O’quv ustaxonalarida o’qitish - Педагогиka - Рефераты

O’quv ustaxonalarida o’qitish

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

2238.5 KB

O’quv ustaxonalarida o’qitish Reja: 1) O’quvchilarning ish o’rinlarini tashkil qilish 2) Kasb-hunar, mutaxassislik,malaka, malaka kasblarining guruhlanishi 3) Kasb-hunar kollejlaridagi ishlab chiqarish ta’limi ustasining vazifasi va uning tutgan o’rni 4) O’quv ustasining hisoboti 5) Kasb-hunar kollejlaridagi ishlab chiqarish ta’limi ustasining vazifalari va burchlari 6) Ishlab chiqarish ta’limi sistemasi

Ishlab chiqarish ta’limining moddiy – texnika bazasi yaxshi tashkil etilgan takdirdagina sifat jixatidan kungildagiday malakali ishchilar tayyorlash imkoniyati tugiladi. Ishlab chiqarish sharoitlarida o’qitishning boshlan ғ ich davri uchun juda muhim o’isoblangan ustaning o’quvchilar guruxi bilan bir vaqtda ishlarni ta’minlovchi me’yorli o’quv jarayonini tashkil etish juda kiyin, ba’zan esa ikoniyat ham bo’lmaydi. KXKlarning o’zida ham korxona sexlarida, jamoa xujaliklarida ham yaxshi jixozlangan ustaxona, o’quv maydonchalar va o’quv dalalari albatta tashkil qilinishi nazarda tutiladi. O’quvchilar bu erda ish urnini tashkil kila bilish malakalarini egallaydilar, ishni bajarish uchun zarur bo’ladigan mexanizmlar, jixozlar, asbob – uskunalar bilan tanishadilar, operasiyalar va ishlar majmuasi texnologik tartibda bajarishning mehnat usullarini ishlab chiqarishmadaniyatini egallaydilar, o’quv vaqtidan unumli foydalanishni, xavfsizlik texnikasi, ishlab chiqarish va texnologik intizom talablariga rioya qilishni o’rganadilar. O’quv ustaxonalarini mavjudligi o’quvchilarni frontal o’qitish uchun zarur sharoitlar yaratadi, nazariy mash ғ ulotlarni ishlab chiqarish ta’limi bilan rasional ravishda almashlab turish imkonini beradi, materiallarni dasturga muvofiq izchil o’rganishni ta’minlaydi. O’quv ustaxonalari, maydonchalari, bo’limlari o’quv dalasini rejalashtirish, jixozlash nuqtai nazaridan ta’lim – tarbiya maqsadlariga, ishlab – chiqarish ta’limi forma hamda metodlariga muvofiq bo’lishi ishlab chiqarish ta’limi ustasi va o’quvchilarni ishlashlari uchunkulay sharoit yaratishga, ta’lim – tarbiyaviy ish jarayonida usta va o’quvchilar juda kam vaqt sarflaganlari holda eng yukori

samaradorlikka erishishlariga, halk xujaligi uchun malakali ishchilar tayyorlash sifatini yanada yaxshilashga imkon beradi. O’quv ustaxonalari o’quv maydonchalarini tashkil qilish, ularni jixozlash va rejani to’zish o’quv maskanini to’zish o’quv maskanining turi, tayyolanadigan kasblarning tavsifi va ishlab chiqarishning xususiyatlariga muvofiq holda amalga oshiriladi. Ishlab chiqarish ta’limi maqsadlariga foydalaniladigan o’quv ustaxonalari va yordamchi xizmat binolari puxta uylab joylash-tirilishi hamda o’quv va texnologik talablarga to’la javob berishi kerak, o’quv ishlab chiqarish ustaxonalarining guruxi hamda maydoni sanoat, qurilish, kishlok xujaligi, transport, aloqa, savdo va kommunal – maishiy xizmat ko’rsatishning tegishli sohala-rini loyihalashtirishning texnologik me’yorlariga shuningdek, qurilish, me’yor va qoidalariga javob berishi kerak. Ustaxonalar odatda birinchi q avatda joylashtiriladi. Ustaxona uchun ajratiladigan maydon kelajakda ustaxona kengayishi mumkinligi nazarda tutilgan holda rejalashtiriladi. SHovkin beradigan jixozlar aloxida nazariy bilim berish joyidan u zo q ro qq a joylashtirish kerak. O’quv ustaxonalaridagi xavoning harorati qishda 15 0 –16 0 past bo’lmasligi yozda 20 0 oshmasligi kerak. Bunday harorat ishlash uchun yaxshi imkoniyatni ta’minlaydi. Ustaxonani sun’iy xavo almashtirgich orqali xavo bilan ta’minlanadi. Ustaxona poli ilik, yuzasi tozalash uchun kulay, sirpanmaydigan bo’ladi. Devorlari sillik bo’lishi kerak. Devorlar ochiq rangga, ship esa binoni yaxshi yoritish uchun ok rangga buyaladi.

O’quv ishlab chiqarish ustaxonalari va bo’limlarining maydon hamda sanitariya texnika me’yorlari o’quv maskanida o’rgatiladigan kasb (tokorlar, chilangarlar, mexanizatorlar va x.k.z) ga qarab me’yorlar bilan belgilanadi. O’quv ustaxonalarini rejasini t u zishda qo’yiladigan umumiy talablar quyidagilardan iborat: 1. O’quv ustaxonalari mashғulotlarni ishlab chiqarish ta’limi dasturiga muvofiq o’tkazishga moslashtirilgan va operasion komplnks tizimga muvofiq bo’lishi kerak. 2. Har bir bo’lim maydoni va asbob uskunalari mikdoriga ko’ra hamda beriladigan kasbga muvofiq 25 – 30 yoki 12 – 15 kishilik o’quvchilarni bir vaqtda o’qitishga munjallanadi. 3. Ustaxonalar umumgurux (frontal) o’qitishga moslangan bo’lishi kerak. 4. Uchastkalarni bir – biridan to’siqlar bilan ajratish kerak 5. Kasblarga xos bo’lgan asbob va materiallar saqlanadigan omborxona, mexaniqa bo’limi va xokazolar tashkil qilinadi. 6. Bir – biriga boғliq ish bajaradigan bo’limlar bir – biriga yaqin joylashtiriladi. 7. Silliklaydigan, jilvirlaydigan va charxlaydigan stanoklar aloxida binolarga o’rnatiladi, buni imkoni bo’lmasa xavoni almashtirish uchun xavo tozalagich o’rnatiladi. 8. Ish vaqtida gaz, chang yoki kuchli shovkin chiqadigan, travmatizm xavfi bo’lgan bo’limlar (temirchilik quymakorlik, qoliplash, payvandlash, yoғochga ishlov beradigan, kuch qurilmalari va xokazo) to’liq (izolyasiya) ajratiladi.

9. O’quv ishlab chiqarish ishlarining ro’yxati bilan ko’rsatmali harita, davlat andozasi GOSTlar bilan ta’minlanadi. 10. Devorning bir tomoniga o’rnak ko’rsatgan o’quvchilar familiyalari va suratlari o’rnatiladi. 11. Ustaxonani ko’rinadigan joyiga birinchi yordam ko’rsatish uchun dori solingan aptechka va qaynatib sovutilgan suvli bak qo’yiladi. 12. O’quvchilar ish o’rinlarida aloxida asboblar komplekti va tozalash uchun supurgi, ko’rak, ilgaqlar bo’lishi kerak. 13. YOnginga karshi zaruriy jixozlar bo’lishi shart. O’quv ustaxonalarini jixozlash. O’quv ustaxonalari o’quvchilar ishlab chiqarish ta’limi dasturi talablariga muvofiq topshiriqlarni bajarishlari uchun zarur bo’ladigan, mehnatni muxofaza qilish va xavfsizlik texnikasi talablariga javob beradigan yakka va ommaviy foydalanishga muldallangan asosiy hamda yordamchi o’quv ishlab chiqarish asbob – uskunalari bilan jixozlanadi. O’quvchilarning yakka tartibda foydalanadigan asosiy o’quv ishlab chiqarish asbob – uskunalari quyidagilardir: xizmat ko’rsatish, tekshirish ustaxonalari uchun yonilgi nasoslarini tekshirish stendi, forsunkalarni tekshirish stendi va boshqalar, chilangarlik ustaxonalari uchun chilangarlik tiskisi o’rnatilgan dastgox va shu kabilar. Umumiy foydalanishga muljallangan yordamchi o’quv ishlab chiqarish asbob – uskunalari, parmalash va charxlash stanoklari, rejalash va to’ғrilash plitkalaridan iborat. O’quv ishlab chiqarish asbob – uskunalari, shuningdek mexanizasiya vositalari hozirgi zamon texnikasi talablariga javob berishi va

o’quvchilarga o’quv dasturidagi barcha mavzularni o’rganish imkoniyatini yaratishi kerak. YAkka tartibda foydalanishga muljallangan asosiy o’quv ishlab chiqarish asbob – uskunalarining mikdori o’quvchilarning ko’pi bilan ikki smenada ishlashlarini nazarda tutib belgilanadi. Har bir kasb uchun aloxida, keraqli asbob – uskunalar bilan jixozlangan ish urni bo’lishi shart. SHunday qilib ishlab chiqarish bilan nazariy o’qitish kun ora almashinib turganda bir smenali ish kunida bir o’quvchi o’rnida ikki o’quvchi ishlashi mumkin. Umumiy foydalanishga muljallangan asbob – uskunalarning turi va tarkibi o’quv dasto’rining talabi hamda o’quv ustaxonalarida bajariladigan ishning harakteriga ko’ra aniqlanadi. Jixozlarni o’quv ustaxonalariga joylashtirish. Jihozlarni o’quv ustaxonalariga joylashtirish quyidagi imkoniyatlarni yaratadi: 1. Ustaga o’z ish o’rnida turib o’quvchilar guruxiga yo’l yo’riq berish imkoniyatini. 2. O’quvchilarning ishlashlari uchun eng kulay va xavfsiz sharoitni. O’quv rejada ishlab chiqarish ta’limiga ajratiladigan o’quv vaqtini yarim yilliklar va xaftalar bo’yicha taksimlash muljallanadi. Ixtisoslik tavsifnomasi talablari asosida tuzilgan o’quv dasturida o’rganilishi lozim bo’lgan o’quv materialining xajmi, uning mavzulari bo’yicha taksimlanishi va har bir mavzuni o’rganish vaqti belgilab olinadi. Dasturning har bir mavzusida o’quvchilarga mehnat qilishning qaysi yo’l va usullarini, qanday texnologik operasiyalarni o’rgatish lozimligi ko’rsatilgan.

Usta tayyorgarlikni yangi o’quv yili boshlanmasdan oldin boshlaydi. Tabiiyki tayyorgarlikni mazmuni tajribali va endigina o’qituvchilik kila boshlagan o’qituvchilar uchun turlicha bo’ladi. Ammo ishning bu qiluvchi tajribasidan qat’iy nazar har bir usta uchun majburiydir. Ustaning mashғulotlarga tayyorgarlik kurishi quyidagi bosqichlani o’z ichiga oladi: 1. O’quv yiliga (yarim yillikka) tayyorgarlik. 2. O’quv dasto’rini navbatdagi mavzusini o’rganishga tayyorgarlik. 3. Navbatdagi mashғulotlarga tayyorgarlik. O’quv ustasi o’quv yiliga (yarim yillikka) tayyorlanayotganda mutaxasislik tavsifnomasini ishlab chiqarish ta’limi o’quv rejalari va dasturlarini, mahsus texnologiyani yoki muayyan mo’taxasislikka doir ishlab chiqarish asoslari texnologiyasini o’rganadi, boshqa fanlar (umumiy ta’lim, materialshunoslik, materiallar texnologiyasi, chizmachilik, elektrotexnika va boshqalar) dasturlari bilan tanishib chiqadi. KXKning tajribali ustalari butun bir yilga munjallab umumiy ta’lim rejasini to’zadilar. Bu rejada quyidagilar nazarda tutiladi: ya’ni texnikaga doir adabiyotlarni, qo’llanmalarni, ixtisosga oid ilғor tajribani yorituvchi axborot varakalarini o’rganish, yangi darsliklar, metodik qo’llanmalar bilan o’quvchilarga ta’lim va tarbiya berish, ishlab chiqarish ilғorlari ish metodlari bilan amalda tanishish, zarur o’quv moddiy baza tayyorlash va xokazo. Ustani dasturdagi navbatdagi mavzuni o’rganishga tayyorgarlik kurishi quyidagilardan iborat: usta o’quv mavzu materialining mazmunini tahlil qiladi, uni darslar bo’yicha taksimlab chiqadi va har bir darsga qo’yiladigan vazifalarni belgilab

oladi; mavzuni o’rganish paytida o’quvchilar bajarishi lozim bo’lgan o’quv ishlarini mazmuni hamda mikdorini belgilab qo’yadi; o’quv guruxining muayyan mavzularga doir ishlarni bajarish uchun o’quv– moddiy baza tayyorlaydi. O’quv dasto’rining ko’pchilik mavzularni bir qanchasini o’z ichiga oladi. Bunday hollarda o’quv materiali mavzusi mavzuchalarga bo’lib chiqiladi. O’quv mashғulotlariga tayyorgarlik kurish ustaning butun tayyorgarlik ishining yakunlovchi va hal qiluvchi bosqichdir. Darsning asosiy qoidalari: guruxdagi o’quvchilarni bir hilligi va doimiyligi; ayni bir vaqtda ta’lim berilishi; o’rganiladigan o’quv materiali xajmini belgilashdagi aniqlik; dars jadvalining bir hil davom etishi hamda barkarorligi; o’quv–ishlab chiqarish jarayonida ustaning raxbarlik roli. Dars yuksak ғoyaviy, siyosiy va ilmiy–pedagogik saviyada o’tkazilishi lozi; ta’lim tarbiyaviy ishlarning mazmuni va uni amalga oshirish metodlarining organiq birligi; o’qishdan ko’zlargan aniq maqsad bo’lishi; asosiy maqsad va vazifalarga mos ravishda qurilishi, o’quvchilarning oldingi darslarda egallagan bilim va ko’nikmalarga asoslanishi; mashғulot ongli, intizomli o’tkazilishi lozim; o’qitishni turli metodlarini qo’llanilishininazarda to’tishi zarur.

5 – Rasm . Mash ғ ulotga tayyorlanish sxemasi . Ustaning darsga tayyorgarlik k o’ rishi darsning maqsad va mazmunini aniqlab olishdan , moddiy texnika bazasi hozirlash va metodik tayyorgarlik k o’ rishdan iborat .

6 – rasm. O’quv ustasining navbatdagi darsga tayyorgarlik kurish sxemasi. Darsning maqsad va mazmunini aniqlash vaqtida usta quyidagi ishlarni qiladi:

 yo’l qo’yilgan kamchiliklarni aniqlash va ularni to’zatish uchun oldingi mash ғ ulotlarnitahlil qiladi;  oldingi dars vazifalari kay darajada hal etilganini, kamchiliklarning sabablarini aniqlaydi va shu asosda navbatdagi darsni olib borish paytida qanday o’zgarishlar kiritish lozimligini belgilab oladi;  oldingi mash ғ ulotlar natijalarini tahlil qilish asosida darsning ta’lim va tarbiyaviy maqsadini hamda dars uchun o’quv dasturidan kelib chiqadigan vazifalarni belgilab qo’yadi;  dars strukturasi va darsning har bir qismi uchun zarur bo’lgan vaqtni qanday taksimlanishini hamda dars davomida o’quvchilar bajarishi mumkin bo’lgan o’quv ishlab–chiqarish ishlarini aniqlaydi; (o’quvchilar darsda o’zlashtirib olishlari lozim bo’lgan ish usullarini aniqlaydi) Odatda, dars rejasida quyidagilar nazarda tutiladi: o’quvchilarning o’quv o’rinlarini ishga tayyorlash; o’quvchilarni ish o’rinlariga joylashtirish, o’quvchilar guruxiga kirish berish; o’quvchilar mustaqil ishlayotgan paytlarida ularga kundalik, frontal yoki yakka tarzda yo’l– yo’riqlar berish (har bir aylanish rejalashtirilib chiqiladi); butun guruxga yakunlovchi yo’l–yo’riq berish; navbatdagi mash ғ ulotlarga moddiy jixatidan tayyorgarlik kurish. Moddiy texnika bazasi tayyorlash paytida master omborda zarur materiallar, asbob uskunalar, moslamalar, mexanizmlarning bor yukligini tekshiradi va etishmayotgan narsalar bilan ta’minlash choralarini ko’radi. Tegishli talabnomalar to’zadi: mavzuni o’rganish vaqtida foydalaniladigan moslamalar, mexanizmlar, qurilmalar tayyorlaydi

hamda ularni tekshiradi. Zarurat tugilgan paytlarda ta’mir qilish va sozlash choralarini ko’radi; o’quv texnika xujjatlarini, chizmalarni, ma’lumot jadvallarini, ko’rsatmali, texnologik haritalarni ajratib oladi; mash ғ ulotlarda foydalanish uchun o’quv–ko’rsatma qurollar; ma’lumotnomalar (spravochniklar), plakatlar, xakikiy va xajmli qo’llanmalar, etalonlar, tayyor maxsulotlar va xokazolarni tayyorlaydi. Tayanch so’z va iboralar: 1) Kasblarining guruhlanishi 2) Ishlab chiqarish ta’limi ustasi 3) Uquv ustasining hisoboti 4) Ishlab chiqarish ta’limi ustasining vazifalari 5) Ishlab chiqarish ta’limi sistemasi

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR 1. I. A. Karimov. «Barkamol avlod orzusi». T. 1999 y. 2. I. A. Karimov. «Barkamol avlod Uzbekiston tarakkiyotining poydevori». T. 1997 y. 3. O’zbekiston Respublikasi Oliy ta’lim tizimini isloh qilish buyicha me’yoriy hujjatlar I-kism, Toshkent, 1998 yil 4. O’zbekiston Respublikasi Oliy ta’lim tizimini isloh qilish buyicha me’yoriy hujjatlar II-kism, Toshkent, 1998 yil 5. V. A. Skakun. «Ishlab chiqarish ta’limi ustozi uchun kullanma». Toshkent «O’qituvchi» 1992 y. 6. N.N.Azizxo’jaeva «Pedagogik texnologiya va pedagogik mahoart». Toshkent, Nizomiy nomidagi TDPU, 2003 y 7. R. X. Djuraev. «Teoriya i praktika intensifikasii professionalnoy podgogtovki uchahixsya proftexuchilih». Toshkent. «FAN» 1992 y. 8. S. A. Akmalova. «Ta’lim nazariyasi didaktika masalalari bo’yicha o’quv kullanma». Namangan 1993 y.

Похожие

Zamonaviy o’qitish metodlari va uni o’quv jarayonida qo’llash

Boshlang’ich sinflarda tabiatshunoslik o’quv predmetini o’rganish shakllari tabiatshunoslik o’qitish shakllari

O’quv rejalashtirish hujjatlari

O’quv materialini bildirish usullari

Tabiatshunoslik o’qitish metodlari