Kasb-hunar pedagogikasining huquqiy- me’yoriy asoslari - Педагогиka - Рефераты

Kasb-hunar pedagogikasining huquqiy- me’yoriy asoslari

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

73 KB

Kasb-hunar pedagogikasining huquqiy- me’yoriy asoslari Reja: 1. Kasb-hunar ta’limining huquqiy- me’yoriy asoslari . 2. Kasb-hunar pedagogikasining metodologik asoslari.

Kasb-hunar ta’limi (KHT)ning huquqiy asoslari: inson huquqlari umumjaxon deklaratsiyasi; bolalar huquqlari xalqaro konventsiyasi; Uzbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi; Ta’lim to’g’risidagi Qonun; Kadrlar tayyorlash Milliy dasturi; Uzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining maxsus qarorlari, Prezident farmoni va farmoyishlari. - Kasb-xunar ta’limining me’yoriy asoslari: Davlat ta’lim (tarmoq) standartlari; uquv rejalari, ukuv dasturlari; ta’lim muassasalarining Nizomlari, yukori tashkilotlar kursatmalari, yuriqnomalari, farmoyishlari kabilar. Ta’lim - bilim berish, malaka va kunikma hosil qilish jarayoni, kishini hayotga, mexnatga tayyorlashning asosiy vositasidir. Ta’lim jarayonida mahlumot o’zlashtiriladi va tarbiya amalga oshiriladi. Ta’lim tor mahnoda ukitish tushunchasini anglatadi. Lekin u faqat turli o’quv yurtlarida uqitish jarayonigina emas, balki hayot, oila, mahalla, ishlab chiqarish jamoasi va shu kabi sohalarda ham mahlumot uzlashtirish jarayonidir. Kasb-hunar ta’limining metodologik asosini dialektik bilish nazariyasi tashkil etadi. SHu urinda kasb-hunar ta’limi pedagogikasida keng kulamda qo’llaniladigan bahzi bir asosiy tushunchalarga baholi kudrat izoh berib utish lozim. CHunki ishlatilayotgan tushuncha mohiyatini bilmasdan ta’lim-tarbiya ishida samaraga erishib bulmasligi hayotiy hakiqatdir. Kasb - ish- faoliyatning mahlum tajriba, tayyorgarlik talab etadigan turi, sohasi. Kasb-xunar sirlarini egallashga umumilmiy, umumkasbiy, maxsus mag’lumotlar hamda amaliy xatti-harakat usullari va shaxsiy fazilatlarni o’zlashtirish orqali erishiladi. Kasb uziga mehnat faoliyatining tor doirasi bilan tavsiflanuvchi ixtisosliklarni mujassamlashtiradi. Bahzi kasblar uziga bir qancha ixsosliklarni qamrab olishi ham mumkin. Masalan, ukituvchilik kasbi o’qitiladigan ukuv predmetlariga binoan: umumta’lim, umumtexnik, maxsus fanlar buyicha o’qituvchiliklarga bo’linishini kursatipshing uzi kifoya. Kasb va ixtisoslik shaxsning muntazam

ravishda mahlum turdagi ish bilan shugullanish metodlarini uzlashtirib borishni ifodalaydi. Metod iborasi (yunoncha - methodas - tadqikot yoki bilish yuli, nazariya, ta’limot mahnosini anglatib) voqelikni bilish, uzlashtirish, uzgartirish usullari majmuasidir. Metod aslida insonning amaliy faoliyati negizida vujudga kelgan. Metodika pedagogikaning o’qitish qonuniyatlari, qoidalari tashkil etish shakllari, amalga oshirish va natijalarini nazorat qilib baholash metod hamda vositalarini uzida mujassamlashtiruvchi fan tarmog’idir. Vagandoshimiz pedagog olim N.S. Sayidaxmedov fikricha," metodika ukuv jarayonini tashkil etish va utkazish buyicha tavsiyalar majmuasidir. Metodikadan qo’zlangan maqsad predmet mavzulariga oid nazariyalarni, aniq hodisalar tekisligiga ko’chirishdir"^ Metodologiya - "metod" va "logiya" iboralariniig birligida bilish faoliyati usuli, vositalari va mantiqiy tartibi haqidagi ta’limog mahnosini anglatadi. Demak, metodologiya har qanday faoliyatniig zaruriy tashkiliy komponentidir. SHu jihatdan metodologik bilimlar, eng avvalo, muayyan faoliyat turlarining mazmuni va izchilligini uziga kamrab olib, odat hamda me’yorlar shaklida, ikkinchidan, amalda bajariladigan faoliyatniig tahsiri sifatida yuzaga chiqadi. Har ikkala xolda ham bilimniig asosiy vazifasi bilish jarayonini tartibli ravishda amalga oshirish yoki biror obhektni amaliy uzgartirishdan iborat. Demak, kasb-hunar ta’limi pedagogikasi ijtimoiy hayotniig mahlum sohasida faoliyat kursatish uchun zarur bulgan bilim, amaliy xatti-xarakat usullari va shaxsiy fazilatlarni shakllantirish konuniyatlari, qoidalari, shakl, metod va vositalari hamda mazmuni hakidagi pedagogikaning muhim tarmogidir. Ta’lim ilm berish va tarbiyalashni uziga qamrab olib, respublikaning akl~ zakovat va ilm borasidagi kuch- quvvatini rivojlantirish, jamiyat, oila va davlat oldidagi uz mashuliyatini anglaydigan, har jihatdan barkamol, erkin shaxsni shakllantirish maqsadini kuzlaydi. SHuning uchun xam u ustuvor soha hisoblanadi. Uzbekiston Respublikasininng ta’lim tizimi, shu jumladan kasb-hunar pedagogikasining metodologik asoslari kuyidagilar xisoblanadi; -Uzbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi;

-Uzbekiston Resnublikasining "Ta’lim tutrisida"gi Qonuni; -Uzbekiston Respublikasining "Kadrlar tayyorlash milliy dasturi tugrisida"gi Qonuni. SHuningdek, buyuk mutafakkirlar va olimlarning ta’lim-tarbiya haqidagi goyalari, qarorlari, farmon va farmoyishlar kabilar. Uzbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi un ikkinchi chakiriq Uzbekiston Respublikasi Oliy Kengashining un birinchi sessiyasida 1992 yil 8 dekabrda qabul qilingan. Mazkur konunda Uzbekiston xalqi: - inson xuquqlariga va davlat suvereniteti goyalariga sodiqligini tantanali ravishda ehlon qilib; - hozirgi va kelajak avlodlar oldidagi yuksak mashuliyatini anglagan holda; - uzbek davlatchiligi rivojining tarixiy tajribasiga suyanib; - demokratiya va ijtimoiy adolatga sadoqatini namoyon qilib; - xalqaro huquqning umum ehtirof etilgan qoidalari ustunligini tan olgan holda; - respublika fuqarolarining munosib hayot kechirishlarini tahminlashga intilib; - iisonparvar demokratik hukukiy davlat barpo etishni kuzlab; - fuqarolar tinchligi va milliy totuvligini tahminlash maksadida; - uzining muxtor vakillari siymosida Uzbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi kabul kilingan." deb kursatilgan: Respublikamiz Konstitutsiyasi VI bulim, 26 bob va 128 moddadan iborat. Konstitutsiya moxiyati va mazmuni boshqa ijtimoiy fanlarni urganish davrida urganilishi bois, uning bevosita ta’lim-tarbiya bilan bogliq 41 va 42- moddalariga kisqacha to’xtalib utamiz. Jumladan, Konstitutsiyamizning 41-moddasida: "Har kim bilim olish hukukiga ega. Bepul umumiy ta’lim olish davlat tomonidan kafolatlanadi. Maktab ishlari davlat nazoratidadir" hamda 42-moddasida: "Xar kimga ilmiy texnikaviy ijod erkinligi, madaniyat yutuqlaridan foydalanish hukuqi kafolatlanadi. Davlat

jamiyatning madaniy, ilmiy va texnikaviy rivojlanishiga gamxurlik kiladi"-deb belgilab kuyilgan. Zikr etilgan konstitutsiyaviy xuquqlarimizni tahminlash uchun maxsus qonunlar kabul qilingan bulib, ular bilan kuyida kisqacha tanishamiz. Mustaqil Uzbekistonning "Ta’lim tugrisida"gi ilk Qonuni 1992 yil 2 iyundai amalga joriy etilgan bulib, u VII bulim 44 moddadan iborat edi. Amaldagi "Ta’lim tugrisida"gi Qonun 1997 yil 29 avgustda kabul qilingan bulib, 34 ta moddadan iborat. Bu konunga binoan respublikamizda shu paytgacha hech bir mamlakatda avval ishlab chikilmagan va amalga joriy etilmagan "Kadrlar tayyorlash milliy dasturi tugrisida"gi Uzbekiston Respublikasining konuni ham Uzbekiston Respublikasi Oliy majlisi IX sessiyasida 1997 yil 29-avgust kuni kabul kilindi. Bu konun kuyidagi bulim va fasllardan tashkil topgan. I. Bulim. Umumiy koidalar. Muammolar va kadrlar tayyorlash tizimini tubdaan isloh kilish omillari: • rivojlanishning erishilgan darajasi; • kamchiliklar va muammolar; • isloh kilish omillari. II. Milliy dasturning maksadi vazifalari va uni ruyobga chikarish boskichlari: 2.1. Dasturning maksad va vazifalari; 2.2. Dasturni ruyobga chikarish boskichlari. III. Kadrlar tayyorlashning milliy modeli. 3.1. SHaxs; 3.2. Davlat va jamiyat 3.3. Uzluksiz ta’lim; 3.3.1. Uzluksiz ta’limni tashkil etish va rivojlantirish printsiplari; 3.3.2. Uzluksiz ta’limni isloh qilish; 3.3.3. Uzluksiz ta’lim tizimi va turlari: maktabgacha tag’lim; umumiy o’rta ta’lim; urta maxsus, kasb-hunar ta’limi; oliy ta’lim; oliy uquv yurtidan keyingi ta’lim; kadrlar malakasini oshirish va ularni qayta tayyorlash; maktabdan tashqari ta’lim;

3.4. Kadrlar tayyorlash tizimida fan; 3.5. Kadrlar tayyorlash tizimida ishlab chiqarish; IV. Kadrlar tayorlash tizimyugl rivojlantirishning asosiy yunalishlari: 4.1 .Ta’limning uzluksizligini tahminlash; 4.2. Pedagog va ilmiy pedagog kadrlar tayyorlash, kayta tayyorlash va ulargo! malakasini oshirish; 4.3. Ta’lim jarayonini mazmunan isloh kilish; 4.4. Mahnaviy axloqiy tarbiya va mahrifiy ishlar; 4.5. Iqtidorli bolalar va istehdodli yoshlar; 4.6. Ta’lim tizimnii boshqarish; 4.7. Kasb ta’limi tizimi sifatini nazorat qilish tizimini^ shakllantirish; 4.8. Ta’lim tizimini moliyalash; 4.9. Moddiy-texnika tahminoti; 4.10. Ta’lim tizimini yaxlit axborot makoni monitoringini vujudga keltirish; 4.11. Ta’lim xizmati kursatish bozorini rivojlantirish; 4.12. Ta’lim sohasida ijtimoiy kafolatlarni tahminlash hamda bu sohani davlat tomonidan kullab- tsuvvatlash; 4.13. Fan va ta’lim jarayonlari alokalarini rivojlantirish; 4.14. Ishlab chiqarish va ta’lim tizimi integratsiyalashuvini rivojlantirish;

Adabiyotlar ro’yxati: 1 . Karimov I.A. Barkamol avlod – O’zbekiston taraqqiyotining poydevori. –T.: Sharq, 1998. 63 b. 2. Abdiquddusov.O., Rashidov. H. Kasb-hunar ta`limi pedagogikasi. O’quv qo’llanma. O’MKHTTKMO va UQT instituti, T. – 2009. 120 b. 3. Olimov Q.T., Abduqudusov O. va boshqalar. Kasb ta’limi uslubiyoti. - T.: “Moliya” nashiriyoti, 2006. – 160 b. 4. Shari’ov Sh. va b. Kasbiy pedagogika (metodik qo’llanma). -T.:TD’U, 2006 y. 5. Nishonaliev U.N., Toli’ov O’.Q., Shari’ov Sh. S. Kasbiy ta`lim pedagogikasi. O’quv qo’llanma. –T.: TD’U, 2007-388 b.

Похожие

Oliy ta’limning me’yoriy-huquqiy xujjatlari

Kasb hunar ta`limining tashkiliy shakllari

Kasb-hunar talimining maqsadi va mazmuni

Kasb –hunar ta’limida о‘quvchilarni tarbiyalash tizimi

Kasb-hunar kollejlarida pedagogik jarayonni loyihalash