МАКТАБНИНГ ИЧКИ НАЗОРАТИ, БОШҚАРУВ ТИЗИМИДА ИЧКИ НАЗОРАТНИНГ ТУТГАН ЎРНИ ВА ПЕДАГОГИК АҲАМИЯТИ - Педагогиka - Рефераты

МАКТАБНИНГ ИЧКИ НАЗОРАТИ, БОШҚАРУВ ТИЗИМИДА ИЧКИ НАЗОРАТНИНГ ТУТГАН ЎРНИ ВА ПЕДАГОГИК АҲАМИЯТИ

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

80 KB

МАКТАБНИНГ ИЧКИ НАЗОРАТИ, БОШҚАРУВ ТИЗИМИДА ИЧКИ НАЗОРАТНИНГ ТУТГАН ЎРНИ ВА ПЕДАГОГИК АҲАМИЯТИ Режа: 1. Мактаб ички назоратини ташкил этиш. 2. Мактаб ички назоратини режалаштириш. 3. Мактаб ички назоратини амалга ошириш йўллари. 4. Статистик тахлил - тўғри маълумот олиш воситаларидан бири сиватида.

Умумтаълим мактабини ривожлантиришнинг хозирги босқи-чида унга рахбарлик қилиш савияси ва сифати кўпгина ҳолларда хар бир мактаб раҳбарининг иши ҳар бир ўқитувчи, синф рахбари фаолияти, ўқитувчилар билимининг сифати ва тарбияси даражаси тўғрисида қанчалик объектив, ҳар томонлама ва ўз вақтида ахборот олишга боғлиқдир. Мактаб ички назорати – бу жамоанинг ўз олдига қўйган вазифаларига мувофиқ равишда мактабда ўқув-тарбия жараёнини ҳар томонлама ўрганиш ва таҳлил қилишдир.

Доимий, пухта ўйланган назорат муваффақиятларни аниқлаш ва мустахкамлаш, педагогик жамоа фаолиятида мавжуд бўлган камчиликларнинг олдини ўз вақтида олиш имконини беради. Ниҳоят, мактаб ички назорати ўқитувчилар билан бир қаторда мактаб раҳбарларини ҳам интизомга солади. Бу иш режали, мунтазам, аниқ бир мақсадга қаратилган, комплекс бўлиши, ўқув- тарбия жараёнининг ҳамма томонларини қамраб олиши зарур. Мактаб ички назоратини режалаштириб ва ташкил қила туриб, мактаб раҳбарлари назоратининг барча объектлари ва йўналишлари тўғрисида аниқ ва пухта тасаввур ҳосил қилишлари лозим. Мактаб ичидаги назорат объектларига тахминан қуйидагиларни киритиш мумкин. - ўқув режасидаги айрим фанларнинг ўқитиш ахволи. Дастур материалларини ўзлаштириш даражасининг давлат таълим стандартлари талабларига мослиги. - педагогик жамоанинг иқтидорли ва қобилиятли ўқувчилар билан ишлаш тизими. Мактабда юзага келган, асосий даражадан юқори маълумот олишни таъминлайдиган тизимнинг самарадорлиги ва рационаллиги. - суст ўзлаштирадиган ўқувчилар билан ишлаш тизими ва самарадорлиги. - педагогик жамоанинг мажбурий ўрта умумий таълимни таъминлаш бўйича ишлари (мактабни педагогик кадрлар билан таъминлаш ва малака ошириш, қайта тайёрлаш ишлари). - ўқув-тарбия ва методик ишлар. - синфдан ва мактабдан ташқари ишлар. - мактабнинг ҳамкорликдаги ишлари. - мактаб хужжатларини юритиш. - ота-оналар қўмитаси ишлари. - синф рахбарлари ишлари. - ўқув-моддий базадан фойдаланиш самарадорлиги. - молия-хўжалик ишлари. - куни узайтирилган ўқув-тарбия жараёнини ташкил қилиш ва бошқалар. Бу бўлимларни ҳар бири ишни ташкил қилиш ва мазмуни нуқтаи назаридан ўз ҳусусиятларига эга, бироқ шу билан бирга бир-бирига ўзаро мустахкам боғлиқдир ва йўналишларининг биттасини текшира туриб, биз бошқаларини четлаб ўта олмаймиз. Масалан: айрим фанларни ўқитиш аҳволини ўргана туриб, биз таҳлил қилинаётган масала бўйича методик ишни, моддий базадан фойдаланиш самарадорлигини, иқтидорли ва суст ўзлаштирадиган ўқувчилар билан ишлашни ҳам ўрганамиз.

Ўқув-моддий база аҳволини таҳлил қила туриб, биз ўқув жараёнида ундан фойдаланиш самарадорлигини, дастурларнинг амалий қисмини бажаришни, лаборатория ишларини, практикумларни, ўқув кабинетларини такомиллаштириш борасида ўқувчилар фаолиятини, мактаб кутубхонаси фаолиятини ўрганамиз. Мактаб ички назоратини тўғри амалга ошириш, ўқувчиларни билим, маҳорат ва кўникма даражасини яхшилаш борасида олиб борилаётган ишларнинг мазмуни ва ташкил қилинишини текширилади. Мактаб ички назоратини тўғри амалга ошириш учун маъмурият аъзолари ўртасида мажбуриятларни аниқ, пухта, ўйлаб тақсимлаш талаб қилинади. Ким нима учун жавоб беришини аниқ белгилаш зарур. Бундай холларда бир-бирини такрорлаш истесно қилинади, шахссизликни олдини олинади. Чунки муайян иш участкаси учун ҳеч ким аниқ жавоб бермаса, у назорат доирасидан тушиб қолиши мумкин. Функционал вазифаларни тақсимлай туриб, фақат мактаб фаолиятининг айрим йўналишларини, балки ўқув режасининг барча фанларни ҳам қамраб олиш зарур. Бу тақсимот мактаб йиллик режасида акс этилган бўлиши шарт. Мактаб режасида "Мактаб ички назорати"алоҳида бўлим ҳисобланади. Чораклар ва ўқув йили охирида мактаб директори ўз ўринбосарлари, жамоат ва ўқувчи ташкилотлари раислари, методик бирлашмалар раислари билан чораклар ва ўтган ўқув йилида мактаб иши якунларини чиқаради, ўқув-тарбия жараёни натижаларини, ўқувчилар томонидан ўқув режасига кирган фанлар бўйича дастур материаллларини ўзлаштириш даражасини тахлил қилади, уларни ДТС га мувофиқлигини аниқлайди ва олинган ҳулосаларга асосан янги ўқув йилида назорат қилинадиган объектларни белгиланади. Назорат тадбирларининг даврийлигига эътибор бериш лозим. назорат тадбирлари режа жадвали тузилади ва унда йиллар бўйича текшириш мавзулари белгиланади. № Текшириш мавзулари 2001 2002 2003 ва хоказо 1. Фанларни ўқитиш аҳволи ва самарадорлиги; 2. Ўқувчиларнинг билим орт-тиришга қизиқишларини ривожлантириш борасида педагогик жамоа фаолияти; 3. Ўқувчиларнинг таянч маъ- лумотини амалга ошириш иши; 4. Ўқув кабинетларидан фой-даланиш самарадорлиги ва бошқа масалалар.

Режа-жадвалда ўтказилиши мумкин бўлган барча мавзули текширишларни санаб ўтиш керак, янги масалалар юзага келишига қараб, уларни қўшимча қилиш мумкин. Масала бўйича ўтказилган текширишлар  ёки бошқа белгилар билан белгиланади. Текшириш натижаларига қараб турли рангдаги белгилар қўйиш мумкин: қизил рангдаги  белгиси текшириш натижалари яхшилигини, кўк рангдагиси қониқарлилигини билдиради. Йиллик, ярим йиллик ёки чораклар бўйича мактаб ички назоратини режалаштириш, қатор мактаблар тажрибаси кўрсатишича, ҳар қандай шаклда: матн, жадвал, графика шаклда амалга ошириш мумкин. Энг асосийси, режада нима ва қандай мақсадда, қачон текширилишини, текширув учун ким жавоб беришини, текшириш натижалари қаерда тингланишини акс эттиришдир. Агар буларнинг ҳаммаси режада белгиланса, текширув жорий ишлар ичида йўқолиб кетмаслигига кафолат бор. Жорий режалаштиришнинг шаклларидан намуна келтирамиз (жадвал). № Назорат мақсади Назорат объекти Муддат- лар Текши-риш учун жавоблар Натижалар эшитилади-ган жой ва муддати 1. Ўқувчиларга қўйилган ягона талабларга амал қилиш. 5-синф-лар Октябрь Илмий мудир Қурбонов Директор хузуридаги мажлис (ноябрь) 2. Адабиёт, тарих ва бошқа дарсларда ўқув ишларини маънавий жихатдан тарбиялаш. 8-9 синфлар Январь Директор ўринбосари Пўлатов Методик кенгаш мажлиси (февраль) 3. Чет тиллар цикли фанлари дастурини бажариш сифати ва ҳоказо 5-9 синфлар Март Илмий мудир Қурбонов Методик бирлашма мажлиси (апрель) Кўпгина ҳолларда мактаб илмий мудири ўқувчининг аниқ бир мавзу ёки дастур бўлими устида ишлаш методикасини текшириш зарур бўлади. Одатда бу энг асосий мавзулардан бўлиб, уларни билиш бутун курсни оддий ўзлаштириш учун зарурдир. Шу билан бирга, текшириш учун мавзу танлаш ўтган ўқув йилидаги мактаб ички назорати натижалари билан асослаш мумкин. Муддатлар Синф, фан Дастур мавзуси Текшириш учун жавоблар Натижалар қаерда, қачон тингланди Сентябрь 9-а,б синлар физика Электр майдони Илмий мудир Қурбонов Методик бир-лашма мажлиси (октябрь)

Дастурнинг айрим мавзулари бўйича бундай текширишларни бир йилда 3 – 5 фан бўйича ўтказиш мумкин. Шуни алоҳида таъкидлаш жоизки, бундай назорат шаклида илмий мудирлар ушбу мавзуга ажратилган барча дарсларни таҳлили қилишлари, яъни мавзуни бошидан охиригача ўқитувчи иши системасини кузатишлари, шундан сўнг эса материални ўзлаштириш даражасини аниқлаш учун текшириш ишларини ўтказишлари лозим. Бундай текширишда ўқитувчи методикасидаги камчиликлар яққол намоён бўлади. Бир ўқув йилига мўлжаллаб тузилган мактаб ички назоратининг мавзу режасини ўқув йили бошидаги педагогларнинг биринчи йиғилишида тасдиқлаш ва уни жамоага маълум қилиш керак. Шуни алоҳида таъкидлаш керакки, мактаб ички назоратининг шакл ва усуллари турличадир. Буни қай даражада ва қандай қилиб амалга ошириш мактаб раҳбарларининг илмий методик савияларига боғлиқ. Мактаб ички назоратини ўрганиладиган масалага қараб асосан 3 йўналишга бўлиш мумкин. a) Мактаб ишларини мавзуий (тематик) назорат қилиш. b) Мактаб ишларини кенг қамровли (фронтал) назорат қилиш. c) Ижрони текшириш. Мавзуни назорат қилиш қуйидаги масалаларни ўз ичига олиши мумкин; 1. Мактабда ижтимоий фанлар бўйича давлат ўқув дастурининг бажарилиш аҳволи. 2. Фан асосларини ўқитиш жараёнида ўқувчиларнинг мантиқий фикрлаш қобилиятларини. 3. Мактабда физика-математика фанларини ўқитилиши ва ўқувчиларнинг шу фанлардан билим даражаларининг аҳволи кабилар. Бундан ташқари ҳар хил мутахассисликдан 2-3 ўқитувчининг ишини ўрганиш, синф раҳбари, метод бирлашма ишларини ўрганиш ҳам мавзуий назоратга киради. Мактаб ишларини кенг қамровли (фронтал) назорат қилиш – таълим-тарбия ва хўжалик ишларини кенг қамраб олган, тўлиқ педагогик маънодаги масалаларни ўрганишни мақсад қилиб қўйган назоратдир. Масалан: 1. Ўзбекистон Республикасининг «Таълим тўғрисида»ги қонуни асосида тузилган мактаб тадбирлари бажарилишининг ҳолати. 2. Ўзбекистон Республикасининг «Кадрлар тайёрлаш миллий дастури» талаблари асосида педагогик кадрлар малакасини ошириш ва қайта тайёрлаш ишининг аҳволи ва уни янада яхшилаш чоралари.

3. Мактабда синфдан ва мактабдан ташқари ишларнинг қўйилиш ҳолати ва уни янада яхшилаш йўллари каби масалалар кенг қамровли назоратни амалга ошириш орқали ўрганилади. Бундай масалаларни текшириш якунини мактаб педагоглар кенгашида ёки касаба уюшмасининг мажлисида (очиқ мажлисда) муҳокама қилиш мақсадга мувофиқ бўлади. Мактаб ички назорат тизимида ижрони текширишда қукуматимизнинг халқ таълими тўғрисидаги қонун ва қарорлари Ўзбекистон Республикаси ХТВ ва унинг жойлардаги органларининг, хокимликларни қабул қилган фармонлари, қарор ва буйруқларини мактабнингўз қарорларининг ижросини текшириш киради. Ҳар бир мактаб раҳбари ижрони текшириш йўли билан ҳар бир ўқитувчи, тарбиячи ва иехник ҳодимда ўз вазифаига нисбатан шахсий жавобгарликни ўрнатилиши лозим. Қабул қилинган қарор билан ижронинг бирлиги, сўз билн иш бирлиги илмий асосдаги раҳбарлик услубининг негизини ташкил қилади. Мактаб ички назорати ҳилма-ҳил шакл ва усулларда олиб борилсада, унинг асосий вазифаси ўқув режа ва дастурларининг ДТС асосида бажарилиши, таълим жараёни сифати, ўқитишнинг илмий, методик ва умумпедагогик даражаси ўқитувчиларнинг дарс беришда янги педагогик технологиялардан самарали фойдалана-ётганлиги, ўқувчиларнинг билим, кўникма ва малакаларини қанчалик мустаҳкам, чуқур ва онгли суратда эгаллаганлигини аниқлашдир. Ички назорат тизимида имтихонлар (тест синовлар) даври мактаб ҳаётида маъсулиятли даврлардан биридир. Имтихонларни ўтказиш натижасида ўқучиларнинг билим, кўникма ва малакалари сифатига умумий баҳо бериш мумкин. Ўқувчиларнинг имтиҳон пайтидаги жавобларини таҳлил қилиш орқали ўқув фанини қандай ўзлаштирганига эътибор берилади. Мактаб ичидаги назоратнинг энг яхши усулларидан ва тўғри маълумот олишнинг мазкур воситаларидан бири статистик таҳлил усулидир. Мактаб раҳбарлари бу усулни яхш билиши, мактаб ҳаётидаги ҳодисаларни таҳлил қилиш ва умумлаштиришда ундан усталик билан фойдаланишлари лозим. Фойдаланилган адабиётлар. 1. Ўзбекистон Республикасининг «Таълим тўғрисида» ва Кадрлар тайёрлаш миллий дастури тўғрисида Қонунлари. 1997 йил. 29 август.

2. Р.Ахлиддинов ва бошқалар. «Ўзбекитонда таълимни бошқариш: муаммолар, изланишлар, ечимлар». «Таълим тараққиёти» 2000 йил 3- сон. 3. М.Мирқосимов. «Мактабни бошқаришнинг назарий ва педагогик асослари». Т. «Ўқитувчи». 1995 йил. 4. Р.Ахлиддинов, Ф.Носирова, М.Ражабова «Мактаб бошқаруви-да ички назорат». Тошкент «Шарқ». 1996 йил. 5. «Таълим тараққиёти». Тошкент «Шарқ». 1999 йил. 1-сон. 6. М.Мирқосимов «Мактаб ички бошқарув тизимида назорат ва уни амалга оширишнинг педагогик йўналишлари». Тошкент 1998 йил. 7. www.ziyonet.uz

Похожие

Мактаб ички назорати

Ички назорат тизимида ижрони текшириш

Мактаб ички бошқаруви тизимида ахборотлар тўплаш ва уни педагогик таҳлил қилиш

Педагогик маҳорат ҳақида тушунча, унинг ўқитувчи фаолиятида тутган ўрни ва аҳамияти

Мактаб ички бошқарув тизимида раҳбарлик услуби, маданияти ва раҳбарнинг фазилати ҳамда муомала одоби