Мутахассислик фанларидан муммоли дарсларни ташкил этиш ва ўтказиш - Педагогиka - Рефераты

Мутахассислик фанларидан муммоли дарсларни ташкил этиш ва ўтказиш

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

51.5 KB

Мутахассислик фанларидан муммоли дарсларни ташкил этиш ва ўтказиш Махсус фан ўқитувчиси янги билимларни шакллантириш жараёнида доимо таянч билимларга асосланади ва уларни фаоллаштириш мақсадида ўқув материалини такрорлайди ва у кўпинча муаммоли ўсишни қўллайди. Бу усулга кўра билимларни ўзлаштириш ҳамда малака ва маҳоратни шакллантириш талабаларнинг мустақил ва амалий фаолияти орқали амалга оширилади. Талабалар эслаб қолиш учун тайёр билимларни олибгина қолмай, балки мазкур билимларни мустақил равишда эгаллашни ҳам ўрганадилар. Талабалар ақлий фаолиятининг синчковлик, чиқарилган хулосаларни исбот қила олишлик ҳамда уларнинг тўғрилигига далиллар келтира билишлик сингари муаммоли таълим бериш усули талабаларни фаоллаштиришнинг муҳим шаклидир. Муаммоли таълим беришнинг асосий элементлари:  Муаммоли вазиятларни юзага келтириш;  Муаммоли вазиятларни юзага келтириш усулларини излаш;  Муаммони ҳал этиш жараёни ва хулосаларнинг тўғрилигини амалий жиҳатдан текшириш. Талабаларнинг олдига уларда қизиқиш ва уни ҳал этишга ҳавас уйғотадиган вазифа қўйилади, бироқ уларнинг билим ва тажрибалари етарли эмаслиги маълум бўлади, яъни муайян мушкуллик юзага келади. Талабалар вужудга келган вазиятдан чиқиш йўлини излашга ички эҳтиёжни ҳис этадилар. Мушкул аҳволни ҳис этиш вазиятни таҳлил қилишга, изланишга ундайди. Билишга оид ёки амалий вазифа билан жадал фикрлаш фаолиятига сабаб бўлувчи талабаларнинг билиш даражаси ўртасида қарама-қаршилик вужудга келади. Ўқитишнинг муаммоли усулини уч босқичга бўлиш мақсадга мувофиқдир: 1-босқич. Қўйилган муаммони ўқитувчининг ўзи ҳал этади, чунки мустақил равишда ҳал этиш учун талабаларда ҳали билим ҳам, малака ҳам йўқ.

2-босқич. Муаммони ҳал этишга талабалар жалб этилади. Улар ечимнинг баъзи элементларини мустақил равишда бажарадилар. 3-босқич. Бутун вазифа ёки муаммони ўқитувчи раҳбарлигида талабалар ҳал этади. Таълим бериш жараёнида талабаларни фаоллаштириш муҳим шаклдир. Унинг асосий элементлари – муаммоли вазиятларни юзага келтириш. Ўқитувчи мазкур муоммони талабалар билан биргаликда ҳал этган ҳолда талабаларни янги ахборот оламига олиб киради. Муаммоли вазиятларнинг ишлаб чиқилган изчиллиги ўзига хос дарс режасини ифодалайди. Ўқитувчи муаммоли масалаларни ва бутун бир муаммони ҳал этиш учун ахборотни саралйади. Сўнгра муаммоли вазиятлар ўртасидаги ўзаро алоқани пухта ўйлаб кўриб, диққат-эътиборни ана шу алоқаларга алоҳида жалб қилиши зарур. Ушбу дарсга ўқитувчини тайёрлашнинг навбатдаги босқичи муаммоли вазиятларни шакллантириш учун керак бўлагн кўргазмали қуролларни танлашдан иборат. Сўнгги босқич эса талабаларнинг мустақил ишлашлари учун топшириқларни пухталик билан тайёрлашдан иборатдир. Ҳар бир дарснинг суръати ва тузилиши шундай бўлиши лозимки, бунда талаба дарс мазмунини қисқача ёзиб олишга улгуришлари керак. Муаммоли вазиятни аниқлаш (ифодалаш) Юзага келтирилган вазият талаб қилинаётган нарсани аниқ ифодалаб берадими? Муаммони ҳал этиш учун нималар маълум? Нимани топиш талаб этилади? Муаммони ҳал этиш учун маълумотлар етарлими? Муаммони ҳал этиш учун яна нима талаб этилади? Муаммони соддароқ ифодаласа бўладими? Илгари шунга ўхшаш муаммоли вазиятни ҳал этганмисиз? Муаммоли таълим бериш элементлари асосида тузилган дарсда ҳам одатдаги дарслардаги каби дарсда ҳал этилаётган муаммога мувофиқ келадиган кинояли мулоҳаза ҳамда ҳазилларга йўл қўйилади. Бироқ буларнинг ҳаммаси меъёрида бўлиши ва уларни моҳирлик билан ўз ўрнида қўллай билиш керак.

Муаммоли дарсни ташкил этиш ва ўтказишни қуйидаги маълум бир мавзу бўйича кўриб чиқамиз. Мавзу : Қанд ва бижғиш маҳсулотлари технологияси фанидан “ Донли махсулотлардан этил спирти ишлаб чиқариш” мавзусида муаммоли дарсни ташкил этиш ва ўтказиш Машғулотнинг мақсади : Талабаларни ҳар хил вазиятларга дуч келиб қолган вақтларда ҳеч қандай қийинчиликсиз бу муаммолардан чиқиш йўлларини ўргатиш, уларнинг ўз фикрларини тўғри ҳал қилишга, ўз устида ишлашга ўргатиш ва ундаш. Тарбиявий мақсади: Талабаларда мустақил фикрлаш тафаккурини шакллантириш. Ривожлантирувчи мақсади: Талабаларни махсус фанлардан амалий машғулотларни, муаммоли вазиятларни, масала ва топшириқларни онгли равишда ечишга ўргатиш. Машғулот тури: амалий Ўқитиш методлари: амалий Ажратилган вақт : 2 соат Асосий масалалар : 1. Муаммоли вазиятларни мақсали ва вазифаси 2. Муаммоли вазият турлари 3. Муаммоли машғулотларнинг тарбиявий аҳамияти 4. Муаммоли вазиятларни тузиш ва таҳлил қилиш Машғулотни жиҳозлаш: Адабиётлар, спирт ишлаб чиқаришнинг асосий жараёнлари схемаси, 2- мелассадан спирт ишлаб чиқаришнинг асосий технологик босқичлар схемаси, спирт ишлаб чиқаришда ишлатиладиган хом ашёлар жадвали. Машғулотни ўтказиш бўйича методик кўрсатма

Талабаларга муаммоли вазиятлар берилади. 10-15 дақиқа вақт берилиб, уларнинг тайёргарлик кўришлари ҳамда саволларга тўғри, аниқ жавоблар танлаш, фикрни мужассамлаштиришни текширилади. Талабалар ҳар хил йўллар билан шу муаммоли вазиятлардан чиқиш йўлларини ўйлайдилар. Шу билан бирга ўзлари дарс давомида муаммоли вазиятлар, масалалар, муаммолар тузадилар ва шулар орқали берилганлигига қараб балли тизимида баҳоланадилар. Бу усулдан фойдаланишда материални ўзлаштириш талаба тафаккурининг натиажси бўлади. Аммо ўқитувчи шуни эсда тутиши керакки, талабалар ўзларича ҳамма нарсани кашф этишга ва ўрганиб олишга қодир эмаслар. Улар ўқитувчи раҳбарлигида хулосалар чиқаради ва қоидаларни таърифлайди. Шу сабабли муаммоли методлардан фойдаланишда ҳам ўқитувчининг тушунтириши ўз аҳамиятини йўқотмайди. Уйга топшириқ Ҳар бир талаба 1-2 тадан муаммоли топшириқлар тузиб келиш. Машғулот мавзуларининг қисқача мазмуни 1 – муаммоли вазият Сизга маълумки, спирт ишлаб чикаришнинг асосий жараёнлари – крахмални қандли моддаларга айлантириш ва қандни этил спиртига айлантиришда биологик катализаторлар орқали амалга оширилади. Биологик катализатор деганда нимани тушунасиз ва улар ҳақида нималарни биласиз? Биологик катализаторлар ўрнига кимёвий катализаторларни қўлласак бўлмайдими? Бу хусусда ўз фикрингизни асослаб, исбот қилиб беринг. 2– муаммоли вазият Этил спирти кучли спиртли ичимликлар тайёрлашда асосий ашё ҳисобланади. Маълумки, кўп миқдорда спиртли ичимликлар истеъмол қилиш инсон саломатлиги учун хатарли ва жуда зарарли. Сиз қандай ўйлайсиз, анча мураккаб технологик жараёнлар орқали олинадиган этил спирти шунчалик

зарарлими? Сизнинг фикрингизча этил спиртининг қандай фойдали томонлари бор, уни яна қайси саноатда ишлатилиши мумкин? Фикрингизни асослаб беринг. 3– муаммоли вазият Спирт ишлаб чикаришнинг асосий жараёнлари ҳужайра структурасини бузиш ва крахмални эритиш мақсадида дон ва картофел хом ашёсини сув билан пишириш, пиширилган массани совутиш ва крахмални ундирилган дон сути ёки замбуруг ферментлари оркали қандли моддаларга айлантириш, қандли моддани ачитқи ёрдамида спиртга айлантириш, спиртни хайдаш ва ректификациялаш каби бир қанча мураккаб жараёнлардан иборат. Мазкур жараёнларни қисқартирсак,ёки, бир ёки бир неча жараённи биргаликда ташкил қилиб ишлаб чиқариш жараёнини соддалаштирсак, иқтисодий томондан катта миқдорда самарадорликка эга бўламиз. Шуни амалга оширса бўладими ёки йўқми? Нима учун? Фикрингизни асослаб, исботлаб беринг. Таянч сўз ва иборалар: муаммоли таълим, муаммоли вазият, ўқитишнинг муаммоли усули босқичлари, фаразлар тузиш, муаммоли вазиятлар таҳлили

Адабиётлар : Каримов И.А. Баркамол авлод Ўзбекистон тараққиётининг пойдевори – Ўзбекистон. Тошкент, 1997. - 62 б. 1. Н.Н. Азизхўжаева. Педагогик технология ва педагогик маҳорат.- Т. 2003, 174 б. 3. Н. Ғайбуллаев ва бошқалар. Педагогика. Маърузалар матни. Тошкент. 2000. 163 б. 4. Б.Т. Лихачев. Педагогика. Курс лекций / Учебное пособие для студентов педагог. Учеб. Заведений и слушателей ИПК и ФПК. – 4-е изд. перераб. и доп. – М. Юрайт, 2000 – 523 с. 5 . Тол и пов У., Баракаев М., Шарипов Ш.С. Касбий педаго гика. Т. - 2001 й 6. Педагогика: Учеб. /И.Ф. Харламов. – 7-е изд. – Мн.: Университетское, 2002. – 560 с. 7. Буянов В.С. Научное мироззрение: социально-философский аспект. М., 1987. 8. www . ziyonet . uz

Похожие

Мутахассислик фанларидан дарсларни тақвимий режалаштириш

Она тилидан ноанъанавий дарсларни ташкил этиш

Олий ўқув юртларида ўқув жараёнини ташкил этиш

Таълимни ташкил этиш шакллари ва турлари

Таълимни ташкил этиш турлари ва шакллари