipov Sh. va b. Kasbiy pedagogika (metodik qo’llanma). -T.:TD’U, 2006 y. 5. Nishonaliev U.N., Tolipov O’.Q., Sharipov Sh. S. Kasbiy ta`lim pedagogikasi. O’quv qo’llanma. –T.: TDPU, 2007-388 b. 60

Похожие

Ta’lim standartlashtirish. O’rta maxsus kasb-hunar ta’limi mazmuni, maqsad va vazifalari

O‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi mazmuniga qo‘yiladigan talablar

Kasb ta’limi muassasalarini boshqarish

Kasb-hunar pedagogikasining huquqiy- me’yoriy asoslari

Kasb hunar ta`limining tashkiliy shakllari