O’quvchilarning ishlab chiqarish korxonalaridagi o’qishlari va ishlab chiqarish amaliyotlarini tashkil etish - Педагогиka - Рефераты

O’quvchilarning ishlab chiqarish korxonalaridagi o’qishlari va ishlab chiqarish amaliyotlarini tashkil etish

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

83 KB

O’quvchilarning ishlab chiqarish korxonalaridagi o’qishlari va ishlab chiqarish amaliyotlarini tashkil etish Reja: 1) O’quvchilarning ishlab chiqarish korxonalaridagi o’qishlari 2) Ishlab chiqarish amaliyotlarini tashkil etish 3) Korxonalarda o’qitish vazifalari 4) Korxonalarda o’qitishga rahbarlik qilish 5) O’quv mashg’ulotlarini tekshirishni rejalashtirish

KXK boshqarish manosi shundan iboratki kollejning raxbarlari va xodimlari kollej xayotini barcha murakkabligiva hilma – hilligida maqsadga yo’llangan holda aktivo’rganishlari va shular asosida kollej ta’limining butun tizimini ularda ustirish pedagogik jarayonning samaradorligini oshirishga yordam beradigan karorlarni qabul qilishlari hamda amaliy tadbirlarni ishlab chiqishlari kerak. KXK ta’limini yaxshilashning hal qiluvchi shartlaridan biri raxbarlikning ilmiy asosda bo’lishidir. Raxbarlikning ilmiyligi yangilikni izlash, ilmiy mash ғ ulotlardan foydalanish, jamoaga raxbarlik qilishning pedagogik, psixologik va iktisodiy asoslarini egallash demakdir. KXKning ilmiy boshqarishda:  Kollejning ta’lim – tarbiyaviy jarayoni va butun ishga ta’sir etuvchi turli, ba’zan bir – biriga qarama – karshi faktorlarning o’zaro ta’sirini o’isobga olish;  Mazkur davrda kollejning rivojlanishiga salbiy ta’sir etuvchi tashki va ichki faktorlarga karshi ta’sir etuvchi choralarni ishlab chiqarish;  Ta’lim tarbiya jarayonida vujudga keluvchi barcha yangi, il ғ or usullarni topa bilishi va ularni amalda tadbik qilishni rejalashtirish, yo’lga kuyish, boshqarish hamda nazorat qilish. Kollejni ilmiy asosda boshqarishga o’tishning muhim shartlaridan biri – kollej raxbarining butun ta’lim – tarbiyaviy ishni pedagogik tahlil qilishlari, kollej vazifalarini bilishlari va tushuntirishlaridan iboratdir. Bu quyidagi faktorlardan aniqlanadi: Ta’lim – tarbiyaviy jarayon haqidagi yaxshi tashkil qilingan ma’qul axborotlar okimi; Bu axborotni chukur va fikr yuritib tahlil qilish natijasida amaliy faoliyat uchun xulosalar chiqara bilish; Axborot tahlilidan kelib chiquvchi xulosalar asosida jamoa ishini tashkil kila bilish. KXKda raxbarlik qilish. O’ZBEKISTON Respublikasi Oliy va O’rta mahsus ta’lim vazirligi tomonidan belgilangan malakali ishchilarni tayyorlash davlat rejasiga muvofiq tashkil qilinadi, qayta tuziladi va bekor qilinadi.

KXKning barcha faoliyatiga kallej buysinuvchi kasb-ta’limi organi tomonidan tashkilotchilik kobilyatiga, kollejning ixti-sosiga muvofiq keluvchi oliy ma’lumotga ishlab chiqarish va pedagogik tajribaga ega bo’lgan hozirgi zamon talabi bo’yicha ilmiy darajasi bo’lgan shaxslardan tayinlanuvchi deroktor raxbarlik qiladi. Kollej direktori o’quvchilarning ta’lim-tarbiyaviy ishlariga, kasb-talimi tayyorgarliklarini tashkil qilish sifatiga, ularning sogliklari va jismoniy rivojlanishiga shuningdek unga ishonib topshirilgan bilm maskanini xujalik moliyasi va shu kabilarga javobgardir. Direktorning zimmasiga: O’quvchilarni qabul qilish, malakali ishchilarni etishtirib chiqarish rejalari-ning bajarilishi; Pedagogik jamoa KXK direktori bilan birga o’quv ishlab chiqarish va ta’lim tarbiyaviy ishlar bo’yicha o’rinbosar, ilmiy mudir hamda katta usta raxbarlik qiladi. Boshqarish sa’nati shundan iboratki,unda kallejning barcha raxbarlari,jamoani yagona maqsadini egallashga yo’llashlari, bir – birining faolyatlarini takrorlamasliklari,ayniqsa har bir raxbar o’z vazifasini aniq bilishi kerak. Kallej direktori va o’rinbosarlarining ishida bir biriga aloqador, ba’zan esa umumiy vazifaga ega bo’lgan ishlar uchraydi. SHuning uchun bu vazifalarning aniq sharoitlarda taksimlanishi juda muhimdir, bu esa ish jarayonida takrorlashning oldi oladi va bilim yurtidabiron bo’limlarni nazoratsiz qolishiga yo’l qo’yilmaydi. Ko’pincha kollej direktorlari noto’ ғ ri yo’l to’tadilar ular pedagogik jamoa ishga raxbarlik qilishning barcha vazifalarini o’rinbosarlari o’rtasida taksimlaydilar o’zlariga umumiy raxbarlikya’niy xech bir tayini yuk nazorat qilib bo’lmaydigan vazifani qoldiradilar. Tajribaning kursa-tishiga bunday hollarda o’rinbosarlarning kalbaki harakat erkinligiga raxbarlik diapozonining kengligiga qaramay kallej direktorlari kallejdagi ishlarning axvoli haqida etarlicha axborotga ega bo’lmaydilar va ularga sezilarli darajada ta’sir etmaydilar. Umumiy ishlarning ma’lum qismini emas balki o’zlari haqida qabul qilingan nizomga muvofiq o’qish jarayoniga raxbarlik qilishning aniq vazifalarini o’z zimmalariga olgan kollej direktorlarining amalyoti o’zini oklagan. Direktorning kollejda o’qish jarayoniga raxbarlik qilish vazifalari qanday taksimlan-masin direktor faolyatidagi asosiy narsa barcha xodimlarning kollej ta’limi sistemasi oldiga qo’yilgan maqsadlarga

erishish-lari koordinasiya qilishdir. Direktorning tashkilotchilik faoliyati kollej ishlarini bevosita o’rganishni o’rinbosarlaridan pedogogika kollektivining ishlari haqida tezrok axborotni o’z ichiga oladi. Kollej direktori bunday axborotlarni umumlash-tirib va kelgusida ta’lim-tarbiyaviy jarayonni yanada takomillash-tirish uchun tezrok tadbir va cholralarni qabul qiladi. Pedagogik jamoa faolyatiga muvoffokiyatli raxbarlik qilish uchun direktor va uning o’rinbosarlari ish vaqtini to’ ғ ri taxsimlashlari muhim ahamyatga ega. Kollej raxbarlari mash ғ ulotlarga kirishdan quyidagi maqsadlar nazarida tutiladi dars mazmunining o’quv rejasida muvofiqligini aniqlash o’rganilayotgan materiallarning ilmiy darajasini va uning ғ oyaviy yunalishini aniqlash: darslarda didatika asosiy tamoillariga rioya qilinayotganligini kantrol qilish; Dars tipi o’qitishnining metod va tamoillarini to’ ғ ri tanlaganligini tekshirish; Darsning tarbiyaviy ahamiyatini tekshirish; O’qituvchining shu predmetdan dars berishga va maskur darsni olib borishga tayyorgarligini tekshirish; Darsni to’ ғ ri tashkil qilinganligini baholash; Maqsadga ko’ra nazorat quydagi turlarga bulinadi; Kundalik umumiy tekshirish; Nazoratning amalda eng ko’p tarqalgan turi o’isoblangan (tematik kontrol) mavzuviy nazorat bu usta yoki uktuvchining ish tizimini o’rganishdir. Ma’lumotlarni mavzuviy ko’zatish o’quv jarayoning aloxida pedagogik qiziqishga ega bo’lgan tomonlarning holatini aniqlash uchun o’tkaziladi. Fanni o’tishning ilmiy – nazariy darajasini o’rganish darslarda tarbiyaviy vazifalarni hal qilish, o’qituvchining o’quv materialini bayon qilish sifatini tekshirish, o’qituvchi foydalanayotgan metodtk vosita va usullarni o’rganish darslarda ishning jamoa va yakka tartibli shakllarini qo’shib olib borishi o’quvchilar bilimini tekshirish tizimi o’qitishda ko’rgazmali yoki texnikaviy vositalarni qo’llash o’quvchilarning darslardagi mustaqil ishlari utilgan o’quv materiallarini takrorlash va mustaxkamlashni tashkil qilish o’quvchilarga mehnatning il ғ or metodlarini o’rgatish, kirish, joriy, yakuniy yo’l yo’riqlar o’tkazish metodikasi, ustaning mehnat usullarini ko’rsatish metodikasi, ishlab chiqarish ta’limi bilan nazariy kurs

o’rtasidagi aloqa, o’quvchilarning mustaqillagini tarbiyalashda yozma yo’l – yo’riqning roli; Usta va o’qituvchilarning pedagogik ish tizimlarini o’rgatishda e’tibor faqat o’quv materialini berish metodiga emas, balki o’qitish jarayonida o’quvchilarning tarbiyalash qanday amalga oshirilayotganligiga, o’quvchilar ishi qanday tashkil etilganligiga va uning natijalari qanday ekanligiga ham qaratiladi. Mazkur holatda kollej raxbarlarining asosiy vazifasi usta yoki o’qituvchining pedagogik xususiyat hamda kobiliyatlarini, o’z fanlarining materiallarini o’qitish metodikasini qanchalik bilishlarini aniqlash va baholashdan iboratdir. Kollej raxbarlarining nazariy o’qitish darslari va ishla chiqarish mash ғ ulotlariga kirishlari puxta uylangan reja bo’yicha olib boriladi. Pedagogik nazoratni to’ ғ ri tashkil qilishning zaruriy sharti uni maqsadga yunalganlik tavsifini, kollej raxbarlari ishning (korrinasiyasi) va birligini ta’minlovchi rejalashtirishdir. Nazoratning rejalashtirishning yagona tizimi bo’lmaganligi uchun u ko’pgina ta’lim – tarbiyaviy jarayonning barcha tomonlarini qamrab olmaydi, keraqli maqsadga yunalmaydi, tasodifiy harakter kasb etadi. Rejalashtirilgan nazorat o’z vaqtida xatolarning oldini olish va o’qitishda aniqlangan kiyinchiliklarni bartaraf qilish imkonini beradi. Ba’zi kollejlarda raxbar xodimlar o’quv mash ғ ulotlariga direktorning o’quv ishlab chiqarish ishlari bo’yicha direktor o’rinbosari tomonidan har bir oy uchun tuzilgan grafik bo’yicha kiradilar. Bu grafikda kelgusi oyda raxbarlardan qaysi biri, kachon va qaysi mash ғ ulotlarga kirishi ko’rsatiladi. Kollej raxbarlari tmonidan qilingan pedagogik nazorat-ning saviyasi va ta’sirchanligi avvalo ularning tayyorlanish darajalariga bo ғ liqdir. Darslarni to’ ғ ri analiz qilish uchun raxbarlar ta’lim – tarbiya viy ishning mazmuni va tashkil qilini- shini, o’quvchilarni o’qitish hamda tarbiyalashning metod va formalarini, o’quv hamda yigma mavzuviy reja va dasturlarni, tushuntirish xatlari va kvalifikasiya talablarini yaxshi bilishlari, hozirgi zamon ilmiy texnika, pedagogika, metodikaga doir va boshqa adabiyotlarni ko’zatib borishlari kerak. Darsga kirishdan oldin

raxbar kirishining maqsadini aniqlaydi; kirish muljallangan darsda o’rganiladigan o’quv materialining mazmu-nini bilib oladi; mazkur predmet bo’yicha dastur talablari va shunga muvofiq darslik, metodik adabiyotlar bilan tanishadi; sinf jurnalini kurib chiqadi, o’quvchilarning joriy o’zlashtirishlarini analiz qilib, utilgan materialning sinf jurnalida kayd qilinishi, mavzuviy rejaga muvofiq kelish kelmasligini hamda bo’lajak darsda o’rganiladigan mavzuni aniqlaydi; avval darslarda yozilgan yozuvlar bilan tanishadi, darsni analiz qilish va darsda o’z ko’zatishlarini yozshning taxminiy rejasini uylab qo’yadi. Nazariy o’qitish darslarini tekshirishni boshlashdan oldin tekshiruvchiga sinf binosining holati, o’quv – ko’rgazmali qo’llanmalarning belgilangan normativlarga muvofiq bor – yukligi, ularning holati va sifati, yangi texnika va mehnatning il ғ or metodlari hamda ko’rsatmali qurollar bilan ta’minlan-ganligi bilan tanishib chiqish tavsiya qilinadi. Darsga kirish, uni o’qitishni analiz qilish – ta’lim tarbiyaviy jarayonni teshshirishni asosi o’isoblanadi. Kollej raxbarlarining darslarga kirishlari ularga o’quvchilarni o’qitish va tarbiyalashning xakikiy axvoli, pedogog xodimlarning muvafakkiyat va kamchiliklari bilan tanishish imkonini beradi, bu esa o’z navbatida kollejda ta’lim – tarbiyaviy ishlarni yaxshilashga yordam beradi. Nazariy o’qitish darslari ga kirishda sinf dars boshlashidan oldin yoki o’quvchilar bilan birga kirish tavisya qilinadi, mash ғ ulotlar haqida to’liq tasavvurga ega bo’lish uchun darsning boshidan oxirigacha bo’lishi kerak. Agar o’qituvchi yoki ustaning o’quv ishini joriy tekshirish muljallansa, mash ғ ulotlarga kirish oldindan ogoxlantirib kuyish maqsadga muvofiq bo’lmaydi. Agar asosiy maqsad o’quv mash ғ ulotlarini mavzuviy o’rganish, yo’llanma berish, o’qituvchi yoki ustaning malakasini oshirish bulsa, bu mash ғ ulotlarga mahsus tayyorgarlik kurishlari uchun ularni oldindan ogoxlantirib kuyish maqsadga muvofiqdir. Ayrim hollarda etarlicha tajribaga ega bo’lmagan usta yoki o’qituvchining o’quv mash ғ ulotiga kirishdan oldin u bilan birgalikda mazkur mash ғ ulotlarga qo’yiladigan talablarni analiz qilish, uning ba’zi metodik masalalarni ijodiy hal

qilishiga yordam berish tavsiya qilinadi. Bilim yurtining raxbarlari o’quv mash ғ ulotiga kirgan vaqtlarida usta yoki o’qituvchiga berilgan ko’rsatmalarni amalga oshirish kobiliyatlariga ishonch hosil qiladilar. Darsni tekshirish haqidagi yozuvlarni vertikal chizik bilan uch bo’lakka ajratilgan kogoz varagiga yozish kulaydir. Ularni biriga dars jarayonida aniqlangan va o’tkazib yuborilgan xato, kamchiliklar ikkinchisiga ijobiy momentlar, o’rinli metodik usullar, uchinchisiga darsni olib borayotgan usta yoki o’qituvchiga aytiishi kerak bo’lgan maslaxat va tavsiyalar yozib boriladi. Tekshiruvchi darsdan so’ng kiska yozuvlar asosida dars haqida to’ ғ ri xulosa to’za olishi yoki batafsil analiz kila olishi uchun ko’zatuvchan, dikkatli bo’lishi, ko’rgan va eshitganlarini yodda saqlay bilishi kerak. Ishlab chiqarish ta’limi ustasining ishini tahlil qilishda tekshiruvchi o’quv ishlab chiqarish ustaxonalari yoki o’quv uchastkalarining axvoli bilan oldindan tanishib chiqadi; jixozlarning axvoli va ulardan foydalanishning to’ ғ riligini, o’quvchilarning asbob, moslama bilan ta’minlanganligini, o’quvchilar va usta ish urnining holatini tekshiradi. Xavfsizlik qoidasi va o’quvchilar mehnati gigienasi tadbirlarining bajarilishiga alloxida e’tibor berish lozim. Ishlab chiqarish mash ғ ulotlarini tekshirish ning boshlashdan avval guruxdagi o’quvchilarning o’quv ishlarini kayd qilish, guruxdagi o’quv ishlarini holatini, ishlab chiqarish buyurtmalarining bajarish rejasini o’rganish, o’zlashtirishni baholash jurnali, texnik va o’quvchilar ishlaydigan boshqa xujjatlar bilan tanishib chiqish muhim ahamiyatga ega. Usta ishini tahlil qilish jarayonida uning e’tiborini vazifalarni bajarish vaqtida kamro q chal ғ itish kerak. SHu bilan birga dasturni o’tish, ba’zi o’quvchilarning ishlari va shu kabilarga bo ғ liq bo’lgan holatlarni aniqlash maqsadida ustaga savollar berish mumkin. O’quvchilarning bajargan ishlarini kurish mazkur ishga qo’yilgan texnikaviy talablar qanday bajarilayotganligini, qanday hollarda brakka yo’l qo’yilayotganligini tekshirish ishlab chiqarish mash ғ ulotlarini o’rganish metodlaridan biri o’isoblanadi.

Tekshirish vaqtida asosan dikkatni usta o’quvchilarga nimalarni va qanday o’rgatganligiga, ular o’rganganlarini qanday o’zlashtirganliklariga ya’ni xakikiy bilimlarni aniqlashga qaratilishi kerak. Bunday tekshirish turli ko’rinishlarda o’tkaziladi. Ba’zi qo’shimcha ma’lumotlar olish, o’tkazilgan ko’zatishlarni analiz qilish va o’quv ishini yaxshilash usullari haqidagi ko’rsatmalarni aytish uchun tahlil oxirida usta bilan suhbat o’tkaziladi. Kollejlardagi o’quv ishlab chiqarish mash ғ ulotlarini mufassal tahlili quyidagi taxminiy reja asosida qilish mumkin. 1. Vaqti 2. O’quv guruxi nomeri 3. O’quv yili 4. Ustaning familiyasi, ismi, otasining ismi 5. O’quv dasto’rining mavzusi 6. O’quv guruxining kiskacha o’zlashtirish harakteristikasi. Madaniy tarbiyaviy ishni tekshirish vaqtida: guruxda qanday madaniy tarbiyaviy ish amalga oshirilayotganligi, o’quvchilarning kollejning o’quv – ishlab chiqarish, ijtimoiy – siyosiy, madaniy – tarbiyaviy faoliyatida aktiv ishtirok etishlari etishlari uchun qanday individual va kollektiv ish olib borilayotganligi; Ishning individual va jamoa formalari qanday qo’shib olib borilayotganligi, ular mazmunining bilim yurtining ta’lim – tarbiyaviy vazifalariga, o’quvchilarning bo’lajak kablarga muvofiqligi; O’quvchilarning sinfdan tashkari tarbiyaviy, ijtimoiy ishda ishtirok etish darajalari; jamoat topshiriqlarini o’quvchilarning yosh xususiyatlariga, qiziqilariga mosligi; O’quvchilarning qanday tashkilotlari kollejdagi muhim masalalarni hal qilishga jalb qilinadi, ularning aktivlik, mustaqillik, javobgarlik darajalari; O’quvchilar jamoasi tomonidan jamoatchilik asosida bajarilgan ijtimoiy – foydali ish, ularning tarbiyaviy roli hamda iktisodiy qimmati.

Ta’lim – tarbiyaviy jarayon yuzasidan tahlil o’tkazilganda kollej ishlab chiqarish ta’limi ustalari, o’qituvchilari va boshqa xodimlari ishidagi yutuk va kamchiliklarni harakterlovchi ko’p mikdordagi fakt, ma’lumot, dalillar to’planadi. Bu faktga asoslangan material qimmatga ega, shuning uchun unga tegishli ishlov berib, sistemaga solingandan keyin pedagogik jamoa bilan ishlashda foydalanish kerak. O’quvchilarning bilimlari, ko’nikma va malakalarini tekshirish darsining tuzilishi. Darsning maqsadi : ishlab chiqarish – texnikaviy bilimlarga, ko’nikma va malakalarga qo’yiladigan talablarni o’isobga olgan holda o’qitish muayyan bir davrda (yarim yillik, yillikda yoki kiska vaqt ichida o’quvchilarning tayyorgarlik darajasini aniqlash). Darsning mazmuni : vaqt normalarini, bajarish aniqligiga qo’yiladigan talablar va ish sharoitini o’isobga olgan holda berilgan materialidan nazorat namunalar tayyorlash. Dars olib borishning asosiy metodlari: o’quvchilarnig nazorat ishining maqsadi, mazmuni va shartlari bilan kiskacha tanishtirish; ustaning o’quvchilar ishlarini ko’zatish, har bir o’quvchining yo’l kuygan ayrim kamchiliklari va hal etgan ijobiy echimlarini aniqlash. Dars tuzilishi : tashkiliy qism, kirish, yo’l – yo’riq, o’quvchilarning mustaqil ishlari, yakunlovchi yo’l – yo’riq ish o’rinlarini tartibga solish. Darsning tashkiliy elementlari 5% gacha. Kirish va yakunlovchi yo’l – yo’riqlarga - 5%. O’quvchilarning ishlashi (ustaning nazorati ostida) – 90% gacha.

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR 1. I. A. Karimov. «Barkamol avlod orzusi». T. 1999 y. 2. I. A. Karimov. «Barkamol avlod Uzbekiston tarakkiyotining poydevori». T. 1997 y. 3. O’zbekiston Respublikasi Oliy ta’lim tizimini isloh qilish buyicha me’yoriy hujjatlar I-kism, Toshkent, 1998 yil 4. O’zbekiston Respublikasi Oliy ta’lim tizimini isloh qilish buyicha me’yoriy hujjatlar II-kism, Toshkent, 1998 yil 5. V. A. Skakun. «Ishlab chiqarish ta’limi ustozi uchun kullanma». Toshkent «O’qituvchi» 1992 y. 6. N.N.Azizxo’jaeva «Pedagogik texnologiya va pedagogik mahoart». Toshkent, Nizomiy nomidagi TDPU, 2003 y 7. R. X. Djuraev. «Teoriya i praktika intensifikasii professionalnoy podgogtovki uchahixsya proftexuchilih». Toshkent. «FAN» 1992 y. 8. S. A. Akmalova. «Ta’lim nazariyasi didaktika masalalari bo’yicha o’quv kullanma». Namangan 1993 y. 9. K. J. Mirsaidov. «Maxsus fanlarni o’qitish va ishlab chiqarish ta’limi». Toshkent «O’qituvchi» 1996 y. 10. www.ziyonet.uz

Похожие

Ishlab chiqarish amaliyotini tashkil qilish va o`tkazish

O'quvchilarning ishlab chiqarish amaliyotini tashkil qilish va o'tkazish

Ta’lim tarbiya jarayonini tashkil kilish. Boshqarish tizimi va ishlab chiqarish

Ishlab chiqarish va mehnat ta`limining didaktik sistemalari.

Ta’lim va ishlab chiqarish o’rtasidagi aloqalarni amalga oshirish jarayonlari