Мактабни педагог ходимлар билан таъминлаш ва уларнинг малакасини ошириш ишларига раҳбарлик - Педагогиka - Рефераты

Мактабни педагог ходимлар билан таъминлаш ва уларнинг малакасини ошириш ишларига раҳбарлик

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

75 KB

Мактабни педагог ходимлар билан таъминлаш ва уларнинг малакасини ошириш ишларига раҳбарлик Режа: 1. Мактабнииг педагогик ходимлар билан таъминлашни аҳамияти; 2. Педагог ходимларни танлаш, мактаб ички бошқарув тизимини бош масаласи; 3. Директор ўз ходимининг раҳбар маслаҳатчиси; 4. Ўқитувчи ва педагогик кадрларни малакасини оширишни шакллари.

Таянч иборалар: Педагог ходимлар, мактаб директори, малака, умумтаълим, семинар, очиқ дарслар, сиёсий ўқишлар, раҳбарлар, педагогик ўқишлар. Умуммй таълим мактаби - таълим-тарбия масканидир. Унинг раҳбари зиммасига усиб келаётган баҳтиёр ёш авлодни ўқитиш ва тарбиялаш, инсон шахсини қайта қуриш ғоялари руҳида таркиб топшириш жараёнини бошқариш вазифаси юкланган. Мадомики, шундай экан, мактабни бошқариш тизимида ходимларни танлаш, уларни жой- жойига, тўғри қўйиш муҳим аҳамият касб этади. Ходимлар танлаш ва уларни жой-жойига қўйишни ҳозирги замон услуби ва ақидалари асосида ташкил қилиш яхши натижалар беради. Ходимларни тўғри танлаш, омма билан алоқада бўлиш, ишда омманинг бой тажрибаларига таяниш, тўғри бошқарувнинг яна бир муҳим шартидир. Ҳозирги кун шароитидаги бошқаришнинг илмий асосларини ишлаб чиқиш, унинг энг самарала шакллари ва усулларини қидириб топиш, ходимларни танлаш ишини йўлга қўйиш йўлларини белгилашга алоҳида эътибор талаб қилади. Педагог ходимларни, айниқса раҳбарларни танлашда қуйидаги шартларга риоя қилиш зарур: а) ходимни танлашда ҳалоллиги нуқтаи назаридан ёндашиш; б) сиёсий, илмий-методик, умумий педагогик ва психологик билими жиҳатидан ёндашиш; в) ишни билиши, ўқитувчилик, раҳбарлик, умуман мактаб иши нуқтаи назардан ёндашиш; г) маъмурий қобилияти жиҳатидан ёндашиш; Педагог ходимларни танлаш, мактабни мазкур ходимлар, билан мунтазам таъмин этиб бориш ва уларни жой-жойига тўғри қўйиш мактаб ички бошқарув тизимининг бош масаласидир Чунки, мактаб олдидаги ҳозирги кун вазифаларини ўқитувчи, тарбиячи ва техник ходимлар амалга оширадилар. Ўзбекистон Республикаси

ҳукуматининг олиб борган тўғри сиёсати туфайли республикамизда заковатли, билимдон ва ўзининг тажрибасига эга бўлган етук педагог ходимлар етишиб чиқди. Мактабни педагог ходимлар билан таъминлаш тизимида директорнинг муҳим вазифаларидан бири педагог ходимларни танлаш ва ҳар бирини билим ва малакасига қараб ишга тўғри тайинлашдир. Айрим директорлар ходим танлашда ўз мактабларига фақат педагогик стажи катта бўлган, тажрибали ўқитувчиларнигина олишга ҳаракат қиладилар, лекин барча мактаб ва синфларни тўла тажрибали ўқитувчилар билан таъминлаш ҳамма вақт ҳам мумкин бўлавермайди, ўқитувчи меҳнат жараёнидагина тажриба орттириб боради. Директор шуни ҳеч қачон унутмаслиги керакки, у фақатгина маъмур эмас, балки ўз ходимининг раҳбар маслаҳатчиси ҳамдир. У, ўзининг берилган ҳуқуқларини суистеъмол қилмаслиги, атрофдаги кишиларга аввало, ишонтириш ва шахсан намуна кўрсатиш йўли билан таъсир кўрсатишга ҳаракат қилиши лозим. Мактаб бошлиғи ишда қаттиқ қўл ва талабчан бўлиши билан бирга, уз итоатидаги кишиларга ҳар тарафлама ёрдам бериши ҳам зарур. Директор педагоглар жамоаси олдига қонуний ва ҳаққоний талаблар қўйиш билан бир қаторда, ўқитувчиларнинг уй-жой, турмуш шароитини яхшилаш тўғрисида ҳамиша ғамхўрлик қилиши ҳам керак. Мактаб директори мактабни педагог ходимлар билан таъминлашнинг истиқбол режасини ишлаб чиқиши ва бу борадаги ишни ана шу режага мувофиқ ҳолда амалга ошириши лозим. Мамлакатимизда қайта қуриш ишлари кенг авж олдириб юборилган ҳозирги кунда, умумий таълим мактабларининг ўқитувчи ва тарбиячиларининг билими ва маҳоратига талаб янада ортиб бормоқда. Чунки муаллим жамият аъзосининг манавий қиёфасини шакллатиб боради. Ўқитувчи таълим-тарбия ишида ҳамма вақт асосий фигура бўлиб келди ва бундан буён ҳам шундай бўлиб қолади.

Ўз фаолиятини ана шу муҳим ва шарафли, олижаноб касбга бағишлаган муаялим ўқувчиларга фан асосларидан пухта билим бериш билан бир қаторда уларда илмий дунёқарашни шакллантириб бориши, меҳнатга тўғри муносабат, ватанпарварлик, байналминаллик ғоялари ўз ватани билан фаҳрланиш, уни химоя қилишга тайёр туриш ғояларини сингдириб боришга алоҳида эътибор бермоғи лозим. Ҳозирги давр ғояларига содиқ меҳнатсевар ёшларни тарбиялашдаги муваффақият кўп жиҳатдан муаллимнинг сиёсий, илмий-методик ва умумпедагогик савиясига, ўз ишига ижодий ёндашишига, ўз бурчига нисбатан сидқидил бўлишига боғлиқдир. Шунинг учун ҳам дастлаб ўқитувчининг қайта қуриш ғояларимизнинг тўғри ва ҳаққонийлигига чуқур ишонч ҳосил қилиши, етарли даражада сиёсий, илмий-методик ва педагогик тайёргарликка эга бўлиши талаб этилади. Илмий дунёқараш ўқитувчи фаолиятининг мезони бўлмоги керак. Маълумки, кишининг сиёсий қилинадии ва эътиқоди табиат ва жамият тараққиёти қонунлари ҳақидаги билимлари тизимига, яъни дунёқарашига боғлиқдир. Дунёқараш шахс психологик структурасида энг муҳим ўрин тутиши билан бирга унинг фақат сиёсий қилинадинигина эмас, балки бутун фаолиятини ҳам қамраб олади, хатто кишига қандай даражада таъсир этишини ҳам белгилайди. Ҳозирги даврда умумий таълим мактаби жамиятимизнинг маънавий дунёси соҳасида улкан вазифаларни ҳал қилмоқда. У ижтимоий, маънавий фан-техника тараққиётининг қудратли кучи бўлиб, янги кишини- республикамизнинг бўлажак ижодкорини тарбиялаб етиштирмоқда. Бу вазифаларни ҳал этиш ўқитувчилардан кенг илмий ва амалий кўникмалар эгаси бўлишни, ўз масъулияти ҳамда уюшқоқлигини кўтариш учун кўпдан- кўп куч-ғайрат сарфлашни талаб этади. Ўқитувчиларнинг малакаларини, педагоглик маҳоратини ва ижодий ташаббусларини муттасил ошириб бориши ўқувчиларга фан асосларидан

чуқур ва мустаҳкам билим бериш, уларни ўзбек миллий аҳлоқи руҳида тарбиялаш ишини янада такомиллаштиришнинг муҳим омили ҳисобланади. Шундай экан, халқ маорифи бўғинларининг ходимлари, мактабгача, мактабдан ташқари болалар муассасаларининг тарбиячилари ҳамда умумий таълим мактабларининг педагог ходимлари малакасини ошириш ишини ҳозирги даврнинг талаблари асосида ташкил этиш умумдавлат аҳамиятига эга бўлган масаладир. Педагогик ходимлар малакасини ошириш ва қайта тайёрлаш иши аниқ мақсадга қаратилган режа асосида ташкил этилиши шарт. Мактабнинг бу хилдаги ишини икки турдаги режа асосида, яъни бир беш йилликга мўлжалланган истиқбол режа ҳамда бир ўқув йилига мўлжаллаб тузилган режа асосида ташкил этиш яхши натижа беради. Бу режа эса умуммактаб халқ хўжалик режасининг битта кўрсаткичи бўлиб ҳисобланади. Шунинг учун ҳам мазкур режани умуммактаб режаси билан бир вақтда тасдиқлаш муҳим аҳамият касб этади. Педагог ходимлар малакасини ошириш каналлари асосан икки гуруҳга бўлинади: 1. Мактаб доирасидаги малака ошириш каналлари; 2. Мактабдан ташқари малака ошириш каналлари. Ҳозирги вақтда республикамиз педагог ходимлари малакасини ошириш учун етарли шароит яратиб берилган. Бу эса давлатимизнинг мактаб маориф ходимларига бу борада оталарча ғамхўрлигининг натижасидир. Ана шундай ғамхўрлик ва шароит оқибатида республикамиздаги педагогика институтларининг кечки ва сиртқи бўлимлари, ўқитувчилар малакаси ошириш институтлари, ноҳия ва шаҳар метод кабинетлари қошида ташкил этилган курс ва семинарларда ўз малакасини ошираётган педагог ходимлар сони йилдан-йилга ортиб бормоқда. Ўқитувчилар малакасини ошириш институтлари фаолиятида илғор педагогик тажрибаларни ўрганиш, умумлаштириш ва уни турли йўллар билан оммалаштириш салмоқли ўринни эгалламокда. Кейинги йилларда

таълим тарбия муаммолари бўйича вилоят, ноҳия ва шаҳар илмий амалий конференциялари кўпрок ўтказилмокда. Бу конференцияларда илғор педагогик тажрибалар умумлаштирилмоқда ва оммалаштирилмоқда. Ўзбекистон Республикаси халқ таълими вазирлиги педагог ходимларнинг малакасани ошириш масаласига жиддий эътибор берган ҳолда мустақил республикамиздаги педагогика институтлари қошида ташкил этилган халқ таълими ташкилотчиларининг малакасини ошириш факультетларнинг ишини янада такомиллаштириш масаласига алоҳида эътибор билан қарамокда. Лекин шуни таъкидлаш керакки, педагог ходимлар малакасини оширишдек муҳим давлат аҳамиятига эга бўлган ишимизда хали жиддий камчиликлар ҳам мавжуддир. Жумладан: Педагог ходимларнинг малакасини ошириш соҳасидаги амалга ошириладиган ишлар ўқитувчиларнинг иш шароити, назарий ва амалий тайёргарлигига боғлаб дифференциялаштирилмайди. Бу эса, мактаб ўқитувчилари малакасини оширишдаги республика, вилоят ва шаҳар ўқитувчилар малакасини ошириш институтлари ишидаги жиддий камчиликлардан биридир. Мактабдаги методика ишлари ўқув тарбия ишларининг сифат ва самарадорлигини оширувчи муҳим воситалардан бири бўлиб ҳисобланади. Методика ишларининг мақсади ўқитувчи ва тарбиячиларнинг маънавий сиёсий савиясини ва педагоглик маҳоратини ошириб боришдир. Методика ишлари аниқ режалаштириш асосида олиб борилади. Методика ишларини, умуммактаб миқёсида режалаштирилганидек, метод бирлашмалари ва фан комиссиялари миқёсида ҳам режалаштирилади. Ўқув тарбия ишларининг умуммактаб режасига "методика ишлари" бўлими киритилади. Бу бўлимда ишнинг умумий мазмуни кўрсатилади. Методика ишларини режалаштиришни ўқув йилининг охирида, ўтган ўқув йилига тайёрланиш учун ёзда ким нималар қилиши лозимлигини белгилаб қўйиш зарур.

Мактабдаги методика ишларининг энг оддий шакли ўқитувчиларнинг адабиётлар ўқиб чиқиш ва амалий тажрибаларни умумлаштириш асосида маъруза, ахборот ҳамда реферетлар тайёрлашидир. Буни биз ўқитувчиларнинг ўз устида мустақил ишлаб, малакасини ошириши деб атаймиз. Ўқувчиларнинг фан асосларидан билим олиши, асосан дарс жараёнида амалга ошади, чунки илм дарсдагина ўқувчи онгига сингдирилади. Худди шундай жараёнда уларда ўқув меҳнати бўйича малака, кўникма ва иқтидор ҳосил қилдирилади ҳамда уни ривожлантириб борилади. Педагог ходимларнинг ғоявий-сиёсий савиясини, маданиятини ва умумий билимини ошириш, асосан ўзи-ўзидан ўқиш орқали амалга оширилади. Шунинг учун биз малака оширишнинг асосий шаклларидан бири, мустақил таълим олишдир, деб дадил айта оламиз. Бизнинг фикримизча, ўқитувчи ва тарбиячилар, мактаб раҳбарлари, халқ маорифи бугинлари, мактабгача ва мактабдан ташқари муассасалар ходимларининг мустақил билим олишларида ўқитувчилар малакасини ошириш институтлари, республика малака ошириш курслари, олий ўқув юртлари хузуридаги мактаб раҳбарларининг малака ошириш факультетлари, ноҳия, шаҳар, вилоят ва республика педагогика жамиятлари педагогика фанлари илмий-тадқиқот институтлари, халқ университетлари, маданият уйлари, музейлар, кутубхона ва бошқа муассасалар муҳим марказ бўлиб хизмат қилади. Бундай жойларда мустақил таълим олиш, мустақил ўқиш учун имконият мавжуд. Ўқитувчи ва мактаб раҳбарларининг мустақил таълими ҳозирги кунда ҳар қачонгидан ҳам муҳимдир. Мустақил таълимнинг янги йўлларини, энг самарали усулларини қидириб топиш, уни такомиллаштириш иши билан методик марказлар, халқ маорифи бугинлари, малака ошириш факультетлари, шунингдек мактаб директорлари астойдил шуғулланишлари керак. Бу муҳим ишга халқ маорифи бугинлари ва малака ошириш институтларининг раҳбарлиги ва назоратини кучайтириш талаб этилади.

АДАБИЁТЛАР: 1. И.А.Каримов "Баркамол авлод орзуси". 1999 йил. 2. И.А.Каримов "Ўзбекистоннинг ўз истиқлол ва тараққиёт йўли" Т. Ўзбектистон 1995 йил; 3. "Кадрлар тайёрлаш миллий дастури". 1997 йил. 4. "Таълим тўғрисида»ги қонун. 1997 йил. 5. Ўзбекистон Республикасининг умумий ўрта таълим тўғрисидаги йўриқномаси. "Халқ таълими" 1992й. 2-сони 6. Ўзбекистон Республикасининг умумий ўрта таълим тўғрисидаги муваққат Низоми. "Халқ таълими" 1992й. 2-сони; 7. М.Н.қосимов. "Мактабни бошқаришнинг назарий ва педагогик асослари". Т. "Ўқитувчи". 1995 йил. 8. Ахлоқ одобга оид ҳадис намуналари. Т. "Фан" 1996 йил. 9. Ш.Мирзаев. Дарс таҳлили. Т. 1993 йил. 10. Ф.Г. Фропов "Ёш директор мактаби" Т.-Ўзбекистон 1991й. 11. К.Юсупов "Миллий мактаб-ҳаётий эҳтиёжи" "Халқ таълими" 1992 й. 6,7-сони. 12. www . ziyonet . uz

Похожие

Мактабнинг ўқув тарбия ишларига раҳбарлик

Мактаб ички бошкарувининг ташкилий-педогогик йуналишлари

Мактаб ишини режалаштириш

Мактабни бошқаришнинг педагогик асослари

Кадрлар малакасини ошириш ва кайта тайёрлаш тизимини такомиллаштириш